Nahibaluan Mo Bala?

Ano nga dalan ang gin-agyan ni apostol Pablo sa una niya nga paglakbay sa Roma?

▪ Ang Binuhatan 28:13-16 nagsiling nga ang barko nga ginsakyan ni Pablo pakadto sa Italya nagdungka sa Puteoli (Puzzuoli subong), sa baybayon sang Naples. Dayon nag-agi sia sa Via Appia, ang haywey sang siudad, pakadto sa Roma.

Ang Via Appia naghalin sa ngalan sang isa ka kilala nga pulitiko sang Roma nga si Appius Claudius Caecus. Sia ang nagpahimo sini sang 312 B.C.E. Ini nga dalan, nga human sa dalagku nga mga bato nga halin sa bulkan, nagalapad sing mga 6 metros kag nagalaba sing 583 kilometros sa bagatnan-sidlangan sang Roma. Amo ini ang ginaagyan halin sa Roma pakadto sa pantalan sang Brundisium (Brindisi subong), ang alagyan pakadto sa Sidlangan. Kada 24 kilometros, may ginapunduhan ang mga nagalakbay para magbakal sang ila mga kinahanglanon, magtulog, ukon mag-ilis sang kabayo ukon karo.

Pero pag-agi diri ni Pablo, mahimo nga naglakat lang sia. Ang bahin sang Via Appia nga iya gin-agyan nagalaba sing mga 212 kilometros kag maagyan niya diri ang Pontine Marshes. Suno sa isa ka Romano nga manunulat, ini nga katunggan madamo sing lamok kag tama kabahu. Sa aminhan naman sini ara ang Tiendahan sang Apio, nga mga 65 kilometros halin sa Roma, kag ang Tres Tavernas nga isa ka palahuwayan nga mga 50 kilometros halin sa siudad. Diri si Pablo ginhulat sang mga Cristiano nga taga-Roma. Sang makita ni Pablo ining mga Cristiano, “nagpasalamat sia sa Dios kag nagpakaisog.”—Binuhatan 28:15.

Ano ang tapitapi nga sululatan ang ginahambal sa Lucas 1:63?

▪ Suno sa Ebanghelyo ni Lucas, ang mga abyan ni Zacarias namangkot sa iya kon ano ang ipangalan sa iya bag-ong bun-ag nga bata nga lalaki. “Nangayo sia sang tapitapi nga kahoy kag nagsulat: ‘Juan ang iya ngalan.’” (Lucas 1:63) Suno sa sinulatan sang isa ka iskolar, ang Griego nga tinaga nga gin-translate nga “tapitapi” nagapatuhoy sa “isa ka gamay nga sululatan nga sa masami human sa kahoy nga ginabutangan sang waks.” Ginatapik ining mga tapitapi kag ginabutangan sang waks sa tunga nayon para maghining. Kag amo ini ang ginasulatan. Puede man ini panason kag sulatan naman liwat.

Ang libro nga Reading and Writing in the Time of Jesus nagsiling: “Ang mga painting nga halin sa Pompeii, ang mga iskultura halin sa lainlain nga bahin sang Emperyo sang Roma, kag ang mga nakutkutan nga mga tapitapi nga nakit-an sa madamo nga lugar halin sa Egipto pakadto sa Hadrian’s Wall [Northern Britain], nagapakita nga ining tapitapi pirme gid ginagamit sang una.” Mahimo nga ginadala ini pirme sang mga negosyante, mga opisyal, kag bisan sang pila ka Cristiano sang unang siglo.

[Retrato sa pahina 11]

Via Appia

[Retrato sa pahina 11]

Ang tapitapi sang nagaeskwela nga bata nga lalaki sang ikaduha nga siglo C.E.

[Credit Line]

By permission of the British Library