Skip to content

Skip to table of contents

Buumi Butamani Anyika—Sena Mbulangizi Bwa Bunakristo?

Buumi Butamani Anyika—Sena Mbulangizi Bwa Bunakristo?

Buumi Butamani Anyika—Sena Mbulangizi Bwa Bunakristo?

“[Leza] uyoosindula misozi kumeso aabo, takukooyooba limbi lufu.”—CIY. 21:4.

1, 2. Ino tuzyi buti kuti ba Juda banji bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakalijisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani anyika?

IMULOMBWANA umwi muvwubi alimwi uudumide wakamusikila Jesu, wamufwugamina akumubuzya kuti: “Mufundisi mubotu, ino nkacite buti kuti nkajane buumi butamani?” (Mk. 10:17) Imulombwana ooyu wakali kubuzya zyambwaakali kuyoojana buumi butamani—pele sena wakali kwaamba zyakupona kujulu naa anyika? Mbubonya mbotwakabandika mucibalo cainda, kwamyaanda yamyaka musyule Leza wakapede ba Juda bulangizi bwabubuke alimwi akupona buumi butamani anyika. Bulangizi oobo bakali bujisi iba Juda banji bamumwaanda wamyaka wakusaanguna.

2 Mulongwe wa Jesu, Marta, kuboneka kuti wakali kuyeeya zyabubuke bwakupona anyika naakaamba zyamunyinandumi wakafwide kuti: “Ndilizi kuti uyoobuka mubuzuba bwakubuka bwakumamanino.” (Joh. 11:24) Inzya, iba Saduki bakuciindi eeco bakaakazya makani aabubuke. (Mk. 12:18) Pele George Foot Moore mubbuku lyakwe litegwa Judaism in the First Centuries of the Christian Era, waamba kuti: “Zyakalembwa . . . mumyaka yamwaanda wabili naa wakusaanguna kacitanasika ciindi cesu zilapa bumboni kubulangizi bwakuti aciindi cilangilwa eeco ciyoocinca bukkale bwabantu munyika, ibafwide bamumazyalani aainda bayoopilusyigwa kubuumi akupona alimwi anyika.” Imulombwana muvwubi iwakasikila Jesu wakali kuyanda kupona buumi butamani anyika.

3. Ino mmibuzyo nzi iitiilangwe-langwe mucibalo eecino?

3 Sunu, izikombelo zinji alimwi abasikwiiya zyamu Bbaibbele banji balakonzya kwaamba kuti bulangizi bwakupona kukabe kutamani anyika tiili njiisyo ya Bunakristo pe. Ibantu banji balangila kuti bayoozumanana kupona munyika yamyuuya. Aboobo basikubala Magwalo aa Bunakristo aa Chigiliki nobabala majwi aakuti “buumi butamani,” ibanji bayeeya kuti majwi aaya lyoonse aamba zyabuumi bwakujulu. Sena aaya masimpe? Ino ncinzi ncaakali kupandulula Jesu naakaamba zyabuumi butamani? Ino basikwiiya bakwe bakali kusyoma nzi? Sena Magwalo aa Bunakristo aa Chigiliki kuli naapa bulangizi bwakupona buumi butamani anyika?

Buumi Butamani “Kumacitulwido”

4. Ino ncinzi ciyoocitika “kumacitulwido”?

4 Ibbaibbele liyiisya kuti Banakristo bananike bayoobusyigwa kuti bakeendelezye nyika kuzwa kujulu. (Lk. 12:32; Ciy. 5:9, 10; 14:1-3) Pele ciindi Jesu naakali kwaamba zyabuumi butamani, kunyina naakali kuyeeya buyo zyakakamu aako pe. Amubone ncaakaamba Jesu kuli basikwiiya bakwe imulombwana muvwubi naakatyompwa ciindi naakaambilwa kusiya zyintu zyoonse nzyaakajisi akuba sikutobela Kristo. (Amubale Matayo 19:28, 29.) Jesu wakaambila baapostolo bakwe kuti bakali kuyooba akati kabaabo bakali kuyoolela kabali bami akubeteka “misyobo iili ikumi aibili yaba-Israyeli,” nkokuti, bantu boonse kugusya buyo baabo beendelezya kujulu. (1 Kor. 6:2) Alimwi wakaamba zyabulumbu kuli “umwi aumwi” uumutobela. Ibantu aaba abalo ‘bayookona buumi butamani.’ Zyoonse eezyi ziyoocitika “kumacitulwido.”

5. Mbuti mbomunga mwalipandulula bbala lyakuti “kumacitulwido”?

5 Ino ncinzi Jesu ncaakali kwaamba ajwi lyakuti “kumacitulwido”? Eeli bbala lisandulwidwe kuti “bulengi bupya” mu The Bible in Tonga (1996). Mu The Jerusalem Bible, lisandulwidwe kuti “ciindi zyoonse noziyoolengululwa,” eelyo mu The Holy Bible—New International Version, lisandulwidwe kuti “kubukulusyigwa kwazyintu zyoonse.” Mbwaanga Jesu wakabelesya bbala eelyo kakunyina bupanduluzi, kuboneka kuti wakali kwaamba ibulangizi mbobakajisi ba Juda kwamyaanda yamyaka. Kwakali kuyooba kucitululwa kwabukkale anyika, kutegwa zyintu zibe mbozyakabede mumuunda wa Edeni eelyo ba Adamu a Eva kabatanabisya. Ikucitululwa ooku kuyoozuzikizya cisyomezyo ca Leza ‘cakulenga ijulu ipya anyika impya.’—Is. 65:17.

6. Ino cikozyanyo cambelele ampongo cituyiisya nzi kujatikizya bulangizi bwabuumi butamani?

6 Jesu wakaamba zyabuumi butamani alimwi naakali kwaamba zyamamanino aabweende bwazyintu. (Mt. 24:1-3) Wakati: “Mwana a-Muntu naazooboola mubulemu bwakwe antoomwe abaangelo bakwe, uzookala acuuno cabulemu bwakwe, nkabela misyobo yoonse izoobunganisigwa kubusyu bwakwe. Mpawo uzoobaandaanya mbuli mweembeli mbwaandaanya imbelele ampongo.” Aabo ibayoosinganizyigwa “bayoonjila mumapenzi aatamani, pele balulami bayoonjila mubuumi butamani.” “Balulami” ibatambula buumi butamani mbaabo cakusyomeka ibagwasyilizya ‘banyina’ Kristo bananikidwe amuuya. (Mt. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Mbwaanga bananike basalidwe kuyooba beendelezi mu Bwami bwakujulu, “balulami” beelede kuba ibalelwa baanyika mu Bwami oobo. Ibbaibbele lyakasinsima kuti: ‘Bwami bwa Mwami wa Jehova buyootandabala kuzwa kulwizi kusikila kulwizinyina, akuzwa kumulonga kusikila kumagolelo aanyika.’ (Int. 72:8) Ibalelwa aaba bayoopona kukabe kutamani anyika.

Ino Ncinzi Ncaatondezya Makani Mabotu aa Johane?

7, 8. Nkujatikizya bulangizi buli buti bwiindene Jesu mbwaakaambila Nikodemo?

7 Kweelana azilembedwe mu Makani Mabotu aa Matayo, Marko alimwi a Luka, Jesu ubelesya majwi aakuti “buumi butamani” muziindi zyaambwa kale musyule. Imakani Mabotu aakaambwa a Johane azubulula majwi aa Jesu kujatikizya kupona kukabe kutamani ziindi zisika ku 17. Atwaalange-lange amwi akati kamajwi aaya aalembedwe tubone ncaakaamba Jesu kujatikizya bulangizi bwakupona kukabe kutamani anyika.

8 Kweelana a Johane, lweendo lwakusaanguna Jesu naakaamba zyabuumi butamani wakali kwaambila mu Falisi uutegwa Nikodemo. Wakaambila Nikodemo kuti: “Muntu atazyalwa amaanzi a-Muuya, takonzya kunjila mu-Bwami bwa-Leza.” Aabo banjila mu Bwami bwakujulu beelede “kuzyalululwa.” (Joh. 3:3-5) Jesu tanaakaimina waawo. Kuzwa waawo wakaamba zyabulangizi mbobapedwe bantu boonse munyika. (Amubale Johane 3:16.) Jesu wakali kwaamba zyabulangizi bwakupona buumi butamani kujulu kujatikizya basikumutobela bananikidwe alimwi akujatikizya bambi anyika.

9. Ino nkujatikizya bulangizi buli buti Jesu mbwaakaambila mukaintu muna Samariya?

9 Naakamana kukanana a Nikodemo mu Jerusalemu, Jesu wakagama cakunyika kuunka ku Galilaya. Kali munzila, wakayaanya mukaintu umwi amukalo wa Jakobo mumunzi wa Sukari mu Samariya. Jesu wakamwaambila kuti: “Oyo uuti nywe maanzi ngenti mupe, tacifwi limbi, pele maanzi ngenti mupe buyooba bulolo bwamaanzi mulinguwe, aatuntumukila kubuumi ubutamani.” (Joh. 4:5, 6, 14) Maanzi aaya aiminina zipego zya Leza zyakubukulusyila bantu boonse kubuumi butamani, kubikkilizya abaabo bayookkala anyika. Mubbuku lya Ciyubunuzyo, Leza mwini ulatondezyegwa kaamba kuti: “Kufumbwa ooyo uufwide nyota, njoomuzumizya kunywa buyo kukasensa kamaanzi aapa buumi.” (Ciyu. 21:5, 6; 22:17, Ci) Nkakaambo kaako Jesu wakaambila mukaintu muna Samariya zyakupona buumi butamani ikutali buyo kujatikizya basikukona Bwami bananikidwe pele akubantu basyomeka ibajisi bulangizi bwakupona anyika.

10. Naakaponya mwaalumi umwi kuzyiba litegwa Betesda, ino Jesu wakabaambila nzi basicikombelo ibakali kukazya bulangizi bwakupona kukabe kutamani?

10 Mwaka wakatobela, Jesu wakali mu Jerusalemu alimwi. Ooko wakaponya mwaalumi wakacisidwe kabali kuzyiba litegwa Betesda. Kuba Juda bakali kukazya ncaakacita, Jesu wakabapandulwida kuti “Mwana takonzya kucita cintu mwini, pele ncabona icicita Wisi.” Naakamana kubaambila kuti Wisi “wakapa lubeteko loonse ku-Mwana,” Jesu wakati: “Oyo uumvwa ijwi lyangu, akumusyoma uwakandituma, uli abuumi ubutamani.” Jesu alimwi wakati: “Ciindi ciyoosika ncobati kamvwe ijwi lyakwe boonse abali muzyuumbwe, bayoozwa mpoonya, abo abakacita kabotu bayoobusigwa kubuumi, abaabo abakacita bubi bayoobusigwa kukubetekwa.” (Joh. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Jesu wakali kwaambila ba Juda bakali kumupenzya kuti walo wakali ngomuntu Leza ngwaakasala kuti azuzikizye bulangizi bwaba Juda bwakupona buumi butamani anyika akuti wakali kuyoocita oobo kwiinda mukubusya bafwide.

11. Ino tuzyi buti kuti bulangizi bwakupona kukabe kutamani anyika bulibikkilizyidwe mulizyeezyo nzyaakaamba Jesu kweelana azilembedwe kuli Johane 6:48-51?

11 Ku Galilaya, izyuulu zyabantu ibakali kuyanda cinkwa ncaakapa Jesu kwiinda mumaleele bakatalika kumutobela. Jesu wakabaambila zyamusyobo umbi wacinkwa—“nsima [naa cinkwa] yabuumi.” (Amubale Johane 6:40, 48-51.) Wakati: “Insima njenti pe ngomubili wangu.” Jesu wakaaba buumi bwakwe ikutali buyo akaambo kabaabo ibayoolela anguwe mu Bwami bwakwe bwakujulu pe, pele alimwi akaambo kakuti “inyika [yabantu aabo bakonzya kunununwa] ibe abuumi.” “Na muntu wiilya nsima eyi,” nkokuti, ikutondezya lusyomo munguzu nzyocijisi cipaizyo ca Jesu zyakunununa, unooli abulangizi bwakupona kukabe kutamani. Masimpe, ikwaamba ‘zyakuba muumi lyoonse’ kwakali kubikkilizya bulangizi mbobakajisi ba Juda kwaciindi cilamfwu bwakupona kukabe kutamani anyika mubweendelezi bwa Mesiya.

12. Ino mbulangizi nzi mbwaakali kwaamba Jesu naakali kwaambila basikumukazya kuti wakali ‘kuyoopa buumi butamani kumbelele zyakwe’?

12 Kumbele aamazuba, lya Pobwe lya Kusalazya Tempele mu Jerusalemu, Jesu wakaambila basikumukazya kuti: “Nywebo tamusyomi, nkaambo tamuli mbelele zyangu. Imbelele zyangu zilamvwa ijwi lyangu, ndilizizi, zilandicilila. Ndazipa buumi ubutamani.” (Joh. 10:26-28) Sena Jesu aawa wakali kwaamba buyo zyabuumi bwakujulu, naa sena kuli naakajisi amuzeezo wakupona kukabe kutamani muparadaiso anyika? Jesu caino-ino wakaumbulizya basikumutobela amajwi aakuti: “Mutayoowi, nokatanga kaniini, nkaambo Usowanu ulakondwa kumupa bwami bwakwe.” (Lk. 12:32) Nokuba boobo, lya Pobwe lya Kusalazya Tempele ndeena eeli, Jesu wakati: “Ndijisi mbelele zimwi izitali zyacaanda cino. Azyalo ndyeelede kuzileta.” (Joh. 10:16) Aboobo, Jesu naakali kwaambila basikumukazya aabo, majwi aakwe akali kubikkilizya bulangizi bwakuyoopona kujulu kuli baaba “[ba]katanga kaniini” alimwi abulangizi bwakuyoopona anyika kukabe kutamani kujatikizya tuulunzuma twaba “mbelele zimwi.”

Ibulangizi Bwatakali Kuyandika Bupanduluzi

13. Ino Jesu wakali kwaamba nzi naakati: “Tunooli ayebo mu-Paradaiso”?

13 Kapengede kapati mumoyo acisamu cakupenzyezya, Jesu wakapa bumboni butakonzyi kukazyigwa kujatikizya bulangizi mbobajisi bantu boonse. Sikucita zibi wakabikkidwe acisamu cakupenzyezya kumbali lyakwe wakati: “Jesu, Ukandiyeeye, Mwami, waakusika mubwami bwako.” Jesu wakamusyomezya kuti: “Ncobeni ndakwaambila kuti, Sunu tunooli ayebo mu-Paradaiso.” (Lk. 23:42, 43) Mbwaanga mwaalumi ooyu cakutadooneka wakali mu Juda, tanaakali kuyandika bupanduluzi buli boonse kujatikizya Paradaiso. Wakalizyi zyabulangizi bwakupona buumi butamani anyika kumbele.

14. (a) Ino ncinzi citondezya kuti kaambo kajatikizya bulangizi bwakujulu kakali bakatazyide baapostolo kumvwisya? (b) Ino ndilili basikumutobela Jesu nobakamvwisya kujatikizya bulangizi bwakujulu?

14 Pele kaambo ikakali kuyandika bupanduluzi, nkaako ikakali kujatikizya bulangizi bwakujulu. Naakaambila basikwiiya bakwe kujatikizya kuunka kwakwe kujulu kuyoobabambila busena, tiibakamvwisya ncaakali kwaamba. (Amubale Johane 14:2-5.) Kumbele wakabaambila kuti “Ndicili amakani manji aakumwaambila, pele tamwaakonzya sunu. Nokubaboobo asika oyo Muuya wabwini, uzoomweenzya mubwini boonse.” (Joh. 16:12, 13) Lilikke nolyakainda Pentekosite mu 33 C.E., nobakananikwa amuuya wa Leza kuti bakabe bami kumbele, basikwiiya ba Jesu nobakamvwisya kuti zyuuno zyabo zyabwami zyakali kuyooba kujulu. (1 Kor. 15:49; Kol. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Ibulangizi bwalukono lwakujulu bwakali kaambo kapya, aboobo kakaba nkakaambo kabikkilwa maano kapati mumagwalo aakasololelwa amuuya mu Magwalo aa Bunakristo aa Chigiliki. Pele sena magwalo aaya alasinizya zyabulangizi mbobajisi bantu boonse bwakuyoopona kukabe kutamani anyika?

Ino Magwalo Aakasololelwa Amuuya Aamba Nzi?

15, 16. Ino mbuti lugwalo lwakasololelwa amuuya lwakalembelwa kubana Hebrayo alimwi amajwi aa Petro mbozipa bumboni bwakuyoopona buumi butamani anyika?

15 Mulugwalo lwakwe kubana Hebrayo, imwaapostolo Paulo wakaamba basyominyina kuti “nobakwesu basalala, nomusalilwa bukalilo kujulu.” Pele alimwi wakaamba kuti Leza wakaipa kuli Jesu “inyika iikkedwe eeyo iiciza.” (Heb. 2:3, 5, NW; 3:1) Mu Magwalo aa Bunakristo aa Chigiliki, ibbala lino lyakasandululwa kuti “inyika iikkedwe” lyoonse lyaamba nyika iikkedwe bantu. Aboobo, “inyika iikkedwe eeyo iiciza” mbweende bwazyintu buboola kumbele ano anyika mubulelo bwa Jesu Kristo. Aciindi eeco Jesu uyoozuzikizya cisyomezyo ca Leza cakuti: “Balulami bayookona nyika, bayookala alinjiyo lyoonse.”—Int. 37:29.

16 Imwaapostolo Petro awalo wakasololelwa amuuya kulemba zyabuumi bwakumbele bwabantu boonse. Wakalemba kuti: “Ijulu anyika nzitubona sunu zyayobwedwa lubeta, . . . ziti kanyonyoonwe amulilo mubuzuba obo mbubayoobetekwa bantu basikasampusampu.” (2 Pet. 3:7) Ino ncinzi ciyoonjilila busena majulu aamfwulumende aciinga cabantu basizibi ziliko lino? (Amubale 2 Petro 3:13.) Ziyoonjililwa busena a “ijulu ipya”—Bwami bwa Leza bwabu Mesiya—alimwi “anyika impya”—ciinga cabantu baluleme cabakombi beni-beni.

17. Ino bulangizi mbobajisi bantu boonse bupanduludwe buti ku Ciyubunuzyo 21:1-4?

17 Ibbuku lyamamanino mu Bbaibbele litupa kukondwa mumoyo notubala zyabupanduluzi bwalyo kujatikizya kupilusyigwa kwabantu boonse kubulondosi. (Amubale Ciyubunuzyo 21:1-4.) Oobu mbobulangizi mbobajisi bantu boonse kuzwa ciindi nobakasweekelwa bulondosi mumuunda wa Edeni. Bantu baluleme bayoopona mu Paradaiso anyika kukabe kutamani kakunyina kucembaala. Bulangizi oobu buyeeme aa Magwalo aa Chihebrayo alimwi aa Magwalo aa Bunakristo aa Chigiliki, eelyo bulazumanana kubayumya babelesi ba Jehova basyomeka kusikila sunu.—Ciy. 22:1, 2.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino ncinzi ncaakali kwaamba Jesu mumajwi aakuti “kumacitulwido”?

• Ino Jesu wakaambila Nikodemo kujatikizya nzi?

• Ncisyomezyo cili buti Jesu ncaakaambila sikucita zibi wakabikkidwe acisamu cakupenzyezya wakali munsi anguwe?

• Ino mbuti lugwalo lwakalembelwa kubana Hebrayo alimwi amajwi aa Petro mbozipa bumboni kubulangizi bwakupona kukabe kutamani anyika?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Aabo bali mbuli mbelele bayootambula buumi butamani anyika

[Zifwanikiso izili apeeji 10]

Jesu wakaambila bambi kujatikizya buumi butamani