Ukanda Umue wa Tunda Kofeka yo Estados Unidos

Ungende Woku Ivaluka Omuenyo wo Kosimbu

SOKOLOLA esanju o pondola oku kuata poku ivaluka ndomo va kukululu yove va kala kosimbu. Vupopi umue wocindekaise, tua linga ungende waco. Vungende waco, tua tunda kofeka yo Suíça loku loña kofeka yo Estados Unidos das Amerika. Valua va siata oku sima hati, ofeka yo Estados Unidos oyo lika ya velapo kovina viosi. Pole, vungende wetu tua ivaluka ndomo va kala ci soka ovita vivali kanyamo kosimbu. Kũlĩhĩsa ulandu waco.

Omo okuti tu vangula elimi lio Suíça-Alemanya, tua lalekiwa oku pita olosãi vitatu vo luvumba luo Indiana. Tua kuata ocimãho coku kundila olondaka viwa Viusoma wa Suku kepata limue li tukuiwa hati Amish, vana okuti ka va silepo oku vangula elimi lia va kukululu yavo. Omanu valua vakuepata liaco, va kasi voluvumba luo Indiana.

Va Amish va tunda kepata liocisoko cimue ci tukuiwa hati Anabatistas, va kala kocita 17. Onduko eyi ya tunda kusongui wavo wa kala kofeka yo Suíça o tukuiwa hati, Jacob Amman. Omanu vaco va sumbila ndeti Suku, kelilongiso liavo Liembimbiliya va limbuka okuti ka ca sungulukile oku papatisa oloñaña loku iñila vupange wusualali. Omo liaco, va enda oku lambalaliwa lolombiali. Vamue va pondiwa omo liekolelo liavo. Omo lielambalalo, valua va tilila kolonepa vikuavo vio Suíça kuenda kofeka yo França. Kocita 19, valua va tilila kofeka yo Estados Unidos. Eci va enda kolonepa viaco, vambata ovituwa via vakukululu yavo kuenda elimi liavo.

Eci tua nyula omanu vaco, va komoha calua poku mola ndomo tua kala oku vangula elimi liavo! Sokolola ulandu waco.

Ovo va tu pula velimi lio Suíça-Alemanya hati, “Wa lilongisi ndati oku vangula elimi lietu?”

Tua tambulula hati: “Etu tua tunda kofeka yo Suíça.”

Noke, loku komõha va popia hati: “Ene ka wa tiamẽleli kepata lia va Amish!”

Valua pokati kavo va tu laleka kolonjo viavo kuenje tua limbuka okuti va ambatele omuenyo umue wo kosimbu. Volonjo viavo ka muli olusu, kuenda ka va kuete akãlu, lovava a tunda kelove, kuenda oloradiu. Pole, va kuete lika olondiyelo vi taima lulela, olokavalu, olokalosa, olonjombo viovava, kuenda uloño woku imba ovisungo.

Tua komõha calua umbombe kuenda eliketiso liomanu vaco. Valua pokati kavo va siata oku tanga Embimbiliya eteke leteke kuenda va sole calua oku sapela catiamẽla kokualio. Ocituwa eci ca va Amish, ca tu ĩha epuluvi lioku sapela lavo catiamẽla kocipango Suku a kuetele omanu kuenda ongongo.

Noke omanu valua va yeva okuti vimbo liavo mueya akombe va tunda kofeka yo Suíça. Valua  va tu laleka oco tu nyule epata liavo, kuenje tua tava oku ci linga lesanju. Noke va tu laleka oku nyula osikola yavo. Nye ceya oku pita letu?

Eci tua pitila kosikola yaco, ulongisi wa yulula epito kuenje wa tu laleka oku iñila vohondo yelilongiso muna mua kala ci soka 76 kolondonge. Ovo va kala oku tu tulukila. Olondonge violohondo ecelãla vielilongiso, via kongeliwa vohondo yimosi. Ovo va kuete okupisa kanyamo 7 toke 15. Omãla vafeko va wala uwalo wavala onoloti kuenda avala a yela. Omãla vakuenje va wala ovikalasãu vi tekãva kuenda olombinja vi tekãvelua. Ohondo yaco yi kuete olusoka lua lepa. Ovimano vitatu va vi laña evala lionoloti yi yeluluka. Ocimano co kovaso va ci kapa evala li tekãva kuenda kovaso yaco kua kala o quadro yi tekãva yoku soneha. Ponele yaco pali ombunje yi lekisa olofeka violuali kuenda omapa yikuavo. Pevindi liaco, pa kala iko linene liutale.

Eci tua tumãla, olondonge via tu tulukila loku komõha calua. Ulongisi, wa vilikiya ocimunga locimunga oco a kũlĩhĩse upange a va tumile oku linga hẽla lia pita. Tua komõha calua eci tua yeva ndomo ulongisi a kala oku linga ovinjembe lomãla kelilongiso liatiamẽla Kolomunda vioko Suíça. Omo okuti alivulu avo osimbu calua, ulongisi wa tu pula nda kofeka yo Suíça handi kuli alivulu aco. Anga hẽ, kotembo yondombo olongombe haimo via siatela oku enda kolomunda kuna kuli ovisapa violonelẽho, kuenda ocikokoto? Eci tua sokisa olofoto vietu viokaliye violomunda vieyuka ocikokoto levi viaye viosimbu vina vi yeluluka, wa fetika oku yola.

Ukãi wulongisi okuti eye oñuatisi yaye, wa tu pulisa hati: “Ene vu ci tẽla oku imba?” Tua kumbulula hati, sio. Pole, omo tua kũlĩhĩle okuti va Amish va imba ciwa, tua pinga oco va tu imbileko ocisungo. Ovo va fetika oku imba kuenje tua sanjukile calua poku yevelela ci soka 40 ka laika omanu va kala oku imba. Noke ulongisi wa sapuila omãla oco va enda kolomapalo.

Noke ukãi wulongisi wa tu pinga oco tu imbe ocisungo cimue. Omo okuti tua kũlĩhĩle ovisungo vialua kelimi lio Suíça-Alemanya, tua tava. Eci tua fetika oku imba, olondaka vietu via yevala lonjanga kosamua kuenje omãla va iñila vosikola. Omo lioku kala kovaso yavo, tua likolisilako oku imba ciwa.

Noke tua lalekiwa oku lia onanya lepata limue li soka 12 komanu va Amish. Komesa kua kala okulia kualua ndeci: ekela liekapa, ositu, epungu, olombolo, o keju, ombelela yamẽla, ovilia vi sõsã kuenda ovina vikuavo. Osimbu ka va lile, omunu lomunu o likutilila okañunuñunu. Eci va kala oku eca alonga okulia, tua sapela eci catiamẽla kofeka yo Suíça, ya va kukululu yavo kuenda va tu sapuila ovina vimue viatiamẽla komuenyo wavo woku lima. Vokuenda kuonanya, omãla va sapela okañunuñunu loku yola yola. Eci omanu vosi va mãla oku lia, va linga ohutililo yavali, yi lekisa okuti kaliye omãla citava oku tunda komesa, pole, ka va endi koku papala. Omunu lomunu pokati kavo, o kuete ocikele coku sondolola alonga komesa kuenda oku a sukula lovava a sanya.

Osimbu omãla va sukula alonga, olonjali via tu laleka oco tu iñile vohondo yavo ya kombe. Vohondo yaco ka mua kaile olomangu viwa vioku liyeka, pole, tua tumãla kolomangu viavaya. Noke va tikula Embimbiliya limue lia kala putala, kuenje ndomo ca siata volonjo via va Amish, tua fetika oku sapela ovina viespiritu. Cipi ocipango Yehova Suku a kuetele ongongo kuenda omanu? Eci Yesu a popia hati, ambombe vaka piñala ofeka, wa yonguile oku popia nye? Anga hẽ, Suku wa sokiya oku kangisa olondingaĩvi vifelu viondalu otembo ka yi pui? Helie o kasi oku tẽlisa ocikundi ca Yesu coku kunda olondaka viwa koluali luosi? Oku sapela catiamẽla kapulilo ava kuenda kovina vikuavo viespiritu lomanu vaco va kuete Embimbiliya liavo, ca tu nenela esanju lialua.

Cilo poku ivaluka ungende waco loku sokolola ndomo va kala kosimbu, tu kuata esanju lialua. Omo liaco, tu likutilila loku lavoka okuti epasu tua linga kokuavo, lovina tua sapela velimi lio Suíça-Alemanya, ka vi va vetiya lika oku tu tambula onjanja yikuavo, pole, vi vakuatisa oku kuata ukũlĩhĩso wasuapo u sangiwa Vondaka ya Suku, Embimbiliya.