Η Ζωή και ο Κόσμος των Χριστιανών του Πρώτου Αιώνα

Πού Έμεναν

«Δεν δίστασα . . . να σας διδάξω δημόσια και από σπίτι σε σπίτι».​—ΠΡΑΞΕΙΣ 20:20.

ΜΕ ΤΟ που περνάτε την επιβλητική πύλη, βρίσκεστε σε μια πόλη του πρώτου αιώνα. Η πόλη αυτή, όπως πολλές άλλες, είναι χτισμένη πάνω σε λόφο. Ψηλότερα, στην κορυφή του λόφου, απλώνεται η άνω πόλη. Άφθονες πολυτελείς λευκές επαύλεις, πολλές από τις οποίες διαθέτουν περιφραγμένους κήπους, αστράφτουν στον ήλιο. Πρόκειται για τη συνοικία των πλουσίων. Πιο χαμηλά, διακρίνονται περισσότερα σπίτια διαφορετικού μεγέθους και σχήματος. Αυτά τα μεγάλα, πολυώροφα πέτρινα σπίτια των εμπόρων και των κτηματιών της μεσαίας τάξης είναι χτισμένα κατά μήκος των λιθόστρωτων δρόμων. Ακόμη πιο κάτω, στους πρόποδες του λόφου, βρίσκονται οι φτωχογειτονιές. Τα μικρά πληκτικά σπίτια που υπάρχουν εδώ μοιάζουν με κουτιά και είναι στριμωγμένα σε σοκάκια ή γύρω από μικρές αυλές.

Καθώς περπατάτε στους συνωστισμένους δρόμους, σας κατακλύζουν ήχοι και μυρωδιές. Οι γυναίκες μαγειρεύουν, γεμίζοντας τη γειτονιά με γαργαλιστικά αρώματα. Ακούτε ήχους από διάφορα ζώα και από τα παιδιά που παίζουν. Οι άντρες μοχθούν μέσα σε μαγαζιά γεμάτα θορύβους και δυσοσμία.

Τα εν λόγω σπίτια αποτελούσαν το επίκεντρο της ζωής των Χριστιανικών οικογενειών. Μέσα σε αυτά ζούσαν την καθημερινότητα, λάβαιναν πνευματική διδασκαλία και απέδιδαν λατρεία.

Τα Μικρότερα Σπίτια Όπως και σήμερα, το μέγεθος και το είδος των κατοικιών ποίκιλλε ανάλογα με την τοποθεσία και την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Τα πιο μικρά σπίτια (1) αποτελούνταν από ένα στενόχωρο, ανήλιο δωμάτιο στο οποίο ζούσε ολόκληρη η οικογένεια. Πολλά μικρά σπίτια είχαν τοίχους από πλίνθους ξεραμένους στον ήλιο. Άλλα είχαν τοίχους από χοντροπελεκημένες πέτρες. Και τα δύο αυτά είδη κατοικιών ήταν συνήθως χτισμένα πάνω σε πέτρινα θεμέλια.

Οι εσωτερικοί τοίχοι ήταν σοβατισμένοι και τα  δάπεδα επιστρωμένα, κάτι που απαιτούσε συνεχή συντήρηση. Όταν μαγείρευαν, ο καπνός έφευγε από τουλάχιστον ένα μικρό άνοιγμα στην οροφή ή στον τοίχο. Η επίπλωση περιοριζόταν στα απολύτως απαραίτητα.

Η χωμάτινη οροφή ήταν στρωμένη πάνω σε κλαδιά και καδρόνια τα οποία ήταν τοποθετημένα σε ξύλινα δοκάρια. Αυτά, με τη σειρά τους, στηρίζονταν σε στύλους. Στη συνέχεια το συμπιεσμένο χώμα της οροφής καλυπτόταν με επίχρισμα, και ως αποτέλεσμα το ταβάνι ήταν σχετικά υδατοστεγές. Στην ταράτσα ανέβαιναν συνήθως από μια εξωτερική φορητή σκάλα.

Τα σπιτικά των Χριστιανών, αν και τόσο μικρά, ήταν ευχάριστοι χώροι, όπου ακόμη και μια φτωχή οικογένεια μπορούσε να είναι πλούσια από πνευματική άποψη και ευτυχισμένη.

Η Μεσαία Τάξη Τα διώροφα πέτρινα σπίτια (2) της μεσαίας τάξης ήταν μεγαλύτερα και διέθεταν ξενώνα. (Μάρκος 14:13-16· Πράξεις 1:13, 14) Αυτό το ευρύχωρο ανώγειο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για συναθροίσεις καθώς και στις γιορτές. (Πράξεις 2:1-4) Εκείνα τα σπίτια, και τα ακόμη μεγαλύτερα σπίτια (3) των εμπόρων και των κτηματιών, κατασκευάζονταν από κομμάτια ασβεστόλιθου, συγκολλημένα με ασβεστοκονίαμα. Τα δάπεδα και οι εσωτερικοί τοίχοι καλύπτονταν με επίχρισμα, ενώ οι εξωτερικοί τοίχοι ήταν ασβεστωμένοι.

Κάποιο κλιμακοστάσιο οδηγούσε στα ανώγεια και στην ταράτσα. Όλες οι επίπεδες ταράτσες περιβάλλονταν από στηθαίο για να αποφεύγονται οι πτώσεις και άλλα ατυχήματα. (Δευτερονόμιο 22:8) Τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας, η ταράτσα αποτελούσε έναν ευχάριστο χώρο στον οποίο μπορούσε κανείς να αποσυρθεί και, καθισμένος κάτω από κάποιο αυτοσχέδιο σκίαστρο, να μελετήσει, να στοχαστεί, να προσευχηθεί ή να αναπαυτεί.​—Πράξεις 10:9.

Μολονότι συνήθως δεν στέγαζαν μόνο την άμεση οικογένεια, αυτά τα γερά σπίτια με τα μεγαλύτερα δωμάτια ήταν πιο άνετα, ενώ διέθεταν χωριστά υπνοδωμάτια και μεγαλύτερη κουζίνα και τραπεζαρία.

Τα Πιο Πολυτελή Σπίτια Τα σπίτια ρωμαϊκού ρυθμού (4) ποίκιλλαν σημαντικά όσον αφορά το μέγεθος, το σχεδιασμό και την κατασκευή. Διέθεταν ευρύχωρα δωμάτια που περιέβαλλαν μια μεγάλη αίθουσα φαγητού (το τρικλίνιο)​—τον πυρήνα των δραστηριοτήτων της οικογένειας. Ο σχεδιασμός μερικών σπιτιών περιλάμβανε και δεύτερο ή τρίτο όροφο, (5) ενώ κάποια ήταν καλλωπισμένα με περιφραγμένους κήπους.

Τα πιο πολυτελή σπίτια μπορεί να ήταν καλά εξοπλισμένα με περίτεχνα έπιπλα, μερικά από τα οποία ήταν διακοσμημένα με ένθετο ελεφαντόδοντο και χρυσάφι. Αυτά τα σπίτια πρόσφεραν διάφορες ανέσεις, όπως τρεχούμενο νερό και μπάνιο. Τα δάπεδα ίσως ήταν φτιαγμένα από ξύλο ή  πολύχρωμο μάρμαρο, οι δε τοίχοι μπορεί να ήταν επενδυμένοι με κέδρο. Για τη θέρμανση χρησιμοποιούσαν μαγκάλι. Στα παράθυρα τοποθετούσαν για ασφάλεια δικτυωτά, συνήθως ξύλινα, ενώ οι κουρτίνες πρόσφεραν κάποια προφύλαξη από τα αδιάκριτα βλέμματα. Οι φαρδείς πέτρινοι τοίχοι παρείχαν τη δυνατότητα να λαξεύονται καθίσματα στα περβάζια των παραθύρων.​—Πράξεις 20:9, 10.

Οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν πρόθυμοι να διαθέσουν και να μοιραστούν γενναιόδωρα τα υπάρχοντά τους, όσο μεγάλο ή μικρό και αν ήταν το σπίτι τους ή όποιο σχήμα και αν είχε. Έτσι λοιπόν, οι περιοδεύοντες επίσκοποι έβρισκαν χωρίς δυσκολία κάποια θερμή, φιλόξενη οικογένεια στην οποία μπορούσαν να μείνουν ωσότου ολοκληρώσουν τη διακονία τους σε εκείνη την πόλη ή κωμόπολη.​—Ματθαίος 10:11· Πράξεις 16:14, 15.

“Το Σπίτι του Σίμωνα και του Ανδρέα” Ο Ιησούς βρήκε θερμή φιλοξενία «στο σπίτι του Σίμωνα και του Ανδρέα». (Μάρκος 1:29-31) Το σπίτι αυτών των ψαράδων μπορεί να ήταν μέρος ενός συγκροτήματος από λιτά οικοδομήματα (6) χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, γύρω από μια εσωτερική λιθόστρωτη αυλή.

Σε αυτά τα σπίτια, οι πόρτες και τα παράθυρα έβλεπαν στην αυλή, στην οποία επικεντρώνονταν συνήθως οι καθημερινές δραστηριότητες, όπως ήταν το μαγείρεμα, το ψήσιμο και το άλεσμα των σιτηρών, καθώς επίσης οι κοινωνικές επαφές και το φαγητό.

Τα μονώροφα σπίτια στην Καπερναούμ κατασκευάζονταν από ανεπεξέργαστο τοπικό βασάλτη (ένα ηφαιστειακό πέτρωμα). Μια εξωτερική σκάλα οδηγούσε στην επίπεδη στέγη η οποία ήταν φτιαγμένη από συμπιεσμένο χώμα ή από πλάκες. Η στέγη ακουμπούσε σε καλάμια και καδρόνια που στηρίζονταν σε μεγαλύτερα δοκάρια. (Μάρκος 2:1-5) Τα εσωτερικά δάπεδα ήταν επιστρωμένα, και συνήθως τα κάλυπταν με πλεγμένα χαλάκια.

Τα συγκροτήματα των σπιτιών σχημάτιζαν δρόμους και σοκάκια δίπλα στη Θάλασσα της Γαλιλαίας. Η Καπερναούμ ήταν ιδανικός τόπος για τους ψαράδες που εξοικονομούσαν τα προς το ζην από τη θάλασσα.

«Από Σπίτι σε Σπίτι» Ανακεφαλαιώνοντας, τα σπίτια των Χριστιανών του πρώτου αιώνα ποίκιλλαν​—από τα πλινθόκτιστα σπίτια με το ένα και μοναδικό δωμάτιο ως τις μεγάλες, πολυτελείς πέτρινες επαύλεις.

Αυτά τα σπίτια δεν αποτελούσαν απλώς οικογενειακό καταφύγιο, αλλά και χώρο πνευματικής διδασκαλίας. Μέσα σε αυτά, οι οικογένειες απέδιδαν από κοινού λατρεία. Οι Χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε ιδιωτικά σπίτια για να μελετήσουν τις Γραφές και να απολαύσουν τη συναναστροφή με τους συλλάτρεις τους. Τα όσα μάθαιναν στα σπίτια τους τα έθεταν σε εφαρμογή καθώς εκτελούσαν το ύψιστης σημασίας έργο τους, δηλαδή το κήρυγμα και τη διδασκαλία «από σπίτι σε σπίτι» σε όλο το ρωμαϊκό κόσμο.​—Πράξεις 20:20.