Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Kolokol Madamadau Pwung ong Sakau

Kolokol Madamadau Pwung ong Sakau

Kolokol Madamadau Pwung ong Sakau

TONY, me koasoiepe mi nan iren mwoweo, kakete nsenamwahu ma e wehkada me e ahneki kahpwal en sakau. Ahpw pwehki e kin kak nimala sakau laud ahpw sohte sansal me e sakau, met kahrehda e medewe me e kak pein kaunda eh mour. Dahme eh madamadauo sapwungki?

Eh madamadau kin pingada ni eh sakaula. Mehnda ma Tony wehwehki de soh, eh mwahliel me kin kamwakid paliwere, eh madamadau oh eh pepehm solahr kin doadoahk pwung pwehki mwahlielo direkihla sakau. Ni eh kin kalaudehla eh kang sakau, eh mwahliel sohla kin kak kasawihda dahme e mihlahr loale.

Kahrepe keriau me e sapwungki en Tony madamadau iei eh ineng kehlail en kangkangete sakau. Allen me koasoiepe pwarada nan iren mwoweo, kahmahmki nin tapio me e ahneki kahpwal en kang sakau. E nda: “I kin ekihla ei kang sakau, oh kin kihda kahrepe kan oh mwomwehda me I sohte kin kang sakau daulihala. Mehteieu me I kin kilekilenglahng iei en kangkangete sakau.” Mendahki meteikan kak kilang me Tony oh Allen sohla kakasang sakau, ahpw pein ira kin medewe me soahng koaros mwahu. Ira koaros anahne wia mehkot pwehn kauhdi ara kang sakau. Ahpw dahme ira anahne wia?

Wia Mehkot

Tohto irail kan me uhdihsang kamamsakau kin kapwaiada dahme Sises mahsanih: “Eri, ma palimaun en pwoaren mesomwen pahn kahrehiong uhk nan dihp, pwadikasang oh kesehweisang uhk, pwe e mwahuwong uhk kisehn paliwaromwen en lekdekla sang eh pwonte kolahng nan ehl.”​—Madiu 5:29.

E sansal me Sises sohte mahsanih kitail en uhdahn kauwehla paliwaratail kan. Ahpw, e kin ketin doadoahngki karasaras pwehn kasalehda me kitail anahne pein nsenkihda kihsang soahng kan me pahn kerempwa atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Ni mehlel, atail kin wia met kak kamedek ong atail pepehm oh pil paliwaratail. Ahpw e pahn pere kitail sang soangen madamadau oh irair kan me kak kahrehiong kitail en kamamsakau. Ma meteikan kin kasalehda me omw kang sakau kin daulihala, eri wia mehkot pwehn kauhdi. * Ma ke sohte kak kanahieng omw kang sakau, eri uhdi. Mehnda ma e pahn kamedek, ahpw e sohte pahn medek duwehte omw mour eh pahn ohla.

Mehnda ma ke sohte kin kamamsakau, ke kin kang sakau laud? Ma iei, dahme ke kak wia pwehn ahneki madamadau pwung ong sakau?

Ia Wasa Ke Kak Ale Sawas

1. Kamehlele me kapakap ahnsou koaros sang mohngiong pahn sawas. Paipel ketikihda kaweid wet ong koaros me kin men kaperenda Siohwa Koht: “Nan amwail kapakap akan kumwail en peki dahme kumwail kin anahne. Amwail kasapahlkalahngan en pil iang amwail kapakap ahnsou koaros. Eri, sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongimwail oh pil amwail lamalam rehn Krais Sises.” (Pilipai 4:6, 7) Dahme ke kak kapakapki pwehn ahneki meleilei en madamadau?

Wehkada ni mehlel me ke ahneki kahpwal en kang sakau oh pein kowe me pwukoahki kahpwal wet. Kasalehiong Koht dahme ke men wia me pid kahpwalo oh e pahn ketin kapaiada omw nannanti pwehn ale sawas oh soikala kahpwal laud kan. “Omw mour sohte pahn pweida ma ke song en ekihla dipomw kan. Sakarkihda oh wiliakapwala; eri, Koht ahpw pahn ketin mahkikihong uhk.” (Lepin Padahk 28:13) Sises pil mahsanih me kitail kak kapakapki: “Komw dehr ketin mweidohng kiht se en kin lelohng nan songosong laud, a komw ketin nekid kiht sang ni me suwed en Sehdan.” (Madiu 6:13) Ia duwen omw kak mwekid pahrekiong kapakap pwukat oh ia wasa ke kak diar pasapeng ong omw pekipek kan?

2. Ale kehl sang Mahsen en Koht. “Mahsen en Koht wie momour oh manaman, . . . E kin kadeikada ineng oh lamalam en nan kapehd en aramas.” (Ipru 4:12) Tohto irail me kin kamamsakau mahs alehier sawas sang wadek oh doudouloale iren Paipel kan ehuehu rahn. Sounmelkahka menet ntingihdi: “Meid pai aramas akan me kin soikala kaweid en aramas suwed kan . . . ahpw re kin perenki peikiong Kosonned en KAUN-O, oh medemedewe nan kapehdihr nin rahn oh nipwong . . . Re kin pweida mwahu ni soahng koaros me re kin wia.”​—Melkahka 1:1-3.

Allen kin onop Paipel rehn Sounkadehdehn Siohwa kan oh met kihong ih kehl en powehdi eh kamamsakau. E koasoia: “I kamehlele me ma I sohte onop Paipel oh ale sawas sang kaweid kan en Paipel, I mehlahier.”

3. Powehdi omw ineng en kang sakau. Paipel kasalehda me nan mwomwohdiso en Kristian, mie irail kan me kin kamamsakau mahs ahpw met mwakelekelkihla sapwellimen Koht manaman. (1 Korint 6:9-11) Ia duwen? Ehu ahl iei arail kesehlahr arail tiahk en siai en nim sakau oh kamwoaronge wasa ni arail powehdi arail ineng. Met irair ehu me re kak kakairada pwehki sawas en sapwellimen Koht manaman. Paipel mahsanih: “Kumwail dehr kin sakaukihla douluhl wain, pwe e pahn kaweikumwailla; a kumwail en kin direkihla Ngehn Sarawi [“sapwellimen Koht manaman,” NW].” (Episos 5:18; Kalesia 5:21-23) Sises ketin inoukihda me ‘Samamwail me ketiket nanleng pahn ketikihong Ngehn Sarawi [“sapwellime manaman,” NW] irail kan me kin peki reh.’ Ihme kahrehda “kumwail peki, e ahpw pahn kohieng kumwail.”​—Luk 11:9, 13.

Irail kan me men kaudokiong Siohwa ni ahl me pwung kak kakairada irair wet ni arail kin wadek oh onop Paipel oh pil kin kaukaule kapakap sang arail mohngiong. Ke dehr mworusala ahpw alehda inou wet me dierek nan Mahsen en Koht: “Ma e padokedi nan mwetuwel en ngehn [“sapwellimen Koht manaman,” NW], e pahn dolungasang rehn ngehno [“sapwellime manaman,” NW] mour soutuk. Eri, kitail dehr pwangahki atail wiewia mwahu kan; pwe ma kitail sohte pahn pwangahkihda, ahnsou pahn leledo kitail ahpw pahn dolung.”​—Kalesia 6:8, 9.

4. Pilada werek mwahu. “Ma ke pahn padahngki mehkot sang rehn me loalokong kan, ke pahn pil loalokongla. A ma ke pahn kompoakepahnki me pweipwei kan, ke pahn ohkihla.” (Lepin Padahk 13:20) Padahkihong kompoakepahmw kan me ke koasoanedier uwen sakau me ke pahn kang. Mahsen en Koht kin kasalehda me ma ke pahn uhdihsang “kamamsakau, kapehd en mwenge, kamwoaronge wasa,” ekei kompoakepahmw en mahs akan pahn ‘pwuriamweikihla’ oh re pahn kin ‘lahlahwei iuk.’ (1 Piter 4:3, 4) Uhdihsang werekiong irail kan me kin kerempwa omw koasoanehdi en uhdihsang kamamsakau.

5. Koasoanehdi uwen me ke pahn kang. “Kumwail dehr kahlemengih wiewia kan en sampah wet, ahpw mweidohng Koht en ketin kawiliakapwala loalamwail kan unsek. Eri, kumwail ahpw pahn esehda dahme kupwuren Koht​—dahme mwahu, oh dahme e kin ketin kupwurperenki, oh dahme unsek.” (Rom 12:2) Ma ke pahn mweidohng kaweid kan en Mahsen en Koht en sewese iuk en koasoanehdi uwen me ke pahn kang ahpw kaidehn iengomw kan de koasoandi en sampah wet, eri, ke pahn mourki elen mour ehu me Koht kupwurki.

Sohte lipilipil uwen sakau me ke kin kang, ma e kahrehiong ken solahr madamadau ni pwung, met wehwehki omw kang sakau dauliher uwen me konehng. Eri, ma ke pilada en kang sakau, e sohte wia elen erpit en wiahda koasoandi ehu me sohte pahn sewese iuk en ese uwe me konehng pwe ken dehr sakaula. Mehlel ong omw kin pein kasawih mwomwen omw kin kang sakau. Koasoanehdi uwe ieu me ke sohte pahn sakaukihla.

6. Ese en nda “soh.” “Amwail ‘Ei en Ei’ oh ‘Soh Soh.’” (Madiu 5:37NW) Ese en nda “soh” ni kamantik ong me kin iding ong uhk en sakau. “Amwail koasoi mwohn aramas en katapan oh kansenamwahu; oh kumwail uhdahn pahn ese duwen amwail pahn sapeng koaros ni pwung.”​—Kolose 4:6.

7. Rapahki sawas. Peki sawas sang kompoakepahmw kan me kak kakehlakahda omw koasoandi en powehdi omw ineng en sakau oh kak kihong uhk sawas sang Mahsen en Koht. “Aramas riemen mwahusang emente, pwehki ma ira pahn patpene doadoahk, e pahn mie katepe. Ma emen ira pahn pwupwudi, meteio kak sewesehda.” (Eklesiasdes 4:9, 10; Seims 5:14, 16) Ehu pwihn me kin tetehk kahpwal en sakau nan wehin Amerika kihda kaweid wet: “Ekei pak, e kin apwal en katikala omw kang sakau. Peki sawas sang omw peneinei oh kompoakepahmw kan pwehn sewese iuk powehdi omw kahpwal.”

8. Kolokolte omw koasoandi. “Kumwail kapwaiada mahsen en Koht, pwe ma kumwail pahn rongorongete, kumwail pahn pitih pein kumwail. A me kin tehk mwahu kosonned unseko me kin kasaledekla aramas, me iei rongamwahu en Krais, oh kin dadaurete, sohte kin rongete oh manokehla, ahpw kapwaiada​—iei aramas menet me Koht pahn ketin kapaiahda ni mehkoaros me e pahn kin wia.”​—Seims 1:22, 25.

Pitsang Kamamsakau

Kaidehn koaros me kin kang sakau daulihla kin wia aramas en kamamsakau kei. Ahpw ekei kin kang daulihala de kalapw nim kahrehda re sohla kakasang sakau. Pwehki kahpwal wet kin pidada paliwar oh madamadau, soangen aramas pwukat ele pahn anahne laudsang ihte pein nsenki uhdi oh sawas kan sang nan Paipel pwehn powehdi kahpwal wet. Allen tamanda: “Ni ahnsou me I song en kesehla sakau, paliwerei uhdahn men kang sakau. Ih ahnsou me I diarada me I anahne sawas sang palien wini patehng sawas sang nan Paipel me I kin aliale.”

Tohto irail kan me ahneki kahpwal en kang sakau anahne sawas sang palien wini pwehn kakehla arail nantihong en powehdi kang sakau. * Ekei anahne kapidelong nan imwen wini pwehn powehdi paliwararail sang ineng en kang sakau de irail ale wini pwehn katikala arail ineng kehlail en kang sakau oh dehr kang sakau. Sapwellimen Koht Ohl mahsanih: “Aramas kehlail kan sohte kin anahne sounwini, pwe irail me soumwahu kan.”​—Mark 2:17.

Kamwahu kan me Kohsang Kapwaiada Kaweid Sang Koht

Kaweid en Paipel duwen sakau kin kohsang Koht mehlelo me kupwurki dahme keieu mwahu ong kitail, kaidehn ongete met ahpw pil ong ahnsou kohkohlahte. Sounpar 24 mwurin Allen eh kesehla sakau, e koasoia: “E kaperen en ese me I kak kamwahwihala ei mour oh Siohwa kupwurki sewese ie en kapwungala ei mour.” Allen uhdi ekis pwehki e men sengiseng ni eh tamanda dahme wiawi mahs oh koasoia: “Eri, . . . en ese me Siohwa ketin wehwehki oh nsenohkin ie oh ketikihda sawas me I anahne, kin wia mehkot kaselel.”

Eri, ma ke kin ahneki kahpwal wet, ke dehr mwadang medewe me sohte koapworopwor. Allen oh me tohto kin ahneki soangen kahpwalohte oh irail kak katikala arail kang sakau de kesehla douluhl. Re sohte koluhkihla met oh ke pil sohte pahn koluhkihla.

Sohte lipilipil ma ke pahn pilada en kang sakau ni konehng de sohte douluhl kang sakau, kapwaiada kaweid limpoak en Koht wet: “Ma ke rongete ei kosonned akan! Eri, kupwuramwahu ahpw pahn pwilipwilwei rehmw rasehng piletik pwoat me sohte kin madada. Powehdi pahn lelohng uhk, rasehng iloak kan me kin pwungupwungdohng ni oaroahr.”​—Aiseia 48:18.

[Nting tikitik kan me mi pah]

^ Kilang kakon me oaralap, “ Sakau Kin Kaunda Ei Mour?” pali 8.

^ Mie wasahn sawas, imwen wini kan oh prokram kan me kak kihda sawas. Kahn Iroir sohte kin koasoanehdi mehnia sawas me emen pahn ale. Emenemen anahne tehk kanaiehng sawas pwukat oh wiahda pein arail pilipil me sohte pahn uhwong kaweid kan en Paipel.

[Koakon/​Kilel nan pali 8]

 Sakau Kin Kaunda Ei Mour?

Ke kak pein idek rehmw:

• I kin kang sakau laud sang mahs?

• I kin kalapw kang sakau laud sang mahs?

• I kin kang sakau me kehlail sang mahs?

• I kin doadoahngki sakau pwehn kihsang ei kapwunod oh kahpwal kan?

• Kompoakepahi de ei peneinei kin kasalehda arail kin pwunodki ei kang sakau?

• Ei kang sakau kin kahrehda kahpwal nan imwei, ei wasahn doadoahk de ahnsou me I kin seiloak?

• E kin apwal ong ie en dehr kang sakau erein wihk ehu?

• I kin soansuwedki meteikan ar sohte kin sakau?

• I kin ekihsang meteikan uwen sakau me I kin kangala?

Ma omw pasapeng kin ei ong ehu de tohtohsang peidek pwukat, eri, ke anahne wia mehkot ong omw kang sakau.

[Koakon/​Kilel nan pali 9]

Wiahda Pilipil Pwung ong Kang Sakau

Mwohn kang sakau, medewe mahs:

E konehng ien kang sakau de soh?

Kaweid: Mehmen me sohte kak koasoanehdi ia uwen me e pahn kangala en dehr kang.

Ia uwen me I pahn kang?

Kaweid: Koasoanehdi ia uwen me ke pahn kangala mwohn sakau pahn karotongala omw madamadau.

Iahd me I pahn kang?

Kaweid: Dehr kang mwohn omw pahn tangahki sidohsa de wia soahng kan me anahne ken pepehd, mwohn omw pahn wia pwukoa kan me pid kaudok, ahnsoun liseian, de ahnsou me ke kin kangkang wini.

Ia wasa I pahn sakau ie?

Kaweid: Wasa me konehng; kaidehn wasa me ke pahn rukula me aramas sohte kak kilang; de kaidehn wasa me aramas pahn nsensuwedkihla omw kang sakau.

Ihs me I pahn iang kang sakau?

Kaweid: Kompoakepahmw de tohn omw peneinei me pahn wia werek mwahu; kaidehn aramas me ahneki kahpwal en kang sakau.

[Koakon/​Kilel nan pali 10]

Emen me Kin Kamamsakau Mahs Ale Sawas Sang Mahsen en Koht

Emen ohl me adaneki Supot nan Thailand kin kamamsakau. Nin tapio, e kin sakau ni soutik kante. Ahpw ekisekis e tepida kang sakau ni menseng oh pil ni souwas. E kin kang sakau pwehn sakaula. Ahpw e tepida onop Paipel rehn Sounkadehdehn Siohwa kan. Ni eh esehda me Siohwa Koht sohte kupwurki kamamsakau, Supot solahr kang sakau. Ahpw mwuri ekis, e pwurehng tepida kang sakau. Eh peneinei pahtoukihla.

Ahpw Supot poakohng Siohwa oh men kaudokiong ih ni ahl me pwung. Kompoakepah kan kin kaukaule sewese ih oh kangoange eh pwoud oh nah seri riemen en kihong ih arail ahnsou oh dehr uhdihsang arail kin sewese ih. Ni ahnsowo, kaweid inen nan 1 Korint 6:10 me mahsanih ‘me kamamsakau kan sohte pahn iang sohsohki Wehin Koht’ sewese Supot en kak kilang uwen suwed en irair me e mihmi loale. E kilangada me e anahne uhdahn nantihong en powehdi eh kahpwal en kang sakau.

Met Supot koasoanehdier me e uhdahn pahn uhdihsang eh kang sakau. Pwehki sawas en sapwellimen Koht manaman, kaweid en Mahsen en Koht, oh sawas sang eh peneinei oh mwomwohdiso, Supot alehdier kehl en powehdi eh ineng en kang sakau. Eh peneinei perenkihda eh papidaislahr pwehn kasalehda eh inou ong Koht. Met Supot kin perenki eh nanpwungmwahu rehn Koht me e kin inengieng mahso, oh e kin doadoahngki eh ahnsou pwehn sewese meteikan en pil ahneki nanpwungmwahu rehn Koht.