Skip to content

Skip to table of contents

Sena Cilakonzyeka Kumusyoma Mulengi?

Sena Cilakonzyeka Kumusyoma Mulengi?

Sena Cilakonzyeka Kumusyoma Mulengi?

“NINDAKAZYIBA kuti Mulengi nkwali ndakakalala kapati nkaambo tiindakalizyi ikaambo ncatulekela kuti katupenga kaali ulijisi nguzu zyakwaamanizya mapenzi eesu.” Oobu mbwaakaamba muntu umwi iwatakali kumusyoma Leza nibakafwa bamukwasyi wakwe munkondo yacijaye-jaye. Mbanji bantu ibakali kulimvwa boobu.

Bantu banji ikuti basikilwa mapenzi, cibapa kutamusyoma Leza, ibamwi mane inga balaakwaamba kuti Leza tako kutegwa baleke kukatazyigwa mumizeezo. Ino ncinzi cipa kuti bantu bamwi baleke kumusyoma Leza? Sena bantu balakonzya kukkala kabotu ikuti kabatamusyomi Leza naa kumukomba? Sena muntu uutamusyomi Leza ulakonzya kutalika kumusyoma Mulengi siluyando?

Bukombi Mbobupa Kuti Bantu Baleke Kumusyoma Leza

Icuusisya ncakuti, zimwi ziindi bukombi mbobupa kuti bantu kabatamusyomi Leza. Haazibwene mutwaambo twansiku Alister McGrath wakaamba kuti: “Icipa kuti bantu banji baleke kumusyoma Leza ncakuti tabazikkomanini zyintu zicitwa muzikombelo.” Bunji bwaziindi bantu aaba babona kuti bukombi mbobutalisya nkondo amanyongwe. Haabusongo umwi uutamusyomi Leza Michel Onfray wakakatazyigwa naakakkala ansi kuyeeya cikonzya kupa kuti bbuku lyabukombi kalibagwasya bantu bamwi akubapa kuti “kabalilemeka kabotu” kaali bamwi libapa “kucita zyintu zibi” mbuli bugwebenga.

Bantu banji balaakuusa kapati nobayeeya nzibakali kubona naa kucita muzikombelo zimwi. Nibakali kulibambila kuunka kunkondo, mulombwana umwi waku Sweden wazyina lya Bertil wakamvwa mupaizi wankamu yabasikalumba kaamba kuti kulwana kuli buyo kabotu akaambo kakuti Jesu wakacenjezya kuti aabo bajaya bamwi apanga baya kujaigwa apanga abalo. Mupaizi ooyu wakali kwaamba kuti kutegwa muntu ajaigwe apanga muntu umwi weelede kulibelesya, aboobo sikalumamba mubelesi wa Leza!—Matayo 26:52. *

Bernadette ulaabausyi bakajaigwa ku France munkondo yanyika yoonse yabili, waamba kuti wakanyema kapati naakali kuswiilila kumakani ngaakaamba mupaizi kudilwe lya mweeninyina iwakafwa kali amyaka yotatwe. Mupaizi wakaamba kuti: “Leza wamwiita mwana ooyu kutegwa akabe mungelo.” Kumbele, Bernadette wakazyala mwana mulema, alimwi bacikombelo tiibakamuyumya-yumya pe.

Ciarán iwakakomenena mucisi ca Northern Ireland ciindi cankondo wakali kukopana mumoyo akaambo kanjiisyo yamulilo wahelo. Bunji bwaziindi wakali kwaamba kuti ulimusulide Leza uupa kuti kakucitika zyintu zibi alimwi wakaamba kuti ikuti naa Leza nkwali ncobeni, amujaye buyo. Ciarán tali alikke pe ulimvwa boobu akaambo kanjiisyo zili boobu nzyobayiisya aabo balyaamba kuti Mbanakristo. Kuboneka kuti njiisyo eezyi nzyezyakapa kuti bantu bamwi batalike kusyoma kuti zyintu tiizyakalengwa a Leza. Kweelana anzyibakaamba ba Alister McGrath, icakapa kuti ba Darwin batalike kuyeeya kuti Leza tako taili njiisyo yakusanduka kwazyintu pe, pele “bakali kukopana mumoyo” akaambo kanjiisyo yamulilo wahelo. Ba McGrath alimwi bakaamba kuti ba Darwin “bakausa kapati akaambo kalufwu lwamwanaabo musimbi.”

Bantu bamwi bayeeya kuti bukombi mbwabantu batayeeyi kabotu naa batako maano. Ba Irina ibatakali kwaakkomanina makani amipailo yakali kwaambwa cakwiinduluka-induluka kucikombelo bakaamba kuti: “Ndakali kuyeeya kuti bantu bakomba tabayeeyi kabotu.” Ba Louis nibakabona basizikombelo mbobakali kupenzya bantu bakaamba kuti: “Kwamyaka minji ndakali kuyeeya kuti basizikombelo tabakonzyi kuleta manyongwe. Pele mazuba aano oobo tabusyi mbondizibona zyintu. Eeci cakapa kuti kanditaziyandi zikombelo zyoonse.”

Sena Bantu Balakonzya Kukkala Kabotu Ikuti Kabatamusyomi Leza?

Tacigambyi kuti bantu banji bayeeya kuti cikombelo ncecipa kuti bantu kabatasumpuki akukkala muluumuno. Ibamwi mane bayeeya kuti bantu balakonzya kukkala buyo kabotu ikuti kabatamusyomi Leza akumukomba. Pele, sena ikuyeeya kuli boobu kulakonzya kubaletela mapenzi bantu?

Haabusongo wamumwaanda wamyaka wa 18, wazyina lyakuti Voltaire, wakanyema kapati naakabona zyintu zibi nzibakali kucita bantu mucikombelo. Pele, wakali kwaamba kuti kutegwa bantu kabalilemeka kabotu beelede kusyoma kuti Leza nkwali. Kumbele, haabusongo waku Germany Friedrich Nietzsche wakaamba kuti Leza ulifwide. Nokuba boobo, wakali kulibilika kuti eeci inga capa kuti bantu baleke kulilemeka alimwi akuba amapenzi akaambo kakutamusyoma Leza. Sena haabusongo ooyu wakaliluzi?

Mulembi Keith Ward waamba kuti bantu nibakali kuyaabuyungizya luzyibo, milimo yabugwebenga tiiyakamana pe. Kulubazu lumwi aabo batamusyomi Leza kunyina nobapa kuti bantu batabi amapenzi mbuli yaayo aaletwa abantu batasyomeki alimwi bayumu moyo. Itwaambo ootu twapa kuti bantu banji ibayeeya kabotu, kubikkilizya abaabo baamba kuti Leza tako, babone mbociyandika kumusyoma Leza.

Ikutondezya mbocigwasya kumusyoma Leza, Keith Ward wakaamba kuti: “Lusyomo lupa kuti bantu kabalilemeka kabotu alimwi akwiibamba kabotu nyika njaakalenga Leza.” Buvwuntauzi bwakacitwa caino-ino butondezya kuti bantu banji ibakomba balaakubagwasya beenzyinyina. Mpoonya ikugwasyanya kupa kuti bantu kabakkomana. Buvwuntauzi oobu butondezya mboigwasya njiisyo njaakaamba Jesu yakuti: “Kupa kuli coolwe kwiinda kupegwa.”—Incito 20:35.

Muntu umwi uubeleka mulimo wakugwasya banamaleya alimwi iwatakali kumusyoma Leza kaindi, wakakkomana kapati naakabona Bbaibbele mbolibacinca bantu. Wakaamba kuti: “Kwamyaka minji ndakali kubeleka mulimo wakugwasya bantu kuti baleke ziyanza zikonzya kubanjizya mumapenzi. Nokuba boobo, ndakagwasya buyo bantu basyoonto. Pele, icakandikkomanisya ncakuti Ibbaibbele lyakali kubacinca bantu banji akubapa kuti kabalilemeka kabotu lyoonse.”

Nokuba boobo, bantu bamwi ibatamusyomi Leza baamba kuti bantu bakomba Leza mbabapa kuti kube mazwanga amapenzi manji kwiinda baabo bagwasya beenzyinyina nokuba kuti tabakombi. Alimwi nokuba kuti balizyi kuti ikumusyoma Leza kulakonzya kupa kuti bantu bamwi kabacita zyintu zibotu, balo baladooneka alino. Ino ncinzi cibapa kudooneka?

Zyintu Azimbi Zibapa Kutasyoma

Bantu banji bayiisyigwa kuti njiisyo yakuti zyintu zyakasanduka buya njamasimpe. Mucikozyanyo, Anila wakayiila mucisi ca Albania ibantu banji mobatamusyomi Leza. Wakaamba kuti: “Kucikolo bakali kutuyiisya kuti aabo bamusyoma Leza mbafwubafwuba, tabayeeyi kabotu. Bunji bwaziindi ndakali kwiiya zyintu zikondelezya zijatikizya masamu, banyama atuuka, pele ndakali kuyeeya kuti zyintu eezyi zyoonse zyakasanduka buya mbwaanga eeci cakali kupa kuti katulibona kuti tuli bahaazibwene mumakani aasayaansi.” Nokuba boobo, mazuba aano waamba kuti: “Twakali kusyoma zyintu nzyotutazyi.”

IIusulo alwalo lulakonzya kupa bamwi kutamusyoma Leza. Bakamboni ba Jehova balaakubajana bantu bali boobu nobakambauka kuŋanda aŋanda, ikugwasya bantu kuba abulangizi bwamu Bbaibbele. Bertil iwaambwa kumatalikilo, wakaswaigwa a Kamboni uucili mwana-mwana. Bertil ulayeeya naakali kulyaambauzya kuti: “Omucaangu, okuno takusikwi. Kumane ndakamunjizya muŋanda akutalika kumunyemena kujatikizya Leza, Ibbaibbele abukombi.”

Gus waku Scotland wakali kukatazyigwa mumoyo akaambo kakutalulama. Kusaanguna wakali kubakazya kapati Bakamboni ba Jehova nibakali kubandika anguwe. Wakali kubabuzya mibuzyo mbuli yeeyo njaakabuzya musinsimi Habakuku muna Hebrayo yakuti: “Ino nkaambonzi wandibonya zibi akundilanzya bupilingene?”—Habakuku 1:3.

Kuzwa kaindi bantu balakatazyigwa mumoyo akaambo kakuyeeya kuti Leza tabikkili maano kumapenzi ngobajisi. (Intembauzyo 73:2, 3) Mulembi waci French Simone de Beauvoir wakaamba kuti: “Ndilakonzya kukkomana ikukkala munyika kakunyina mulengi muciindi cakukkala munyika kandizyi kuti kuli mulengi uutabikkili maano.”

Nokuba boobo, mbwaanga zikombelo zinji tazikonzyi kupandulula ikaambo ncokuli mapenzi, sena eeci caamba kuti taaku ukonzya kukasalazya kaambo aaka? Gus wakaamba kuti mukuya kwaciindi wakazyi kujana “bupanduluzi bugwasya ibwakali kutondezya ikaambo Mulengi singuzu zyoonse ncalekelede bantu kupenga kwaciindi cino.” Mpoonya wakaamba kuti: “Eeci cakandigwasya kapati.” *

Bantu bamwi batamusyomi Leza, mubwini inga tabaisyomi camoyo woonse njiisyo yakuti zyintu tiizyakalengwa buya, balaanyota yakasimpe alimwi balaakupaila. Atubone cakapa bantu bamwi ibatakali kumusyoma Leza kuti baalange-lange kabotu makani aaya akutalika kumvwana a Mulengi.

Ino Ncinzi Cakabagwasya Kuti Batalike Kumusyoma Mulengi?

Kwiinda mukumwaambila twaambo tusalade, imusankwa iwakamuswaya Bertil wakamutondezya kuti kuli kwiindana kupati akati ka Banakristo beni-beni abaabo bakubeja. Bertil wakaamba icakamukkomanisya naa kupa kuti azulwe akutalika kusyoma kuti Mulengi nkwali, wakati: “Icakandikkomanisya ncakuti nokuba kuti ndakali kukatazya, mulombwana ooyu wakali kundikkazyikila moyo. . . . Tanaakali kunyema, lyoonse wakali kundiletela mabbuku alimwi wakali kulibambila kabotu.” *

Svetlana, iwakali kusyoma njiisyo yakusanduka kwazyintu abulelo bwa Kkomunizimu wakali kusyoma kuti zyintu zipona izilaanguzu zilikke nzyezikonzya kuzumanana kupona. Nokuba boobo, njiisyo eeyi yakali kumukopa. Icakainda kumukopa makani ngaakaiya kucikolo cabusilisi: “Nitwakali kwiiya makani aamba kuti Leza tako, twakaiya kuti izyintu zipona izilaanguzu zilikke nzyezikonzya kuzumanana kupona. Pele muziiyo zyabusilisi twakayiisyigwa kuti tweelede kubagwasya bantu batajisi nguzu.” Alimwi icakamukatazya ncakuti, basokwe tabatyompwi kaali balo bantu balaakutyompwa nokuba kuti baambwa kuti bakazwa kubasokwe. Bupanduluzi bugwasya ibutondezya ncozili boobu zyintu bwakazwa kumuntu watakali kuyeeyelwa: “Kwiinda mukubelesya Bbaibbele, bakaapa bakandipanduluda kuti ikutalondoka nkokupa kuti katutyompwa zimwi ziindi.” Kuyungizya waawo, Svetlana wakakkomana naakajana bwiinguzi bwamu Bbaibbele bwamibuzyo njaakajisi mbuli yakuti, ino nkaambo nzi bantu ibalomene ncobapengela abalo?

Leif uuzwa ku Europe nkoili kunyika wakali kusyoma njiisyo yakusanduka kwazyintu alimwi Bbaibbele wakali kulibona kuti ndibbuku lyatwaano. Buzuba bumwi mweenzyinyina wakamubuzya mubuzyo iwakamupa kukkala ansi kuyeeya nzyaakali kusyoma: “Sena ulizyi kuti wiile kwiinduluka ncobakaamba bamwi kakunyina kuzyiba ncolyaamba Bbaibbele?” Leif kaamba majwi aaya mbwaakamunjila mumoyo wakati: “Eeci cakandipa kubona kuti ndakali kwiile kusyoma njiisyo yakusanduka kwazyintu kakunyina kukkala ansi kuyeeya. . . . Ndiyeeya kuti ikuzyiba businsimi bwamu Bbaibbele akubona mbobuzuzikizyigwa kulakonzya kupa kuti aabo batamusyomi Leza batalike kuyeeya kabotu.”—Isaya 42:5, 9.

Ciarán waambwa kumatalikilo wakalinyongene kwamyaka minji akaambo kakutola lubazu mutwaambo twacisi. Naakkala ansi kuyeeya zyintu zicitika mubuumi, wakabona kuti Leza singuzu zyoonse alimwi siluyando alikke nguukonzya kumana mapenzi aali munyika akumupa kuti aliyumye. Kauside wakaamba kuti, ‘Ma! Eelo kaka inga ndakkomana kujana Leza uuli boobo!’ Kumane wakapaila kuti: “Ikuti naa nkoli ncobeni ndalomba undiswiilile akunditondezya mbondikonzya kwaamana mapenzi angu aabantu boonse.” Nokwakainda buyo mazuba masyoonto, umwi wa Bakamboni ba Jehova wakakonkomona amulyango wakwe. Kamboni ooyu wakamutondezya ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya myuuya mibi mboyeendelezya mfwulumende zyabantu. (Ba-Efeso 6:12) Bupanduluzi oobu bwakapa kuti Ciarán abone kuti wakaliluzi alimwi akuyanda kuzyiba zinji. Nibakali kwiiya Bbaibbele wakatalika kumusyoma Mulengi.

Cilongwe Ncomujisi a Mulengi

Kuli zyintu zili mbozibede izipa kuti bantu kabatamusyomi Mulengi. Akati kazyintu eezyi kuli kuupa-upa ameso nkobabona muzikombelo, njiisyo yakusanduka kwazyintu akuvwula kwabubi. Nokuba boobo, ikuti kamuyanda, Ibbaibbele lilakonzya kumupa bwiinguzi bukkazyika moyo. Alimwi lilakonzya kumupa kuzyiba mizeezo ya Leza, ‘miyeeyo iikonzya kumuletela coolwe ikutali mapenzi. Ikumupa bubotu mbumukonzya kulangila kumamanino.’ (Jeremiya 29:11) Ibulangizi oobu bwakapa kuti ba Bernadette ibakazyala mwana mulema alimwi ibatakali kusyoma kuti Mulengi nkwali bakkazyike moyo akuliyumya mumapenzi aabo.

Ibupanduluzi bwamu Bbaibbele bwaamba Leza ncalekela kuti bantu kabapenga bwabagwasya bantu banji ibatakali kumusyoma Leza. Kwiinda mukujana ciindi cakulanga-langa bwiinguzi bwamu Bbaibbele kumibuzyo eeyi, andinywe mulakonzya kuzyiba kuti Leza nkwali akuti tali “kule kuluumwi umwi wesu.”—Incito 17:27.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 6 Ikuti naa muyanda kuzyiba naa Banakristo beni-beni beelede kutola lubazu munkondo, amubone cibalo cakuti “Sena Banakristo Beelede Kutola lubazu Munkondo?” amapeeji 29-31.

^ munc. 22 Kutegwa mujane makani aasalazya ikaambo Leza ncalekelede bantu kupenga, amubone bbuku lyakuti, Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya? lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova amapeeji 106 kusikila ku 114.

^ munc. 25 Kutegwa mubone twaambo tumwi twaamba zyakulenga, amubone Sinsimuka! yamu September 2006 iijisi cibalo cakuti, “Sena Mulengi Nkwali?” yakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Kabbokesi kali apeeji 13]

Mibuzyo Njobatainguli Bantu Basyoma Njiisyo Yakusanduka Kwazyintu

• Ino mbuti buumi mbobukonzya kuzwa kucintu citako buumi?—INTEMBAUZYO 36:9.

• Ino nkaambo nzi banyama azisyango ncozizyala kweelana amusyobo wazinzyo?—MATALIKILO 1:11, 21, 24-28.

• Ikuti naa bantu bakazwa kubasokwe, nkaambo nzi ncobatako bantu balibonya mbuli mbabo mazuba aano?—INTEMBAUZYO 8:5, 6.

• Ino nkaambo nzi bantu ncobagwasyanya kaali aabo balaanguzu mbabaambwa kuti mbabakonzya kupona balikke?—BA-ROMA 2:14, 15.

• Sena bantu balijisi bulangizi bwakuya kupona kumbele?—INTEMBAUZYO 37:29.

[Zifwanikiso izili apeeji 12, 13]

Ino mbuti Leza siluyando mbwakonzya kulenga nyika akupa kuti bana kabapenga?

Kuupaupa ameso kwabasizikombelo kwapa kuti bantu banji baleke kumusyoma Leza