Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Shighe u Or Hii U Iyongo Yô

Shighe u Or Hii U Iyongo Yô

Shighe u Or Hii U Iyongo Yô

MBAGENEV hen ér iyevoron ne ishimapever. Ve hen nahan sha ci u zum u mbagenev ve hii se shin ve bula se sha ma gbenda yô, ishima ka i vihi se, man kwagh ne ka gbaaôndo wase je. I mar se a mhen u kôôm kwagh u a lu u ifer yô. Kpa se er kwagh ne nena?

Iyongo ngi atô kposo kposo, er u tan or sambe shin mgbeghan nan shin tuhwan nan, gayô wan nan asôngo, shin gbidyen nan, shin numun nan gbenda man ambaakaa la nahan. Ka i lu u ken ishima nena zum u or ka nana̱ hii u iyongoo? Mbakpishiv nyian ka ve ta hwa, ve kaa, ér ‘U fam yina u, de tsô u nenge!’

Mbayevmakeranta mba ken kôleeji mba shin nongo u shin jime mbagenev ken tar u Amerika, yange ve za wa atica ve, a a tsaha ve ken makeranta la ijir ken koti ér a nzughul a ve, man kwagh u ve ôr la lu mimi ga. Brenda Mitchell, kwase u hemen Mzough u Atica ken gar u New Orleans ken tar u Amerika, kaa ér: “Zum u wanye nan kaa ér ma tica nzughul a nan je, nan vihi tica la iti.” Ka a va mase fan ér ka mimi ga je kpa, iti-vihin la i saa her.

Hen ijiirtom kpa, iyenge i mba ka a de ve tom ve, ve ker u oron iyev shin ve kough akaa aa á lu kômpeni ve a inja kpishi sha ukômputa mba kômpeni la kera la, ngi seer a seer. Mbagenev di ka ve tôô myerenem ma kômpeni ve ve pase ior sha inyar shin ve pase ve gbilin. Heela tseegh ga, Magazin u i yer ér The New York Times la kaa ér, “gbenda u vesen u mbakpishiv ve oron iyev yô, ka u iin kômpeni ikyav.” Kwagh ne na yô, ikyômpeni kpishi ka ia de or ve tom yô, ve na orkuran kômpeni môm nan za vea or u i de nan tom la hen afishi a nan, nana kuran ikyav mbi nan cii yô, orkuran la shi a kar vea nan ve due ken yaagh ki kômpeni la kera, sha er or la nana or iyev sha u iin kwagh ga yô.

Ka mba ve lu ikyua a vese, er azende a ase man mbawanndor a vese kua anmgbianev asev mba ken tsombor nahan, ve hembe oron iyev sha a vese ye. Ashighe kpishi ka a̱ kende or imo i sôôn iyol shin a̱ bume sha a nan sha ma gbenda yô, nan kpa nan lam dang shin nan er ma kwagh u una vihi or u nan hii nan la yô. Huror wou ka una nande a we nahan, we kpa u tôndo iliam a na ngase je wer a doon yô i doo shinii? Or u hen tsombor wou ka nana̱ vihi u ishima yô, u ker gbenda u ú or iyev yôô? Ka i lu ican ga cii u eren kwagh nahan shighe u or u nan hii se la nan ye ikyar a vese kôôsoô yô.

Iyev i Oron I Ve a Kwaghbo

Ashighe kpishi, ior ka ve or iyev sha ci u i̱ pever ve ken ishima sha iyongo i or nan hii ve la. U tesen ikyav yô, Bibilo pase se ér zum u ônov mba tertamen Yakob za ungwa ér Shekem, wan u Hamor, Orhiviti la yav a ingyôr ve, vihi un yô, “asema vihi ve, kwagh vihi ve tsung.” (Genese 34:​1-7) Ônov mba Yakob mba uhar maa gba keren gbenda u oron iyev sha Shekem man tsombor na cii. Tsô Shimeon man Levi ve er ayom, ve nyôr ken gar u Kanaan ve wua nomsombaiorov cii, kua Shekem kpaa.​—⁠Genese 34:​13-27.

Mwoo u ve wua ior la maa kure ikyaa laa? Yakob ongo kwagh u mbayev nav za er la yô, a zôhô a ve a kaa ér: “Ne nzughul a mo je, ne gemam, m due ior mba ken tar ne ishima, ka Mbakanaan man Mbaperishi je la; man mo, m ngu annongo kpeghee tsô. Aluer vea kohol vea va ta num sha a mo yô, me tim a ya wam.” (Genese 34:30) Sha mimi yô, kwagh u ve er la va a bem ga, kpa gema na yô lu u vea lu sulaa hen shighe la, sha er mbawanndor a ve ve de vihin ishima va te num sha a ve ga yô. Yehova maa kaa a Yakob ér a due a tsombor na hen ijiir la kera, a yem a ve hen Betel.​—⁠Genese 35:​1, 5.

Kwagh u yange za hemen zum u i vihi Dina la tese se kwagh u injaa. A tese se ér iyevoron ve a iyevoron, shi ior ka ve zer oron iyev didi. Kwagh ne maa zua sha injakwagh i ior i Jamani ve er yô, ér: Iyevoron i ngôôr van a iyevoron ga.

Iyevoron Ve a Iyevoron

U wan iyongo i or nan hii se ken ishima shi keren u oron iyev la, ve a kwaghbo. Takerada u i yer ér Forgiveness​—⁠How to Make Peace With Your Past and Get On With Your Life la kaa ér: “Ishimanyoon ka i vihi mlu wou. Ka i ya u shighe man tahav mbu u yaren tom a mi u henen sha kwaghvihin u i er u la, nahan u tuhwa ior mba ve vihi u ishima la ken ishima you, shi u ker igbenda i oron iyev kpaa.” Bibilo pase kwagh ne nahan vough ér, “iyuhe yô, ka mhee u akuhe.”​—⁠Anzaakaa 14:⁠30.

Sha mimi yô, a er nan ve or u ihyom man ishima i yuan i tem nan ken vanger nana saana? Ortôvon sha akaa ugen kaa ér: “Wea hen wer iyevoron ne ishimapever yô, kenger sha ishiv mbi ior mba ve oron iyev anyom anyom tsô u nenge.”

Hen ase sha kwagh u a lu eren sha ajiir kposo kposo sha tar, ape ior ve nenge num a mba ve lu zwa kposo a ve shin ve lu ken kwaghaôndo môm a ve ga la. Ka a̱ wua or môm yô, mba i woo ve or la kpa ve mough ve va wua or ken nongo ugen la, maa ve hingir u kôron ayol a ve ihyom shi wuan ayol a ve gbem. U tesen ikyav yô, zum u mbawan tswam za ta bom mape wua agumaior 18 her yô, kwase ugen u or kpe un yô, haa vaa ér, “Se or nen iyev, se wuan ne ve falegh u gba!” Imba kwagh ne nahan ia na ipila ia seer a seer, shi asema aa tor ior kpishi ker, vea hingir u kohol mbagenev ken ayôôso shon.

“Ishe sha Ishe”

Mbagenev hen ér Bibilo lumun a iyevoron. Ka ve kaa ér, “Bibilo ôr kwagh u ‘ishe sha ishe, inyigh sha inyi’ gaa?” (Levitiku 24:20) Aluer or nenge sha tindi u “ishe sha ishe” la zevera yô, a lu nan inja er ngu tesen ér i oron iyev nahan. Nahan kpa, jighilii yô, tindi ne lu sha u yangen ior u oron iyev je hemban kwaghbo u or nan er ve la. Tindi yange kwagh ne nena?

Yange Oriserael nana ta num sha Oriserael ugen nana̱ vihi nan ishe yô, Tindi na ian ér i tsaha nan vough. Nahan kpa, lu kwagh u or u i vihi nan iyol la nana kar ishima nana za kimbi injô sha or la shin sha ma anmgbian u nan ga. Tindi tese ér or u i vihi nan iyol la nana̱ za a ijir la hen mbaajiriv mba yange i ver la, sha er a nenge sha ikyaa la dedoo yô. Er or u i vihi nan iyol sha apera la nan fa ér a tsaha oryongo u nan la vough sha kwaghbo u nan la yô, kwagh la a yange nan u keren u oron iyev iyol i nan. Kpa kwagh ne saa heela tseegh ga.

Cii ve Yehova na tindi u se ter sha heen ne yô, a kaa a ikyurior i Iserael sha ikyev i Mose ér: “De ker anngôu ihyom ken ishima you ga. . . . De oron iyev ga, shi de we ishima boogh a ônov mba ior ou ga.” (Levitiku 19:​17, 18) Sha kpôô yô, doo u se nenge tindi u “ishe sha ishe” la sha mnenge u Yesu lu a mi ve a magh atindi cii ken atindi ahar la, ér: “Ter Aôndo wou A̱ doo u ishima a ishima you cii man a uma wou cii man a mfe wou cii” man “Or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan.” Shi Yesu kaa ér ka atindi ahar ne je man atindi kua mbaprofeti cii ve har sha mi ye. (Mateu 22:​37-40) Nahan kanyi i doo u Mbakristu vea er zum u i nzughul a ve?

Er Kwagh ken Bem

Bibilo kaa ér Yehova ka “Aôndo u bem” shi i̱ wa mbacivir un kwagh ér ve “ker bem” shi ve “zenda un ityô kpaa.” (Mbaheberu 13:20; 1 Peteru 3:11) Kpa iwasen ngi ken u keren bem jee?

Shighe u Yesu lu shin tar lu pasen kwaghaôndo la, i ta un azer iyol shi i gbidye un sha akpa shi mbaihyomov nav tôv un a ican shi huror na u kôôsôô nenge un mker, mbadondon nav kpa undu un yem kwagh ve. (Mateu 26:​48-50; 27:​27-31) Yesu yange er kwagh nena? “Zum u i laha Un kpaa mayange A or iyev sha mlaha la ga, er A ya ican kpaa A ta hwa ga, kpa A gema A wa sha ikyev i Un u A er ijir sha mimi la.”​—⁠1 Peteru 2:⁠23.

Peteru pase ér, “gadia Kristu kpaa ya ican sha ci wen, A ver ne ikyav je sha u né dondo Un ijime yô.” (1 Peteru 2:21) I wa Mbakristu kwagh ér ve kav Yesu, shi ve eren kwagh er un kpa er zum u i nzughul a na la. Yesu iyol na ôr kwagh sha kwagh ne ken Ityesen na i Sha Uwo la, ér: “Kpa Mo yô, M kaan ne Mer: Doo nen a mbaihyomov enev, man shi eren nen msen sha ci u mba ve tev ne a ican yô; sha er né lu ônov mba Ter wen u A lu Sha yô.”​—⁠Mateu 5:​44, 45.

Mba ve lu a dooshima u Kristu la ka vea hen ér ma or hii ve, shin or ka nana hii ve mimi je kpa, ka ve er kwagh nena? Anzaakaa 19:11 kaa ér: “Kwaghfan u or ka a na nan yuwen fefa ga, u den or kwaghbo, ka nan kwagh u civirigh je.” Shi ka ve dondo kwaghwan u a kaa ér: “Kwaghbo a̱ de hembe u ga, kpa we gema hemba kwaghbo sha kwagh u dedoo” la kpaa. (Mbaromanu 12:21) Nenge inja er ieren ve i lu kposo a ieren i ior ve lu a mi ken tar u ainge, i oron iyev la sha wono! Dooshima u Kristu u mimi la una wase se se kighir isharen i oron iyev la, nahan se ‘deen or kwaghbo’ sha ci u dooshima “koson kwagh u bo ken ishima ga.”​—⁠1 Mbakorinte 13:⁠5.

Kwagh ne tese ér aluer i nzughul a vese shin i anger se sha ma gbenda, kpa se gba ungwan ato tsôô? Mayange ga! Zum u Paulu kaa ér, “Hemba kwaghbo sha kwagh u dedoo” la lu kaan ér i gba saren Orkristu u kpen sha kwagh u jighjigh u nan tsô ga. Kpa zum u i te num sha a vese yô, se fatyô u kuran ayol a ase. Aluer i nzughul a we shin ikyav you yô, u fatyô u za yilan dasenda. Aluer zayol la zua se vea or u se eren tom imôngo shin se ze makeranta imôngo yô, se fatyô u keren iwasen hen mbautahav.​—⁠Mbaromanu 13:​3, 4.

Nahan kpa, doo u se fa ken ishima ser, ijirôron i mimi ban ken tar u ainge kpishi. Sha kpôô yô, ior kpishi ndera nôngon ér i kure ve ijir sha mimi, kpa ve fatyô ga, nahan ishima vihi ve saa dang.

Kwagh u una doo Satan er u nengen ér ior gba iyongo a mbagenev shi ve kôr ayol a ve ihyom yô ngu ga. (1 Yohane 3:​7, 8) Nahan ka a inja kpishi u se wa ikyo sha mkaanem ma Bibilo ma ma kaa er: “Ne mbadoon mo ishima, de oron nen iyev sha kwagh wen ga, kpa na nen iyugh i Aôndo ian, gadia i nger ér: ‘Ka Mo Me or iyev ye, ka Mo Me kimbi ye, kape Ter A kaa la.’ ” (Mbaromanu 12:19) Aluer se wa iyongo la sha ikyev i Yehova yô, se kura ayol a ase sha mnyoon man ishimavihin man ipila kpaa.​—⁠Anzaakaa 3:​3-6.

[Mkaanem ma sha peeji 22]

“Ter Aôndo wou a doo u ishima a ishima you cii man a uma wou cii

man a mfe wou cii” shi “Or u nan we ndor a we yô, nana̱ do u ishima er we iyol you nahan”

[Foto u sha peeji 23]

Dooshima “koson kwagh u bo ken ishima ga.”​—⁠1 Mbakorinte 13:5