Bibliat yatxatañaw Diosat sum mayisiñasatakix yanaptʼistu
Bibliat yatxatañaw Diosat sum mayisiñasatakix yanaptʼistu
“Nayax mayissmawa [Jehová] Dios Tata, oracionax istʼañamataki.” (NEH. 1:11)
1, 2. Biblian qillqatäki uka mä qhawqha mayisïwinakat yatxatañaxa, ¿kunatsa jiwasatakix wali askïni?
DIOSAT mayisiñampi Bibliat yatxatañampiw Diosar yupaychäwisan wali wakiskiripunixa (1 Tes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17). Bibliax janisay Diosat mayisiñ librükchixa, walja mayisïwinakaw ukan utji.
2 Bibliat liyisina jan ukax yatxatkasinxa, inas kunjamanakantï jikxatasktan uka kikpa mayisïwinak jikxataraksna. Uka mayisïwinakat yatiqasis mayisiñäni ukhaxa, mayisïwinakasax jukʼamp sumäniwa. Diosan nayra luqtirinakapax Diosarux wal achiktʼasipxäna, ¿kunsa ukanakat yatiqassna?
Diosan yanaptʼap thaqhapxañäni ukat qullan ajayupampi irpayasipxañäni
3, 4. ¿Kunsa Abrahaman serviripax lurañapäna, ukat Jehová Diosax mayisïwipar istʼkäna uka tuqit kuns yatiqsna?
3 Bibliat yatxatañaw kunja wakiskiris Diosan yanaptʼap mayiñax uk yatichistu. Abraham chachan Eliezer sat jilïr sirviripat amtañäni. Uywiripan khitatax Mesopotamia uksa tuqiruw viajïna, Isaacataki Jehová Diosar luqtiri mä warmi thaqhiri. Kunapachatï mä tawaqur mä phujut um waysuskir uñjäna ukhaxa, Jehová Diosaruw akham sas mayisïna: “Kawkïr tawaqurutix nayax siskä: ‘Wakullamat umay umtʼayita’ sasa, ukatsti jupax sarakitani: ‘Akax umtʼaskakim, camellonakamarus umartʼayarakï’ siskani, ukäniw jumax Isaac servirimataki ajllkta uka warmixa. Ukhamatwa nayax yatïxa uywirixar jumax khuyapayatamxa” sasa (Gén. 24:12-14).
4 Rebecax camellonakapar umartʼaykäna ukhaw Abrahaman serviripax Diosan istʼatätap yatïna. Ukat mä jukʼa tiempotxa, Abrahaman serviripamp chikaw Canaán uraqir sarxäna ukat Isaacan munat warmipäxarakïnwa. Jichhürunakan janiw Abrahaman sirviripjam mä señal katuqañ suykaraksnati. Ukampis Diosan yanaptʼap mayisiñäni ukat qullan ajayupampi irpayasiñäni ukhax Jupax irpnaqasiskistaniwa (Gál. 5:18).
Diosat mayisiñax jan sinti llakisiñasatakiw yanapistu
5, 6. Jacobux Esaú jilapampi janïr jikiskasax Diosat mayisïna, ¿kunsa uka mayisïwipat yatiqsna?
5 Diosat mayisiñax jan sinti llakisiñasatakiw yanaptʼistaspa. Esaú jilapat axsartʼayasisinxa, Jacobux akham sasaw Diosat mayisïna: “Dios tata, [...]. Janiw kuna askïktsa juman nayar khuyapayasiñamampi, ukhamarak chiqa kankañamampi uñjatäñatakixa. [...]. ¡Tata, jumay qhispiyita Esaú jilaxan amparapatxa! Axsartwa, jupax jutakispawa warminakaxaru, ukhamarak wawanakaxaru jiwarayañataki. Jumax qhanwa sistaxa: ‘Nayaw yanapaskäma, wawanakamas quta iranankir chʼallanakjama jan jaktʼkayäniw’” sasa (Gén. 32:9-12).
6 Familiapar jarkʼaqañatak amtkchïnsa, jilapampix sumankthapïnwa, kunattix Jehová Diosaw mayisïwipar istʼäna (Gén. 33:1-4). Jacobux janiw Diosan yanaptʼapak maykänti, sarnaqäwipat wali amuyumpi liytʼañäni ukhaw uk amuyañäni. Jutaniw sat Wawax yatiyaskäna ukarux iyawsanwa ukat Diosax jupar munasiñampi uñjatapatsa yuspärarakïnwa. Jumarusti, ¿kunach axsarayaskaraktamxa? (2 Cor. 7:5.) Ukhamächi ukhaxa, Jacobun achiktʼasitapaw jumar chʼamañchtʼätamxa, kunattix Diosat mayisiñax jan sinti llakisiñasatak yanaptʼirïtapwa uñachtʼayi. Ukatxa ak yaticharakistu, mayiskasax janiw kuntï munktan ukak mayiñasäkiti, jan ukasti Diosar taqi chuyma atinisitasax qhanäñaparakiwa.
Yatiñkankañ mayipxañäni
7. ¿Kunatsa Moisesax thakinakam jukʼamp sum uñtʼayita sasin Jehová Diosar mayisïna?
7 Jehová Diosaruw kusisiyañ muntanxa, ukatwa yatiñkankañ churita sasin Jupar mayiñasa. Amuytʼañataki, Moisesax thakinakam uñachtʼayita sasaw Jehová Diosar mayisïna. Jupax akham sänwa: “Jumasti nayarux: ‘[Egiptot] aka jaqinakaru irpam’ sistawa [...]. Ukampis uka arsutanakamatix chiqächi ukaxa [‘Thakinakam uñachtʼayita’, NM] [...] ukat juman khuyapayasiñamax nayatak utjaskatapa yatiñaxataki” sasa (Éxo. 33:12, 13). Moisesax Israel markar sum pʼiqtʼañapatakix Diosan amtäwinakap jukʼamp sum uñtʼañapaw wakisïna, ukat Diosasti uka mayisïwaparux istʼänwa.
8. ¿Kunjamsa 1 Reyes 3:7-14 qillqatat lupʼiñax yanapistu?
8 Davitax ukhamarakwa Diosat mayisïna: “Tatay, thakim uñachtʼayita” sasa (Sal. 25:4). Ukat Salomonax reyjam apnaqañajatakix yatiñkankañay churita sasaw mayisirakïna. Salomonan mayisïwipax Jehová Diosarux kusisiyänwa, ukatwa janix yatiñkankañak churkänti, jan ukasti qamirkankañwa churäna ukat jachʼaruw aptarakïna (1 Reyes 3:7-14 liytʼasiñapawa). Jiwasatï, mä aski luräwi katuqasax jan phuqirjam amuyasiñäni ukhaxa, Diosarux yatiñkankañ mayipxañäni ukat altʼat chuymanïpxarakiñäni. Jupaw uka aski luräwi munasiñampi sum phuqañasatakix yatichistani ukat yatiñkankañsa churarakistani.
Taqi chuyma mayisipxañäni
9, 10. Salomonax templo lurañ tukuyasaxa Diosatwa mayisïna, ¿ukanxa chuyma tuqit parlki ukxatxa kuna askinaksa jikxattanxa?
9 Mayisïwinakas istʼatäñap munstan ukhax chuymatpachwa mayisipxañasa. Salomonax 1026 nayrïr pach marana Jerusalenan templo lurañ tukuyasax kunjamsa Diosar taqi chuyma jachʼañchas mayisïna ukaw 1 Reyes 8 jaljan jikxatasi. Diosamp arustʼäwir mantat arkax Qullanan Qullanapar uchataxäna ukat Jehová Diosan qinayapax templor phuqantäna ukhaw Salomonax walja jaqinakan nayraqatapan Diosar jachʼañchäna.
10 Uka mayisïwipat sum amuykiptʼasaxa, chuyma siski uka aru walja kuti aytasitap amuytanxa. Amuytʼañataki, Jehová Diosakiw jaqin chuymap uñtʼixa sasaw uka reyix säna (1 Rey. 8:38, 39). Ukatxa, juchachasirinakax “taqi chuymapampi” Diosar kuttʼanxapxani ukanakatakix mä suytʼäwix utjapuniniw sasaw sarakïna. Ukatsti uñisirinakatix israelitanakar atipjasin muñaparjam apnaqxapxasapäna ukhaxa, Diosax mayisitanakaparux istʼaspänwa jupanakatï kamachinakapar taqi chuyma istʼapxaspäna ukhaxa (1 Rey. 8:48, 58, 61). Chiqansa mayisïwinakasax chuymatwa mistsuñapa, ukaw qhan amuyasi.
¿Kunjamsa salmos qillqatanakax Diosat sum mayisiñatak yanaptʼistaspa?
11, 12. Mä levitaxa, Diosar yupaychañatakix janiw templor saran puedkänti, ¿kuntï jupax lurkäna ukxat kuns yatiqassna?
11 Diosat sum mayisiñataki ukat ukanakax pacienciampi phuqasiñap suytʼañatakisa salmos qillqatanakaw yanaptʼistaspa. Jaya markan katuntat jikxataskäna uka levitat amuytʼañäni. Jupax Jehová Diosan temploparux wal sarañ munäna, ukampis janiw puedkänti. Ukatwa akham sasin qʼuchüna: “Almaxay, ¿kunatarak llakthapistasti?, ¿kunatarak axsarthaptasti? Diosaruk suytʼam, wasitat jachʼañchxata: ¡Jupaw qhispiyirixasa, Diosaxasa!” sasa (Sal. 42:5, 11; 43:5).
12 ¿Kunsa uka levitat yatiqassna? Chiqa yupaychäwi layku carcelar jistʼantata, ukat jilat kullanakampis tantachasiñatak jarkʼat uñjassna ukhaxa, Diosan yanaptʼapxa pacienciampiw suytʼañasa (Sal. 37:5). Diosan markapamp chika wasitat tantachtʼasiñ suykasaxa, kunja kusisitas Jupar luqtayätan uka tuqit lupʼiñasawa ukat aguantañatakix chʼamap mayiñasarakiwa.
Iyawsäwimpiw mayisipxañasa
13. Santiago 1:5-8 qillqatarjamaxa, ¿kunatsa iyawsäwimpi Diosat mayisiñasa?
13 Kunjamanakansay jikxatasiskchïta iyawsäwimpiw Diosat mayisiñama. Diosat jan jithiqtañ laykutï yantʼat uñjasstaxa, Santiagon iwxapar istʼañamawa: Jehová Diosatwa mayisiñama Jupaw yantʼanakar saykatañatakix yatiñkankañ churätam, janiw ukxat pächasiñamäkiti (Santiago 1:5-8 liytʼasiñapawa). Kuna jan waltʼäwinakas llakisiyistu ukxa Diosax yatiwa ukat Jupaw qullan ajayup tuqnam irpistani ukat chuymachtʼarakistani. Iyawsäwimpi “jan akchʼas pächasisa” chuymam jistʼaram, qullan ajupampi irpayasim ukat Arupan jikxataski uka iwxanakaparus istʼarakim.
14, 15. Anax iyawsäwimpi jan pächasisaw Diosat mayisïna ukat mayisïwiparjamaw luräna. ¿kunatsa ukham sistanxa?
14 Elcana sat levitax pä warminïnwa, maynïrix Ana satänwa uka warmix Diosat mayisisax mayisïwiparjamaw lurarakïna. Anax jan wawanïtap laykuw Peniná sat Elcanan maynïr warmipampix jiskʼachatapunirïna, uka warmix walja wawanakanïnwa. Mä kutix tabernaculonkkasinxa, mä yuqall wawa churität ukhaxa, Jumaruw katuyxäma sasaw Anax Jehová Diosar arsüna. Mayiskasinxa, lakapaw wal khatatïna, ukham uñjasinxa Elí sat jilïr sacerdotex umatäpachaw sasaw amuyäna. Ukat jan umatätap amuyxäna ukhaxa, akham sänwa: “Israelan Diosaparakiy jumarux kuntix maykta ukxa churpan” sasa. Anax janisay mayisïwipan kunjam phuqasiñaps yatkchïnxa, Diosax istʼitaniwa sasaw taqi chuyma atinisïna, ukat “janirakiw mayamps llakisxänti” (1 Sam. 1:9-18).
15 Anax mä yuqall wawanïxanwa, ukarux Samuel sasaw sutichäna. Kunapachatï ñuñu tʼaqxäna ukhaxa, tabernaculoruw irpxäna Jehová Diosar ukan luqtxañapataki (1 Sam. 1:19-28). Diosar axsartʼir uka warmin mayisïwipat lupʼiñänixa, kunjamatsa Diosat sum mayissna uk amuyañäni ukat jan waltʼäwin jikxatasitas layku llakitañänisa, iyawsäwimpi ukat jan pächasisa taqi chuyma Diosax mayisïwinakasar istʼitirïtap atinisiñäni ukhaxa, jan waltʼäwinakarux atipjarakiñäniwa (1 Sam. 2:1-10).
16, 17. ¿Jan pächasisa ukat mayisïwiparjam luratap laykux kunsa Nehemiasax katuqäna?
16 Nehemías sat Diosan luqtiripaxa, 1400 nayrïr pach maranwa jakasïna, jupax jan pächasisaw Diosat mayisïna ukat mayisïwiparjamaw lurarakirïna. Jupax akham sasaw Jehová Diosat mayisïna: “Nayax mayissmawa Dios Tata, oracionax istʼañamataki, ukhamaraki servirinakaman istʼañamataki, ukhamaraki servirinakaman mayisitanakapsa, nanakasti juma sapar jachʼachañakwa munapxta. Ukhamarak mayisiraksmawa nayar atiptʼayañama, reyirusa amuytʼayarakim nayar istʼañapataki” sasa. ¿Khititsa parlaskäna? Persia marka apnaqiri Artajerjes sat reyitwa parlaskäna, Nehemiasax uka reyin coperopjamaw irnaqaskäna (Neh. 1:11).
17 Nehemiasax walja urunakaw Diosat taqi chuyma mayisiskäna, kunattix Babiloniat antutatäxapxäna uka judionakan ‘jan waltʼañan jikxatasipxatapa, wali tʼaqhisiyatäpxatapa, Jerusalén markan pirqanakapas tukjatätapa, ukhamaraki punkunakapas ninampi nakhantayatätap’ yatisinwa ukham mayisïna (Neh. 1:3, 4). Diosax mayisïwiparux istʼänwa, kunattix Artajerjes reyix Jerusalén markan pirqanakap wasitat saytʼayañapatakiw khitäna (Neh. 2:1-8). Ukat jankʼakiw uka pirqanak saytʼayañ tuktʼayapxäna. Iyawsäwimpi ukat chiqa yupaychäwix nayrankañapataki mayitap laykuw Nehemiasan achiktʼasitapax istʼatäna. ¿Jiwasatxa ukhamti sasirakispa?
Diosar jachʼañchañsa yuspärañsa jan armasipxañäniti
18, 19. ¿Kunatsa Diosar jachʼañchañasa ukat yuspärañasa?
18 Mayiskasax Jehová Diosar jachʼañchañsa yuspärañsa janipun armasipxañäniti. Ukham lurañasatakix walja razonaw utjistu. Amuytʼañataki, Jehová Diosax taqi kunxaru munañänitapatwa Davitax lupʼïna, ukatwa taqi chuyma Jupar jachʼañchañ munäna (Salmo 145:10-13 liytʼasiñapawa). ¿Jiwasax ukham luraraktanti? ¿Mayisïwinakasanx Diosan Apnaqäwipat yatiyañarux wali askirjam uñjatasti amuyasi? Salmonakan qillqatäki uka arunakawa, Diosarux qhawqsa tantachäwinakata ukat jachʼa tantachäwinakats yuspärtan uk oracionan yatiyañ yanaptʼarakistu (Sal. 27:4; 122:1).
19 Diosampi sum apasitasatwa wal yuspärtanxa, ukat ukaw taqi chuyma mayisiñasataki ukat salmonak qillqirjam mayisiñatakis wiytistaspa, jupax akham sänwa: “Markanak nayraqatan qʼuchunakamp yupaychäma. Munasiñamax alaxpachat jukʼamp jachʼawa; aski kankañamax alaxpachkamaw puri. Diosaxay, jumax alaxpachat sipan jilanktawa, ¡Qhapaq kankañamax taqpach uraqiruw phuqhanti!” sasa (Sal. 57:9-11). ¡Kunja chʼamañchtʼkirisa uka arunakapaxa! Chiqansa, salmonakan qillqatäki uka chuymar purtʼkir arunakaw sum mayisiñasatakix yanapistani.
Wali respetompi mayisipxañäni
20. ¿Mariax kunjamsa Diosar taqi chuyma luqtatap uñachtʼayäna?
20 Respetompipuniw Diosat mayisipxañasa. Mesiasan taykapäñapataki ajllitätap yatisinxa, Mariax akham sänwa: “Almaxax Tatituruw jachʼar apti. Chuymaxasti Qhispiyir Tatitu Diosaxan kusisi” sasa (Luc. 1:46, 47). Uka arunakaxa, kunja respetompis Mariax Diosat mayisïna ukwa uñachtʼayistu uka arunakax Ana warmin Samuel sat jiskʼa wawapar tabernaculon Diosar luqtañapataki katuyxäna uka kikparakiwa. ¡Ukham suma chuymanïtapatwa Jesusan taykapäñapatakix ajllitäna! ¿Jumasti jupjama taqi chuyma mayisirakismati?
21. ¿Jesusax kunjamsa mayisïwinakapan jan pächasirïtapa ukat Diosar respetatap uñachtʼayäna?
21 Jesusax iyawsäwimpi ukat wali respetompiw Diosat mayisïna. Amuytʼañataki, Lazaror janïr jaktaykasax alaxpachar uñtasin akham sasaw arsüna: “Awkiy, yuspagarsmawa nayar istʼatamata. Yattwa jumax nayarux istʼapunistawa” sasa (Juan 11:41, 42). ¿Jumax taqi chuyma jan pächasisa mayisiraktati? Jesusax yatichkäna uka mayisïwit amuytʼäta ukhaxa, Jehová Diosan sutipa jachañchasiñapa, Apnaqäwip jutañapa ukat munañap lurasiñapax wali wakiskirïtapwa amuyäta (Mat. 6:9, 10, NM). Jichhax juman mayisïwinakamat mä jukʼa amuytʼarakim. ¿Mayisïwinakamax Diosan Apnaqäwipata, Diosan munañap lurasiñapataki ukhamarak sutipax qullanjam uñjatäñapatak mayitamti uñachtʼayi?
22. ¿Kunatsa suma yatiyäwinak jan axsaras yatiyañatakix Diosaw yanaptʼistaspa sasin sissna?
22 Diosan luqtirinakapax arknaqata jan ukax yaqha yantʼanakan uñjasipki ukhaxa, Diosaruw jan axsarayasiñatak yanaptʼa mayisipxi. Nayra patak maranakanxa, Sanedrinankirinakax Pedrompiru Juanampirux janipuni “Jesusan sutiparu” yatichapxamti sasaw sapxäna, jupanakax janipuniw nänakax amuktʼapkiristi sasaw jan axsaras arsupxäna (Hech. 4:18-20). Khitanukutäxapxäna uka qhipatxa, cristiano jilat kullakanakaparuw kuntï paskäna uk yatiyapxäna. Ukatsti, jan axsaras arunakamat parlañatak yanaptʼapxita sasaw Diosar mayisipxäna. Jankʼakiw uka mayisïwirux Diosax istʼäna, kunattix,‘taqiniw qullan ajayumpi phuqtʼatäpxäna, Diosan arupsti jan axsarasarakiw parlapxäna’. ¡Kunja kusisitak jikxatasipkäna! (Hechos 4:24-31 liytʼasiñapawa.) Uka qhipatsti walja jaqinakaw cristianjam bautisasipxäna. Jiwasarux uka kikparakiw Diosat mayisiñax jan axsaras suma yatiyäwinak yatiyañasatak yanapistaspa.
Sum mayisiñatakix chʼamachasiskakim
23, 24. 1) Mayisïwinakasax sumäñapatakix Biblia liyiña ukat yatxatañasaw wakisi, ¿uka tuqitxa kuna uñachtʼäwinakas utji? 2) ¿Mayisïwinakamax sumäñapatakix kun lurañsa jumax amtta?
23 Mayisïwinakasax sumäñapatakix Bibliat liyiña ukat yatxatañaw wakisi, ukwa Biblian qillqatäki uka mayni uñachtʼäwinakax amuytʼayarakistu. Jonás chachjamarakiw Jehová Diosarux “Jumakiw qhispiyasirïtaxa” sasax sissna (Jon. 2:1-10). Mä jachʼa juchar purtʼasisin irpir chuyman jilatanakan yanaptʼap maystan ukhaxa, David chachan mayisïwinakapaw taqi chuyma arrepentisisa Diosar mayisiñatak yanapistani (Sal. 51:1-12). Kunjamtï Jeremiasax Diosar jachʼañchirïkänxa ukham jachʼañcharaksna (Jer. 32:16-19). Jumatï jaqichasiñ munstaxa, Esdras libron 9 jaljapan qillqatäki uka mayisïwit lupʼim ukat kunjamsa jumax jikxatasta ukxa Diosar yatiyam. Ukaw Diosar luqtirimpiki casarasiñ amtawaykta uka amtamar chʼamañchtʼani (1 Cor. 7:39; Esd. 9:6, 10-15).
24 Biblia liyiñsa ukat yatxatañsa janipun jaytamti. Diosan yanaptʼap katuqañataki achiktʼaskasasa, Jupar jachʼañchkasasa jan ukax yuspärkasasa kunjamtï Diosan nayra luqtirinakapax mayisipxirïna ukham mayisiñatakiw chʼamachasiñama. Ukhamtï lurätaxa, sapürutjamaw Jehová Diosar jakʼachasïta, janiw ukxat pächasiñamäkiti.
¿Kamsasmasa?
• ¿Kunatsa Diosan yanaptʼap thaqhañasa ukat qullan ajayupampi irpayasiñasa?
• ¿Kunatsa Diosar yatiñkankañ mayisiñasa?
• Mayisïwinakasax sumäñapatakixa, ¿kunjamsa Salmos qillqatanakax yanaptʼistaspa?
• ¿Kunatsa iyawsäwimpi ukat wali respetompi mayisiñasa?
[Jisktʼanaka]
[8 janan fotopa]
Abrahaman serviripax Diosan yanaptʼap mayïna. ¿Jumax ukham mayisiraktati?
[10 janan fotopa]
Familiamampi Diosar yupaychañaw mayisïwinakamxa jukʼampi sumaptayaspa