Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ikale ulonga Bible bua ulengeje masambila ebe

Ikale ulonga Bible bua ulengeje masambila ebe

Ikale ulonga Bible bua ulengeje masambila ebe

‘Yehowa, ndi nkusengelela ne: teleja matshi ebe ku kulomba kua muntu webe.’​—NEH. 1:11.

1, 2. Dikonkonona dia amue masambila a mu Bible didi mua kutuambuluisha ku tshinyi?

KUSAMBILA ne kudilongela Bible mmalu adi ne mushinga mu ntendelelu mulelela. (1 Tes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) Nansha mudi Bible kayi mukanda wa masambila, kadi udi ne masambila a bungi ne mavule a kudiwu adi mu mukanda wa Misambu.

2 Paudi udibadila Bible ne umulonga, udi mua kupeta masambila adi apetangana ne nsombelu webe. Udi mua kulengeja masambila ebe, paudi welamu mêyi a mu Bible. Ntshinyi tshiudi mua kulongela ku mêyi adi mu masambila a bantu bavua balombe Nzambi diambuluisha ne mubandamune?

Keba bulombodi bua Nzambi ne ubulonde

3, 4. Mmudimu kayi uvua Abalahama mupeshe muena mudimu wende? Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mushindu uvua Yehowa mumuandamune?

3 Paudi udilongela Bible neufike ku diumvua ne: udi ne bua kulomba Nzambi misangu yonso bua akulombole. Tshilejilu, Abalahama wakatuma muena mudimu wende mukulumpe (uvua mua kuikala Eliezê) ku Mesopotamia bua kukebela Isaka mukaji uvua utshina Nzambi. Bu muvua bakaji ne tshibidilu tshia kuya kusuna mâyi ku tshina, muena mudimu eu wakasambila wamba ne: ‘Yehowa witabuje ne: nsongakaji undi ngambila ne: Ndi nkutendekena ne: Utule mulondo webe wa mâyi, umpe mâyi a kunua, yeye angandamune dîyi ne: Nua biebe, nennuishe tumelu tuebe kabidi; nunku yeye mene ikale mukaji uwakasunguila muntu webe Isaka; nunku nemmanye ne: wakufuila mukalenge wanyi luse.’​—Gen. 24:12-14.

4 Nzambi wakandamuna disambila dia muena mudimu wa Abalahama eu pakalua Lebeka kunuisha tumelu tuende mâyi. Nsongakaji wakaya nende ku Kanana ne pashishe kuluaye mukaji wa Isaka. Bushuwa, kuena mua kutekemena bua Nzambi akupeshe tshimanyinu kampanda tshisunguluke to. Kadi wewe ulomba Nzambi ne witaba bua nyuma wende akuludike, neakulombole mu nsombelu webe.​—Gal. 5:18.

Disambila didi diambuluisha bua kukepesha kanyinganyinga

5, 6. Mbualu kayi bua mushinga budi mu disambila divua Yakoba muenze kumpala kua kumonangana ne Esau?

5 Disambila didi mua kukepesha kanyinganyinga. Bu muvua Yakoba utshina muanabu Esau, wakalomba Nzambi ne: ‘Yehowa, tshiena ne buimpe bua kudiangatshila tshitupa tshia luse ne bulelela biwakaleja muntu webe. Ndi nkutendekena ne: Unsungile mu bianza bia mukuluanyi Esau, ndi mmutshina ne yeye nealue kunshipa ne bamamu ne bana. Wewe wakungambila ne: Bulelela nenkuenzele bimpe, nenkukumbajile tunkanunuina tuebe bungi bua nsenga ya kukala kua mâyi manene, idibu kabayi mua kubala.’​—Gen. 32:9-12.

6 Yakoba wakanji kuenza malu avua akengela bua kujikija tshilumbu tshiabu ne pashishe Nzambi wakandamuna disambila diende pakalengejanganaye ne Esau. (Gen. 33:1-4) Wewe mubale bimpe disambila edi, neujingulule ne: Yakoba kavua mulombe anu diambuluisha patupu to. Uvua muleje ditabuja bua kankanunuina kavuabu balaye ne uvua muleje dianyisha kudi Nzambi bua bulenga buende. Udiku ne ‘buôwa mu muoyo’ bua bualu kampanda anyi? (2 Kol. 7:5) Wewe nabu, disambila divua Yakoba muenze didi mua kukuvuluija ne: masambila adi mua kukepesha kanyinganyinga. Katuikadi anu tulombe bua malu adi matutonde, kadi tuikale kabidi tuleja ditabuja mu bitudi tulomba.

Lomba meji

7. Bua tshinyi Mose uvua mulombe Yehowa bua kumanya njila yende?

7 Dijinga dia kusankisha Yehowa didi ne bua kukusaka bua kumulomba meji. Mose wakalomba Nzambi bua kumanya njila yende. Wakasambila ne: ‘Mona, wewe [Yehowa] udi ungambila ne: Upatule bantu aba [mu Ejipitu]. Katataka, bingikala ne luse ku mêsu kuebe, undeje bienzedi biebe, bua kusangana luse ku mêsu kuebe.’ (Ekes. 33:12, 13) Nzambi wakandamuna Mose pakamupeshaye dimanya dia bungi dia njila yende ne ke bualu buvuaye ukengela bua kulombola bantu ba Yehowa.

8. Mmushindu kayi udi kuelangana meji bua disambila didi mu 1 Bakelenge 3:7-14 mua kukuambuluisha?

8 Davidi wakasambila pende ne: “Yehowa ummanyishe bienzedi biebe.” (Mus. 25:4) Solomo muana wa Davidi wakalomba Nzambi meji bua kumonaye mua kulombola tshisamba tshia Isalele. Disambila dia Solomo diakasankisha Yehowa, e kumupeshaye meji ne bubanji ne lumu. (Bala 1 Bakelenge 3:7-14.) Wewe mupete majitu mu tshisumbu adi amueneka bu makupite bukole, lomba Nzambi meji ne ikala ne budipuekeshi. Nunku Nzambi neakuambuluishe bua kupeta dimanya ne meji bidi bikengela bua wewe kukumbaja majitu ebe bimpe ne dinanga.

Sambila ne muoyo mujima

9, 10. Mbualu kayi bua mushinga budi mu disambila divua Solomo muenze ne muoyo mujima dituku dia dibanjija ntempelo?

9 Bua Nzambi kutelejaye disambila dia muntu, udi ne bua kumulomba ne muoyo mujima. Solomo wakenza disambila ne muoyo mujima didi mu 1 Bakelenge nshapita 8, wakadienza kumpala kua bantu mu Yelushalema dîba divuabu babanjija ntempelo wa Yehowa mu tshidimu tshia 1026 kumpala kua Yezu. Panyima pa bobu bamane kuteka mushete wa tshipungidi mu muaba mutambe bunsantu, Yehowa wakuuja ntempelo ne butumbi ne Solomo wakatumbisha Nzambi.

10 Udi mua kukonkonona malu adi mu disambila dia Solomo ne kumona mudiye wamba malu afumina mu muoyo. Solomo uvua mumanye ne: anu Yehowa nkayende ke udi mumanye malu adi mu muoyo wa muntu. (1 Bak. 8:38, 39) Disambila edi didi dileja ne: kudi ditekemena bua muntu mubi udi ‘upingana kudi Nzambi ne mutshima wende wonso.’ Yehowa udi mua kuteleja masambila a bantu bende badibu mua kukuata kudi baluishi, anu bobu bamulombe ne muoyo mujima. (1 Bak. 8:48, 58, 61) Bushuwa, masambila ebe adi ne bua kufumina mu mutshima.

Mêyi a mu mukanda wa Misambu adi mua kulengeja masambila ebe

11, 12. Mbualu kayi buudi mulongele ku disambila dia muena Lewi kampanda uvua kayi ne mushindu wa kuya mu nzubu wa Nzambi?

11 Wewe mulonge mêyi adi mu mukanda wa Misambu adi mua kulengeja masambila ebe ne kukuambuluisha bua kuindila bua kumona mudi Nzambi wandamuna. Tukonkonone tshilejilu tshia lutulu tshia muena Lewi uvua mu bupika. Nansha muvuaye mua kuenza matuku a bungi kayi muye mu nzubu wa Yehowa, wakamba ne: ‘Mutshima wanyi, wewe udi muitshikile bua tshinyi? Udi ulubakana munda muanyi bua tshinyi? Wikale ne ditekemena diebe mu Yehowa; bualu bua nemmutumbishe kabidi bualu yeye udi lupandu luanyi ne Nzambi wanyi.’​—Mus. 42:5, 11; 43:5.

12 Ntshinyi tshiudi mua kulongela kudi muena Lewi eu? Wewe mukuatshibue bua buakane ne kuyi ne mushindu wa kudisangisha ne bena Kristo nebe, windile Nzambi ne lutulu yeye neakuambuluishe. (Mus. 37:5) Ela meji ku masanka auvua mupete mu mudimu wa Nzambi kale ne lomba Nzambi bukole bua kutantamena lutatu luebe eku muikale ‘ne ditekemena mu Nzambi’ dia ne: neakuambuluishe bua udisangishe tshiakabidi ne bantu bende.

Sambila ne ditabuja

13. Bilondeshile Yakobo 1:5-8, bua tshinyi udi ne bua kusambila ne ditabuja?

13 Sambila ne ditabuja misangu yonso nansha wewe mu nsombelu kayi. Paudi upeta mateta, utumikile mubelu wakafila muyidi Yakobo. Ulombe Yehowa diambuluisha ne dishindika dia ne: neakupeshe lungenyi lua mua kupita ne diteta adi. (Bala Yakobo 1:5-8.) Nzambi mmumanye malu adi akutatshisha mu lungenyi ne udi mua kukupesha nyuma wende bua akulombole ne bua akukoleshe. Lomba Nzambi ne ditabuja dionso ‘kuyi ne mpata,’ ne witabe buludiki bua nyuma wende ne mibelu ya mu Dîyi diende.

14, 15. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Hana uvua musambile Nzambi ne muenze malu ne ditabuja?

14 Hana uvua umue wa ku bakaji babidi ba Elekana muena Lewi, uvua usambila Nzambi ne wenza malu ne ditabuja. Bu muvua Penina mukenende wa Hana mulele bana ba bungi, uvua useka Hana bikole. Dikuabu dituku, Hana wakaditshipa ku ntempelo wamba ne: yeye mua kulela muana mulume neamufile kudi Yehowa. Bu muvuaye usambila unyungisha anu mushiku, muakuidi Munene Eli wakela meji ne: uvua mukuatshike maluvu. Pakamanya Eli ne: Hana kavua mukuatshike, wakamuambila ne: ‘Nzambi wa Isalele umvue biende kulomba kuwakumulomba.’ Nansha muvua Hana kayi mumanye bimpe menemene tshivua mua kumufikila, uvua ne ditabuja dia ne: Nzambi neamuandamune. Ke bualu kayi ‘mutshima wende kawakadi unyingalala kabidi.’ Wakumbusha kanyinganyinga kuonso ku muoyo.​—1 Sam. 1:9-18.

15 Hana wakaya ne muanende Samuele kunyima kua yeye mumane kulekela mabele e kumufilaye kudi Yehowa bua amuenzele mudimu wa tshijila mu ntempelo. (1 Sam. 1:19-28) Wewe mubale mêyi adi mu disambila divuaye muenze dîba adi ne muelelepu meji, udi mua kulengeja masambila ebe. Bidi kabidi mua kukuambuluisha bua kumona ne: nansha nsombelu muikale mubi mushindu kayi, udi mua kumutantamena wewe musambile Yehowa ne ditabuja mushindike ne: neakuandamune.​—1 Sam. 2:1-10.

16, 17. Ntshinyi tshivua tshienzeke bua muvua Nehemiya musambile ne muenze malu ne ditabuja?

16 Mu siekele muitanu kumpala kua Yezu, Nehemiya muntu muakane uvua pende mulombe Nzambi ne muenze malu ne ditabuja. Tshilejilu, wakasambila ne: ‘Mukalenge, ndi nkusengelela ne: Teleja matshi ebe ku kulomba kua muntu webe ne ku kulomba kua bantu bebe badi ne disanka bua kutshina dîna diebe; ndi nkusengelela ne: Upe muntu webe diakalengele lelu, umufuile luse ku mêsu kua muntu eu.’ “Muntu eu” uvua nganyi? Uvua Atashasete Mukalenge wa bena Pelasa uvua Nehemiya wenzela mudimu wa kumuelela maluvu.​—Neh. 1:11.

17 Nehemiya wakasambila ne ditabuja pakamanyaye ne: bena Yuda bavuabu balekele ku bupika kudi bena Babulona bavua ‘mu dikenga dikole, bavua bafuishibua bundu ne lumbu lua Yelushalema kabidi luvua panshi.’ (Neh. 1:3, 4) Nzambi wakandamuna disambila dia Nehemiya mushindu uvuaye kayi mutekemene pakamuanyishila Mukalenge Atashasete bua aye kuibakulula lumbu lua Yelushalema. (Neh. 2:1-8) Matuku a bungi kumpala kua kulongololabu bimanu bia Yelushalema, Nzambi wakandamuna masambila a Nehemiya bualu avua mimanyine pa malu a ntendelelu mulelela ne uvua muenze ne ditabuja. Utu pebe usambila nanku anyi?

Uvuluke bua kutumbisha Nzambi ne kumuela tuasakidila

18, 19. Musadidi wa Yehowa udi ne bua kumutumbisha ne kumuela tuasakidila bua malu kayi?

18 Paudi usambila, uvuluke bua kutumbisha Yehowa ne kumuela tuasakidila. Kudi malu a bungi adi atusaka bua kuenza nanku. Tshilejilu, Davidi uvua utumbisha bumfumu bua Yehowa ne muoyo mujima. (Bala Musambu 145:10-13.) Pautu usambila utuku uleja ne: udi wanyisha mudimu uudi nawu wa kuyisha Bukalenge bua Yehowa anyi? Mêyi adi mu mukanda wa Misambu adi mua kukuambuluisha bua kuleja Nzambi dianyisha ne muoyo mujima mu disambila bua bisangilu bia bena Kristo, mpuilu ne mpungilu.​—Mus. 27:4; 122:1.

19 Dianyisha diudi nadi bua malanda mimpe audi nawu ne Nzambi didi mua kukusaka bua kusambila ne muoyo mujima ne meji a buena aa: ‘Mukalenge, nenkusakidile munkatshi mua bantu; nenkuimbile misambu ya kukutumbisha nayi munkatshi mua bisamba bia bantu. Bualu bua luse luebe lujalame ludi lunene lufika too ne mu diulu, lulamatu luebe lua bushuwa ludi lufika too ne ku matutu. Wewe, Nzambi, wikale mubandishibue ne butumbi pa mutu pa diulu dionso! Butumbi buebe buikale pa mutu pa buloba buonso!’ (Mus. 57:9-11) Mmêyi mimpe be, ki mmuomu anyi? Kuenaku mumone ne: mêyi malenga a mushindu eu adi mu Misambu adiku mua kukukolesha ne kulengeja masambila ebe anyi?

Lomba Nzambi ne kanemu

20. Mmunyi muvua Mariya munemeke Nzambi?

20 Wikala ne kanemu paudi usambila Nzambi. Mêyi a kanemu avua Mariya muakule pakamanyaye ne: uvua ne bua kulua mamuende wa Masiya avua apetangana ne avua Hana muakule pavuaye mufile Samuele ku ntempelo bua kuenzeye mudimu. Mêyi a Mariya aa adi aleja muvuaye unemeka Nzambi, wakamba ne: ‘Muoyo wanyi udi utumbisha Mukalenge, mutshima wanyi wakutamba kusanka mu Nzambi, Musungidi wanyi.’ (Luka 1:46, 47) Mêyi a mushindu eu adiku mua kulengeja masambila ebe anyi? Bu muvua Mariya utshina Nzambi, kabiena bikemesha bua muvuaye mumusungule bua kuikalaye mamuende wa Yezu Masiya!

21. Mmushindu kayi uvua masambila a Yezu maleje ne: uvua utshina Nzambi ne uvua ne ditabuja?

21 Yezu wakasambila Nzambi ne kanemu kuonso ne ditabuja. Tshilejilu, kumpala kua kujulaye Lazalo ku lufu, Bible udi wamba ne: ‘Yezu wakabandisha mêsu mulu, wakamba ne: Tatu, ndi nkusakidila bua wewe wakumvua dîyi dianyi. Ngakumanya ne: Wewe udi umvua mêyi anyi matuku onso.’ (Yone 11:41, 42) Masambila ebe adiku aleja ne: udi unemeka Nzambi ne udi ne ditabuja anyi? Wewe mulonge bimpe mêyi adi mu disambila dia tshilejilu dia Yezu, neumvue ne: malu adi ne mushinga mu disambila edi ngowu aa: kutumbisha dîna dia Yehowa, kulomba bua Bukalenge buende bulue ne bua disua diende dienzeke. (Mat. 6:9, 10) Ela meji bua masambila autu wenza. Adiku aleja muudi uditatshisha bua malu a Bukalenge bua Nzambi, bua disua diende ne bua kutumbisha dîna diende dia tshijila anyi? Ke tshiudi ne bua kuenza.

22. Bua tshinyi udi ne bua kuikala mutuishibue ne: Yehowa neakupe dikima bua kuyisha lumu luimpe?

22 Bu mutubu batukengesha anyi tupeta ntatu, patudi tusambila Yehowa tuikale tumulomba misangu yonso bukole bua kumusadila ne dikima. Pavua bena ku kabadi kakulu ka Sanedren bakandike Petelo ne Yone bua kuyisha ‘bantu bualu bua dîna dia Yezu,’ bapostolo aba bakatungunuka ne kuyisha ne dikima. (Bien. 4:18-20) Bobu bamane kubalekela, bakalondela bayidi bakuabu malu avua mabafikile. Pashishe, bayidi bonso bavua muaba au bakalomba Nzambi bua abambuluishe bua kuyisha dîyi diende ne dikima. Bakasanka bikole pavua Nzambi muandamune disambila diabu bualu bavua ‘buule tente ne nyuma muimpe, bakamba dîyi dia Nzambi ne dikima.’ (Bala Bienzedi 4:24-31.) Bua bualu ebu, bantu ba bungi bakalua batendeledi ba Yehowa. Disambila didi mua kukupesha bukole bua kuyisha lumu luimpe ne dikima.

Tungunuka ne kulengeja masambila ebe

23, 24. (a) Tela bikuabu bilejilu bidi bileja mudi dilonga dia Bible mua kulengeja masambila ebe. (b) Ntshinyi tshiwenza bua kulengeja masambila ebe?

23 Kudi bilejilu bikuabu bia bungi bitudi mua kutela bidi bileja ne: dibala Bible ne dimulonga didi mua kukuambuluisha bua kulengeja masambila ebe. Tshilejilu, anu bu Yona, udi mua kusambila mutuishibue ne: ‘Lupandu ludi lufuma kudi Yehowa.’ (Yona 2:1-10) Wewe ne kanyinganyinga bua mpekatu munene uudi muenze ne mulombe mibelu kudi bakulu, disambila divua Davidi muenze didi mua kukuambuluisha bua kunyingalala ne kutonda bubi buebe paudi usambila pa nkayebe. (Mus. 51:1-12) Mu amue masambila, udi mua kutumbisha Yehowa bu muvua Yelemiya muenze. (Yel. 32:16-19) Wewe ukeba wa kubuela nende mu dibaka, udi mua kulonga mêyi adi mu disambila didi mu Ezela nshapita wa 9 ne kuabueja mu masambila ebe, adi mua kukukolesha bua kutumikila mukenji wa Nzambi wa ‘kusela anu mu Mukalenge.’​—1 Kol. 7:39; Eze. 9:6, 10-15.

24 Tungunuka ne kubala Bible ne kumulonga ne kuenza makebulula. Keba malu audi mua kubueja mu masambila ebe. Udi mua kubueja ngenyi ya mu Bible mu milombu yebe ne mu masambila ebe a kuela nawu Nzambi tuasakidila ne a kumutumbisha nawu. Paudi ulengeja masambila ebe ku diambuluisha dia dilonga dia Bible, udi usemena pabuipi menemene ne Yehowa Nzambi.

Newandamune munyi?

• Bua tshinyi tudi ne bua kukeba buludiki kudi Nzambi ne kubulonda?

• Ntshinyi tshidi ne bua kutusaka bua kulomba Nzambi meji?

• Mmunyi mudi mukanda wa Misambu mua kukuambuluisha bua kulengeja masambila etu?

• Bua tshinyi tudi ne bua kusambila ne ditabuja bikale tunemeka Nzambi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Muena mudimu wa Abalahama wakalomba buludiki kudi Nzambi. Utu pebe wenza nanku anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Ntendelelu wa mu Dîku udi mua kulengeja masambila enu