Ku Va Ni Langutelo Lerinene Hi Byala

TONY loyi ku vulavuriweke ha yena exihlokweni xo sungula, a a ta va a tiphinile hi vutomi byo hambana-hambana, ntsena loko a a lo pfumela leswaku u ni xiphiqo xo nwa. Kambe leswi a a kota ku nwa mabodlhela yo tala handle ko khomiwa hi vuvabyi byo karhi, a a tibyela leswaku a nge humeleriwi hi khombo. Ha yini leswi a swi ehleketa a swi hoxile?

Phela ndlela leyi a a ehleketa ha yona a yi kavanyetiwe hi ku nwa ku tlula mpimo. Ku nga khathariseki leswaku a a swi xiya kumbe a a nga swi xiyi, byongo byakwe lebyi ku nga byona byi lawulaka miri wakwe, miehleketo yakwe ni ndlela leyi a titwaka ha yona a swi nga ha tirhi kahle hikwalaho ko nwa ku tlula mpimo. Loko a ya a nwa, sweswo a swi ri karhi swi endla leswaku ndlela leyi miehleketo yakwe yi tirhaka ha yona yi kavanyeteka.

Xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku Tony a nga swi lavi ku tikambisisa kahle hileswi a a lava ku ya emahlweni a tinwela. Allen loyi ku vulavuriweke ha yena eswihlokweni leswi nga hundza, eku sunguleni a a nga pfumeli leswaku u ni xiphiqo xo nwa. U ri: “A ndzi tumbeta leswaku ndza nwa naswona a ndzi tiyimelela ndzi tlhela ndzi ringeta ku endla onge a ndzi nwi ku tlula mpimo. Xikongomelo xa mina a ku ri xin’we—a ndzi lava ku ya emahlweni ndzi tinwela.” Hambileswi vanhu van’wana a va swi xiya leswaku Tony na Allen va tsandzeka ku lawula ndlela leyi va nwaka ha yona, vona a va tshamela ku tibyela leswaku a va na xiphiqo. Kambe hinkwavo a va fanele va teka goza ro lawula ndlela leyi va nwaka ha yona. Hi rihi goza leri a va fanele va ri teka?

Teka Goza!

Vo tala lava nga tshika ku nwa ku tlula mpimo va teke goza leri fambisanaka ni marito ya Yesu  lama nge: “Kutani, loko tihlo rero ra wena ra xinene ri ku khunguvanyisa, ri xokole u ri cukumeta ekule na wena. Hikuva swi antswa ngopfu leswaku u lahlekeriwa hi xin’we xa swirho swa wena ku ri ni ku va miri wa wena hinkwawo wu hoxiwa eGehena.”—Matewu 5:29.

Yesu a a nga vuli swona leswaku vanhu va fanele va tivavisa. Kambe hi ndlela yo fanekisela a a kandziyisa leswaku hi fanele hi tiyimisela ku titsona swo karhi evuton’wini bya hina leswi nga hi vavisaka hi tlhelo ra moya. Swa twisiseka leswaku goza leri hi nga ta ri teka ri nga va leri tikaka swinene. Kambe ri ta hi sirhelela eka miehleketo ni swiyimo leswi nga hi endlaka hi nwa ku tlula mpimo. Kutani, loko vanhu van’wana va vilerisiwa hi ndlela leyi hi nwaka ha yona, hi fanele hi teka goza ro yi lawula. * Loko u swi xiya leswaku a wu swi koti ku lawula ndlela leyi u nwaka ha yona, swa antswa leswaku u namba u byi tshika hi ku helela. Hambiloko sweswo swi vava, swa antswa swinene ku ri ni ku hanya vutomi lebyi nga riki na xikongomelo.

Hambiloko u nga ri xindzendzele, xana minkarhi yin’wana u nwa ku tlula mpimo? Loko swi ri tano, hi wahi magoza lama nga ku pfunaka leswaku u va ni langutelo lerinene hi byala?

Laha U Nga Wu Kumaka Kona Mpfuno

1. Vana ni ripfumelo eka matimba ya xikhongelo xa nkarhi na nkarhi lexi humaka embilwini. Bibele yi nyikela xitsundzuxo lexi landzelaka eka vanhu hinkwavo lava lavaka ku tsakisa Yehovha Xikwembu, yi ri: “Eka hinkwaswo tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) I yini leswi u nga khongelaka ha swona leswaku u va ni ku rhula loku ka miehleketo?

Pfumela leswaku u ni xiphiqo xo nwa naswona xiphiqo lexi hi wena loyi u faneleke u xi tlhantlha. Ku byela Xikwembu leswi u tiyimiseleke ku swi endla leswaku u hlula xiphiqo lexi, swi ta endla leswaku xi katekisa matshalatshala ya wena naswona u papalata swiphiqo swin’wana leswikulu. Bibele yi ri: “Loyi a fihlaka ku tlula nawu kakwe a nge humeleli, kambe loyi a tiphofulaka kutani a tshika, u ta kombiwa tintswalo.” (Swivuriso 28:13) Nakambe Yesu u vule leswaku hi fanele hi khongela hi ndlela leyi: “U nga hi nghenisi endzingweni, kambe hi kutsule eka lowo homboloka.” (Matewu 6:13) I yini leswi u nga swi endlaka leswaku u hanya hi ku pfumelelana ni swikhongelo swo tano naswona u nga ti kuma kwihi tinhlamulo ta swikhongelo swa wena?

2. Kuma matimba eRitweni ra Xikwembu. “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba . . . naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Vaheveru 4:12) Vanhu vo tala lava eku sunguleni a va ri swilovekelo va pfuniwe hi ku hlaya ni ku anakanyisisa hi tindzimana ta Bibele siku ni siku. Mupisalema la chavaka Xikwembu u tsale a ku: “Wa tsaka munhu la nga fambangiki hi xitsundzuxo xa lavo homboloka, . . . kambe u tsakela nawu wa Yehovha, naswona nawu wakwe u wu hlaya hi rito ra le hansi vusiku ni nhlikanhi. . . . Hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.”—Pisalema 1:1-3.

Allen loyi ku dyondza kakwe Bibele ni Timbhoni ta Yehovha swi n’wi nyikeke matimba yo hlula mukhuva wo nwa ku tlula mpimo u ri: “Ndzi vula ndzi tiyisile leswaku loko a ku nga ri hikwalaho ka milawu ya Bibele leyi nga ndzi pfuna ku tshika ku nwa ku tlula mpimo, sweswi a ndzi ta va se ndzi file.”

3. Hlakulela ku tikhoma. Bibele yi vulavula hi vanhu lava eku sunguleni a va ri swidakwa evandlheni ra Vukreste lava hlantswiweke va basa “hi moya wa Xikwembu xa hina.” (1 Vakorinto 6:9-11) Njhani? Ndlela yin’wana leyi va nga pfuniwa ha yona hileswi va nga pfuniwa ku papalata minkarhi ya ku dakwa ni minkhuvo ya huwa hi ku va va hlakulela ku tikhoma, ku nga mfanelo leyi munhu a yi hlakulelaka ntsena hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu. “Mi nga dakwiwi hi vhinyo, yi vangela manyala, kambe hambetani mi tala moya.” (Vaefesa 5:18; Vagalatiya 5:21-23) Yesu Kreste u tshembise leswaku “Tatana la nge tilweni u ta nyika moya lowo kwetsima . . . eka lava n’wi kombelaka.” Kutani “hambetani mi kombela, mi ta nyikiwa.”—Luka 11:9, 13.

 Lava va navelaka ku gandzela Yehovha hi ndlela leyi amukelekaka va fanele va hlakulela ku tikhoma hi ku hlaya ni ku dyondza Bibele swin’we ni ku khongela swi suka embilwini nkarhi na nkarhi. Ematshan’weni yo hela matimba, twana leswi Rito ra Xikwembu ri swi tshembisaka: “Loyi a byalelaka moya u ta tshovela vutomi lebyi nga heriki emoyeni. Kutani hi nga tshiki ku endla leswi nga swinene, hikuva hi nguva leyi faneleke hi ta tshovela loko hi nga karhali.”—Vagalatiya 6:8, 9.

4. Hlawula vanghana lavanene. “Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha, kambe loyi a tirhisanaka ni lavo hunguka, a swi nge n’wi fambeli kahle.” (Swivuriso 13:20) Byela vanghana va wena hi xiboho xa wena xo hunguta ndlela leyi u nwaka ha yona. Rito ra Xikwembu ri vule ka ha ri emahlweni leswaku loko u tshika ku “kukutlela vhinyo, minkhuvo ya huwa [ni] mimphikizano ya ku nwa,” van’wana va vanghana va wena va ta “tshamela ku vulavula ha [wena] hi ku tseketsela.” (1 Petro 4:3, 4) Kutani tiyimisele ku fambela ekule ni vanghana lava lwisanaka ni xiboho xa wena xo hunguta ndlela leyi u nwaka ha yona.

5. Tivekele swipimelo leswinene. “Tshikani ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo, kambe mi hundzuka hi ku hundzula mianakanyo ya n’wina, leswaku mi ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Varhoma 12:2) Loko u pfumelela milawu leyi nga eRitweni ra Xikwembu yi ku pfuna leswaku u tivekela swipimelo leswinene ematshan’weni ya vanghana va wena, kumbe “mafambiselo lawa ya swilo,” u ta tiphina hi vutomi lebyi amukelekaka eka Xikwembu. Kambe u nga swi tivisa ku yini swipimelo leswinene leswi u nga tivekelaka swona?

Mpimo wihi ni wihi wa byala lowu endlaka leswaku u nga ha ehleketi kahle u fanele u wu papalata. Kutani loko u hlawula ku nwa, tsundzuka leswaku a swi olovi ku tivekela swipimelo swa leswaku se u nwe hilaha ku ringaneke. U nga honisi ripfalo ra wena loko swi ta emhakeni yo nwa. Tivekele swipimelo leswi nga riki na khombo leswi nga ta ku pfuna leswaku u nga nwi ku tlula mpimo.

 6. Dyondza ku ala. “Ina wa n’wina a a ve Ina, E-e wa n’wina a va E-e.” (Matewu 5:37) Dyondza ku ala hambiloko vanhu lava nga ni musa va ku nyika byona mahala. “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.”—Vakolosa 4:6.

7. Tilavele mpfuno. Kombela mpfuno eka vanghana va wena lava ku seketelaka lava nga ta ku pfuna leswaku u namarhela xiboho xa wena xo hunguta ndlela leyi u nwaka ha yona naswona va nga ta ku pfuna ni hi tlhelo ra moya. “Vambirhi va antswa ku tlula un’we, hikuva va ni hakelo leyinene ya ku tikarhata ka vona. Hikuva loko un’we wa vona o wa, loyi un’wana a nga pfuxa munghana wakwe.” (Eklesiasta 4:9, 10; Yakobo 5:14, 16) Hilaha ku fanaka, Vandla ra ku Nwa Byala ku Tlula Mpimo ni Vudakwa ra le United States ri nyikela xitsundzuxo lexi: “Minkarhi yin’wana swa tika ku hunguta ndlela leyi u nwaka ha yona. Kombela swirho swa ndyangu wa wena ni vanghana va wena leswaku va ku pfuna ku fikelela pakani ya wena.”

8. Namarhela xiboho xa wena. “Vanani vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena, lava tixisaka hi mianakanyo ya mavunwa. Kambe loyi a kambisisaka nawu lowu hetisekeke lowu fambisanaka ni ntshunxeko ni loyi a phikelelaka eka wona, munhu yoloye, leswi a nga vangiki mutwi loyi a rivalaka, kambe a veke muendli wa ntirho, u ta tsaka eku wu endleni kakwe.”—Yakobo 1:22, 25.

Ku Hlula Xiphiqo Xo Godzomberiwa Hi Byala

A hi vanhu hinkwavo lava nwaka lava nga swidakwa. Van’wana va sungula ku nwa ku tlula mpimo kumbe va nwa nkarhi na nkarhi lerova byi kala byi va godzombela. Leswi ku godzomberiwa hi byala swi khumbaka rihanyo ni miehleketo ya munhu naswona swiyimo swa kona swi nga faniki, vanhu vo tano swi nga lava leswaku va kuma mpfuno wo hlawuleka va tlhela va pfuniwa ni hi tlhelo ra moya leswaku va tshika mukhuva lowu. Allen u ri: “Loko ndzi tshika ku nwa byala, a ndzi vabya lerova ndzi twa onge ndzi ta fa. Hi kona laha ndzi nga swi vona kona leswaku ndzi fanele ndzi kuma vutshunguri ku engetela eka mpfuno lowu a ndzi wu kuma hi tlhelo ra moya.”

Ku engetela eka mpfuno lowu va wu kumaka eBibeleni, vanhu vo tala lava nga godzomberiwa hi byala va lava vutshunguri leswaku va ta tshika  ku nwa ku tlula mpimo. * Van’wana swi nga ha boha leswaku va ya tshama exibedlhele kumbe va kuma vutshunguri byo karhi leswaku va lwisana ni ku navela ka vona ku nwa kumbe ku endlela leswaku va va ekule na byona. N’wana wa Xikwembu la endleke masingita u te: “Lava tiyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava vabyaka.”—Marka 2:17.

Vuyelo Byo Yingisa Xitsundzuxo Xa Xikwembu

Xitsundzuxo lexinene lexi nga eBibeleni malunghana ni byala xi huma eka Xikwembu xa ntiyiso lexi hi navelelaka leswinene naswona a xi lavi leswaku hi tsaka swa xinkarhana, kambe xi lava leswaku hi tsaka hilaha ku nga heriki. Endzhaku ka malembe ya 24 a tshike byala, Allen u ri: “Swi ndzi tsakisile ku tiva leswaku ndzi nga byi tshika byala ni ku tiva leswaku Yehovha a a lava ku ndzi pfuna ni ku ndzi tiyisa leswaku . . . ” Allen wa miyelanyana hikuva leswi a swi tsundzukaka swi endla leswaku a lava ku rila. “Ku tiva leswaku Yehovha wa twisisa, wa khathalela naswona u lava ku hi pfuna, sweswo swi ndzi tsakisile swinene.”

Loko ku ri leswaku byala se byi ku godzomberile, u nga lan’wi kumbe u gimeta hileswaku a ka ha ri na lexi u nga xi endlaka. Allen swin’we ni vanhu van’wana va ntsandza-vahlayi va tshame va va exiyin’weni lexi u nga eka xona naswona va swi kotile ku hunguta ndlela leyi va nwaka ha yona kumbe va namba va byi tshika hi ku helela. Sweswi a va tisoli nikatsongo; na wena a wu nge tisoli.

Ku nga khathariseki leswaku u hlawula ku nwa hi ndlela leyinene kumbe ku nga byi khumbi hi ku helela, yingisa xitsundzuxo xa rirhandzu lexi humaka eka Xikwembu lexi nge: “Kunene loko a wu yingise swileriso swa mina! Kutani ku rhula ka wena a ku ta fana ni nambu, ni ku lulama ka wena a ku ta fana ni magandlati ya lwandle.”—Esaya 48:18.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

 Xana Byala Bya Ndzi Lawula?

U nga ha tivutisa swivutiso leswi landzelaka:

• Xana ndzi nwa byala byo tala ku tlula lebyi a ndzi byi nwa eku sunguleni?

• Xana ndzi tshama ndzi ri eku nweni ku tlula leswi a ndzi nwisa xiswona eku sunguleni?

• Xana se ndzi rhandza lebyi hatlaka byi ndzi dakwa?

• Xana ndzi nwa byala leswaku ndzi kota ku langutana ni ntshikilelo kumbe leswaku ndzi balekela swiphiqo?

• Xana ku ni munghana kumbe xirho xa ndyangu lexi vilerisiwaka hi ndlela leyi ndzi nwaka ha yona?

• Xana ku nwa swi ndzi vangela swiphiqo ekaya, entirhweni kumbe loko ndzi ri eku chayeleni?

• Xana swa ndzi tikela ku heta vhiki ndzi nga nwanga?

• Xana ndzi ni xiphiqo loko van’wana va hlawula ku nga byi khumbi byala?

• Xana ndza va tumbetela vanhu van’wana leswaku ndzi nwa byala byo tanihi kwihi?

Loko nhlamulo ya wena ku ri ina eka swin’wana swa swivutiso leswi nga laha henhla, swi nga ha lava leswaku u teka magoza yo lawula ndlela leyi u nwaka ha yona.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Ndlela Yo Endla Swiboho Swa Vutlhari Malunghana Ni Byala

Loko u nga si nwa, kambisisa leswi landzelaka:

• Xana i swinene leswaku ndzi nwa byala kumbexana a ndzi fanelanga ndzi byi khumba?

Xiringanyeto: Loko munhu a nga swi koti ku ringanisela loko a nwa byala u fanele a byi tshika.

• Xana ndzi fanele ndzi nwa byala byo tanihi kwihi?

Xiringanyeto: Tiendlele xiboho xa byala lebyi u faneleke u byi nwa miehleketo ya wena yi nga si kavanyeteka.

• Ndzi fanele ndzi nwa rini?

Xiringanyeto: A wu fanelanga u nwa emahlweni ko va u chayela kumbe u endla mintirho yin’wana leyi lavaka leswaku u xalamuka; emahlweni ko va u endla mintirho leyi fambisanaka ni vukhongeri; loko u tikile; niloko u tirhisa mirhi yo karhi.

• Ndzi fanele ndzi nwela kwihi?

Xiringanyeto: U fanele u nwela endhawini leyi xiximekaka; a wu fanelanga u nwela exihundleni leswaku vanhu va nga swi tivi leswaku wa nwa; naswona a wu fanelanga u nwela emahlweni ka vanhu lava byala byi va khunguvanyisaka.

• Ndzi fanele ndzi nwa na vamani?

Xiringanyeto: U fanele u nwa ni vanghana lavanene kumbe swirho swa ndyangu; ku nga ri vanhu lava tsandzekaka ku ringanisela.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Rito Ra Xikwembu Ri Pfuna Munhu Loyi A A Ri Xindzendzele

Supot, loyi a tshamaka eThailand, a a ri xindzendzele. Eku sunguleni, a a nwa nimadyambu ntsena. Kutani hakatsongo-tsongo u sungule ku nwa nimixo ni hi nkarhi wo dya swakudya swa ninhlikanhi. Minkarhi yo tala a a nwela ku dakwa. Hiloko a sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. Endzhaku ka loko Supot a dyondze leswaku vudakwa a byi amukeleki eka Yehovha Xikwembu, u nambe a byi tshika. Kambe endzhakunyana ka nkarhi, u tlhele a sungula ku byi kukutlela. Leswi swi endle leswaku xiyimo xa ndyangu wakwe xi nga ha tsakisi.

Hambiswiritano, Supot a ha n’wi rhandza Yehovha naswona a lava ku n’wi gandzela hi ndlela leyi faneleke. Vanghana vakwe va hambete va n’wi pfuna ni ku khutaza swirho swa ndyangu wakwe leswaku swi heta nkarhi wo tala swi ri na yena naswona swi nga n’wi heleli mbilu. Hi nkarhi wolowo, marito lama nga biki mariri lama nga eka 1 Vakorinto 6:10 ya leswaku ‘swidakwa swi nga ka swi nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu’ ma pfune Supot a swi vona leswaku u fanele a teka goza. U swi xiyile leswaku u fanele a wa a pfuka leswaku a hlula xiphiqo xakwe xo nwa ku tlula mpimo.

Sweswi Supot a a tiyimisele ku tshika ku nwa byala hilaha ku heleleke. Eku heteleleni, hikwalaho ka matimba ya moya lowo kwetsima wa Xikwembu, nkongomiso wa Rito ra Xikwembu swin’we ni ku pfuniwa hi swirho swa ndyangu wakwe ni vandlha, Supot u kume matimba yo hlula xiphiqo lexi a a ri na xona. Ndyangu wakwe a wu nga tikoti hi ku tsaka loko a khuvuriwa a kombisa ku tinyiketela kakwe eka Xikwembu. Sweswi Supot u ni vuxaka lebyinene ngopfu ni Xikwembu ku nga leswi a a swi navela evuton’wini byakwe naswona u tirhisa nkarhi wakwe leswaku a pfuna van’wana hi tlhelo ra moya.