Skip to content

Skip to table of contents

Kuyeeya Zyakaindi

Kuyeeya Zyakaindi

Lugwalo Kuzwa ku United States

Kuyeeya Zyakaindi

AMWEEZYEEZYE mbocikonzya kumukkomanisya ikuyeeya mbobakali kupona bamasyaanene benu. Swebo twakacita oobo. Twakazwa ku Switzerland akuya kucisi ca United States of America. Bantu banji bayeeya kuti cisi ca United States cilisumpukide pele nitwakasika twakayeeya zyintu zyakali kucitika myaka iili 200 yainda. Amuleke tumwaambile kujatikizya cisi eeci.

Akaambo kakuti twaambaula ci Swiss German, bakatwiita kuti tukakkale kwamyezi yotatwe kucooko ca Indiana. Ncitwakaunkila okuya cakali cakuti twakali kuyanda kukambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza kubantu bakali kwaambaula musyobo waci Amish. Kuli mikwasyi minji yaci Amish ku Indiana.

Bana Amish bakazwa kuli ba Anabaptists bamumwaanda wamyaka wa 17. Izyina eeli lyakazwa kumweendelezi wabo Jacob Amman iwakali kukkala ku Switzerland. Kweelana anzyobakali kwiiya mu Bbaibbele aciindi eeco, bantu aaba bayoowa Leza bakalizyi kuti kubbapatizya bana basyoonto akubeleka mulimo wabusikalumamba nkubi. Mfwulumende yakali kubapenzya akaambo kazyintu nzyobakali kusyoma. Bamwi bakali kujaigwa akaambo kazyintu nzyobakali kusyoma. Nibakapenzyegwa kapati, bamwi bakaccijila kumasena aamwi aaku Switzerland aku France. Kuzyikusika akati kamwaanda wamyaka wa 19, banji bakaccijila kucisi ca United States. Ooko nkobakaya bakatolelezya azilengwa zyabo amwaambo waci Swiss German.

Nitwakabaswaya bantu aaba, bakalamwa kuti twakali kwaambaula musyobo wabo. Amweezyeezye buyo mbobakalimvwa!

Bakatubuzya mumusyobo waci Swiss German kuti, “ino mwakaciyiila kuli cisyobo cesu?”

Twakabavwiila kuti, “tuli baku Switzerland.”

Bakalamwa akwaamba kuti: “Pesi tamuli bana Amish!”

Bana Amish banji balatunjizya muŋanda alimwi balatuyeezya mbobakali kukkala bantu kaindi. Muciindi cakuyasya malaiti, bayasya malampi, mubusena bwamyootokala, babelesya mahaci; muciindi cakuteka meenda kupompi bakali kuteka kumugoti, mubusena bwama wailesi, bakali kwiimba buya.

Cilatukkomanisya kapati ikubona mbobalicesya bantu mbotuswaya. Bana Amish banji balalibala Bbaibbele abuzuba alimwi balaakuba aciindi cakubandika makani aamu Bbaibbele. Eeci citupa coolwe cakubandika ambabo makani aamba makanze Leza ngajisi kubantu akunyika.

Tiikwakainda aciindi cilamfwu bantu bakazyiba kuti kuli beenzu bakazwa ku Switzerland kucooko ooko. Bantu aaba balaakutulomba kuti tukabaswayile bamukwasyi wabo. Nibakatulomba kuti tukaswaye cikolo cabana Amish twakakkomana kapati.

Nitwakasika kucikolo, twakakonkomona amulyango. Mpoonya mwiiyi wakajalula akutwaambila kuti tunjile, mwakali bana bacikolo basika ku 38 ibakali kutulanga iswe tobeenzu twakali buyo bone. Kwakali bana bacikolo ibakazwa mumakkilasi aali lusele ibakajisi myaka iitalikila ku 7 kusikila ku 15. Basimbi bakasamide madilesi aacikambwe atusote tutuba; basankwa bakasamide ziluke zisiya amasyaati aasiya-siya. Ciluli caŋanda eeyi cakali cilamfwu. Bwaanda bwakali pentedwe musyobo wacikambwe nkobuli kumpela bwakali kutuba. Afwaafwi kwakali maapu yanyika yoonse aamwi aakavwungidwe buya. Kumbali kwakali citofwu cipati.

Nitwakakkala kumbele, bana bacikolo bakali kutulangisyisya. Bana bacikolo bamukkilasi aimwi bakali kuunka kutebulu lyabayi kutegwa babatondezye zibakalembela kuŋanda. Twakakkomana kapati bayi nibakali kubabuzya bana bacikolo kujatikizya Malundu aaku Switzerland. Mabbuku ngobakali kubelesya ngakaindi alimwi bayi bakatubuzya naa cisi ca Switzerland cicili mbweena kweelana ambocilembedwe mumabbuku. Sena ŋombe zyicicelela Mumalundu cilimo? Sena kulaakuba caanda mainza? Nitwakabatondezya zifwoto zipya zitondezya caanda kweelana azili mubbuku, bayi bakaile kumweta-mweta.

Bakaintu babayi babagwasyilizya bakatubuzya kuti, “Sena mulicizyi kwiimba?” Peepe tatucizyi. Nokuba boobo, akaambo kakuti twakalizyi kuti bana Amish balicibwene kwiimba, twakabalomba kuti batwiimbile lwiimbo lomwe buyo. Bakazumina kutwiimbila alimwi twakali kuswiililisya nibakali kutwiimbila baimbi aaba bali 40. Mpoonya bayi bakabaambila bana bacikolo kuti bakaakusobane anze; bana basankwa aaba bakaunka kwaakusobana kabasamide tusote tusiya.

Mpoonya bakaintu babayi bakatulomba kuti tubaimbile. Mbwaanga twakalizyizyi nyimbo zyaci Swiss German twakazumina kubaimbila. Twakali kwiimbisya cakuti bana bacikolo bakatumvwa akujoka mukkilasi. Akaambo kakuti twakaliimvwi kumbele lyabana bacikolo, twakalimvwa mbuli kuti tuli bana bacikolo aboobo twakabaimbila.

Kumane mukwasyi waba Amish ibakali 12 bakatutamba kuti tukalye ambabo cakulya camasyikati. Kwakali zyakulya zinono, kwakali magwili, nyama, mapoka, cinkwa, cisyu mani azimwi buyo zyakulya. Katutana talika kulya aumwi wakali kupaila cakaumu-umu. Nitwakatalika kulya twakali kubandika makani aaku cisi ca Switzerland, kucisi nkobakazwa bazyali babo alimwi bakali kutwaambila buumi mbobakali kupona ampulazi. Ibana bakali kwaambaula cakupetekezya nitwakali kulya. Nitwakamana kulya, twakapaila alimwi eeci cakali kutondezya kuti bana bakalaangulukide kuzwa atebulu pele ikutali kuunka kwaakusobana. Aumwi wakajisi mulimo wakugusya mbale atebulu akuzisanzya (kabatana cita oobo, bakeelede kuteka meenda akwaakasaazya). Banyina abausyi bakaamba kuti bana aaba kanji-kanji balaakwiimba nibasanzya mbale pele sunu tabaimbi akaambo kakuti bafwa nsoni aboobo baide kwaambaula buyo cakupetekekezya.

Bana nibakali kusanzya mbale, bakatwaambila kuti tukakkalile kucibuye. Twakaakukkala azyuuno zyakumvwunga buya. Bakagusya Bbaibbele lyamuci German lyakaindi mukkabati alimwi kweelana ambobacita bana Amish twakatalika kubandika makani aakumuuya. Ino Leza ujisi makanze nzi kunyika akubantu? Ino Jesu wakali kwaamba nzi naakaamba kuti babombe myoyo baya kukona nyika? Sena masimpe Leza uyakubapenzya bantu babi mumulilo wahelo kukabe kutamani? Ino mbabaani bautobela mulawo wa Jesu wakukambauka makani mabotu nyika yoonse? Ikubandika mibuzyo yoonse eeyi aimwi buyo abantu bayanda zyintu zyakumuuya ibajisi Bbaibbele kutupa kukkomana.

Lino tulikkomene twayeeya lweendo lwesu azyintu nzyotwakaakujana. Tusyoma kuti kuswaya nkotwakacita akubandika ambabo mumusyobo waci Swiss German kuya kupa kuti bantu banji bazyibe kasimpe kajanika mu Jwi lya Leza Ibbaibbele.