Beto Kuna Zola Yina Kemanaka Ve
Beto Kuna Zola Yina Kemanaka Ve
‘Zola ke kangaka ntima na mambu yonso. Zola ke manaka ve.’—1 KOR. 13:7, 8.
1. (a) Inki mutindu bantu kemonisaka zola mbala mingi? (b) Nani mpi inki bantu kezolaka mingi?
BANTU mebasisaka bima mingi na yina metala zola. Bo mekumisaka kikalulu yai mingi mpenza mpi bo memonisaka na bankunga nde yo kele kikalulu mosi ya mbote. Zola kele mpusa ya mfunu ya muntu. Kansi mbala mingi mikanda ti bafilme kemonisaka yo na masolo ya zola yina bo kegangaka, mpi bazandu kele ya kufuluka ti bima mingi ya mutindu yai. Ata mpidina yo kele mawa mpenza na kumona nde bantu kele ve ti zola ya kyeleka sambu na Nzambi mpi sambu na nkweno. Mambu ya Biblia kutubaka na ntwala na yina metala bilumbu yai ya nsuka kele na kulungana. Bantu ke ‘zola bantu ya nkaka ve, bo ke zola kaka mbongo; bo ke zola kiese ya nsi-ntoto, kansi Nzambi ve.’—2 Tim. 3:1-5.
2. Inki lukebisu Biblia kepesa sambu na zola ya mesimbama na bangindu ya mbi?
2 Bantu kele ti makuki ya kumonisa zola, kansi Ndinga ya Nzambi kekebisa beto sambu na zola ya mesimbama na bangindu ya mbi. Mpi Biblia ketendula mambu yina kesalamaka ntangu zola ya mutindu yai ketulaka bansimbulu na ntima ya muntu. (1 Tim. 6:9, 10) Keti nge keyibuka mambu yina ntumwa Polo kusonikaka sambu na Demasi? Ata yandi vandaka kusala kumosi ti Polo, Demasi yantikaka kuzola mambu yina nsi-ntoto vandaka kupesa. (2 Tim. 4:10) Ntumwa Yoane kukebisaka Bakristu sambu na kigonsa yai. (Tanga 1 Yoane 2:15, 16.) Kuzola nsi-ntoto ti bima mpi banzila na yo ya kezingaka kaka mwa ntangu fyoti kewakana ve ti kuzola Nzambi mpi bima yina kekatukaka na yandi.
3. Inki bampasi beto kekutanaka ti yo, mpi yo kebasisa inki bangyufula?
3 Beto kele ve bantu ya nsi-ntoto yai, ata beto kelanda na kuzinga na kati na yo. Yo yina, beto fwete nwana sambu na kubuya ngindu ya mbi ya nsi-ntoto sambu na zola. Yo kele mfunu nde beto bika ve nde zola ya mesimbama na bangindu ya mbi kukanga beto na mutambu. Ebuna, sambu na nani beto fwete kuna mpi kumonisa zola ya mesimbama na minsiku? Inki bangidika kesadisaka beto na kukuna zola yina kekangaka ntima na mambu yonso mpi kemanaka ve? Inki mutindu nzila yai kenatila beto mambote ntangu yai mpi kele ti bupusi na luzingu na beto ya bilumbu kekwisa? Beto kele ti mfunu ya kubaka bamvutu yina kewakana ti mutindu Nzambi ketadilaka mambu na mpila nde beto twadisama na mutindu ya mefwana.
Kukuna Zola Sambu na Yehowa
4. Inki mutindu zola sambu na Nzambi keyelaka?
4 Kukuna lenda pesa mpi ngindu ya kuyidika mpi kusadisa kima mosi na kuyela. Yindula musadi-bilanga mosi ya kesala ngolo sambu na kuyidika ntoto mpi kukuna bankeni. Yandi kevingila nde bankeni kuyela. (Baeb. 6:7) Mutindu mosi, zola na beto sambu na Nzambi fwete yela. Yo kelombaka inki sambu kuyela yai kusalama? Beto fwete yidika ntoto ya mbote ya ntima na beto, kisika bo kunaka nkeni ya kyeleka ya Kimfumu. Beto lenda sala yo kana beto kelonguka ti kikesa yonso Ndinga ya Nzambi sambu nzayilu na beto sambu na yandi kukuma mingi. (Kol. 1:10) Kukwenda mpi kupesa bakomantere mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu tasadisa beto na kukuma ti nzayilu mingi. Keti konso muntu na kati na beto kesala kikesa ntangu yonso sambu na kubaka nzayilu ya kuluta mingi?—Bing. 2:1-7.
5. (a) Inki mutindu beto lenda longuka mambu ya metala bikalulu ya kuluta mfunu ya Yehowa? (b) Inki nge lenda tuba sambu na lunungu, mayele mpi ngolo ya Nzambi?
5 Yehowa kemonisaka kimuntu na yandi na nsadisa ya Ndinga na yandi. Kana beto kelonguka Masonuku mpi kelonguka na kuzaba Yehowa malembe-malembe, beto lenda yedisa ntonda na beto sambu na bikalulu na yandi—lunungu, ngolo, mayele mpi, kuluta yonso, zola na yandi ya kuluta nene. Yehowa kemonisaka lunungu na banzila na yandi yonso mpi na nsiku na yandi ya kukuka. (Kul. 32:4; Nk. 19:8) Beto lenda yindulula bima yonso yina Yehowa megangaka mpi kutekita na boma sambu na mayele na yandi ya kuluta mingi. (Nk. 104:24) Luyalanganu kepesaka mpi nzikisa nde Yehowa kele Nto ya ngolo ya kemanaka ve.—Yez. 40:26.
6. Inki mutindu Nzambi memonisaka zola sambu na beto, mpi nki mutindu yo kele ti bupusi na zulu na nge?
6 Inki beto lenda tuba sambu na zola ya Nzambi, yina kele kikalulu na yandi ya kuluta nene? Yo kele kikalulu mosi ya nene mpenza mpi yo kevandaka ti bupusi na zulu na beto yonso. Yandi monisaka zola yina ntangu yandi pesaka nkudulu sambu na kusumba dyaka bantu. (Tanga Roma 5:8.) Yandi bakaka ngidika yai sambu na bantu ya nsi-ntoto ya mvimba, kansi kaka bayina kendimaka zola ya Nzambi mpi ketulaka lukwikilu na Mwana na yandi tabakila yo mambote. (Yoa. 3:16, 36) Mutindu Nzambi kupesaka Yezu bonso kimenga yina kekatulaka masumu na beto fwete buta zola na kati na beto.
7, 8. (a) Yo kelombaka inki sambu beto monisa zola sambu na Nzambi? (b) Bantu ya Nzambi kezitisaka bansiku na yandi ata bo kekutana ti nki mambu ya mpasi?
7 Inki mutindu beto lenda monisa zola na beto na Nzambi sambu na mambu yonso yina yandi mesalaka sambu na beto? Mvutu yai ya kupemama kele mfunu: “Sambu, kana beto ke zolaka Nzambi, yo ke songa nde beto ke landaka bansiku na yandi. Ebuna bansiku na yandi kele mpasi ve beto na kulanda yo.” (1 Yoa. 5:3) Ee, zola sambu na Yehowa Nzambi kepusaka beto na kuzitisa bansiku na yandi. Yai kele mosi ya bikuma ya kepusaka beto na kuta kimbangi sambu na zina mpi Kimfumu na yandi, yina tanatila bantu yankaka mambote. Kusala yo sambu na mambu yina mefuluka na ntima na beto kele nzikisa ya kemonisa nde beto kezitisaka bansiku ya Nzambi ti bikuma ya bunkete.—Mat. 12:34.
8 Bampangi na beto na ntoto ya mvimba kelanda na kuzitisa bansiku ya Nzambi ata bantu ketula ve dikebi mpi kebuya nsangu ya Kimfumu na mutindu ya pwelele. Bo kelembaka ve na bikesa ya bo kesalaka sambu na kulungisa mbote-mbote kisalu na bo. (2 Tim. 4:5) Mutindu mosi, beto kepusamaka na kuzabisa bankaka nzayilu ya Nzambi mpi na kuzitisa bansiku na yandi yonso yankaka.
Sambu na Nki Beto Kezolaka Mfumu na Beto Yezu Kristu
9. Kristu kukangaka ntima na nki mambu, mpi nki kupusaka yandi na kusala yo?
9 Katula kuzola Nzambi, kele ti bikuma mingi ya kepusaka beto na kukuna zola sambu na Mwana na yandi. Ata beto memonaka Yezu ntete ve, na ntangu beto kelonguka mambu mingi ya metala yandi, zola na beto sambu na yandi kekumaka mingi. (1 Pie. 1:8) Sambu na nki mambu Yezu kukangaka ntima? Ntangu Yezu vandaka kusala luzolo ya Tata na yandi, bo mengaka yandi kukonda kikuma, bo monisaka yandi mpasi, bo kusilaka yandi makambu, mpi bo fingaka yandi. Yandi kutanaka mpi ti mambu yankaka ya nsoni. (Tanga Yoane 15:25.) Zola ya Yezu sambu na Tata na yandi ya zulu kupusaka yandi na kukanga ntima na bampasi yai. Zola kupusaka yandi na kufwa lufwa ya kimenga, mpi lufwa yina kupesaka nkudulu sambu na bantu mingi.—Mat. 20:28.
10, 11. Na kutadila mambu yina Kristu kusalaka sambu na beto, lukanu na beto kele inki?
10 Nzila ya Yezu kulandaka kepusa beto na kukanga ve maboko. Na ntangu beto keyindula mambu yina Kristu mesalaka sambu na beto, zola na beto sambu na yandi kekumaka mingi. Sambu beto kele balongoki na yandi, lukanu na beto fwete vanda ya kukuna mpi kulanda na kumonisa zola bonso ya Kristu na mpila nde beto kanga ntima na kuzitisa nsiku na yandi ya kuta kimbangi na yina metala Kimfumu mpi kukumisa bantu balongoki.—Mat. 28:19, 20.
11 Sambu na kupesa mvutu na zola yina Kristu kumonisaka sambu na bantu yonso, ntima na beto kepusaka beto na kumanisa kisalu na beto na ntwala nde nsuka kukwisa. (Tanga 2 Korinto 5:14, 15.) Zola yina Kristu kumonisaka kuvandaka mfunu mingi sambu yandi lungisa lukanu ya Nzambi sambu na bantu. Mpi mbandu ya Kristu kubikilaka beto na kulanda mbote-mbote kesadisaka konso muntu na kati na beto na kuvanda ti dikabu na lukanu yina ya Nzambi. Yo kelombaka nde beto nunga na kukuna zola ya Nzambi na kiteso ya kuluta nene. (Mat. 22:37) Kana beto zitisa mambu yina Yezu kulongaka mpi kulanda bansiku na yandi, beto tamonisa nde beto kezolaka yandi mpi kele ti lukanu ya kunwanina luyalu ya Nzambi na ntwala ya konso mpasi yina, mutindu Yezu kusalaka.—Yoa. 14:23, 24; 15:10.
Kulanda Nzila ya Kuluta Mfunu ya Zola
12. Inki Polo zolaka kutuba na bangogo “nzila ya kuluta mfunu”?
12 Ntumwa Polo vandaka kulanda mbandu ya Kristu. Sambu yandi landaka bitambi ya Kristu mbote-mbote, Polo tubaka ti masonga yonso ntangu yandi longisilaka bampangi na yandi na kulanda mbandu na yandi. (1 Kor. 11:1) Ata yandi longisilaka Bakristu ya Korinto na kulanda na kusosa na kikesa yonso makabu yankaka ya mpeve yina vandaka kumonana na mvu-nkama ya ntete, bonso kubelula bantu mpi kutuba na bandinga, Polo kusongaka bo nde kuvandaka ti kima mosi ya kuluta mbote ya kulanda. Na 1 Korinto 12:31, yandi tendulaka nde: “Nzila ya kuluta mfunu ya beno fweti landa, yo yai.” Baverse yina kelanda kemonisa nde yo vandaka nzila ya kuluta mfunu ya zola. Na nki mutindu yo vandaka nzila ya kuluta mfunu? Polo landaka na kutendula mambu yina yandi zolaka kutuba. (Tanga 1 Korinto 13:1-3.) Kana yandi vandaka ti makuki yankaka ya nene mpi kulungisaka mambu ya nene kansi yandi vandaka na zola ve, yandi zolaka kuvanda muntu ya nki mutindu? Muntu ya mpamba! Na ngolo ya mpeve ya Nzambi, yandi tendulaka ngindu yai ya mfunu. Ntendula yina yandi pesaka kebenda ngolo mpenza dikebi na beto!
13. (a) Inki kele mukapu ya mvula sambu na mvu 2010? (b) Na nki mutindu zola kemanaka ve?
13 Na nima, Polo ketendudila beto kima yina zola kele mpi yina yo kele ve. (Tanga 1 Korinto 13:4-8.) Ntangu yai, baka ntangu ya kutadila mutindu nge kelungisaka mambu yina zola kelombaka. Tula dikebi ntetentete na nsa ya nsuka ya verse 7 mpi na nsa ya ntete ya verse 8: ‘Zola ke kangaka ntima na mambu yonso. Zola ke manaka ve,’ yina tavanda mukapu ya mvula sambu na mvu 2010. Simba nde na verse 8, Polo kutubaka nde makabu ya mpeve, kubikula mpi kutuba na bandinga—yina bo sadilaka na luyantiku ya dibundu ya Bukristu—zolaka kumana. Yo zolaka kusuka. Kansi zola tavanda ntangu yonso. Yehowa kele zola, mpi yandi kezingaka kimakulu. Yo yina, zola tamana, to tasuka, ve. Yo talanda na kuzinga kimakulu bonso kikalulu ya Nzambi na beto ya kimakulu.—1 Yoa. 4:8.
Zola Kekangaka Ntima na Mambu Yonso
14, 15. (a) Inki mutindu zola lenda sadisa beto na kukanga ntima na bampasi? (b) Sambu na nki leke mosi kubuyaka na kufwa nsiku ya Nzambi?
14 Inki kesadisaka Bakristu na kukanga ntima na ntwala ya mimekamu, mambu ya mpasi, mpi makambu yina bo kekutanaka na yo? Yo kele ntetentete zola ya mesimbama na minsiku. Zola ya mutindu yai kesukaka kaka ve na kuyambula bima ya kinsuni. Yo kekwendaka tii na kiteso ya kuvanda ti luzolo ya kutanina kwikama na beto mpi nkutu kuvidisa luzingu na beto sambu na Kristu. (Luka 9:24, 25) Yindula luzingu ya kwikama ya Bambangi yina bo monisaka mpasi na bakan ya konsatrasio, na bakan yina bo vandaka kusadisa bantu bisalu ya ngolo, mpi na baboloko na nsungi mpi na nima ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba.
15 Mbangi mosi ya leke ya insi ya Allemagne na zina ya Wilhelm kemonisa mbote dyambu yai. Na kisika ya kufwa nsiku ya Nzambi, yandi bikalaka ya kwikama ntangu kimvuka ya basoda ya Nazi yina kuvandaka ti kisalu ya kufwa bantu na masasi zolaka kufwa yandi. Na mukanda ya nsuka ya yandi sonikilaka dibuta na yandi, yandi tubaka nde: “Beto fwete zola Nzambi kuluta bima yonso, mutindu Ntwadisi na beto Yezu Kristu kutumaka yo. Kana beto nwanina yandi, yandi tapesa beto matabisi.” Na nima, na disolo mosi ya Nzozulu ya Nkengi, muntu mosi ya dibuta na yandi kusonikaka nde: “Na bampasi yonso yina beto kutanaka ti yo na nima ya bamvula, dibuta na beto kusalaka yonso nde zola na beto sambu na Nzambi kuvanda kaka na kisika ya ntete.” Bampangi mingi yina kekanga ntima bubu yai na baboloko na Arménie, na Corée du Sud, na Érythrée, mpi na bansi yankaka kemonisa nkadilu ya mutindu mosi. Zola ya bampangi yai sambu na Yehowa kelanda na kuvanda kaka ngolo.
16. Na nki mambu bampangi na beto ya Malawi kukangaka ntima?
16 Na bisika mingi, bampasi ya mutindu yankaka kemekaka lukwikilu mpi kukanga ntima ya bampangi na beto. Na nsungi ya bamvula 26, Bambangi ya Yehowa ya Malawi kukangaka ntima ntangu guvernema kubuyisaka kisalu na bo, ntangu bo kutanaka ti kimbeni ya ngolo mpi kumonaka mpasi mingi. Bo bakaka matabisi sambu na kukanga ntima na bo. Ntangu mbangika kuyantikaka, Bambangi kuvandaka kiteso ya 18 000 na nsi yina. Bamvula makumi tatu na nima, bo kumaka 38 393, ntalu mingi kuluta ntalu yina bo vandaka ntete kana beto fokula ntalu yina mbala zole. Mambu ya mutindu mosi mesalamaka na bansi yankaka.
17. Inki mambu bantu yina kezingaka na mabuta yina kele ya kukabwana na mambu ya ketala lusambu kekutanaka na yo, mpi sambu na nki bo kekukaka kukanga ntima na minyokudi?
17 Yo kevandaka mpasi ntangu bo kenwanisaka kimuntu-kimuntu bantu ya Nzambi na kimvuka. Kansi, yo kevandaka mpasi kuluta ntangu kimbeni yina bo kemonisaka Bakristu kekatukaka na bantu ya dibuta. Mpasi lenda katuka na bantu ya beto kezinga ti bo kisika mosi to na bampangi ya dibuta mosi. Keti Yezu kutubaka ve na ntwala nde dyambu yai zolaka kusalama? Ee, mpi bantu mingi memonaka bukyeleka ya bangogo na yandi. (Mat. 10:35, 36) Batoko mekangaka ntima na kimbeni ya kekatukaka na bibuti yina kele ve Bakristu. Bo mekulaka nkutu bankaka na banzo, kansi Bambangi ya ntima ya mbote mebakaka bo na banzo na bo. Bo mebuyaka mpi bankaka na mabuta na bo. Inki kusadisaka bampangi yai na kukanga ntima na minyokudi? Yo kele kaka ve zola na bo sambu na kimpangi, kansi yo kele ntetentete zola na bo ya masonga sambu na Yehowa mpi Mwana na yandi.—1 Pie. 1:22; 1 Yoa. 4:21.
18. Inki mutindu zola yina kekangaka ntima na mambu yonso kesadisaka Bakristu yina mekwelaka?
18 Kele ti mambu mingi yankaka na luzingu ya kelombaka nde beto monisa zola yina kekangaka ntima na mambu yonso. Na kati ya makwela, zola kesadisaka bankwelani na kuzitisa bangogo yai ya Yezu: “Muntu lenda kabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.” (Mat. 19:6) Ntangu bo kekutanaka ti “mpasi ya kimuntu,” Bakristu yina mekwelaka fwete yibuka nde Yehowa kele muntu ya mfunu na makwela na bo. (1 Kor. 7:28) Ndinga na yandi ketuba nde ‘zola kekangaka ntima na mambu yonso,’ mpi bakala ti nkento yina kelwataka kikalulu yai kebakaka ngolo ya kukangama ngolo mpi ya kutanina makwela na bo.—Kol. 3:14.
19. Inki mesalamaka na kati ya bantu ya Nzambi na nima ya bisumbula ya lugangu?
19 Zola kesadisaka beto na kukanga ntima na mambu yonso na ntangu ya bisumbula ya lugangu. Dyambu yai kusalamaka ntangu ntoto kunikanaka na sudi ya Pérou mpi ntangu mupepe ya ngolo ya bo bingaka nde Katrina kubebisaka bitini yankaka ya Golfe du Mexique na États-Unis. Bampangi na beto mingi kuvidisaka banzo na bo to bima na bo ya kinsuni na bisumbula yina. Zola kupusaka dibundu ya nsi-ntoto ya mvimba na kupesa lusadisu, mpi bantu ya luzolo ya mbote kusadisaka na kutunga dyaka banzo mpi kuyidika Banzo ya Kimfumu. Bisalu ya mutindu yai kemonisaka nde bampangi na beto kezolaka mpi kelungisaka bampusa ya bankaka na bantangu yonso mpi na ntwala ya konso mambu yina.—Yoa. 13:34, 35; 1 Pie. 2:17.
Zola Kemanaka Ve
20, 21. (a) Sambu na nki zola kele mfunu mingi kuluta? (b) Sambu na nki nge kele ti lukanu ya kulanda nzila ya zola?
20 Na kati ya bantu ya Yehowa bubu yai, beto kemonaka nde yo kele mayele na kulanda nzila ya kuluta mfunu ya zola. Ya kyeleka, yo meluta mambu yonso. Tala mutindu ntumwa Polo kumonisaka kyeleka yina. Ntetentete, yandi tubaka nde makabu ya mpeve zolaka kumana mpi nde dibundu ya Bukristu zolaka kuyela. Na nima, yandi sukisaka nde: “Kansi ntangu yai me bika mambu yai tatu: lukwikilu, kutula ntima, ti kuzola; kansi na mambu yai yonso tatu, kuzola me luta mfunu.”—1 Kor. 13:13.
21 Nsuka-nsuka, mambu yina beto kekwikilaka takuma ya kyeleka mpi mfunu ya kukwikila na yo tavanda dyaka ve. Beto tavanda dyaka ve ti kivuvu na balusilu yina beto kevingila na kumona ti mpusa yonso nde yo lungana ntangu bima yonso takuma ya mpa. Kansi nki beto lenda tuba sambu na zola? Yo tamana, to tasuka, ve. Yo talanda kaka na kuvanda. Ti luzingu ya mvula na mvula na mabanza, beto tamona mpi tabakisa mpenza kuluta mingi bitini ya zola ya Nzambi. Kana nge sala luzolo ya Nzambi na ntangu nge kelanda nzila ya kuluta mfunu ya zola yina kemanaka ve, nge lenda zinga mvula na mvula.—1 Yoa. 2:17.
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Sambu na nki beto fwete keba na zola ya mesimbama na bangindu ya mbi?
• Zola lenda sadisa beto na kukanga ntima na nki mambu?
• Na nki mutindu zola kemanaka ve?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 27]
Mukapu ya mvula sambu na mvu 2010 tavanda: ‘Zola ke kangaka ntima na mambu yonso. Zola ke manaka ve.’—1 Kor. 13:7, 8.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Zola ya kemanaka ve kusadisaka bampangi na beto ya babakala ti ya bankento na Malawi na kukanga ntima na bampasi