Skip to content

Skip to table of contents

Bíblia toʼo iha illa boot mean

Bíblia toʼo iha illa boot mean

Bíblia toʼo iha illa boot mean

RAI-MADAGASKAR mak illa ida. Illa katak rai neʼebé ketak husi rai sira seluk no tasi mak haleʼu tomak. Madagaskar mak illa boot dahaat iha mundu tomak, no dook maizumenus kilómetru 400 husi rai-Mosambike. Ema iha rai neʼe hatene Maromak Jeová nia naran kleur ona, tanba Bíblia neʼebé tradús ba lia-malgaxe, sira-nia língua, iha Maromak nia naran. Sira iha ona Bíblia neʼe tinan 170 liu. No sira neʼebé halo Bíblia iha lia-malgaxe tahan hasoru susar barak.

Serbisu atu tradús Bíblia ba lia-malgaxe komesa iha illa Maurísia, neʼebé besik Madagaskar. Iha tinan 1813, governadór husi rai-Inglaterra, Robert Farquhar, neʼebé ukun rai-Maurísia mak komesa tradús evanjellu balu husi Bíblia ba lia-malgaxe. Lakleur, nia fó laran-manas ba liurai husi rai-Madagaskar, Radama I, atu konvida mestre sira husi organizasaun protestante, London Missionary Society (LMS), ba rai-Madagaskar neʼebé ema bolu Illa Boot Mean.

Misionáriu naʼin-rua husi rai-Inglaterra, David Jones no Thomas Bevan, saʼe ró iha rai-Maurísia atu bá rai-Madagaskar. Sira toʼo sidade Toamasina iha 18 Agostu 1818. Iha neʼebá sira haree katak ema iha rai neʼe kaer metin ba sira-nia tradisaun, hanesan adora lulik no beiʼala sira. No língua neʼebé ema Madagaskar koʼalia atu hanesan ho língua barak husi Ázia parte súl no Pasífiku.

Loke tiha eskola kiʼik ida, Jones no Bevan lori sira-nia feen no oan husi rai-Maurísia atu hamutuk ho sira iha Toamasina. Maibé lakleur sira hotu hetan moras malária, no Jones nia feen no oan mate iha Dezembru 1818. Liutiha fulan rua, Bevan ho nia feen no oan mós mate. Nuneʼe, David Jones mesak deʼit mak moris.

Maibé Jones la husik susar boot neʼe hapara nia. Nia hakarak duni ema Madagaskar atu hetan Maromak nia Liafuan iha sira-nia língua rasik. Jones bá rai-Maurísia atu simu tratamentu hodi sai isin-diʼak fali, no iha neʼebá, nia komesa aprende lia-malgaxe. Lakleur nia hahú tradús evanjellu Joao.

Iha Outubru 1820, Jones fila fali ba rai-Madagaskar. Nia toʼo sidade boot naran Antananarivo, no loke eskola. Maski eskola neʼe la iha buat ida hanesan livru, kuadru, no meza, maibé kursu neʼebé nia hanorin diʼak tebes no labarik sira mós gosta atu aprende.

Liutiha fulan hitu neʼebé Jones serbisu mesak, misionáriu foun, naran David Griffiths toʼo Madagaskar atu troka Bevan. Sira naʼin-rua serbisu makaʼas atu tradús Bíblia ba lia-malgaxe.

Komesa tradús Bíblia

Iha tempu neʼebá, lia-malgaxe uza alfabetu naran sorabe, neʼebé uza letra arabi, maibé ema barak la hatene lee ida-neʼe. Tan neʼe, misionáriu sira husu lisensa ba Liurai Radama I atu uza alfabetu romanu (neʼebé uza letra A toʼo Z), no liurai fó lisensa.

Serbisu atu tradús Bíblia komesa iha 10 Setembru 1823. Jones tradús Gênesis no Mateus, no Griffiths tradús Êxodo no Lucas. Liután neʼe, sira halo serbisu seluk. Sira hanorin iha eskola iha dadeer no lokraik. No sira mós prepara no halaʼo misa iha língua tolu. Sira serbisu la para. Maibé serbisu atu tradús Bíblia mak importante liu ba sira.

Ho alunu naʼin-12 nia ajuda, Jones no Griffiths tradús Eskritura Lia-Gregu (ka, Testamentu Foun) tomak no livru barak husi Eskritura Lia-Ebraiku (ka, Testamentu Tuan) iha fulan 18 nia laran deʼit. Tinan tuirmai, sira tradús hotu Bíblia tomak. Maibé, klaru katak sira-nia tradusaun sei iha buat barak neʼebé presiza hadiʼa. Tan neʼe, David Johns no Joseph Freeman, neʼebé matenek kona-ba língua, mai husi rai-Inglaterra atu ajuda.

Tahan hasoru susar

Kuandu serbisu tradús Bíblia hotu ona, organizasaun LMS haruka Charles Hovenden atu monta mákina primeiru atu halo livru iha rai-Madagaskar. Hovenden toʼo rai-Madagaskar iha 21 Novembru 1826. Maibé, latoʼo fulan ida, nia mós mate ho moras malária. Agora la iha ema ida neʼebé hatene monta no uza mákina neʼe. Tinan tuirmai, badain ida husi rai-Eskósia, naran James Cameron, konsege monta mákina neʼe hodi tuir livru neʼebé esplika oinsá atu monta. Nia koko dala barak atu halo livru hodi uza mákina neʼe, no ikusmai, iha 4 Dezembru 1827, nia konsege halo parte balu husi livru Gênesis kapítulu ida. *

Susar ida tan mosu iha 27 Jullu 1828, kuandu Liurai Radama I mate. Liurai Radama apoia duni serbisu atu tradús Bíblia. Iha tempu neʼebé Liurai Radama I sei ukun, David Jones hatete: “Liurai Radama ema laran-diʼak tebes no la susar atu sai ninia kolega. Nia hafolin edukasaun, no hanoin katak importante ba nia povu atu hatene moris modernu. Ba nia, neʼe importante liu fali osan-mean no osan-mutin.” Maibé, depois nia mate, ninia feen, Ranavalona I mak troka nia fatin, no lakleur ema haree katak liurai-feto ladún apoia serbisu atu halo Bíblia.

Depois Ranavalona I komesa ukun, bainaka ida husi rai-Inglaterra hakarak koʼalia ho liurai-feto kona-ba serbisu atu tradús Bíblia. Maibé, liurai-feto la simu. No mós, kuandu misionáriu sira hatete ba liurai-feto katak sei iha buat barak atu hanorin povu, inklui mós lia-gregu no lia-ebraiku, nia hatete: “Haʼu la interese kona-ba lia-gregu no lia-ebraiku, maibé haʼu hakarak hatene se imi bele hanorin haʼu-nia povu kona-ba buat neʼebé ajuda sira-nia moris, hanesan halo sabaun.” Misionáriu sira haree katak liurai-feto karik sei haruka sira atu sai husi rai-Madagaskar antes sira halo hotu Bíblia iha lia-malgaxe. Tan neʼe Cameron husu liurai-feto atu fó sira semana ida atu hanoin kona-ba neʼe.

Semana tuirmai, Cameron fó sabaun kiʼik rua neʼebé nia halo ho produtu rai-laran nian ba liurai-feto nia manu-ain. Liurai-feto kontente ho ida-neʼe no mós ho serbisu seluk neʼebé misionáriu sira halo atu ajuda povu. Nuneʼe, sira iha tempu atu halo Eskritura Lia-Ebraiku besik hotu, hela livru balu deʼit.

Kontente, ikusmai triste

Maski foufoun liurai-feto ladún gosta misionáriu sira, iha Maiu 1831, nia fó lei foun ida neʼebé halo ema hakfodak. Lei neʼe fó lisensa ba nia povu atu hetan batizmu hodi sai ema kristaun! Maibé lei neʼe laʼo ba tempu uitoan deʼit. Tuir livru Istória kona-ba raiMadagaskar (iha lia-inglés), “ema-boot balu iha ninia ukun la gosta haree ema barak hetan batizmu. Tanba sira hakarak kaer metin deʼit ba sira-nia tradisaun, sira hatete ba liurai-feto katak tuir misa hanesan apoia rai-Inglaterra.” Tan neʼe, liutiha fulan neen deʼit, liurai-feto la husik tan ninia povu atu hetan batizmu.

Tanba liurai-feto troka beibeik ninia hanoin, no ema neʼebé apoia sira-nia tradisaun aumenta ba beibeik iha nia governu, ida-neʼe book misionáriu sira atu halo Bíblia hotu lalais. Sira halo hotu ona Eskritura Lia-Gregu, no ema rihun ba rihun simu tiha ona Bíblia neʼe. Maibé problema seluk tan mosu iha 1 Marsu 1835. Liurai-feto bandu relijiaun kristaun no haruka nia povu atu entrega hotu livru relijiaun kristaun nian ba estadu.

Ida-neʼe katak ema Madagaskar la bele ona ajuda misionáriu sira atu halo Bíblia. Nuneʼe, hela misionáriu balu deʼit atu halo Bíblia, no sira serbisu kalan loron no ikusmai sira halo hotu iha Juñu 1835. Sin, sira halo hotu duni Bíblia tomak iha lia-malgaxe!

Tanba liurai-feto sei bandu relijiaun kristaun, misionáriu sira deside atu fahe lalais Bíblia ba ema, no mós hakoi Bíblia 70 hodi estadu la bele halakon Bíblia hotu iha rai-Madagaskar. Desizaun neʼe matenek tanba liutiha tinan ida misionáriu naʼin-rua deʼit mak hela iha rai-Madagaskar, no sira seluk tenke sai. Maski nuneʼe, Maromak nia Liafuan konsege habelar iha Illa Boot Mean.

Ema Madagaskar hafolin Bíblia

Ema Madagaskar kontente tebes atu lee Maromak nia Liafuan iha sira-nia língua rasik! Maski sira-nia Bíblia iha parte balu neʼebé tradús sala, no uza liafuan neʼebé ema ladún uza ona, maibé besik umakain hotu iha rai neʼe iha Bíblia no ema barak lee beibeik. Buat furak iha Bíblia neʼe mak uza Maromak nia naran, Jeová, dala barak iha Eskritura Lia-Ebraiku. No iha Bíblia primeiru neʼebé misionáriu sira halo, Eskritura Lia-Gregu mós iha Maromak nia naran. Tan neʼe, ema Madagaskar barak hatene Maromak nia naran.

Kuandu Eskritura Lia-Gregu primeiru foin sai husi mákina, Señór Baker, neʼebé serbisu ho mákina, haree ema Madagaskar kontente tebes no hatete: “Haʼu laʼós profeta, maibé haʼu fiar duni katak Maromak nia liafuan sei iha ba nafatin iha rai neʼe!” Buat neʼebé nia dehan loos duni. Maski ema neʼebé halo Bíblia hasoru susar oioin, hanesan hetan moras malária, aprende língua susar, no liurai bandu, maibé susar sira-neʼe la bele hapara Maromak nia Liafuan atu habelar iha rai-Madagaskar.

Agora, ema Madagaskar kontente liu. Tanbasá? Tanba iha tinan 2008 sira simu Tradusaun Mundu Foun husi Eskritura Sagrada neʼebé kompletu iha lia-malgaxe. Tradusaun neʼe diʼak tanba uza liafuan neʼebé fasil atu komprende. Ho ida-neʼe, ema iha Illa Boot Mean bele hetan naroman liután husi Maromak nia Liafuan.—Isa 40:8.

[Nota–rodapé]

^ par. 14 Ukun-Fuan Sanulu no orasaun Ami Aman iha lia-malgaxe mak parte primeiru husi Bíblia neʼebé halo ho mákina. Ida-neʼe halo iha rai-Maurísia, maizumenus iha fulan-Abríl ka Maiu 1826. Maibé, Liurai Radama nia família no ema-boot balu deʼit mak hetan ida-neʼe.

[Dezeñu iha pájina 31]

“Tradusaun Mundu Foun” iha lia-malgaxe uza Maromak nia naran, Jeová