Li skarta jun krixchano ta Estados Unidose

Ti kʼuyelan toʼox kuxlejal ta voʼnee

NOPO noʼox avaʼi kʼu to yelan labal sba ti xkojtikintik kʼu toʼox yelan xkuxlejalik li jmoltotaktike. Li voʼonkutike jaʼ jech la jpaskutik yaʼeluk kʼalal li lokʼkutik batel ta Suiza sventa chi batkutik ta Estados Unidose. ¿Ta Estados Unidos van? Jaʼ jech. Manchuk mi jutuk mu skotoluk krixchanoetik chalik ti naka achʼ la li kʼusitik te ta Estados Unidose, kʼalal li batkutik tee, xkoʼolaj yaʼeluk ti laj yikʼunkutik sutel li ta siglo 19. Ta jkʼan chkalbotkutik li kʼusi toj labal sba kʼot ta jtojolalkutike.

Ta skoj ti jnaʼ xi kʼopojkutik ta suizoalemán (jun batsʼi kʼop ti kapal ta skʼop Alemania xchiʼuk ta skʼop Suizae) laj kichʼkutik albel ti akʼo xi batkutik oxibuk u ta s-estadoal Indiana, ti jaʼ te nakal epal amish krixchanoetik ti jech-o sbatsʼi kʼopik kʼuchaʼal li smoltotakik ta voʼnee. Ti vaʼ yelan skʼopike jaʼ jkʼopkutik ek. Li kʼusi oy ta koʼontonkutike jaʼ ti jcholkutik li lekil aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Dios li ta jteklum taje.

Li j-amishetike, jaʼ te likem tal stsʼunobalik ta j-anabaptistaetik ti kuxiik toʼox ta siglo 17. Li sbiike jaʼ te lik talel ta skoj li jbeiltasvanej yuʼunik ti Jakob Amman sbie. Ta skoj ti chchanik Vivliae, laj yakʼik venta ti mu stakʼ xakʼbeik yichʼ voʼ li neneʼetike xchiʼuk ti mu stakʼ xakʼik servisio militare. Jaʼ yuʼun laj yichʼik nutsel yuʼun ajvalil ta skoj li kʼusitik xchʼunojike xchiʼuk junantike lajik-o ta milel. Tsatsaj li nutsel laj yichʼike, ta skoj taje ep ijatavik batel ta yosilal Suiza xchiʼuk Francia. Ta oʼloltik bal siglo 19, ta smilal xa noʼox j-amishetik jatavemik xaʼox bal ta Estados Unidos, ti bu kʼotik ta nakleje jech-o stalel xkuxlejal la spasik xchiʼuk jech-o chkʼopojik ta batsʼi kʼop suizoalemán.

Tana un nopo avaʼi kʼu to yelan labal sba laj yilunkutik li j-amishetik la jvulaʼankutik ta Indianae. Kʼalaluk li kʼotkutik ta sna li krixchanoetik ti toj lek yoʼontonik taje, toj labal to laj yaʼiik ti chi kʼopojkutik li ta sbatsʼi kʼopike. Xi ta xi yalilanbunkutik ta jujupʼej naetike.

—¿Kʼuxi xa noʼox ti cha kʼopojik jech kʼuchaʼal voʼonkutike? —xi tsjakʼbunkutik.

—Yuʼun likemunkutik talel ta Suiza —ta jtakʼkutik.

—Pe li voʼoxuke maʼuk j-amishoxuk —xi labal sba chalike.

Ep buchʼu chakʼ ochkunkutik ta snaik, kʼalal chkilkutik kʼuyelan xkuxlejalike xkoʼolaj ti chi sutkutik skʼelel ti kʼuyelan toʼox li kuxlejal ta voʼnee. Muʼyuk slusik, ta stunesik kinke sventa chilik-o osil, muʼyuk skaroik, jaʼ noʼox ta stunesik kareta nitbil ta kaʼ, muʼyuk yaʼalik ta tuvo, persa chbat slupik talel ta poso ti oy jun yuni abtejebal ti ta ikʼ chjoyibaj sventa tsnit muyel li voʼe. Chʼabal sradioik, te noʼox chkʼejin stukik.

Pe li kʼusi mas toj labal sba kilkutike jaʼ ti lek noʼox sba kʼuyelan kuxulik li j-amishetike xchiʼuk ti bikʼit yakʼoj sbaike, jech xtok nopem xaʼiik skʼelel Vivlia jujun kʼakʼal xchiʼuk tskʼupinik sloʼiltael li kʼusitik chale. Taje jaʼ chakʼ akʼo xi loʼilajkutik  xchiʼukik ta sventa li kʼusi tskʼan tspas Dios ta sventa li krixchanoetike xchiʼuk li Balumile.

Ta anil noʼox kʼot ta xchikin yantik ti kʼotik ta vulaʼal chib nupultsʼakaletik ti likemik talel ta Suizae. Ep buchʼu chalbunkutik ti akʼo xbat jvulaʼankutik li yutsʼ yalalike, xi muyubaj chi batkutik. Jun kʼakʼale laj kichʼkutik albel jchanvoʼalkutik ti akʼo xbat jvulaʼankutik jun chanob vune. ¡Xi muyubajkutik tajek!

Kʼalal la jtijkutik li tiʼnae, li maestroe la sjambunkutik, vaʼun laj yakʼ xi ochkutik. Te la jtakutik 38 uni jchanunetik ti te van vukub kʼalal ta voʼlajuneb sjabilalike, ti kʼupil sba yuni satik kʼuyelan tskʼelunkutike. Ta jun salon noʼoxe oy vaxakib grado. Li uni tsebetike asul skʼuʼik xchiʼuk sak li smak sjolike. Li uni keremetike ikʼ li svexike xchiʼuk asul li skotonike. Li jolnae toj toyol xchiʼuk bonbil ta asul marino li oxjot spakʼbal nae. Li ta yelovale oy jun pisaron xchiʼuk li ta jot xokone oy jun volvol slokʼol Balumil xchiʼuk balbil mapaetik. Sventa kʼixinuk noʼox li yut chanob vune, oy jun estufa pasbil ta tsatsal takʼin te ta chikin na.

Te li chotikutik ta yeloval li jchanunetike, kʼupil sba yuni satik tajek ti kʼuyelan tskʼelunkutike. Li maestroe la stak ta ikʼel ta smexa li jchanunetik ta jujun grado sventa tsjakʼanbe ta sventa stareaik ti laj yakʼanbe komel ta svoljeale. Toj labal to sba laj kilkutik ti jaʼ chchanbeik skʼoplal li toyol vitsetik ta Suizae. Toj pokoʼik xa li livroetik ta stunesike, vaʼun li maestroe ta skʼan ta snaʼ mi jech-o li Suiza jech kʼuchaʼal chal li ta livroetike. «¿Mi chmuy to batel li vakaxetik li ta toyol vitsetik ta yorail kʼepelale? ¿Mi chyal to taiv li ta toyol vitsetike?», xi laj sjakʼbunkutik. Laj kakʼbekutik yil slokʼoltak ta kolor li toyol vitsetik pixil ta taive —ti jech lokʼtabil ta slivroik ti chʼabal skolorale—, toj labal to sba laj yilik.

Li yajnil maestroe, ti jaʼ yajkoltaobbae, laj sjakʼbunkutik yan velta li kʼusi xa onoʼox la sjakʼilanbunkutik yantike: «¿Mi xa naʼik skʼejintael yodel?». Mu jnaʼkutik. Pe ta skoj ti lek ojtikinbilik ti xtojobik ta skʼejintael yodel li j-amishetike, laj kalbekutik ti akʼo xkʼejinike. Vaʼun jech laj spasik, xchiʼuk chʼayal tajek koʼontonkutik laj kaʼikutik li kʼuyelan chkʼejin li 40 krixchanoetike. Ta tsʼakale, li maestroe laj yalbe yajchanuntak ti akʼo xlokʼik ta rekreoe.

Li avie jaʼ xa li yajnil maestro laj yalbunkutik ti akʼo jkʼejintakutik junuk sone. Ta skoj ti kichʼojkutik tal sletrailtak sonetik ti lek ojtikinbil ta sbatsʼi kʼopike, xi muyubaj la jkʼejintakutik. Li ololetike laj yalbe sbaik, vaʼun ta jlikel noʼoxe sut talel skotolik. Te vaʼalunkutik yoʼ bu li jchanunetike, laj kakʼbekutik yipal skʼejintael lek ti bu kalal xuʼ kuʼunkutike.

Ta oʼlol kʼakʼale, bat jvulaʼankutik jun utsʼ-alalil j-amish ti lajchaʼvoʼik ti laj yikʼunkutik ta veʼele. Te li veʼkutik ta jun natil mexa pasbil ta teʼ, ti ep tajek muil veʼliletik tee: oy noybil isakʼ, jamon, ixim, pan, keso, itajetik xchiʼuk yan kʼusitik. Kʼalal skʼan toʼox xi likkutik ta veʼele, ta jujun tal ta jpaskutik orasion ta koʼontonkutik. Kʼalal yakal chjelav li veʼliletike, la jloʼiltabekutik kʼuyelan li Suizae, ti bu toʼox nakal li smoltotakike, li stukike la sloʼiltabunkutik kʼuyelan li xkuxlejalik bu nakalike. Kʼalal yakal veʼele, li ololetike te xmixmunik ta tseʼej. Kʼalaluk chlaj veʼele, ta spasik orasion yan velta, jaʼ senyail ti xuʼ xa xlokʼik batel li ololetike, pe maʼuk sventa chbatik ta tajimol. Jaʼ sventa chchʼubaik mexa xchiʼuk ta sukʼ setsʼik, ti persa skʼan xbat saʼ tal yaʼalike xchiʼuk ti skʼan xkʼixnaike. Oy jujutos yabtelik.

Kʼalaluk yakal tspas yabtel li ololetike, li stot smeʼike laj yikʼunkutik ochel ta yut snaik. Akʼo mi chʼabal siyonik, laj yakʼ chotlikunkutik ta chotlebaletik ti pasbil ta teʼ ti stakʼ yaʼulanele. La slokʼesik tal jlik spokoʼ Vivliaik ta alemán kʼop ti bu yavil slivroike, ta anil noʼox lik loʼilajkunkutik ta Vivlia jech kʼuchaʼal nopem xaʼiik li j-amishetike. ¿Kʼusi tskʼan tspas Dios ta sventa li krixchanoetike xchiʼuk li Balumile? ¿Kʼusi la skʼan laj yal Jesús kʼalal laj yal ti chuʼuninik Balumil li manxoetike? ¿Mi ta melel van oy kʼatinbak ti bu chakʼbe svokol sbatel osil chopol krixchanoetik li Diose? ¿Buchʼutik yakal chcholik mantal ta spʼejel Balumil jech kʼuchaʼal laj yal komel Jesuse? ¡Xi muyubajkutik tajek ti chkalbekutik smelolal ta sVivlia stukik li sjakʼobiltak taje xchiʼuk yan kʼusitik li krixchanoetik ti oy tajek ta yoʼontonik li skʼop Diose!

Toj ep kʼusi xuʼ jvules ta jolkutik kʼalal laj kilkutik ti kʼu toʼox yelan xkuxlejalik li j-amishetike. Jmalaojkutik ti kʼusi la jloʼiltakutik xchiʼuk li j-amishetik ta skʼopike, mu jaʼuk noʼox te xpaj-o. Tsots ta jkʼanbekutik Dios ti akʼo xkʼot lek ta yoʼontonik li melel chanubtasel ta Vivliae.