Vanani Ni Langutelo Ra Mianakanyo Ra Kreste
Vanani Ni Langutelo Ra Mianakanyo Ra Kreste
“[Vanani] ni langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona, exikarhi ka n’wina.”—RHOM. 15:5.
1. Ha yini hi fanele hi lava ku va ni langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni ra Kreste?
YESU KRESTE u te: “Tanani eka mina . . . Mi dyondza eka mina, hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata, kutani mi ta kumela mimoya-xiviri ya n’wina ku phyuphya.” (Mat. 11:28, 29) Xirhambo lexi lexi chavelelaka xi ri kombisa kahle langutelo ra mianakanyo ra Yesu. Ku hava munhu un’wana loyi a nga hi vekelaka xikombiso lexinene emhakeni leyi. Hambileswi Yesu a a ri N’wana wa Xikwembu naswona a a ri ni matimba lamakulu ni vulawuri, a a ri ni ntwela-vusiwana ni musa ngopfu-ngopfu eka vanhu lava xanisekaka.
2. Hi tihi tinhla leti hi nga ta ti kambisisa leti khumbaka langutelo ra Yesu?
2 Eka xihloko lexi ni le ka leswimbirhi leswi landzelaka, hi ta kambisisa ndlela leyi hi nga hlakulelaka ni ku hlayisa langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni ra Yesu swin’we ni ku tekelela “mianakanyo ya Kreste.” (1 Kor. 2:16) Hi ta dzika swinene eka tinhla ta ntlhanu: Vunene bya Yesu, ku titsongahata ka yena, musa wakwe, ndlela leyi a a yingisa Xikwembu ha yona, xivindzi lexi a a ri na xona ni rirhandzu rakwe lerikulu.
Leswi U Nga Swi Dyondzaka Eka Vunene Lebyi Kreste A A Ri Na Byona
3. (a) Hi yihi dyondzo yin’wana malunghana ni ku titsongahata leyi Yesu a yi dyondziseke vadyondzisiwa vakwe? (b) Xana Yesu u endle yini loko vadyondzisiwa vakwe va kombise leswaku va tsanile?
3 Yesu, loyi a nga N’wana wa Xikwembu loyi a hetisekeke, u te emisaveni hi ku tirhandzela leswaku a ta tirhela vanhu lava nga hetisekangiki lava nga ni xidyoho. Van’wana va vanhu volavo a va ta n’wi dlaya endzhaku ka nkarhi. Kambe Yesu u tshame a tsakile naswona a tikhoma minkarhi hinkwayo. (1 Pet. 2:21-23) Ku “languta swinene-nene” eka xikombiso xa Yesu swi nga hi pfuna na hina leswaku hi tshama hi tsakile naswona hi tikhoma loko swihoxo ni ku nga hetiseki ka van’wana swi hi twisa ku vava. (Hev. 12:2) Yesu u rhambe vadyondzisiwa vakwe leswaku va rhwala joko rakwe swin’we na yena kutani va dyondza eka yena. (Mat. 11:29) I yini leswi a va ta swi dyondza? Leswi a va ta swi dyondza hileswaku Yesu a a ri ni moya wo rhula ni leswaku a a va lehisela mbilu ku nga khathariseki swihoxo leswi a va swi endla. Hi vusiku bya le mahlweni ka ku fa kakwe, Yesu u hlambise vadyondzisiwa vakwe milenge, xisweswo a va dyondzisa dyondzo leyi a va nga ta pfuka va yi rivarile, ya ku va ni “mbilu yo titsongahata.” (Hlaya Yohane 13:14-17.) Endzhakunyana loko Petro, Yakobo na Yohane va tsandzeke ku ‘tshama va rindzile,’ hi musa Yesu u xiye ku tsana ka vona. U vutisile a ku: “Simoni, u etlele ke? Vavanuna, tshamani mi rindzile naswona mi khongela, leswaku mi nga ngheni endzingweni. Ina, moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.”—Mar. 14:32-38.
4, 5. Xikombiso xa Yesu xi nga hi pfuna njhani leswaku hi nga hlundzukisiwi hi ku nga hetiseki ka van’wana?
4 Xana hi endla yini loko mupfumeri-kulorhi a ri ni moya wa ku phikizana, a ri ni ximbilwa-mbilwana kumbe a nga hatli a endla mindzulamiso loko a tshinyiwa hi vakulu kumbe hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha”? (Mat. 24:45-47) Hambileswi swi nga ha hi olovelaka ku rivalela vanhu va misava leyi lawuriwaka hi Sathana loko va kombisa mikhuva yo biha, kambe loko makwerhu a kombisa mikhuva yoleyo swi nga ha hi tikela ku n’wi rivalela. Loko swihoxo swa van’wana swi hi nyangatsa hi ku olova, hi fanele hi tivutisa, ‘Ndzi nga yi kombisa njhani “mianakanyo ya Kreste” hilaha ku engetelekeke?’ Tsundzuka leswaku Yesu a nga va hlundzukelanga vadyondzisiwa vakwe hambileswi va kombiseke leswaku a va na yona mianakanyo ya Kreste.
5 Anakanya hi mhaka ya muapostola Petro. Loko Yesu a rhambe Petro leswaku a xika ebyatsweni kutani a famba ehenhla ka mati a ya eka Yena, Petro entiyisweni u fambe mpfhuka wutsongo ematini. Hiloko Petro a languta xidzedze kutani a sungula ku mbombomela. Xana Yesu u n’wi hlundzukerile kutani a ku: “Fana, u ta khawula”? Doo! “Hi ku hatlisa Yesu a tshambuluta voko a n’wi khoma kutani a ku eka yena: ‘Wena wa ripfumelo leritsongo, ha yini u kanakana?’” (Mat. 14:28-31) Loko ko tshuka ku va ni makwerhu loyi a tikombaka onge a nga na ripfumelo, xana hi nga tshambuluta voko ra hina hi ndlela yo fanekisela kutani hi n’wi pfuna leswaku a va ni ripfumelo leri tiyeke? Entiyisweni dyondzo yoleyo yi vonake kahle eka xiendlo xa Yesu xo khoma Petro leswaku a nga fi, leswi kombisaka leswaku u ni moya wo rhula.
6. I yini leswi Yesu a swi dyondziseke vaapostola vakwe malunghana ni ku tilavela xikhundlha?
6 Nakambe Petro u hlanganyerile eka ku kanetana loku vaapostola a va tshamela ku va na kona malunghana ni leswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona. Yakobo na Yohane a va lava ku tshama etlhelo ra xinene ni ra ximatsi ra Yesu eMfun’weni wakwe. Loko Petro ni vaapostola lavan’wana va twa hi mhaka leyi, va hlundzuke ngopfu. Yesu a a swi tiva leswaku va nga ha va va ngheniwe hi moya lowu wa ku phikizana endhawini leyi va kuleke eka yona. U va vitanile kutani a ku: “Ma swi tiva leswaku vafumi va matiko va ma tikisela naswona vanhu lavakulu va ma lawula. A swi fanelanga swi va tano exikarhi ka n’wina; kambe mani na mani la lavaka ku va lonkulu exikarhi ka n’wina u fanele ku va mutirheli wa n’wina, naswona mani na mani la lavaka ku va wo sungula exikarhi ka n’wina u fanele ku va hlonga ra n’wina.” Kutani Yesu u vulavule hi xikombiso xakwe, a ku: “N’wana wa munhu a nga [telanga] ku tirheriwa, kambe [u tele] ku tirhela ni ku nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.”—Mat. 20:20-28.
7. Un’wana ni un’wana wa hina a nga byi kondletela njhani vun’we evandlheni?
7 Ku anakanyisisa hi langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni ra Yesu ra ku titsongahata swi nga hi pfuna leswaku hi ‘tikhoma tanihi lontsongo’ exikarhi ka vamakwerhu. (Luka 9:46-48) Ku endla tano swi kondletela vun’we. Ku fana ni tatana loyi a nga ni ndyangu lowukulu, Yehovha u lava leswaku vana vakwe “va tshama swin’we hi vun’we,” va hanyisana kahle. (Ps. 133:1) Yesu u khongele eka Tata wakwe a kombelela Vakreste hinkwavo va ntiyiso leswaku va va ni vun’we leswaku ‘misava yi ta tiva leswaku u rhumiwe hi Yena ni leswaku U va rhandzile hilaha A n’wi rhandzeke hakona.’ (Yoh. 17:23) Hikwalaho, vun’we lebyi hi nga na byona byi kombisa leswaku hi valandzeri va Kreste. Leswaku hi tsakela vun’we byolebyo, hi fanele hi languta ku nga hetiseki ka van’wana hilaha Kreste a a ku languta hakona. Yesu a a rivalela naswona u dyondzise leswaku hi ta rivaleriwa ntsena loko na hina hi rivalela van’wana.—Hlaya Matewu 6:14, 15.
8. Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa malandza ya Xikwembu lama nga ni malembe yo tala ma ri karhi ma tekelela Kreste?
8 Hi nga tlhela hi dyondza swo tala hi ku tekelela ripfumelo ra lava se va nga ni malembe yo tala va ri karhi va tekelela Kreste. Ku fana na Yesu, hakanyingi va ku twisisa ku nga hetiseki ka van’wana. Va dyondze leswaku ku va ni ntwela-vusiwana lowu fanaka ni lowu Kreste a a ri na wona swi hi pfuna ku “tiyiselela ku tsana ka lava va nga tiyangiki,” swi tlhela swi kondletela vun’we. Ku tlula kwalaho, ku va ni ntwela-vusiwana swi tlhela swi khutaza vandlha hinkwaro leswaku ri kombisa langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni ra Kreste. Vanhu volavo va lava leswaku vamakwavo va kombisa langutelo leri fanaka naswona va kuma vuyelo lebyi fanaka hilaha muapostola Pawulo a a swi lava hakona eka Vakreste va le Rhoma loko a ku: “Onge Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo xi nga mi pfumelela ku va ni langutelo ra mianakanyo leri fanaka ni leri Kreste Yesu a a ri na rona, exikarhi ka n’wina, leswaku hi mianakanyo yin’we mi ta vangamisa Xikwembu tlhelo Tata wa Hosi ya hina Yesu Kreste, mi endla tano hi nomu wun’we.” (Rhom. 15:1, 5, 6) Hakunene, loko hi gandzela Yehovha hi vun’we swi endla leswaku vito rakwe ri dzunisiwa.
9. Ha yini hi fanele hi va ni moya lowo kwetsima leswaku hi kota ku tekelela xikombiso xa Yesu?
9 Yesu u kombise leswaku ku va ni “mbilu yo titsongahata” swi fambisana ni ku va ni vunene, ku nga yin’wana ya timfanelo ta moya lowo kwetsima wa Xikwembu. Hikokwalaho, hi fanele hi xi kambisisa xikombiso xa Yesu hi tlhela hi lava moya lowo kwetsima wa Yehovha leswaku hi ta xi tekelela kahle xikombiso xexo. Hi fanele hi khongelela moya lowo kwetsima wa Xikwembu naswona hi tikarhatela ku hlakulela timfanelo ta wona, ku nga “rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova, ku tikhoma.” (Gal. 5:22, 23) Xisweswo, loko hi tekelela xikombiso xa Yesu xa ku va ni vunene ni ku titsongahata, hi ta tsakisa Yehovha, Tata wa hina wa le matilweni.
Yesu U Kombise Vanhu Musa
10. Yesu u swi kombise njhani leswaku u ni musa?
10 Musa na wona i yin’wana ya timfanelo ta moya lowo kwetsima. Minkarhi yo tala Yesu u kombise vanhu vo tala musa. Vanhu hinkwavo lava a va n’wi lava hi timbilu ta vona hinkwato a a va “amukela hi musa.” (Hlaya Luka 9:11.) Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yesu a a ri ni musa ha yona evanhwini? Munhu loyi a nga ni musa u rhandza vanhu, u ni ntwela-vusiwana naswona u ni tintswalo. Yesu a a ri tano. A a twela vanhu vusiwana “hikuva a [va] vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.”—Mat. 9:35, 36.
11, 12. (a) Hlamusela xikombiso xin’wana laha Yesu a pfuneke munhu un’wana hikwalaho ko susumetiwa hi ntwela-vusiwana. (b) I yini leswi u nga swi dyondzaka eka xikombiso lexi?
11 Yesu a nga twelanga vanhu vusiwana ntsena kambe u tlhele a endla leswi nga ematimbeni yakwe leswaku a va pfuna. Xiya xikombiso xin’wana xa sweswo. Wansati un’wana a a ri ni malembe ya 12 a ri ni vuvabyi bya ku khuluka ngati loku nga tolovelekangiki. Wansati loyi a a swi tiva leswaku hi ku ya hi Nawu wa Muxe, vuvabyi byebyo bya yena a byi endla leswaku yena swin’we ni munhu wihi ni wihi loyi a n’wi khumbaka va va lava nyameke lerova a va nga ta swi kota ku hlanganyela eka minhlangano ya vukhongeri. (Lev. 15:25-27) Hambiswiritano, ndhuma leyi Yesu a a ri na yona yo hanyisa vanhu ni ndlela leyi a a va khoma ha yona yi fanele yi khorwise wansati loyi leswaku Yesu u ni matimba yo n’wi tshungula nileswaku u ta n’wi tshungula. A a tshamela ku vula a ku: “Loko ndzo khumba ntsena tinguvu takwe ta le handle, ndzi ta hola.” Hiloko a kanya mbilu kutani a khumba tinguvu takwe ta le handle naswona hi ku hatlisa a swi twa leswaku u tshunguriwile.
12 Yesu u swi twile leswaku ku ni munhu loyi a n’wi khumbeke kutani a rhalarhala ku vona leswaku i mani munhu wa kona. Wansati loyi, loyi swi nga ha endlekaka leswaku a a chava leswaku u ta tshinyiwa hileswi a tluleke Nawu, u wele ehansi ka milenge ya Yesu hi ku rhurhumela kutani a n’wi byela ntiyiso hinkwawo. Xana Yesu u n’wi tshinyile wansati yoloye loyi a a xaniseka? Doo! U n’wi chavelerile a ku: “N’wananga, ripfumelo ra wena ri ku hanyisile. Famba hi ku rhula.” (Mar. 5:25-34) Hakunene marito wolawo lama kombisaka ntwela-vusiwana ma fanele ma n’wi chavelele ngopfu!
13. (a) Langutelo ra Yesu a ri hambane njhani ni ra Vafarisi? (b) Yesu u va khome njhani vana?
13 Ku hambana ni Vafarisi lava a va nga ri na ntwela-vusiwana, Kreste a nga si tshama a tirhisa vulawuri byakwe leswaku a tikisela vanhu van’wana. (Mat. 23:4) Ematshan’weni ya sweswo, u lehisele vanhu mbilu a va dyondzisa milawu ya Yehovha hi musa. Yesu a a ri munghana loyi a rhandzekaka wa valandzeri vakwe naswona minkarhi hinkwayo a a va rhandza naswona a a ri ni musa eka vona. (Swiv. 17:17; Yoh. 15:11-15) Hambi ku ri vana a va titwa va ntshunxekile loko va tshame na Yesu naswona a swi kanakanisi leswaku na yena a a titwa tano. A a ta tshika leswi a a swi endla leswaku a kota ku tshama ni vana. Leswi vadyondzisiwa vakwe a va ha tivona va ri va nkoka swinene ku fana ni vafundhisi va le nkarhini wa vona, siku rin’wana va ringete ku sivela vanhu leswaku va nga yisi vana va vona eka Yesu leswaku a ta va khumba. Yesu a nga swi tsakelanga leswi vadyondzisiwa vakwe a va swi endla. U va byele a ku: “Tshikani vana lavatsongo va ta eka mina; mi nga ringeti ku va sivela, hikuva mfumo wa Xikwembu i wa lavo tano.” Kutani u vulavule hi vana leswaku a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe dyondzo ya nkoka, u te: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Mani na mani loyi a nga wu amukeriki mfumo wa Xikwembu ku fana ni n’wana lontsongo a nge pfuki a nghenile eka wona.”—Mar. 10:13-15.
14. I yini leswi vana va swi dyondzaka eka nkhathalelo lowunene lowu va wu kumaka?
14 Ehleketa ndlela leyi van’wana va vana volavo a va ta titwa ha yona endzhaku ka malembe loko se va ri vavanuna ni vavasati loko va tsundzuka leswaku Yesu Kreste u va ‘angarhile naswona a va katekisa.’ (Mar. 10:16) Ninamuntlha vana lava pfunekaka hileswi vakulu ni vanhu van’wana va va khathalelaka hi mbilu hinkwayo va ta tsaka loko va va tsundzuka endzhaku ka malembe yo tala. Xa nkoka ngopfu, vana lava khathaleriwaka swinene evandlheni va dyondza va ha ri vatsongo leswaku moya wa Yehovha wu le xikarhi ka vanhu vakwe.
Ku Va Ni Musa eMisaveni Leyi Nga Ni Tihanyi
15. Ha yini swi nga fanelanga swi hi hlamarisa leswi vanhu vo tala namuntlha va nga riki na musa?
15 Vanhu vo tala namuntlha va ehleketa leswaku a va na wona nkarhi wo komba vanhu van’wana musa. Hikokwalaho, siku ni siku vanhu va Yehovha va langutana ni moya wa misava eswikolweni, emintirhweni, ensin’wini ni loko va ri eku fambeni. Ku khomiwa hi ndlela ya tihanyi swi nga ha hi heta matimba kambe a swi fanelanga swi hi hlamarisa. Yehovha u huhutele Pawulo leswaku a hi lemukisa leswaku ku hanya eminkarhini ya mangava ya ‘masiku yo hetelela’ a swi ta endla leswaku Vakreste va ntiyiso va tshama ni vanhu “lava tirhandzaka, . . . lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko.”—2 Tim. 3:1-3.
16. Hi nga wu kombisa njhani musa lowu fanaka ni wa Kreste evandlheni?
16 Kambe moya lowu nga kona evandlheni ra Vakreste va ntiyiso wu endla leswaku ri hambana swinene ni misava leyi nga ni tihanyi. Ku tekelela xikombiso xa Yesu hi swona leswi nga pfunaka un’wana ni un’wana wa hina leswaku a kondletela moya wolowo lowunene evandlheni. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Xo sungula, vanhu vo tala evandlheni va lava mpfuno wa hina ni xikhutazo hikuva va ni swiphiqo swa rihanyo kumbe swiyimo swin’wana swo tika. “Emasikwini [lawa] yo hetelela” swiphiqo swoleswo swi nga ha tinyika matimba kambe a swi sunguli namuntlha. Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, Vakreste a va karhatiwa hi swiphiqo leswi fanaka. Hilaha ku fanaka, ku pfuna Vakreste namuntlha i swinene ngopfu hilaha a swi ri hakona enkarhini lowu hundzeke. Hi xikombiso, Pawulo u khutaze Vakreste leswaku va ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke, va seketela lava tsaneke, va va ni mbilu yo leha eka hinkwavo.’ (1 Tes. 5:14) Leswi swi lava leswaku hi kombisa musa lowu fanaka ni lowu Kreste a a ri na wona.
17, 18. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga tekelelaka musa lowu Yesu a a ri na wona?
17 Vakreste va ni vutihlamuleri byo ‘amukela vamakwavo va vona hi musa,’ va va khoma hilaha Yesu a a ta va a va khome hakona, va va khathalela swinene lava va nga ha vaka va ri ni malembe yo tala va va tiva ni lava va ngo sungula ku va vona. (3 Yoh. 5-8) Tanihi leswi Yesu a a teka goza ku sungula leswaku a komba vanhu van’wana musa, na hina hi fanele hi endla tano, hi tikarhatela ku phyuphyisa vanhu van’wana minkarhi hinkwayo.—Esa. 32:2; Mat. 11:28-30.
18 Un’wana ni un’wana wa hina a nga kombisa musa hi ku endlela van’wana swilo swo karhi ku va komba leswaku wa va khathalela naswona wa swi twisisa swiphiqo swa vona. Lava tindlela ni nkarhi wo endla tano! Pawulo u tlhele a khutaza a ku: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Rhom. 12:10) Ku va ni musa eka van’wana, ku dyondza ku va ni “rirhandzu ro pfumala vukanganyisi,” swi vula leswaku hi landzela xikombiso xa Kreste. (2 Kor. 6:6) Pawulo u hlamusele rirhandzu ro tano leri fanaka ni ra Kreste hi ndlela leyi: “Rirhandzu ri ni mbilu yo leha ni musa. Rirhandzu a ri na mavondzo, a ri tikurisi, a ri tikukumuxi.” (1 Kor. 13:4) Ematshan’weni yo va ni xikhomela eka vamakwerhu, a hi yingiseni ndzayo leyi: “Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke hi ku ntshunxeka hi Kreste.”—Efe. 4:32.
19. Ku va ni musa lowu fanaka ni wa Kreste swi nga va ni vuyelo byihi lebyinene?
19 Loko hi tikarhatela ku hlakulela musa lowu fanaka ni wa Kreste ni ku wu kombisa van’wana minkarhi hinkwayo ni le swiyin’weni hinkwaswo swi ta va ni vuyelo lebyi tsakisaka. Moya wa Yehovha wu ta kota ku tirha kahle evandlheni, wu endla leswaku un’wana ni un’wana a va ni timfanelo ta wona. Ku engetela kwalaho, loko hi landzela xikombiso lexi Yesu a hi siyeleke xona naswona hi pfuna vanhu van’wana leswaku va endla tano, Xikwembu xi ta tsaka hileswi hi xi gandzelaka hi vun’we ni hi ntsako. Hikokwalaho, minkarhi hinkwayo a hi tikarhateleni ku kombisa ntwela-vusiwana ni vunene lebyi Yesu a a ri na byona loko hi tirhisana ni van’wana.
Xana U Nga Hlamusela?
• Yesu u swi kombise njhani leswaku a a ri “ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata”?
• Yesu u wu kombise njhani musa?
• Hi tihi tindlela tin’wana leti hi kombisaka ha tona vunene ni musa lowu fanaka ni wa Kreste emisaveni leyi nga ni tihanyi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]
Loko ripfumelo ra makwerhu ri tsana hilaha swi endlekeke hakona eka ra Petro, xana hi ta n’wi pfuna?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Xana u nga hoxa njhani xandla leswaku vandlha ri va ndhawu leyi nga ni vanhu lava nga ni musa?