Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

¿Yatiyätati?

¿Yatiyätati?

¿Yatiyätati?

¿Kuna luräwinïnsa “templo uñjirinakan jilïripa[xa]”?

Judionakan yupaychäwi pʼiqtʼirinakapax apóstol Pedrompiru Juanampiru Diosan arunakapat yatiyasipkatap layku katuntir jutapkäna ukhax ‘templo uñjirinakan jilïripax’ uka taypinkarakïnwa sasaw Qullan Qillqatanakax yatiyi (Hechos 4:1-3). Bibliax janisay kuna luräwinïkäntix uk sum qhanañchtʼkchixa, uka tuqit qhanañchtʼir libronakaw kuna luräwinïnsa uk yatiyaraki.

Jesusan tiemponakapanxa, inas jilïr sacerdotxarux kawkïr sacerdotetï templo uñjirinakan jilïripjama irnaqtʼäna ukax munañanirakïchïna. Luräwinakapatxa maynïrix Jerusalén templon kunjams yupaychasiñapa uk uñjañänwa. Ukatxa templo manqhäjansa, anqäjansa jan waltʼäwinak jan ujtañapatakix uñjarakïnwa, ukatakix policía del templo ukham uñtʼatäkans ukanakan yanaptʼapampiw uñjirïna. Mayni uñjirinakan yanaptʼapampixa, vigilantenakax alwanakax templon punkunakap jistʼarapxañapataki ukat arumanakax jistʼantxapxañapataki uñjirïna, ukat kawkha chiqanakarutï jaqinakax jan mantapxañapakäna ukat cajanakar qullqi uchapxirïna uks uñjapxañapatakiw uñjarakïna.

Templon irnaqapkäna uka sacerdotenakasa, levitanakasa 24 gruponakar jalanuqatapxarakïnwa, uka gruponakatxa sapa grupow semanpacha maran pä kuti irnaqtʼapxäna. Inas sapa grupox mä jilïrinirakïchïna (1 Crónicas 24:1-18).

Templo uñjir jilïrinakaxa wali munañanïpxänwa. Bibliarjamaxa, jupanakaw sacerdotenakan jilïrinakapampi chika Jesusar jiwayañatak parlakipapxäna. Ukat jupanakaw katuntañatakis jaqinak khittʼapxarakïna (Lucas 22:4, 52).

Bautisir Juanax “tʼijutʼijunakwa manqʼirïna, ukhamarak montenkir miskʼinakampi” sasaw Mateo 3:4 qillqatax yatiyi. ¿Uka tiemponakanxa tʼijutʼijunakti manqʼapxapunirïpachäna?

Juanax janiw tʼijutʼijunak manqʼirïkänti, thaxu jan ukax chawlla jan ukasti montenkir achunakakwa manqʼirïna sasaw yaqhipanakax sapxi. Ukampisa, Mateox qillqkäna uka griego aruxa mä kasta tʼijutʼijunakatwa parli. Wasarankir tʼijutʼiju ukham uñtʼatäki ukaw Israel markanxa yaqha kasta tʼijutʼijunakatxa wali uñtʼataxa, ukax chʼuxña achunak qʼal manqʼthapiwayiriwa (Joel 1:4, 7; Nahúm 3:15).

Asiria ukat Etiopiankir nayra jaqinakatakix tʼijutʼijunakax wali suma manqʼapunïnwa. Chiqansa, wasaranakan qamasirinakasa (beduinos) ukat judíos yemeníes satäpkis ukanakas tʼijutʼijunak manqʼasipkakiwa. Israel markanxa pisin qamasirinakax ukxa manqʼtʼasipxapunirïnwa. Manqʼtʼañatakix pʼiqipa, jiskʼa kayunakapa ukat purakap apstʼapxirïna. Chʼuqpacha, thixita jan ukasti lupir wañsuta, ukat awisax jayuñchtʼata jan ukasti vinagrerus jan ukax miskʼir chulluchtʼasin manqʼapxirïna.

Inas Juanatakixa, wasaran yatiyatap laykuxa, manqʼtʼañataki tʼijutʼijunak jikxatañax facilakichïna (Marcos 1:4). Wasarankir tʼijutʼijux cuerpotakix wali chʼamañchtʼir suma manqʼapuniwa, ukat miskʼimpi manqʼtʼatax jukʼamp sumapuniwa sasaw yatisiraki.

[18 janan fotopa]

Asiriankir uywatanakax granadas sat achunaka ukat tʼijutʼijunakwa apasipki

[Fotox khitin apsutasa]

Discoveries Among the Ruins of Nineveh and Babylon (1853) sat librot apsutawa