Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Kristu Watañishileña haKuchiñeja kwaWumi Wahaya Nyaka Hamaseki?

Komana Kristu Watañishileña haKuchiñeja kwaWumi Wahaya Nyaka Hamaseki?

Komana Kristu Watañishileña haKuchiñeja kwaWumi Wahaya Nyaka Hamaseki?

“[Nzambi] wakayikombola madilu ejima kumesu awu; hikwakekala nawa cheñi kufwaku.”—CHIMWEKESHU 21:4.

1, 2. Tuneluki ñahi netu aYudeya amavulu amunkulakaji yayaaka yakusambila adiña nakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki?

 M UKWENZI wumu samaheta wenjili kudi Yesu, hakumufukamina nakumwihula nindi: “Eyi Nkuluñaña wamuwahi, nukwila ñahi kulonda nakaswani wumi wahaya nyaka?” (Maku 10:17) Iwu mukwenzi wadiñi nakwihula hakuheta wumi wahaya nyaka, hanu dinu wehwileña hakuheta wumi wamwiwulu tahindi wahamaseki? Neyi chitwahanjeka muchibaba chinafumuhu, munkulakaji yayaaka yakusambila Nzambi wayikanini aYudeya kuchiñeja kwakusañuka niwumi wahaya nyaka hamaseki. A Yudeya amavulu amuyaaka nkulakaji yakusambila adiña nakuchiñeja kweniku.

2 Hadaha ibwambu daYesu Mata, watoñojokeleña hakusañuka kwakekala hamaseki, hampinji yahosheliyi hadi mana kwindi wafwili nindi: “Neluki nami wamba kasañuka, hamba kasañukawu afu hefuku dakukuminina.” (Yowanu 11:24) Eñañi, aSadusi hayina mpinji hiyakuhweleleli nawu kwakekala kusañukaku. (Maku 12:18) Hela chochu, George Foot Moore mumukanda windi waJudaism in the First Centuries of the Christian Era, wahosheli nindi: “Nsañu . . . yasonekeluwu muyaaka nkulakaji yamuchiyedi hela yakusambila henohu kanda twikaluku yamwekeshaña nawu antu amavulu akuhwelela nawu hampinji yimu afu afwili mumakiñu akunyima akasañuka.” Mukwenzi samaheta wenjili kudi Yesu wakeñeleña kuheta wumi wahaya nyaka hamaseki.

3. Malwihwinyi itukudiza muchinu chibaba?

3 Makonu, nsakililu yayivulu niatudizi aBayibolu ahoshaña nawu Yesu hatañishileña hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamasekuku. Antu amavulu akuhwelela nawu neyi afwa ayaña nakushakama kwiluña dawaspiritu. Dichi antu atañaña Nyikanda yachiGriki neyi awana mazu akwila nawu “wumi wahaya nyaka,” amavulu atoñojokaña nawu awa mazu ahoshaña hohu hawumi wamwiwulu. Komana mwalala? Indi Yesu watalishili mudihi hampinji yahosheliyi hawumi wahaya nyaka? Indi atumbanji twindi akuhweleleli nawudi? Komana Nyikanda yachiGriki yatañishaña nawu tunateli kwikala nawumi wahaya nyaka hamaseki?

Wumi Wahaya Nyaka ‘Mukuleña Kwakwiha’

4. Yumanyi yikamwekana ‘mukuleña kwakwiha’?

4 Bayibolu yatañishaña nawu akwaKristu awayishewa akayisañula nakuya mwiwulu kulonda akayuuleña antu hamaseki. (Luka 12:32; Chimwekeshu 5:9, 10; 14:1-3) Hela chochu, hampinji yahosheleñayi Yesu hawumi wahaya nyaka, hateneneña hohu hezanvu dimuku. Talenu mazu alejeliyi atumbanji twindi hanyima yakwila mukwenzi samaheta yayi nakuneña hampinji yamulejeluwu kushiya maheta indi ejima kulonda yekali kambanji kaKristu. (Tañenu Matewu 19:28, 29.) Yesu walejeli apostolu indi nindi akekala hakachi kawantu akayuula neyi anyanta nikusompesha ‘nyunza yaIsarela ikumi nayiyedi,’ dikwila nawu, antu ejima kufumishaku anakuyuula mwiwulu. (1 Akorinda 6:2) Wateneni cheñi hawuloku wukatambwila “ejima” amulondaña. Antu wenawa ‘akaswana wumi wahaya nyaka.’ Yuma yejimiyi yikamwekana ‘mukuleña kwakwiha.’

5. Indi ‘kuleña kwakwiha’ munateli kukwilumbulula nenudi?

5 Indi Yesu watalishili mudihi hahosheliyi nindi ‘kuleña kwakwiha’? Izu denidi adibalumuna nawu ‘ituña dadiha’ muThe Bible—An American Translation. MuThe Jerusalem Bible adibalumuna nawu ‘neyi yuma yejima anayilishi kwikala yayiha,’ nawa muThe Holy Bible—New International Version adibalumuna nawu ‘kutachika yuma yejima chachiha.’ Chineli Yesu wazatishili awa mazu chakadi kuyilumbulula, watalishili kukuchiñeja kwachiñejeleña aYudeya hadi yaaka yayivulu. Yuma yejima heseki yakeñekeleña kuyileña chachiha kulonda yikekali neyi chiyadiña mwitempa daEdeni henohu Adama naEvu kanda avulumuni. Kuleña kwakwiha kukashikija kukana kwaNzambi ‘kwakuleña mawulu amaha, nimaseki amaha’—Isaya 65:17.

6. Indi chakutalilahu chawanyikoku nawampembi chatudizishañadi kutalisha hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki?

6 Yesu wahosheli cheñi hawumi wahaya nyaka hampinji yahosheliyi hakukuma kwanyaka yamakonu. (Matewu 24:1-3) Wahosheli nindi, “Chakenzayi Mwana kamuntu nalubanji lwakulema kwindi, hamu nawañelu jindi ejima, wakashakama hetanda dawanta dakulema kwindi. Akapompesha nyuza yejima kumesu indi; wakaambola muza namuza, neyi chaambulañayi kabiña anyikoku nawampembi. Antu akasompeshawu “akaya kwawu mukubabesha kwahaya nyaka; aloña akaya muwumi wahaya nyaka.” “Aloña” atambwilaña wumi wahaya nyaka hiyantu akwashañaku ‘amana’ kwaKristu awayishewa naspiritu. (Matewu 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Chineli awayishewa ayitonda kuyuula muWanta wamwiwulu, “aloña” akekala antu akayuulewaña naWanta weniwu. Bayibolu yashimwineñahu dehi nawu: “[Mwanta waYehova] wakayula kufumisha kukaluñalwiji, ndo nikukaluñalwiji kakwawu, kufumisha nikuKaloña, ndo nikwakumina maseki.” (Masamu 72:8) Antu wenawa akadiluñisha nawumi wahaya nyaka hamaseki.

Indi Nsañu Yayiwahi yaYowanu Yashimunaña Nawudi?

7, 8. Kuchiñejanyi kuyedi kwashiyashana kwahosheliyi Yesu naNikodemu?

7 Neyi chasonekawu muNsañu Yayiwahi yaMatewu, Maku niLuka, Yesu wazatishili mazu akwila nawu “wumi wahaya nyaka” hampinji jashiyashana jinatenuwu dehi. Nsañu Yayiwahi yasonekeliyi Yowanu yasombolola mazu aYesu ahosheliyi kutalisha hakushakama haya nyaka mapampa 17. Tushinshikenu hampinji jeniji kulonda twiluki chahosheliyi Yesu kutalisha hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki.

8 Kwesekeja namazu aYowanu, Yesu wahosheli katachi hawumi wahaya nyaka kudi kaFwarisi wejina daNikodemu. Wamulejeli Nikodemu nindi: “Chalala chalala, nukukuleja nami, muntu kutwesha kumona wanta waNzambi chiña avwalika chachiha.” Antu akeñila muWanta wamwiwulu chiña “avwalika chachiha.” (Yowanu 3:3-5) Yesu hakuminini hohenahaku. Wahosheli cheñi hakuchiñeja kwawantu ejima. (Tañenu Yowanu 3:16.) Yesu wateneneña hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka wukatambwila atumbanji twindi awayishewa mwiwulu nikudi amakwawu hamaseki.

9. Kuchiñejanyi kwahosheliyi Yesu namumbanda kaSamariya?

9 Hanyima yakuhosha naNikodemu muYerusalema, Yesu wayili kukabeta kaluwunda kabadi kaÑaliliya. Chayileñayi, wabulakeni mumbanda heshima daYakoba mumusumba waSika muSamariya. Wamulejeli nindi: “Muntu wukunwa meji nukumwinkami, hakatiya cheñi mpwilaku, ilaña meji nukumwinkami akwikala mudi yena kaseloki kameji kakusefukila kuwumi wahaya nyaka.” (Yowanu 4:5, 6, 14) Awa menji emenañaku kuloñesha kwaNzambi kwakwinka cheñi muchidi wamuntu wumi wahaya nyaka, kubombelahu niantu akashakama hamaseki. Mumukanda waChimwekeshu, Nzambi amulumbulula nakuhosha nindi: “Muntu wukutiya mpwila nakamwinkahu meji akukaseloki kameji awumi chakadi kulanda.” (Chimwekeshu 21:5, 6; 22:17) Dichi, Yesu wahosheli namumbanda kaSamariya hawumi wahaya nyaka, bayi neyi hawumi wawanswana aWanta awayishewa hohuku ilaña nihawumi wawantu akuhwelela mukuchiñeja kwakushakama hamaseki.

10. Yumanyi yalejeliyi Yesu akwakudimbulula nsakililu kutalisha hawumi wahaya nyaka hanyima yakuuka muntu wadiñi wakata hejiya daBeteseda?

10 Chaaka chahiñiluhu, Yesu wayili cheñi kuYerusalema. Wokili muntu wadiña wakata hejiya daBeteseda. Kutalisha hadi aYudeya ahiishili yuma yeliliyi, Yesu walumbulwili nindi, “Mwana hatweshaña kwila chuma chakanka winduku, chiña amona chadi nakwilayi Tata.” Hanyima yakuyileja nindi Tata “nakunjiki kusompesha kwejima kudi Mwana,” Yesu wahosheli nindi: “Muntu wukutiya mazu ami, hakukuhwelela yena wantemesheli, wukweti wumi wahaya nyaka.” Yesu wahosheli cheñi nindi: “Mpinji yakenza henohu antu ejima adi mumajamu akatiya izu [daMwana kamuntu]; akedikamu; elili chachiwahi akasañukila wumi, akoñeli chatama akasañukila kuyisompesha.” (Yowanu 5:1-9, 19, 22, 24-29) Yesu wadiña nakuleja aYudeya adiñi nakumuyandisha nindi diyi atondeluwu kudi Nzambi kulonda kushikija kuchiñeja kwawaYudeya kwawumi wahaya nyaka hamaseki nawa nindi wakela mwenimu kuhitila mukusañula afu.

11. Tweluka ñahi netu kuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki akwihosha mumazu ahosheliyi Yesu asonekawu haYowanu 6:48-51?

11 MuÑaliliya, makombakaji awantu akeñeleña dinkendi dayiloñesheleliyi Yesu muchihayamisha atachikili kumulondela. Yesu wayilejeli cheñi hadinkendi dikwawu, ‘dinkendi dawumi.’ (Tañenu Yowanu 6:40, 48-51.) Wahosheli nindi: ‘dinkendi dinakayinka antu ampata yamunu mwishina kulonda ahandi, diwu mujimba wami.’ Yesu waheni wumi windi bayi neyi hanyijimba yawantu akayuula nindi muWanta windi wamwiwulu hohuku, ilaña ‘nihanyijimba yawantu ampata yamunu mwishina’ akakuulawu. ‘Neyi muntu wukudya kudinkendi denidi,’ dikwila nawu, kukuhwelela muñovu jamulambu waYesu wakukuula, wukwikala nakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka. Mwalala, kuhosha ‘hakuhanda haya nyaka’ kwabombelamu kuchiñeja kwadiña nawaYudeya kwawumi wahaya nyaka hamaseki kukekala mukuyuula kwaMesiya.

12. Kuchiñejanyi kwateneneñayi Yesu hampinji yalejeliyi akwakumudimbulula nindi ‘wakayinka anyikoku indi wumi wahaya nyaka’?

12 Chimwahitili mpinji, haChawija chaKujilika muYerusalema, Yesu walejeli akwakumudimbulula nindi: “Chimunabuli kwitiya chinafumi hakubula kwikala anyikoku ami. Anyikoku ami atiyaña izu dami, ami nayiluka, niwena anlondaña. Hinukuyinka wumi wahaya nyaka.” (Yowanu 10:26-28) Komana Yesu wahosheleña hohu hawumi wamwiwulu, tahindi wahosheleña cheñi hawumi wahaya nyaka muparadisa yahamaseki? Yesu wafumini hohu hakukundeja atumbanji twindi namazu akwila nawu: “Enu kamukanka kawanyikoku kantesha, bayi mutiyaña womaku, Tata yenu watiyaña kuwaha kuyinka wanta.” (Luka 12:32) Hela chochu, hampinji yoyimu yaChawija Chakujilika, Yesu wahosheli nindi: “Nikweti anyikoku acheñi, hiyamwiyinda dinuku; chiña nakayileta niwena.” (Yowanu 10:16) Dichi, Yesu chalejeliyi akwakumudimbulula, wahosheli hakuchiñeja kwawumi wamwiwulu ‘kwakamukanka kawanyikoku kantesha’ nikuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki kwawantu amavulu “anyikoku acheñi.”

Kuchiñeja Kwatiyakana Chikupu

13. Indi Yesu watalishili mudihi hampinji yahosheliyi nindi: ‘Nakekala neyi muparadisa.’?

13 Hampinji yamweniyi yihuñu hamutondu wakuyandishilahu, Yesu wahanini wunsahu walala wakuchiñeja kwawantu. Mukwanyiloña wumu apopeleluwu kukamwihi nayena wahosheli nindi: “Eyi Yesu, [wa]kañanukaña chiwakenza muwanta weyi.” Yesu wamukanini nindi: ‘Nukukuleja chalala lelu nami, nakekala neyi muparadisa.’ (Luka 23:42, 43) Chineli iwu iyala wadiña kaYudeya, hakeñekeleña kumulumbulwila hadi Paradisaku. Welukili kuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki mwituña dakenza.

14. (a) Chumanyi chamwekeshaña nawu apostolu akañenyi kutiyisha kuchiñeja kwamwiwulu? (b) Mpinjinyi yatiyishiluwu chikupu atumbanji twaYesu kuchiñeja kwamwiwulu?

14 Hela chochu, chuma chakeñekeleña kulumbulula, himazu ahosheliyi Yesu kutalisha hakuchiñeja kwamwiwulu. Hampinji yalejeliyi atumbanji twindi nindi nakuya mwiwulu nakuyiloñeshela hakushakama, hiyelukili mwatalishiliyuku. (Tañenu Yowanu 14:2-5.) Kuhiñahu wayilejeli nindi: ‘Nichidi nayuma yayivulu yakuyileja, ilaña katataka himukuyitweshaku. Ilaña chikenza spiritu yansañu yalala, yakayileja mwahita nsañu yalala yejima.’ (Yowanu 16:12, 13) Hanyima yaPentekosta 33 C.E. hampinji yayiwayishiluwu naspiritu yaNzambi kulonda akekali anyanta dihelukiluwu atumbanji twaYesu nawu matanda awu awanta akekala mwiwulu. (1 Akorinda 15:49; Akolosi 1:5; 1 Petulu 1:3, 4) Kuchiñeja kwawuswana wamwiwulu kwadiña hichimwenu, nawa dihashindameneni nsona yajila yaNyikanda yachiGriki yawakwaKristu. Komana iyi nsona yakonkomwenaña hakuchiñeja kwawantu kwawumi wahaya nyaka hamaseki?

Indi Nyikanda Yajila Yahosha Nawudi?

15, 16. Indi mukanda wajila wasonekeleluwu aHeberu nimazu ahosheliyi Petulu ahosha nawudi hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki?

15 Mumukanda wasonekeleliyi aHeberu, kapostolu Pawulu wayiteneni anakwindi nindi “ana kwetu ajila, enu akwakutambwila kutambika kwatambikawu mwiwulu hamu.” Hela chochu, wahosheli cheñi nindi Nzambi nahani kudi Yesu “iseki dawantu dakenza.” (Aheberu 2:3, 5; 3:1) Munyikanda yachiGriki yawakwaKristu, izu dadeni dabalumunawu nawu “iseki dawantu” datenaña iseki mwashakamawu antu. Dichi, “iseki dawantu dakenza” hiituña dakenza kumbidi hamaseki muchiyuulu chaKristu Yesu. Dihu hakashikijayi Yesu kukana kwaNzambi kwakwila nawu: “Akwakuloña akaswana ituña, akashakamamu haya nyaka.”—Masamu 37:29.

16 Kapostolu Petulu niyena amoneneni kusoneka hachihandilu chawantu chakumbidi. Wasonekeli nindi: “Hakwinza mawulu niiseki aduku katataka, anayiswekeli kesi nezu dodimu, anayiswekeli ifuku dakusompesha nikujilumuka kwawantu asekeshaña Nzambi.” (2 Petulu 3:7) Yumanyi yikahiña nfulumendi jamumawulu niituña datama dawantu amakonu? (Tañenu 2 Petulu 3:13.) Akajihiña kudi “mawulu amaha,” dikwila nawu Wanta waNzambi wawuMesiya, “niiseki dadiha,” dikwila nawu antu aloña akwakudifukula alala.

17. Indi kuchiñeja kwamuchidi wamuntu akwilumbulula ñahi haChimwekeshu 21:1-4?

17 Mukanda wakukumishaku wamuBayibolu watuzañaleshaña hakwiluka netu muchidi wamuntu wakekala wawanina. (Tañenu Chimwekeshu 21:1-4.) Kufuma tuhu havulumwini muntu watachi mwitempa daEdeni, antu akuhwelela achiñejaña mpinji yakekalawu awanina. Antu aloña akashakama muParadisa hamaseki chakadi kushinakaja. Iku kuchiñeja akwisoneka muNyikanda yachiHeberu niNyikanda yachiGriki yawakwaKristu, nawa kwakoleshaña ambuña aYehova ashinshika nikulelu.—Chimwekeshu 22:1, 2.

Munateli Kulumbulula?

• Indi Yesu watalishili mudihi hakuhosha nindi ‘kuleña kwakwiha’?

• Indi Yesu wahosheli hachumanyi naNikodemu?

• Indi Yesu wamukanini nindidi mukwanyiloña apopeleluwu kwakwihi nayena?

• Indi mukanda wasonekeleluwu aHeberu nimazu ahosheliyi Petulu ahosha nawudi hakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka hamaseki?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 15]

Antu adi neyi anyikoku akatambwila wumi wahaya nyaka hamaseki

[Nyevulu yidi hefu 16]

Yesu walejeleña antu hawumi wahaya nyaka