Eyin Mẹde Hẹn We Gblehomẹ
Eyin Mẹde Hẹn We Gblehomẹ
MẸSUSU wẹ nọ saba dọ dọ ahọsuyíyí nọ yọ́n. E nọ yinmọ, na jọwamọnu de wẹ e yin nado gblehomẹ eyin mẹde ṣinuwa do mí kavi gbleawuna numọtolanmẹ mítọn to aliho de mẹ. To jọwamọ-liho, nugopipe mítọn nado yọ́n dagbe gbọnvo na oylan nọ biọ dọ ninọmẹ mawadodo tọn de ni yin jijlado. Ṣigba kanbiọ lọ wẹ yindọ, gbọnna?
Na nugbo tọn, aliho voovo mẹ wẹ mẹde sọgan hẹn homẹgble mí te, e sọgan yin nado linumẹ, sisẹ́mẹ, kavi nado zùnmẹ etlẹ yin danudọnamẹ, yasanamẹ, mẹhodu, po mọmọ po. Etẹwẹ nọ yin numọtolanmẹ towe eyin a pehẹ dopo to ninọmẹ ehelẹ mẹ? Nuhe mẹsusu nọ saba dọ to egbehe wẹ yindọ, ‘Yé na jiya etọn to alọ ṣie mẹ!’
To États-Unis, jọja wehọmẹ daho tọn delẹ ko sawhẹ nuyiwahẹmẹ agọ̀ tọn dokọna mẹplọntọ yetọn he domẹplọnlọ yé go lẹ, bo sìn-adán nado yiahọsu. Brenda Mitchell, he yin azinponọ Pipli Mẹplọntọ lẹ tọn to Nouvelle-Orléans dọ dọ, “Nuhe nọ jọ wẹ yindọ, eyin owhẹ̀ lọ gbẹ́ saa ko yin sisadokọna mẹplọntọ de, e nọ hẹn yinkọ etọn gble.” Eyin whẹsadokọnamẹ lọ tlẹ wá sọawuhia nado yin lalo, enẹ masọ nọ plá ba.
To azọ́nwhé susu, sọha azọ́nwatọ he nọ to adi ji nado yiahọsu to mẹhe yí yé do azọ́nmẹ lẹ go tọn fọ́n bo to susudeji; yé nọ tẹnpọn nado hẹn nudọnamẹ titengbe azọ́nwhé lọ tọn he tin to ọdinatẹẹ ji lẹ gble kavi súnsún yé sẹ̀. Mẹdevo lẹ nọ fìn aṣlinu azọ́nwhé lọ tọn lẹ bo nọ sà yé kavi de yé gbà na mẹdevo lẹ. Gbọnvona ehelẹ, The New York Times na linlin dọ, “azọ́nwatọ lẹ sọ nọ fìn nutindo azọ́nwhé lẹ tọn nado yiahọsu.” Nado hoavùn sọta ahọsuyíyí wunmẹ enẹ, azọ́nwhé lẹ nọ yí ponọ lẹ zan nado plan azọ́nwatọ he yè ko dote lẹ jẹ azọ́nwatẹn yetọn, bo nọ hẹn ẹn diun dọ nutindo yetọn lẹ kẹdẹ wẹ yé bẹ; enẹgodo, yé nọ de yé tọ́n sọn opá lọ mẹ.
Na taun tọn, ahọsuyíyí wunmẹ he gbayipe hugan wẹ mẹhe sẹpọ mí taun lẹ tọn—yèdọ họntọn lẹ, hagbẹ lẹ, po hagbẹ whẹndo tọn lẹ po. Hogbe whánsọmẹ tọn kavi nuyiwa lẹnpọn matindo tọn he nọ fọ́n homẹgble dote lẹ nọ saba zọ́n bọ mẹde nọ jlo nado yiahọsu. Eyin họntọn de ylangbè na we, be hiẹ lọsu nọ wà nudopolọ na ẹn wẹ ya? Eyin hagbẹ whẹndo tọn de hẹnhomẹgble we, be a nọ kàn ayiha nado yiahọsu wẹ ya? E bọawu taun nado yiahọsu titengbe eyin mẹhe sẹpọ we de wẹ ṣinuwa do we.
Kọdetọn Ylankan Ahọsuyíyí Tọn Lẹ
Mẹhe nọ tẹnpọn nado yiahọsu lẹ nọ saba wàmọ nado de awufiẹsa he mẹhe ṣinuwa do yé hẹnwa yé ji pò. Di apajlẹ, Biblu dọ dọ to whenue visunnu tọgbo Heblu lọ, Jakobu tọn lẹ sè dọ Ṣẹkẹmi he yin Kenaninu de yí huhlọn do zanhẹ nọviyọnnu yetọn Dina, ‘homẹgble yé, adi sọ do yé tlala.’ (Gẹnẹsisi 34:1-7) Nado yiahọsu oylan he yè wà do nọviyọnnu yetọn go tọn, visunnu Jakobu tọn awe blasé do Ṣẹkẹmi po whédo etọn po go. Simeọni po Levi po kàn ayiha gigẹdẹ de bo biọ tòdaho Kenaninu lẹ tọn mẹ bosọ hù sunnu he tin to otò lọ mẹ lẹpo kakajẹ Ṣẹkẹmi ji.—Gẹnẹsisi 34:13-27.
Be hùnsọndai enẹ lẹpo didẹ nuhahun lọ ya? Whenue Jakobu sè nuhe visunnu etọn lẹ wà, e wọhẹ yé, bo dọmọ: “Mì do magbọjẹ na mi nado hẹn mi nado lunwán to mẹhe yin aigbanọ lẹ ṣẹnṣẹn . . . yé na bẹ yede pli do oji e, bosọ jẹ oji e: yẹn nasọ yin husudo, yẹn po owhé ṣie po.” (Gẹnẹsisi 34:30) Mọwẹ, kakati nuyiwa ahọsuyíyí tọn yetọn ni didẹ whẹho lọ, e hẹn ninọmẹ lọ vantan dogọ poun wẹ; Jakobu po whẹndo etọn po dona họ́ yede todin na tòmẹnu lọ lẹ nikaa yiahọsu yé go. Vlavo na enẹ nikaa jọ, Jiwheyẹwhe degbena Jakobu nado sẹtẹn po whẹndo etọn po sọn lẹdo lọ mẹ yì Bẹtẹli.—Gẹnẹsisi 35:1, 5.
Whenue Ṣẹkẹmi yí huhlọn do zanhẹ Dina, nujijọ he bọdego lẹ plọn onú titengbe de mí. Eyin a yiahọsu mẹde go, ewọ lọsu na jlo nado yiahọsu, bọ enẹ na hẹn adọ̀n mapote wá. Abajọ oló Allemagne tọn de do dọ dọ: Mẹhe yiahọsu ma nọ dù dọ̀n.
Awufiẹsa He Adọ̀n Mapote Nọ Hẹn Wá Lẹ
Eyin lehe mí na wagbọn do yiahọsu mẹhe waylan do mí go de nọ duahunmẹna mí, enẹ na gbleawuna mí taun. Owe lọ, Forgiveness—How to Make Peace With Your Past and Get On With Your Life dọmọ: “Adi nọ zọ́n bọ hiẹ na jẹ fifiẹ ji. Nulinlẹnpọndo awufiẹsa he mẹ a jugbọn waji lẹ ji, po danú didọ do mẹhe hẹn homẹ gble we lọ go po, kavi ayihakinkan nado yiahọsu, na hẹn whenu po huhlọn towe lẹ po gú.” Abajọ Biblu do dọ to aliho he họnwun mẹ dọ, “[awuwhàn] wẹ gbigble ohú tọn.”—Howhinwhẹn lẹ 14:30.
Na nugbo tọn, nawẹ mẹde sọgan tindo ayajẹ gbọn eyin wangbẹna po numọtolanmẹ ylankan lẹ po gọ́ ahun etọn mẹ? Dawe de dọmọ: “Eyin a lẹndọ ‘ahọsuyíyí nọ yọ́n,’ tẹnpọn nado flin gbẹzan mẹhe ko wàmọ na owhe susu lẹ tọn.”
Lẹnnupọndo nuhe to jijọ to fisusu to egbehe lẹ ji, yèdọ fie nudindọn to akọ̀ po sinsẹ̀n lẹ po ṣẹnṣẹn fọ́n bo to sinsinyẹn deji te lẹ. Whlasusu wẹ e nọ saba yindọ, eyin mẹde yin hùhù, yè nọ víhlọ̀n etọn janwẹ, bọ enẹ nọ fọ́n wangbẹna po mẹhuhu po dote mapote. Di apajlẹ, whenue bọmbu hù jọja 18 to danuwiwa nukunbianamẹ tọn de whenu, nawe de dọ po adi po dọmọ: “Mí dona yiahọsu yé go whlasusu!” Hogbe mọnkọtọn lẹ nọ zọ́n bọ nuyiwa kanyinylan tọn lẹ nọ to jijideji, bọ mẹsusu nọ kọnawudopọ to nudindọn mọnkọtọn lẹ mẹ.
“Nukun Na Nukun”
Mẹdelẹ nọ dlẹnalọdo Biblu nado nọgodona gbigbọ ahọsuyíyí tọn yetọn. Yé nọ dọ dọ: “Be Biblu lọsu ma dọ dọ ‘nukun na nukun, adú na adú’ ya?” (Levitiku 24:20) To paa mẹ, osẹ́n “nukun na nukun” tọn sọgan taidi nuhe nọgodona ahọsuyíyí. Ṣigba, na nugbo tọn, osẹ́n ehe yin nina nado de nuyiwa ahọsuyíyí matin nulẹnpọn tọn pò wẹ. Gbọnna?
Eyin Islaelivi de hoavùn hẹ Islaelivi hatọ etọn bo tọ́nnukun na ẹn, Osẹ́n lọ biọ dọ yè ni sayana ẹn sọgbe hẹ nuhe e wà. Ṣigba e mayin mẹhe yin awugblena lọ tọn wẹ nado yiahọsu mẹhe gbleawuna ẹn go kavi yiahọsu dopo to hagbẹ whẹndo tọn etọn lẹ go gba. Osẹ́n lọ biọ dọ whẹho lọ ni yin zizedo alọmẹ na mẹhe yin dide do otẹn aṣẹpipa tọn mẹ lẹ—enẹ wẹ whẹdatọ lẹ—nado didẹ whẹho lọ. Yinyọnẹn dọ mẹhe wadanu do awetọ etọn kavi hùmẹ sọn ojlo mẹ wá na yin yasana to aliho dopolọ mẹ nọ glọnalina ahọsuyíyí. Ṣigba whẹho lọ ma fó do finẹ.
Whẹpo Jehovah Jiwheyẹwhe do na osẹ́n he gando ahọsuyíyí go dile mí donù e go do to aga, e dọna Mose nado dọna akọta Islaeli tọn dọ: “Hiẹ ma na gbẹwanna nọvisunnu towe to ayiha towe mẹ gba . . . Hiẹ ma na yiahọsu gba, kavi ze okẹ̀n depope hẹn.” (Levitiku 19:17, 18) Mọwẹ, mí dona nọ pọ́n osẹ́n “nukun na nukun, adú na adú” tọn lọ hlan taidi apadewhe alẹnu Osẹ́n tọn, ehe Jesu blá dopọ do gbedide awe mẹ dọmọ: “Hiẹ na yí ayiha towe lẹpo, podọ alindọn towe lẹpo po nuyọnẹn towe lẹpo po do yiwanna [Jehovah] Jiwheyẹwhe towe” podọ “Hiẹ, na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Matiu 22:37-40) To whelọnu lo, nawẹ Klistiani nugbo lẹ dona nọ yinuwa gbọn eyin mẹde yinuwa hẹ yé to aliho agọ̀ mẹ?
Nọ Doafọna Jijọho
Biblu ylọ Jehovah dọ “Jiwheyẹwhe jijọho tọn” bo dotuhomẹna sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ nado nọ “dín jijọho, bosọ nọ doafọna ẹn.” (Heblu lẹ 13:20; 1 Pita 3:11) Ṣigba be mọwiwà nọ hẹn kọdetọn dagbe wá ya?
To lizọnyizọn aigba ji tọn Jesu tọn whenu, kẹntọ etọn lẹ túntán dego, linú in, bosọ dohomẹkẹn ẹn, podọ gbẹdohẹmẹtọ pẹkipẹki etọn de de e hia, bọ hodotọ etọn lẹ lọsu tlẹ sọ jo e do. (Matiu 26:48-50; 27:27-31) Nawẹ e yinuwa gbọn? “Whenuena yè to vivlẹ ẹ, e ma vlẹ omẹ,” wẹ apọsteli Pita wlan. “Whenuena e sọ jiya, e ma wadán; ṣigba bo jo ede hlan ewọ he nọ yí dodo do dawhẹ.”—1 Pita 2:23.
“Klisti jiya na mí,” wẹ Pita dọ, “bo yí ohia dai na mí, na míwlẹ nido nọ gbọn afọ etọn ji.” (1 Pita 2:21) Mọwẹ, Klistiani lẹ yin tudohomẹna nado nọ hodo apajlẹ Jesu tọn, kakajẹ lehe e yinuwa do ji to whenue e to yaji. Gbọnmọ dali, Jesu lọsu dọ to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn etọn mẹ dọmọ: “Mì [nọ] yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, bosọ [nọ] hodẹ̀ na mẹhe to vivlẹ mì kò, bosọ to homẹkẹn do mì lẹ; na mì nido yin ovi Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ tọn.”—Matiu 5:44, 45.
Nawẹ mẹhe tindo owanyi Klisti tọn nkọ lẹ nọ yinuwa gbọn eyin yé lẹn kavi mọdọ mẹde waylan do yé? Howhinwhẹn lẹ 19:11 dọmọ: “Zinzin gbẹtọ tọn hẹn ẹn whleawu nado gblehomẹ; gigo etọn sọ wẹ nado dèkọ̀ sọn ylanwa go.” Yé sọ nọ hẹn tudohomẹnamẹ ehe do ayiha mẹ dọmọ: “A dike yè yí oylan do hugan we blo, ṣigba yí dagbe do hugan oylan.” (Lomunu lẹ 12:21) Lehe hogbe ehelẹ gbọnvona gbigbọ ahọsuyíyí tọn he gbayipe taun to aihọn egbehe tọn mẹ do sọ! Owanyi nujọnu tọn Klistiani tọn sọgan gọalọna mí nado nọavunte sọta ayilinlẹn lọ nado yiahọsu bo gbọnmọ dali “dèkọ̀ sọn ylanwa go” na owanyi “ma nọ lẹn ylankan.”—1 Kọlintinu lẹ 13:5.
Be ehe zẹẹmẹdo dọ eyin mẹde wadanu do mí kavi sìn-adán na mí to aliho de kavi devo mẹ, mí dona miyọnnukundo poun wẹ ya? Paali! To whenue Paulu dọ dọ mí ni “yí dagbe do hugan oylan,” e ma to didọ dọ Klistiani lẹ ni do ojlo nado jiya kavi kú gba. Kakatimọ, e họnwun dọ eyin mẹde diọavunnukunsọ mí, mí tindo jlọjẹ lọ nado yiavunlọna míde. Eyin mẹde wadanu do we kavi hò nutindo towe yí, a sọgan ylọ ponọ lẹ. Eyin azọ́nmẹ kavi wehọmẹ wẹ enẹ jọ do mí go te, mí sọgan lẹhlan mẹhe tin to otẹn aṣẹpipa tọn mẹ lẹ.—Lomunu lẹ 13:3, 4.
Etomọṣo, e na yọ́n nado hẹn do ayiha mẹ dọ, e nọ vẹawu nado mọ whẹdida dodo to aihọn ehe mẹ. Na nugbo tọn, mẹsusu ko yí gbẹwhenu yetọn lẹpo do dín whẹdida dodo, ṣigba yé ma mọ, gbọnmọ dali, yé nọ jẹ fifiẹ ji bọ wangbẹna nọ gọ́ ahun yetọn mẹ.
Satani ma to nude dín hugan dọ gbigbọ ahọsuyíyí po wangbẹna po tọn ni klan gbẹtọvi lẹ. (1 Johanu 3:7, 8) Enẹwutu wẹ e do yọ́n hugan dọ mí ni hẹn hogbe Biblu tọn ehelẹ do ayiha mẹ dọ: “Mì yiahọsu mìde tọn blo, ṣigba mì kuku gbọ bo jotẹn hlan homẹgble: na yè wlan ẹn dọ, Ahọsuyi wẹ ṣie; yẹn na suahọ, wẹ [Jehovah] dọ.” (Lomunu lẹ 12:19) Eyin mí nọ jo whẹho lẹ do alọmẹ na Jehovah, enẹ na zọ́n bọ mí ma na mọ awufiẹsa sọmọ, bo na vò sọn adi po danuwiwa po si.—Howhinwhẹn lẹ 3:3-6.
[Blurb on page 22]
“Hiẹ na yí ayiha towe lẹpo, podọ alindọn towe lẹpo po nuyọnẹn towe lẹpo po do yiwanna [Jehovah] Jiwheyẹwhe towe” podọ “Hiẹ, na yiwanna kọmẹnu towe di dewe”
[Yẹdide to weda 23]
Owanyi “ma nọ lẹn ylankan.”