Nkanda Watuka Kuna Estados Unidos

Nkangalu Muna Nz’ankulu

YINDULA e kiese olenda mona kele vo wele mu nkangalu wa vava zaya una wazingilanga akulu aku. Muna mvovo miakaka, nkangalu wa mpila yayi twavanga. Ku Suíça twatuka yo kwenda kuna Estados Unidos de América. Ndonga beyindulanga vo Estados Unidos nsi ya nungunuka muna mambu mayingi, kansi e nkangalu twavanga watusonga e mpila yakadila e zingu kia wantu se vioka mvu 200. Yambula twanuzayisa una wakala.

Wau vo ndinga ya esi Suíça tuvovanga, twabokelwa mu kwenda viokesa ngonde tatu kuna mbanza Indiana. Twakala y’ekani dia samuna e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi ye buka kia minkwikizi bayikilwanga vo Amish, bevovang’e ndinga y’akulu au. Ndonga muna yau mu mbanza Indiana bezingilanga.

Amish i mbongo ya buka kia minkwikizi muna tandu kia 17 bayikilwanga vo Anabaptistas. O mfumu au Jacob Amman wazingilanga kuna Suíça yandi i tuku dia nkumbu Amish. Tuka balongokela Nkand’a Nzambi, nkangu wau wavuminanga Nzambi yo zaya wo vo luvubu lwa kinsedia ye salu kia kisoladi ke kiambote ko. Muna kuma kia lukwikilu lwau, babangikwanga kwa luyalu. Akaka mu yau bavondwa mu kuma kia kwikizi kiau muna nsambila. Lubangamu lwawokela, akaka muna minkwikizi miami bakomekenwa mu tinina muna zunga yakaka ya Suíça ye kuna França. Muna tandu kia 19, ndonga mu yau batinina kuna Estados Unidos. Banata e fu yau ya kisi nsi ye ndinga z’akulu au.

Vava twakingula nkangu wau wambote, basivika kikilu ekolo twamokenanga yau mu nding’au ya kisi nsi. Tala una e moko kiakadila.

Batuyuvula vo: “Ekuma nuvovelanga e nding’eto?”

Twabavutula vo: “Ku mbanza Suíça tutukidi.”

Bakudikila vo: “Kansi oyeno ke nu Amish ko!” Ke babakulanga ko.

Twavanga yau kikundi yo zaya e mpila zingu kia akulu au. Ke basadilanga minda mia kura ko, kansi mini kia mazi; ke bakangalelanga mu makalu ko, kansi mu mvalu; maza ma nkoko ye sima banuanga; ke basadilanga radio ko, kansi nkunga mia yau kibeni bayimbilanga.

E diambu diatusivikisa i lusakalalu basonga ekolo twabakingula. Ndonga muna Amish bakala ye fu kia tanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso. Bayangalelanga mokena oma ma Nkand’a Nzambi y’akwau. E fu kiaki kiaziula e nzila mu kubazayisa ekani dia Nzambi mu kuma kia wantu ye ntoto.

Vana vau, nsangu zamwangana muna zunga kiau vo nzenza zitukidi kuna Suíça zizidi kubakingula. Ndonga balomba vo twakingula mpe yitu yau, twavanga wo ye kiese kiawonso. Amish mosi watubokela twenda kingula sikola  kalongelanga. Twasutilanga e lumbu kiaki ye kiese kiawonso. Nkia diambu diatuvingilanga?

Vava twalwaka kuna sikola yayi, twadodela e kielo. Vana vau, nlongi waziula e kielo yo kutukotesa muna kalasi. Meso 38 ma wan’a kalasi mamona wantu ayá twakala. Kalasi nana yatangilanga mun’eseka dimosi. E kimbuta kia wan’a kalasi kia tuka mvu 7 yakuna mvu 15. Wan’amakento mvwatu mia se kia bule ye kiampembe bavwata. Wan’amakala mbati mia ndombe ye yinkutu ya bule bavwata. E nludi wa kalasi kiaki wazanguka wakala. Yaka tatu yakuswa tinta ya se kia lala diabwaka ye se kia bule. E baya diasonekena diakala kuna yaka kiantwala. Vakala mpe ye sinsu kisonganga e nza ye nenga yovo nkanda wazayila e nsi. Vana konko vakala ye ziku dianene dia lambila.

Ekolo twavwanda vana kunda yantwala, wan’a kalasi bayantika kututala ye luzolo lwa zaya diambu mu kuma kieto. Muna konso kalasi nlongi wabokelanga wan’a kalasi benda kuna ntwala yo kubayuvula e salu kia sikola kabavana mu sadila kuna nzo. Twasivika kikilu vava nlongi kavovesa wan’a kalasi basoneka diambu mu kuma kia miongo mia Suíça. O nkanda wa longela kakala wau o nlongi, wankulu, watuyuvula kana vo Suíça yakinu kaka nze una nkanda wau wasonganga. Watuyuvula diaka: Kana vo ngombe zakinu kwenda muna ndimba muna nsungi a sivu? Nga mbungezi yakinu vangama muna miongo muna nsungi a sivu? Vava twansonga mafoto mampa, watezanesa mo ye mafoto makala muna nkand’andi wankulu, i bosi waseva.

O nkaz’a nlongi basalanga kumosi, wayuvula kiuvu kimosi kitoma yuvulwanga kwa Amish: “Nga nulenda yimbila?” Twavutula vo, ka tulenda ko. Kansi, wau twazaya vo Amish bazeye toma yimbila, twalomba bayimbila mu kuma kieto. Twayangalala kikilu mu wá ndinga 40 zaswaswana zayimbila. I bosi, nlongi wavaikisa wan’a kalasi benda sakana.

O nkaz’a nlongi watuvovesa twabayimbidila. Wau vo nkunga miayingi mia kisi nsi ya Suíça twazaya, twatonda yimbila. E nkunga miawakana kuna yanzala kia nsaka, wan’a sikola awonso bavutuka muna kalasi. Wau vo kuntwala twakala, twavanga wawonso mu toma yimbila.

I bosi, twabokelwa twenda dia madia ma mwini y’esi nzo 12 za Amishi. Vana ntandu a meza ma nti, vakala ye madia mayingi mambote​—⁠Luku lwa mbala, to kia ngulu, masangu, mbolo, queijo, nkovi, ye lekwa yakaka. Una ke tuyantikidi dia ko, konso muntu muna yau wasamba mu nsi a ntima. Ekolo twatombolanga madia, twamokenanga oma ma Suíça, e nsi ya akulu au, yo kutuzayisa una wakala e zingu kiau kuna vata. Ekolo twadianga, wana bawuninanga yo seva. Vava twafokola o dia, basamba diaka, kiaki i sinsu kisonganga vo wana bafwete katuka va meza. Kansi, ka mu kwenda sakana ko. Konso mwana una ye salu kiandi nze, kubula meza yovo sukula malonga, muna sukula malonga, diavavanga batombola maza muna sima yo vula mo.

Ekolo wana basukulanga malonga, mase batuvovesa twenda kala yau kumosi vana seka. Ke mwakala kunda ina twakulukiana yau ko, kansi twavwanda va kunda yambote yavangilwa mu nti. Ekolo twamokenanga, bavaikisa Nkand’a Nzambi wa ndinga Alemanha, kadi bena ye fu kia tanga wo lumbu yawonso. Vana vau twayantika mokena mambu ma mwanda, nze kana adieyi i kani dia Nzambi mu kuma kia wantu ye ntoto? Yesu adieyi kazola vova vava kayika vo alembami bevwa e nza? Nga Nzambi wantu kebangikanga ku bilungi bia tiya twakwele mvu? Aki nani belundanga nkanikinu a Yesu wa samuna e nsangu zambote mu nza yawonso? Ekolo twavananga e mvutu za yuvu yayi ye yakaka mpe, e moko kiaki kiayangidika ntima mieto kadi twamokenanga yo wantu bena ye nyindu a mwanda, bena mpe ye Nkand’au a Nzambi.

Tusungamene nkangalu twavanga mu mvu miavioka ye ulolo wa mambu twamona. Tuna ye vuvu ye tusambanga kimana mawonso twamokena mu nkingula yayi, ke maziudi kaka nzila mu vanga kikundi ko kansi, maziula mpe nzila kimana wantu bavwa o zayi wa ludi una mu Nkand’a Nzambi.