Aram daw Nindo?

Siisay an “kapitan kan templo,” asin ano an saiyang mga paninimbagan?

Kabilang sa mga Judiong namomoon sa relihion na nagpaarestar ki apostol Pedro asin apostol Juan, mantang sinda naghuhulit, iyo an “kapitan kan templo.” (Gibo 4:1-3) An Biblia mayong sinasabi manongod sa mga paninimbagan kan kapitan kan templo, alagad an nagkapirang reperensia sa kasaysayan nagtatao nin interesanteng impormasyon.

Minalataw na kan panahon ni Jesus, an opisyal na katongdan na iyan kinakapotan nin saserdote na an autoridad ikaduwa sa halangkaw na saserdote. An kapitan kan templo an nagpapadanay nin areglo sa laog asin palibot kan templo sa Jerusalem. Sia an namahala sa pagsamba sa templo saka sa sarong grupo na puedeng apodon na mga pulis sa templo. An mga kapitan na sakop nia an nagdidirehir sa mga bantay na nagbubukas kan darakulang pinto kan templo kun aga asin nagsesera kaiyan kun banggi. Sinisierto ninda na mayo nin siisay man na makalaog sa ipinagbabawal na mga lugar, asin sinda an nagbabantay kan kaha sa templo.

An mga saserdote asin Levita na naglilingkod sa templo inorganisar sa 24 dibisyon, na an kada saro sarosaralidang naglilingkod nin tigsararong semana, na duwang beses kada taon. Posibleng marhay na an kada grupo may kanya-kanyang kapitan.—1 Cronica 24:1-18.

Maimpluwensia an mga kapitan na ini kan templo. Sinda nasambitan kaiba kan mga poon na saserdote na nakipagkasapakat tanganing ipagadan si Jesus, asin ginamit man ninda an mga tawong nasasakopan ninda tanganing ipaarestar si Jesus.—Lucas 22:4, 52.

An Mateo 3:4 nagsasabi na si Juan na Bautisador nagkakan nin “mga doron asin tangguli.” An mga doron daw ordinaryong kakanon kan panahon na idto?

An nagkapira nagdududa na si Juan talagang nagkakan nin mga insekto, na nagsasabing an pinanonongdan ni Mateo iyo an mga bunga kan locust tree, kadlaganon na prutas, o saro pa nganing klase nin sira. Minsan siring, an Griegong tataramon na ginamit ni Mateo nanonongod sa sarong klase nin mga lukton na midbid ngonyan na Acrididae. An pinakapamilyar sa Israel iyo an doron sa desierto, na midbid sa burunyog na pandedestroso.—Joel 1:4, 7; Nahum 3:15.

An mga doron ibinibilang na espesyal na kakanon nin mga tawo kan suanoy, na arog kan mga Asirio asin Etiope, saka sagkod ngonyan kinakakan pa iyan nin nagkapirang Beduino asin Judio sa Yemen. Sa Israel, an mga doron ibinibilang na kakanon nin mga pobre. Pagkahale kan payo, mga bitis, asin bituka, an hawak kinakakan na hilaw o inihaw o pagkatapos na baladon sa saldang. Kun minsan an mga doron inaasinan o isinasawsaw sa suka o tangguli. An historyador na si Henri Daniel-Rops nagsabi na an namit kaiyan medyo nakakaagid sa pasayan.

Huling naghulit si Juan sa kaawagan, posibleng marhay na madali siang makakua nin mga doron. (Marcos 1:4) Huling iyan igwa nin 75 porsientong protina, an mga doron, kaiba an kadlaganon na tangguli, masustansiang marhay na kakanon.

[Ritrato sa pahina 28]

Mga surugoon na Asirio na may darang mga doron asin prutas na granada

[Credit Line]

Hale sa librong Discoveries Among the Ruins of Nineveh and Babylon (1853)