Jaką drogą apostoł Paweł po raz pierwszy dotarł do Rzymu?

▪ W Dziejach Apostolskich 28:13-16 czytamy, że statek, którym Paweł płynął do Italii, przybił do Puteoli (obecnie Pozzuoli) nad Zatoką Neapolitańską. Później apostoł poszedł do Rzymu głównym traktem, Drogą Apijską (Via Appia).

Droga ta została nazwana od imienia Appiusza Klaudiusza Cekusa, rzymskiego męża stanu, który rozpoczął jej budowę w 312 roku p.n.e. Ułożona z dużych bazaltowych płyt, miała około sześciu metrów szerokości i jakieś 582 kilometry długości, a biegła na południowy wschód od Rzymu. Łączyła tę metropolię z Brundisium (obecnie Brindisi), miastem portowym będącym wrotami na wschód. Podróżujący Drogą Apijską mogli się zatrzymywać w miejscach postoju — rozlokowanych mniej więcej co 25 kilometrów — aby uzupełnić zapasy żywności, przenocować albo zmienić konie bądź powozy.

Jednak Paweł prawdopodobnie szedł pieszo. Przebył 212-kilometrowy odcinek Drogi Apijskiej, prowadzący między innymi przez Bagna Pomptyjskie — podmokły teren, który jeden rzymski pisarz przeklinał z powodu komarów i przykrego zapachu. Przy północnym skraju bagien, około 65 kilometrów od Rzymu, usytuowany był Rynek Appiusza, a jakieś 50 kilometrów od miasta znajdowały się Trzy Gospody. W tych dwóch miejscach na Pawła czekali chrześcijanie z Rzymu. Gdy apostoł ich zobaczył, „podziękował Bogu i nabrał odwagi” (Dzieje 28:15).

O jakiej tabliczce do pisania jest mowa w Ewangelii według Łukasza 1:63?

▪ Łukasz w swym sprawozdaniu ewangelicznym informuje, że gdy Zachariasza zapytano, jak chciałby nazwać swego nowo narodzonego syna, ten „poprosił o tabliczkę i napisał: ‚Imię jego jest Jan’” (Łukasza 1:63). Jak wyjaśniono w pewnym komentarzu biblijnym, greckie słowo przetłumaczone tutaj na „tabliczka” odnosi się do „małej tabliczki pisarskiej, zazwyczaj wykonanej z drewna pokrytego woskiem”. Takie drewniane deseczki — niekiedy połączone zawiasami po kilka sztuk — miały wycięte płytkie zagłębienie, które wypełniano woskiem. Na tej powierzchni sporządzano rylcem notatki; później można je było zetrzeć, a wygładzoną warstwę wykorzystać ponownie.

W książce Reading and Writing in the Time of Jesus (Czytanie i pisanie w czasach Jezusa) znajdujemy informację: „Malowidła z Pompejów, rzeźby z rozmaitych części cesarstwa rzymskiego oraz same eksponaty wykopane w wielu miejscach, od Egiptu po Wał Hadriana [w Wielkiej Brytanii], dowodzą, że takie tabliczki były w powszechnym użyciu”. Mogły z nich korzystać różne osoby — kupcy, urzędnicy i przypuszczalnie niektórzy pierwsi chrześcijanie.

[Ilustracja na stronie 11]

Droga Apijska

[Ilustracja na stronie 11]

Woskowana tabliczka należąca do ucznia, II wiek n.e.

[Prawa własności]

Za zgodą British Library