¿Imatá ruwawaq alcoholman manaña qukunaykipaq?

TONYQA, paymanta ñawpaqta parlarqanchikña, juk chʼampaypi kachkasqanta reparakunman karqa chayqa, kawsakuchkallanmanraq karqa. Chaywanpis mana yuyayninta chinkachispalla achkhata ukyayta atisqanta yuyasqanrayku, juk chʼampaypi kachkasqanta mana reparakurqachu.

Arí, anchata alcoholta ukyasqanrayku, payqa manaña sano runajina imaynachus kachkasqanta reparakuyta atirqachu, nillataq imachus allin imataqchus mana allin kasqantapis reparayta atirqañachu.

Tonyqa alcoholta ukyayta munallarqapuni. Albertopis jinallapitaq rikukurqa. Qallariypiqa, alcoholta ukyayman qukuchkasqanta, mana reparakuyta munarqachu. Pay nirqa: “Pakayllamanta ukyaq kani, chantá anchata ukyaspaqa, ukyasqay mana juchachu kasqanta yuyaq kani. Imaraykuchus ukyallaytapuni munaq kani”, nispa. Chayrayku alcoholta ukyayman qukuchkasqankuta wakkuna niptinkupis, Tonywan Albertowanqa, juk chʼampaypi kachkasqankuta mana reparakuyta munarqankuchu. Ajinapi rikukuspa, ¿imatataq ruwawaq?

Chʼampayniykita allinchay

Alcoholta ukyayta saqiqkunaqa, Jesuspa yuyaychasqan yanapasqanta ninku, Jesús nirqa: “Paña ñawiyki juchaman urmachinayasojtenqa, sikʼispa wijchʼuy, imaraykuchus aswan allin kanqa uj ñawillayki chinkanan, tukuy ukhuyki nina larwayman [Gehenaman] enqhasqa  kananmantaqa”, nispa (Mateo 5:29, Qheshwa Biblia).

Chayta nichkaspa Jesusqa, imachus Diosmanta karunchawasunman chayta qhisachananchikta nichkarqa. Chaytaq ichá mana atikullanqachu, imaraykuchus ñawinchiktapis sikʼikuchkasunmanjina kanman. Chaywanpis ajinata ruwaspaqa, mana alcoholman qukuypi urmasunchu. Chayrayku pillapis anchata alcoholta ukyachkasqaykita nisuptin, allin kanman pisillataña ukyanayki, chayri manaña juktawan ukyanayki. * Alcoholman qukuspa ñakʼarinaykimantaqa, alcoholta ukyayta saqinaykiqa, aswan allin, qallariypi mana atikuptillanpis.

Ichapis qamqa mana alcoholta ukyayman qukuq runachu kanki, chaywanpis anchata alcoholta ukyachkasqaykita reparakunki. ¿Imatá ruwawaq maychus kaqllata ukyanaykipaq chayri manaña alcoholta ukyanaykipaq?

¿Maypitaq yanapata tariwaq?

1. Diosmanta sapa kuti mañakuy. Bibliaqa, pikunachus Diospi creenku, sunquntataq kusichiyta munanku, chaykunaman nin: “Diosmanta mañakuspaqa, imatachus munasqaykichejta mañakuychej, tukuy imamanta graciasta qospallapuni. Chantá Diosqa chay mana unanchay atina sonqo tiyaykuyninta sonqosniykichejman churanqa, chaytaj sonqoykichejta, yuyayniykichejtawan waqaychanqa Cristo Jesuspi” (Filipenses 4:6, 7). Chay mana unanchay sunqu tiyasqa kayta sunquykiman churananpaq, ¿imatataq Diosmanta mañakunayki tiyan?

Qallarinapaq, alcoholta ukyayman qukusqaykita reparakunayki tiyan, chantá qamllataq chayta allinchanayki tiyan. Imaynatachus allinchayta munasqaykita Diosman willakuptiyki, payqa chay viciota saqinaykipaq yanapasunqa. Biblia nin: “Pichus juchanta pakajtaqa mana allinchu renqa; pichus juchanta willakojqa, chaymanta tʼaqakojtaq, khuyakuyta tarenqa”, nispa (Proverbios 28:13, Qheshwa Biblia). Jesusllataq Diosmanta jinata mañakunanchikta nirqa: “Amataj saqeychu juchaman urmanaykuta, astawampis, jarkʼawayku sajramanta”, nispa (Mateo 6:13). ¿Imaynatá sunqumantapacha mañakusqaykita rikuchiwaq? ¿Imaynamantá Dios yanapasunkiman?

2. Bibliata ñawirispa kallpachakuy. “Diospa Palabranqa kawsayniyoj, atiyniyojtaj [...,] runaj sonqon ukhukamapuni chayan [...], sonqompi imatachus munasqantapis sutʼita rikuchin allinchus, manachus kasqanta.” (Hebreos 4:12.) Achkha runas, sapa pʼunchay Bibliata ñawirispa, nisqasninpitaq tʼukurispa alcoholta ukyayta saqirqanku. Salmista nirqa: “Kusikuyniyojmin runaqa sajra runaspa yuyaychasqankuta mana japʼikojqa [...]. Manachayqa, Diospa kamachisqampi pay sonqonta churan, chay kamachisqampitaj tuta pʼunchay unanchan”. Chantá nillarqataq: “Tukuy ima ruwasqanqa ñawpajman rin allinta”, nispa (Salmo 1:1-3).

Albertoqa, alcoholta ukyayta saqirqa, Jehovamanta sutʼinchaqkunawan Bibliata estudiasqanrayku, nirqataq: “Bibliap yuyaychasqanmanjina mana ruwaymanchu karqa chayqa, mana alcoholta ukyayta saqiyta atiymanchu karqa, wañupuymanñataq karqa”, nispa.

3. Saqra munayniykita atipayta yachay. Biblia nisqanmanjina, ñawpa siglopi wakinqa, niraq cristianosman tukuchkaspa, machaq runas karqanku, chaywanpis “Diosninchejpa espiritunnejta” llimphuchasqa karqanku (1 Corintios 6:9-11). Arí, espíritu santop yanapayninwan paykunaqa, alcoholta ukyayta saqirqanku. Chayrayku Bibliaqa jinata yuyaychawanchik: “Ama imawampis machaykuychejchu [...]. Astawanqa espirituwan juntʼas kaychej”, nispa (Efesios 5:18; Gálatas 5:21-23). Jesustaq, janaqpachapi kachkaq ‘Tatanchik espíritu santota mañakuqkunaman’ qusqanta nirqa, chayrayku; “mañakuychej, qosonqachejtaj”, nispa yuyaychawarqanchik (Lucas 11:9, 13).

 Arí, Dios nisqanmanjina kawsananchikpaq, saqra munayninchikta atipananchik tiyan. Chaypaqtaq Bibliata ñawirinallapuni, tukuy sunquwantaq Diosmanta mañakunallapuni. Manaña ñawpaqman riyta atisqanchikta yuyasunchik chayqa, yuyarina apóstol Pablo jinata nisqanmanta: “Espíritoj munayninta ruwaspa tarpojrí, espiritumanta wiñay kawsayta japʼenqa. Chayrayku ama saykʼunachu allin kajta ruwaspa, imaraykuchus mana saykʼuspa trabajallasunchejpuni chayqa, maychus tiempompi sumaj poqoyta oqharisun”, nispa (Gálatas 6:8, 9).

4. Pikunawanchus purichkasqaykita allinta qhawarikuy. Proverbios 13:20 nin: “Yachayniyojkunawan purejqa yachayniyojllataj kanqa. Wampu runaswan purejrí mana allinman chayanqa”, nispa. Chayrayku allin kanman amigosniykiman manaña alcoholta ukyayta munasqaykita ninayki. Chayta niptiykitaq ichá wakinkuna asipayasunqanku, wakinkunataq ukyanallaykitapuni nisunqanku. Bibliaqa unaymantapacha nirqaña, “machakuykunapi” manaña puriqkunapaq, wakinkuna saqrata rimanankuta (1 Pedro 4:3, 4). Ajinapi rikukuspa paykunawan manaña amigos kanaykiqa, aswan allin.

5. Ama yuyayniykita chinkachinaykikama ukyaychu. Biblia nin: “Ama kay pacha runaspa yuyasqankuman jina kausayman yachakuychejchu; astawampis sonqoykichejpi, yuyayniykichejpi ima mosojyachisqa kaychej. Ajinapi yachankichej imaynachus Diospa munaynin kasqanta kʼacha, Diosta kusichej, juntʼasqataj”, nispa (Romanos 12:2). Diosta kusichiyta munaspaqa, yuyayniykita mana chinkachispalla machkha copasllatachus ukyanaykita Biblia yuyaychasqanmanjina akllay, manataq runas nisqankumanjinachu. ¿Imaynatá chayta ruwawaq?

Alcoholta ukyachkaspa yuyayniykita chinkachichkasqaykitaña sientenki chayqa,  ichapis achkhataña ukyaykunki. Chayrayku alcoholta ukyayta munaspaqa, yuyayniykita mana chinkachispalla machkha copasllatachus ukyayta atisqaykita akllay. Yuyarikuy: pisillata ukyanaykiqa, aswan allin machaykunaykikama ukyanaykimantaqa.

6. Mana ukyayta munasqaykita niy. Parlayniyki kayjina kachun: “Arí, arí, nispa; chayrí: mana, mana, nispa” (Mateo 5:37). Pillapis, mana machachisuyta munaspalla alcoholta jaywasuptin, allillanmanta “mana” nispa niy. Colosenses 4:6 nin: “Kʼacha simiwan parlaychej, kachiwan kachinchasqata jina. Jinallataj yachaychej imaynatachus sapa ujman kutichinaykichej kasqanta”, nispa.

7. Yanapata maskʼay. Diosman qayllaykunaykita, alcoholta ukyayta saqinaykita ima munaqkunamanta yanapata mañakuy. Biblia nin: “Aswan walej iskay ukhu kayqa sapalla kanamanta nisqaqa, imaraykuchus iskayninkumantaqa astawan ganakuyta atinku. Sichus ujnin urman chayqa, ujnin kaj aysarin”, nispa (Eclesiastés 4:9, 10; Santiago 5:14, 16). Estados Unidospi kay Instituto Nacional sobre el Abuso del Alcohol y el Alcoholismo nisqapi llamkʼaqkuna, ninku: “Alcoholta ukyayta muqʼiyachkaptiyki, familiaykimanta, amigosniykimanta ima yanapata mañakuy”, nispa.

8. Sinchita sayay. Santiago 1:22, 25 nin: “Diospa nisqantaqa ama uyarillaychejchu, astawanqa kasuychej; manachayqa qankuna kikiykichej chʼawkiyakunkichej. Pichus allinta qhawan Diospa sumaj kacharichej leyninta, chayllapipuni sinchʼita sayaspa, manataj qonqapojllachu kaspa leypa kamachisqanta juntʼan, chay runaqa kusikuyniyojmin ruwasqampi”, nispa.

Chay viciota imaynatachus saqinaykipaq

Mana tukuy machaykuqkunachu alcoholta ukyayman qukunku. Chaywanpis sapa kuti ukyaqkunaqa, alcoholta ukyayman qukunkuman. Chay viciotataq mana kallpachakuspallachu nitaq wakkunap yanapaynillankuwanchu atipayta atinqanku. Alberto nin: “Alcoholta ukyayta saqinaypaq kallpachakuchkaptiy, alcoholta mana ukyasqaymanta tukuy cuerpoy nanawaq. Chaypiraq reparakurqani, chay  viciota atipanaypaq juk doctorman rinay kasqanta”, nispa.

Alcoholman qukuq achkha runas, Albertojina tʼukurirqanku. * Diosta kusichiyta munaspa, alcoholta ukyayta saqinankupaq hospitalpi internakurqanku, alcoholta ukyayta mayta munachkasqankuta jampiswan atipanankukama. Jesusqa, milagrosta ruwayta atispapis, jinata nirqa: “Walej kajkunaqa jampejta mana wajyanankuchu tiyan, manachayqa onqosqa kajkunalla”, nispa (Marcos 2:17).

Diosta kasukuyqa allinninchikpaq

Bibliapi rikhuriq sumaq yuyaychaykunaqa, chiqa Diosmanta jamun. Paytaq wiñaypaq kusisqa kananchikta munan, manataq juk ratullachu. Alberto alcoholta ukyayta saqisqanmanta, 24 wataña pasaptinpis, imaynatachus Dios yanapasqanta yuyarikullanpuni, nintaq: “Kawsayniyta tikrachiyta atisqayta, Jehová yanapayta munawasqanta, chantapis entiendewasqanta, ñuqamanta dakusqanta, yanapata necesitachkaptiy yanapawasqanta ima yachayqa, —waqanayachkaspa nin— mayta sunquchawarqa. Ni jaykʼaq Diosman juntʼasaqchu ñuqarayku tukuy imata ruwasqanmanta”, nispa.

Chayrayku alcoholta ukyayman qukunki chayqa, chay viciota saqinaykipaq kallpachakullaypuni. Albertojina achkha runas, alcoholta ukyayta saqirqanku. Paykunataq mana pesachikunkuchu kallpachakusqankumanta, qampis manallataq pesachikunkichu.

Pisillata ukyayta akllaspapis chayri manaña alcoholta ukyayta akllaspapis, ni jaykʼaq qunqapuychu Jehová Dios kay nisqanmanta: “Kamachisusqaytachus kasuwanki [...] chayqa, allin kawsayniykeqa mayu jina [kanqa], cheqan kayniykitaj mama qochaj yaku oqharikusqasnin jina [kanqa]” (Isaías 48:18).

[Sutʼinchaykunasnin]

[8 paginapi recuadro, dibujo/foto]

 “¿Alcoholta ukyaymanchu qukuchkani?”

Tapurikuy:

• “Ñawpaqmanta nisqaqa, ¿astawanchu ukyani?”

• “¿Sapa kutichu alcoholta ukyani?”

• “¿Astawan usqhayta machachikuq ukyanastañachu ukyani?”

• “¿Llakiykunasniyta qunqapunaypaqchu ukyani?”

• “¿Juk familiarniy chayri juk amigoy anchata ukyachkasqayta niwanchu?”

• “Wasiypi, llamkʼayniypi, chayri vacacioneswan kachkaspa alcoholta ukyasqayrayku, ¿ima chʼampaypipis rikukurqanichu?”

• “¿Semanantinpi juk kutillatapis alcoholta ukyanichu?”

• “¿Wakkuna alcoholta mana ukyaptinku phiñakunichu?”

• “¿Machkhatachus ukyasqayta wakkunaman pakanichu?”

Kay tapuykunamanta mayqillanmanpis “arí” nispa kutichinki chayqa, ichapis astawan pisillata ukyanayki kanqa.

[9 paginapi recuadro, dibujo/foto]

Mana pesachikunaykipaq

Niraq alcoholta ukyachkaspa kaykunapi tʼukuriy:

• “¿Allinchu kanman alcoholta ukyanay?”

Yuyaychay: Machaykunaykikamapuni ukyasqaykita yachanki chayqa, aswan allin kanman mana ukyanayki.

• “¿Machkha copastataq ukyasaq?”

Yuyaychay: Niraq ukyachkaspa, machkha copasllatachus ukyanaykita akllay.

• “¿Ima kutispitaq ukyasaq?”

Yuyaychay: Ni jaykʼaq autota apaykachanayki chayri Diosmanta yachachinayki kaptin. Nillataq wiksallisqa kachkaptiyki chayri ima jampitapis ukyachkaptiyki.

• “¿Maypitaq ukyasaq?”

Yuyaychay: Ni jaykʼaq chicheriaspi, cantinaspi, nitaq pakayllamanta ukyaychu, nillataq alcoholta ukyayta mana allinpaq qhawaqkunap rikunankutapis.

• “¿Pikunawantaq ukyasaq?”

Yuyaychay: Allin yuyayniyuq amigosniykiwan, familiaresniykiwan imalla, amataq machaykunankukamapuni alcoholta ukyaqkunawanqa.

[10 paginapi recuadro, dibujo/foto]

Alcoholta ukyayta saqirqa

Supotqa, Tailandia suyupi tiyakun, sapa kuti alcoholta ukyaq. Qallariypiqa chʼisisllapi ukyaq, chaywanpis tiempo pasasqanmanjina sutʼiyaypi, khuska pʼunchaykunapi ima ukyallaqtaq. Machaykuyta munaspalla sapa kuti ukyaq. Chaywanpis Jehovamanta sutʼinchaqkunawan Bibliata estudiayta qallarirqa, machaykuqkunatataq Diosninchik mana allinpaqchu qhawasqanta yachakurqa. Chayrayku alcoholta ukyayta saqirqa, chaywanpis pisi tiempoman watiqmanta ukyayta qallarirqa, familiantataq llakichirqa.

Chaywanpis payqa, Jehová Diosta munakurqa, Biblia nisqanmanjinataq payta yupaychayta munarqa. Cristiano amigosnintaq yanapallarqankupuni, familianmantaq yuyaycharqanku payta yanapanallankutapuni, sapallanta mana saqinankuta ima. Chay kutipiraq Supotqa 1 Corintios 6:9, 10 pʼitikunata ñawiriytawan, alcoholta ukyayta saqinan kasqanta reparakurqa, imaraykuchus chay pʼitikuna nisqanmanjina, machaqkunaqa manapuni Diospa Reinonta herenciatajina japʼinqankuchu.

Chaymantapacha Supotqa alcoholta ukyayta saqiytapuni munarqa. Chayrayku espíritu santop yanapayninwan, Bibliap yanapayninwan, familianpa yanapayninwan, hermanospa yanapayninkuwan ima, chay viciota saqirqa. Familianqa, Jehovamanta sutʼinchaqjina bautizakuchkaqta rikuspa mayta kusikurqa. Kunanqa, Supot Diospa qayllanpi kaspa kusisqa kachkan, wakkunatataq Diosta riqsinankupaq yanapachkan.