Antswisa Swikhongelo Swa Wena Hi Ku Dyondza Bibele
Antswisa Swikhongelo Swa Wena Hi Ku Dyondza Bibele
“Oho Yehovha, ndzi kombela u rhiya ndleve u yingisa xikhongelo xa nandza wa wena.”—NEH. 1:11.
1, 2. Ha yini swi ta hi vuyerisa ku kambisisa swikhongelo swin’wana leswi kumekaka eBibeleni?
XIKHONGELO ni ku dyondza Bibele i swilo swa nkoka evugandzerini bya ntiyiso. (1 Tes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) I ntiyiso leswaku Bibele a hi buku ya swikhongelo. Kambe, yi ni swikhongelo swo tala, leswi katsaka swo tala leswi kumekaka ebukwini ya Tipisalema.
2 Loko u ri karhi u dyondza Bibele, a swi kanakanisi leswaku u ta kuma swikhongelo leswi fambisanaka ni swiyimo leswi u langutanaka na swona. Entiyisweni loko u tirhisa marito lama kumekaka eswikhongelweni leswi nga eMatsalweni loko u khongela, sweswo swi antswisa swikhongelo swa wena. Xana u nga dyondza yini eka swikhongelo leswi hlamuriweke swa lava a va kombela mpfuno ni le ka leswi swikhongelo swa vona a swi vula swona?
Lava Nkongomiso Wa Xikwembu U Tlhela U Wu Landzela
3, 4. Nandza wa Abrahama a a fanele a endla ntirho wihi, naswona hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a kongomiseke timhaka ha yona?
3 Loko u ri karhi u dyondza Bibele wa swi xiya leswaku minkarhi hinkwayo u fanele u khongelela nkongomiso wa Xikwembu. Xiya leswi humeleleke loko Abrahama a rhuma nandza wa yena lonkulu—kumbexana Eliyezere—eMesopotamiya leswaku a ya kumela Isaka nsati la chavaka Xikwembu. Loko vavasati va ta va ta ka mati exihlobyeni xo karhi, nandza loyi u khongerile a ku: “Yehovha . . . , leswi swi faneleke ku humelela hileswaku nhwanyana loyi ndzi nga ta ku eka yena, ‘Ndzi kombela u rhula khuwana ra wena leswaku ndzi nwa mati,’ entiyisweni na yena a nga ta ku, ‘Nwana mati, ndzi ta tlhela ndzi nyika ni tikamela ta wena mati,’ hi yena loyi u nga ta n’wi nyika nandza wa wena, Isaka; kutani u ndzi tivisa ha swona leswaku u komba n’wini wanga rirhandzu leri tshembekeke.”—Gen. 24:12-14.
4 Xikhongelo xa nandza wa Abrahama xi hlamuriwile loko Raveka a kela tikamela ta nandza yoloye mati. Endzhakunyana ka kwalaho u fambe ni nandza yoloye eKanana ivi a ya va nsati la rhandzekaka wa Isaka. Entiyisweni, u nge languteli leswaku Xikwembu xi ku endlela xikombiso xo hlawuleka. Kambe, xi ta ku kongomisa evuton’wini loko u khongela naswona u tiyimiserile ku kongomisiwa hi moya wa xona.—Gal. 5:18.
Xikhongelo Xi Pfuna Ku Hunguta Ku Karhateka
5, 6. I yini lexi nga xa nkoka malunghana ni xikhongelo lexi endliweke hi Yakobe loko a ri kusuhi ni ku hlangana na Esawu?
5 Xikhongelo xi nga hunguta ku karhateka. Yakobe u khongerile loko a chava ku hlaseriwa hi hahla ra yena Esawu, a ku: “Oho Yehovha, . . . a ndzi faneriwanga hi musa wa rirhandzu hinkwawo ni hi vutshembeki hinkwabyo lebyi u byi kombeke nandza wa wena . . . Ndza ku khongela, ndzi kutsule evokweni ra makwerhu, evokweni ra Esawu, hikuva ndzi chava leswaku kunene u ta fika a ndzi hlasela, mina, manana swin’we ni vana. Wena u te, ‘Handle ko kanakana ndzi ta tirhisana kahle na wena naswona ndzi ta endla leswaku mbewu ya wena yi fana ni swiribyana swa sava ra lwandle, leswi nga ta ka swi nga hlayeki hi vunyingi bya swona.’”—Gen. 32:9-12.
6 Yakobe u endle swo karhi leswaku a sivela mholovo, kambe xikhongelo xa yena xi hlamuriwile loko yena na Esawu va rivalelanile. (Gen. 33:1-4) Hlaya xikhongelo xexo hi vukheta, kutani u ta swi xiya leswaku Yakobe a a nga kombeli mpfuno ntsena. U kombise leswaku u ni ripfumelo eka Mbewu leyi tshembisiweke naswona u tlangela musa wa rirhandzu wa Xikwembu. Xana na wena u ni ‘ku chava’ ko karhi? (2 Kor. 7:5) Loko u ri na kona, xikhongelo xa Yakobe xi nga ha ku tsundzuxa leswaku swikhongelo swi nga hunguta ku karhateka. Hambiswiritano, loko u khongela a wu fanelanga u kombela ntsena kambe u fanele u kombisa ni ripfumelo.
Khongelela Vutlhari
7. Ha yini Muxe a khongelele ku lava ku tiva tindlela ta Yehovha?
7 Ku navela ku tsakisa Yehovha ku fanele ku ku susumetela ku khongelela vutlhari. Muxe u khongelele ku lava ku tiva tindlela ta Xikwembu. U komberile a ku: “Waswivo, [Yehovha] u ri eka mina, ‘Rhangela vanhu lava [va huma Egipta]’ . . . Ndza ku kombela sweswi, loko ndzi kume ku tsakeriwa ematihlweni ya wena, ndzi kombela u ndzi tivisa tindlela ta wena, . . . leswaku ndzi kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya wena.” (Eks. 33:12, 13) Xikwembu xi endle leswaku Muxe a ti tiva swinene tindlela ta xona—ku nga nchumu lowu a wu laveka loko a ta rhangela vanhu va Yehovha.
8. U nga vuyeriwa njhani loko u anakanyisisa hi 1 Tihosi 3:7-14?
8 Davhida na yena u khongerile a ku: “Oho Yehovha, ndzi tivise tindlela ta wena.” (Ps. 25:4) Solomoni n’wana wa Davhida u khongele a kombela vutlhari eka Xikwembu leswaku a ta kota ku endla mintirho ya le vuhosini le Israyele. Xikhongelo xa Solomoni xi tsakise Yehovha, loyi a n’wi nyikeke leswi a swi kombeleke a tlhela a n’wi nyika rifuwo ni ku vangama. (Hlaya 1 Tihosi 3:7-14.) Loko u nyikiwe swiavelo leswi vonakaka onge swa tika evandlheni, khongela u kombela vutlhari naswona u titsongahata. Kutani Xikwembu xi ta ku pfuna leswaku u va ni vutivi naswona u kombisa vutlhari lebyi lavekaka leswaku u endla swiavelo swa wena hi ndlela leyi faneleke ni hi rirhandzu.
Khongela Swi Huma eMbilwini
9, 10. I yini lexi u xi kumaka xi ri xa nkoka malunghana ni ku va Solomoni a kombetele eka mbilu loko a khongela loko ku khanguriwa tempele?
9 Leswaku xikhongelo xi yingisiwa xi fanele xi huma embilwini. Solomoni u vule xikhongelo lexi humaka embilwini, lexi kumekaka eka 1 Tihosi ndzima 8, a ri emahlweni ka ntshungu lowu hlengeletaneke eYerusalema loko ku khanguriwa tempele ya Yehovha hi 1026 B.C.E. Endzhaku ka loko areka ya ntwanano yi vekiwe eNdhawini yo Kwetsima Ngopfu naswona papa ra Yehovha ri tate tempele, Solomoni u dzunise Xikwembu.
10 Hlaya xikhongelo xa Solomoni hi vukheta kutani u xiya leswaku xi vulavula ngopfu hi mbilu. Solomoni u pfumerile leswaku i Yehovha ntsena la tivaka mbilu ya munhu. (1 Tih. 8:38, 39) Xikhongelo xolexo xi kombisa leswaku mudyohi la ‘tlhelelaka eka Xikwembu hi mbilu ya yena hinkwayo’ u ni ntshembo wo rivaleriwa. Loko nala o khoma vanhu va Xikwembu, swikhongelo swa vona a swi ta twiwa loko va tirhela Yehovha hi timbilu leti hetisekeke. (1 Tih. 8:48, 58, 61) Kutani swikhongelo swa wena swi fanele swi huma embilwini.
Ndlela Leyi Tipisalema Ti Nga Antswisaka Swikhongelo Swa Wena Ha Yona
11, 12. U dyondze yini eka xikhongelo xa Mulevhi un’wana loyi a tsandzekeke ku ya endhawini yo kwetsima ya Xikwembu ku ringana nkarhi wo karhi?
11 Ku hlaya Tipisalema swi nga antswisa swikhongelo swa wena swi tlhela swi ku pfuna leswaku u rindzela Xikwembu leswaku xi swi hlamula. Xiya ndlela leyi Mulevhi loyi a a ri evuhlongeni a kombiseke ku lehisa mbilu ha yona. Hambileswi a a nga ta swi kota ku ya endhawini yo kwetsima ya Yehovha ku ringana nkarhi wo karhi, u yimbelerile a ku: “Ha yini u ri ni gome, Wena moya-xiviri wa mina, ha yini u tlhaveka endzeni ka mina? Rindza Xikwembu, hikuva ndza ha ta xi dzunisa leswi xi nga ku ponisiwa ka mina lokukulu ni Xikwembu xanga.”—Ps. 42:5, 11; 43:5.
12 U nga dyondza yini eka Mulevhi loyi? Loko u khomiwile hikwalaho ko endla leswo lulama ivi u tsandzeka ku hlangana ni vapfumeri-kuloni endhawini ya vona ya vugandzeri ku ringana nkarhi wo karhi, rindzela Xikwembu hi ku lehisa mbilu leswaku xi ku pfuna. (Ps. 37:5) Anakanyisisa hi swilo leswi tshameke swi ku tsakisa loko u tirhela Xikwembu, kutani u khongelela leswaku u tiyisela loko wa ha ‘rindzele Xikwembu’ leswaku xi tlhela xi ku hlanganisa ni vanhu va xona.
Khongela U Ri Ni Ripfumelo
13. Hi ku pfumelelana na Yakobo 1:5-8, ha yini u fanele u khongela u ri ni ripfumelo?
13 Minkarhi hinkwayo khongela u ri ni ripfumelo ku nga khathariseki leswaku u le swiyin’weni swa njhani. Loko u langutane ni ndzingo wo tshova vutshembeki, landzela ndzayo ya mudyondzisiwa Yakobo. Khongela eka Yehovha, naswona u nga kanakani leswaku a nga ku nyika vutlhari lebyi u byi lavaka leswaku u tiyisela ndzingo wa wena. (Hlaya Yakobo 1:5-8.) Xikwembu xa yi vona miringo ya wena naswona xi nga ku kongomisa xi tlhela xi ku chavelela hi moya wa xona. Phofula ndlela leyi u titwaka ha yona eka xona u ri ni ripfumelo lerikulu, ‘u nga kanakani,’ naswona amukela nkongomiso wa moya wa xona ni ndzayo leyi nga eRitweni ra xona.
14, 15. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku Hana u khongerile a tlhela a kombisa ripfumelo?
14 Hana, un’wana wa vavasati vambirhi va Elkana loyi a a ri Mulevhi, u khongerile a tlhela a kombisa ripfumelo. Hana loyi a a ri mhika a a tseketseriwa hi Penina nkati-kulobye wa yena, loyi a a ri ni vana vo hlayanyana. Hana u hlambanyile etabernakeleni leswaku loko o veleka n’wana wa jaha, u ta n’wi nyika Yehovha. Leswi milomu ya yena a yi vendzavendza loko a ri karhi a khongela, Muprista Lonkulu Eli a a anakanya leswaku u pyopyiwile. Loko a twa leswaku a a nga pyopyiwanga, u te: “Onge Xikwembu xa Israyele xi nga hlamula xikombelo [xa wena].” Hambileswi Hana a nga swi tivi hi ku kongoma leswaku vuyelo bya kona byi ta va byihi, a a ri ni ripfumelo ra leswaku xikhongelo xa yena xi ta hlamuriwa. Hikwalaho, “xikandza xakwe a xa ha tlhelanga xi vilela.” A a nga ha ri na gome kumbe ku tshikileleka.—1 Sam. 1:9-18.
15 Endzhaku ka loko Hana a veleke Samuwele a tlhela a n’wi lumula, u n’wi nyikele eka Yehovha leswaku a ya n’wi endlela ntirho wo kwetsima etabernakeleni. (1 Sam. 1:19-28) Loko u tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi xikhongelo xa yena, swi nga antswisa swikhongelo swa wena swi tlhela swi ku pfuna ku vona leswaku hambiloko u ri ni gome hikwalaho ka xiphiqo lexikulu, ri nga hela loko u khongela u ri ni ripfumelo ra leswaku Yehovha u ta ku hlamula.—1 Sam. 2:1-10.
16, 17. Ku humelele yini endzhaku ka loko Nehemiya a khongerile a tlhela a kombisa ripfumelo?
16 Nehemiya wanuna wo lulama la hanyeke hi lembe-xidzana ra vuntlhanu B.C.E. u khongerile a tlhela a kombisa ripfumelo. U komberile a ku: “Oho Yehovha, ndzi kombela u rhiya ndleve u yingisa xikhongelo xa nandza wa wena ni xikhongelo xa malandza ya wena lawa ma tsakisiwaka hi ku chava vito ra wena; ndzi kombela u endla leswaku nandza wa wena swi n’wi fambela kahle namuntlha, naswona u endla leswaku munhu loyi a n’wi twela vusiwana.” A ku ri mani “munhu loyi”? A ku ri Hosi Atazekiseki wa le Peresiya, loyi Nehemiya a ri mucheri wa vhinyo ya yena.—Neh. 1:11.
17 Nehemiya u khongele masiku yo hlayanyana a ri ni ripfumelo endzhaku ko twa leswaku Vayuda lava ntshunxiweke evuhlongeni bya le Babilona a va ri “xiyin’weni xo biha ngopfu ni le ndzhukanweni; naswona rirhangu ra Yerusalema [a] ri mbundzumuxiwile.” (Neh. 1:3, 4) Swikhongelo swa Nehemiya swi hlamuriwe hi ndlela leyi a a nga yi langutelanga loko Hosi Atazekiseki a n’wi pfumelela ku ya eYerusalema leswaku a ya pfuxa rirhangu ra muti wolowo. (Neh. 2:1-8) Hi nkarhinyana rirhangu se a ri pfuxiwile. Swikhongelo swa Nehemiya swi hlamuriwile hikuva a swi kombisa leswaku u karhateka hi vugandzeri bya ntiyiso naswona u ni ripfumelo. Xana ni swikhongelo swa wena swi kombisa sweswo?
U Nga Rivali Ku Dzunisa Ni Ku Nkhensa
18, 19. Nandza wa Yehovha u fanele a dzunisa Yehovha a tlhela a n’wi nkhensa hikwalaho ka swivangelo swihi?
18 U nga rivali ku dzunisa ni ku nkhensa Yehovha hi xikhongelo. Ku ni swivangelo swo tala swinene swo endla tano! Hi xikombiso, Davhida a a tiyimiserile ku dzunisa vuhosi bya Yehovha. (Hlaya Pisalema 145:10-13.) Xana swikhongelo swa wena swi kombisa leswaku u tlangela lunghelo ra ku twarisa Mfumo wa Yehovha? Marito ya vatsari va tipisalema ma nga tlhela ma ku pfuna leswaku u khongela swi huma embilwini u phofula ku tlangela ka wena eka Xikwembu hikwalaho ka minhlangano ya Vukreste, tinhlengeletano ni mintsombano.—Ps. 27:4; 122:1.
19 Ku tlangela ka wena vuxaka bya wena bya risima na Xikwembu swi nga tlhela swi ku susumetela ku khongela swi huma embilwini, u vula marito yo fana ni lawa: “Ndzi ta ku dzunisa exikarhi ka vanhu, Wena Yehovha; ndzi ta ku yimbelelela miloti exikarhi ka vanhu va matiko. Hikuva musa wa wena wa rirhandzu i wukulu ku ya fika ematilweni, ni ntiyiso wa wena ku ya fika exibakabakeni. Vana ehenhla ka matilo, Wena Xikwembu; ku vangama ka wena a ku ve ehenhla ka misava hinkwayo.” (Ps. 57:9-11) Marito wolawo ma khutaza hakunene! Marito yo tano lama kumekaka eka Tipisalema ma fanele ma khumba swikhongelo swa wena ma tlhela ma swi antswisa.
Khongela Eka Xikwembu Hi Xichavo Lexikulu
20. Mariya u swi kombise njhani leswaku u tinyiketele eka Xikwembu?
20 Loko hi khongela eka Xikwembu swi fanele swi tikomba leswaku hi ni xichavo lexikulu. Marito lama kombisaka xichavo lawa Mariya a ma vuleke endzhakunyana ko byeriwa leswaku u ta va mana wa Mesiya, a ma yelana ni lawa Hana a ma vuleke loko a heleketa Samuwele, n’wana wa yena loyi a ha ri ntsongo leswaku a ya tirha etabernakeleni. Leswaku Mariya a a ri ni xichavo lexikulu eka Xikwembu swi vonaka eka marito ya yena lama nge: “Moya-xiviri wa mina wu twarisa Yehovha, naswona moya wa mina a wu nge tshiki ku tsakisisa hikwalaho ka Xikwembu Muponisi wa mina.” (Luka 1:46, 47) Xana u nga antswisa swikhongelo swa wena hi ku vula marito lama fanaka ni wolawo? A swi hlamarisi leswi Mariya la chavaka Xikwembu a hlawuriweke ku va mana wa Yesu loyi a nga Mesiya!
21. Swikhongelo swa Yesu swi swi kombise njhani leswaku a a ri ni xichavo ni ripfumelo?
21 Yesu u khongele hi xichavo ni hi ripfumelo lerikulu. Hi xikombiso, loko a nga si pfuxa Lazaro “Yesu [u tlakusele] mahlo yakwe etilweni a ku: ‘Tatana, ndza nkhensa hikuva u ndzi twile. I ntiyiso, a ndzi swi tiva leswaku wa ndzi twa nkarhi hinkwawo.’” (Yoh. 11:41, 42) Xana swikhongelo swa wena swi kombisa leswaku u ni xichavo lexikulu ni ripfumelo? Hlaya xikhongelo xa xikombiso xa Yesu lexi kombisaka xichavo, kutani u ta swi xiya leswaku swilo swa nkoka eka xona a ku ri ku kwetsimisiwa ka vito ra Yehovha, ku ta ka Mfumo wa yena ni ku endliwa ka ku rhandza ka yena. (Mat. 6:9, 10) Anakanya hi swikhongelo swa wena n’wini. Xana swi kombisa leswaku u ni mhaka swinene ni Mfumo wa Yehovha, ku endla ku rhandza ka yena ni ku kwetsimisiwa ka vito ra yena ro kwetsima? Swi fanele swi kombisa leswaku wa khathala hi timhaka toleto.
22. Ha yini u nga tiyisekaka leswaku Yehovha u ta ku nyika xivindzi xo chumayela mahungu lamanene?
22 Hikwalaho ka nxaniso kumbe miringo yin’wana, hakanyingi xikhongelo xi katsa swikombelo swo pfuniwa leswaku hi tirhela Yehovha hi xivindzi. Loko Sanedri yi lerise Petro na Yohane leswaku va tshika “ku dyondzisa . . . hi ku landza vito ra Yesu,” hi xivindzi vaapostola volavo va arile ku tshika. (Mint. 4:18-20) Loko va ntshunxiwile, va byele vapfumeri-kulobye leswi nga humelela. Kutani hinkwavo lava a va ri kona kwalaho va kombele Xikwembu leswaku xi va pfuna va vula rito ra xona hi xivindzi. Swi fanele swi tsakise ngopfu loko xikhongelo xolexo xi hlamuriwa, hikuva va “[tale] moya lowo kwetsima va vula rito ra Xikwembu hi vurhena”! (Hlaya Mintirho 4:24-31.) Hikwalaho ka sweswo, vanhu vo tala va ve vagandzeri va Yehovha. Xikhongelo xi nga tlhela xi ku tiyisa leswaku u chumayela mahungu lamanene hi xivindzi.
Hambeta U Antswisa Swikhongelo Swa Wena
23, 24. (a) Tshaha swikombiso swin’wana leswi kombisaka ndlela leyi ku dyondza Bibele swi nga antswisaka swikhongelo swa wena ha yona. (b) Xana u ta endla yini leswaku u antswisa swikhongelo swa wena?
23 Ku nga tshahiwa swikombiso swin’wana swo tala leswi kombisaka leswaku ku dyondza Bibele ku nga antswisa swikhongelo swa wena. Hi xikombiso, u nga khongela ku fana na Yonasi u pfumela leswaku “ku ponisa i ka Yehovha.” (Yon. 2:1-10) Loko u karhatiwa hi xidyoho lexi u xi endleke naswona u lave mpfuno eka vakulu, marito lama vuriweke hi Davhida eka tipisalema ta yena ma nga ha ku pfuna leswaku loko u khongela u phofula leswaku u hundzukile. (Ps. 51:1-12) Eka swikhongelo swin’wana, u nga dzunisa Yehovha hilaha Yeremiya a endleke hakona. (Yer. 32:16-19) Loko u lava munghana wa vukati, loko wo hlaya xikhongelo lexi kumekaka eka Ezra ndzima 9, u tlhela u endla swikombelo, swi nga tiyisa ku tiyimisela ka wena ku yingisa Xikwembu hi ku ‘nghenela vukati eHosini ntsena.’—1 Kor. 7:39; Ezra 9:6, 10-15.
24 Hambeta u dyondza Bibele u tlhela u endla ndzavisiso. Lavisisa tinhla leti u nga ti katsaka eswikhongelweni swa wena. U nga ha swi kota ku katsa tinhla toleto ta le Matsalweni loko u khongela u nkhensa ni loko u dzunisa. Loko u antswisa swikhongelo swa wena hi ku dyondza Bibele hakunene u ta va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha Xikwembu.
U Nga Hlamula Njhani?
• Ha yini hi fanele hi lava nkongomiso wa Xikwembu hi tlhela hi wu landzela?
• I yini lexi faneleke xi hi susumetela ku khongela hi kombela vutlhari?
• Buku ya Tipisalema yi nga hi pfuna njhani leswaku hi antswisa swikhongelo swa hina?
• Ha yini hi fanele hi khongela hi ripfumelo ni hi xichavo lexikulu?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]
Nandza wa Abrahama u khongele a kombela nkongomiso wa Xikwembu. Xana na wena wa wu kombela?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Dyondzo ya Ndyangu yi nga antswisa swikhongelo swa wena