Ndi Ekpenyene Ndinịm Sabbath Eke Urua ke Urua?
Ndi Ekpenyene Ndinịm Sabbath Eke Urua ke Urua?
KE UTỊT UTỊT iduọk isua 1980, n̄kpri otu mbon Ufọkabasi Methodist ẹma ẹmụm Suva, ibuot obio Fiji, ukat. Irenowo, iban, ye nditọwọn̄—emi ẹkesịnede ọfọn̄ uka ederi—ẹma ẹda ke itie ndụn̄ọde 70. Mmọ ẹma ẹtre kpukpru n̄kpọisan̄ oro ẹkpede okụk ọkọrọ ye ubomofụm oro awatde ke idụt oro ye enye oro akade m̀mê otode idụt en̄wen edi. Nso ikanam mmọ ẹnam n̄kpọ emi? Ẹkeyom ndinam idụt oro ẹfiak ẹtọn̄ọ ẹnịm Sabbath ọyọhọ ọyọhọ.
Ke Israel, ọtọn̄ọde ke 2001, ana kpukpru mbufa ufọk oro ẹnyenede ediwak enyọn̄ ẹnyene ke nsụhọde n̄kaha n̄kpọ umen owo ndọk ufọkenyọn̄ kiet, emi ekemede ndituak nda ke idemesie ke kpukpru enyọn̄. Ntak-a? Man otodo mme enyene-ifịk Jew emi ẹsinịmde Sabbath ọtọn̄ọde ke mbubreyo Friday esịm mbubreyo Saturday ẹdinam se mmọ ẹkotde “utom,” emi edide ndifịk ekop n̄kpọ umen owo ndọk ufọkenyọn̄.
Ẹkpan kpukpru utom ke Sunday ke Tonga, idụt emi odude ke Edem Usụk Pacific. Owo iyakke ubomofụm ọduọ, owo inyụn̄ iyakke nsụn̄ikan̄ adian do. Ẹbat ke ediomi ekededi oro ẹdụkde usen oro inyeneke ufọn. Ibet idụt Tonga ọdọhọ ke kpukpru owo, inamke n̄kpọ m̀mê ewe ido ukpono ke mmọ ẹka, ẹnyene ‘ndinịm Sunday ke edisana.’ Ntak-a? Man ofụri idụt ẹkpenịm Sabbath.
Nte mme uwụtn̄kpọ oro inọde mi ẹwụtde, ediwak owo ẹkere ke Abasi oyom mmimọ inịm Sabbath eke urua ke urua. Ke nditịm ntịn̄, ndusụk owo ẹdọhọ ke ndinịm Sabbath edi ata akpan n̄kpọ, sia ẹnịmde ke enye enyene n̄kpọ ndinam ye nsinsi edinyan̄a nnyịn. Ndusụk owo ẹdọhọ ke akakan ewụhọ Abasi edi ndinịm Sabbath. Nso idi Sabbath? Ndien ndi Bible eteme mme Christian ete ẹsinịm usen Sabbath kpukpru urua?
Nso Idi Sabbath?
Ẹda Ikọmbakara oro “Sabbath” ẹto ikọ Hebrew emi ọwọrọde “duọk odudu, tre, dop.” Okposụkedi emi mbụk Genesis ọdọhọde ke Jehovah Abasi ama odop utom edibot n̄kpọ ke ọyọhọ usen itiaba, ke eyo Moses ke ẹketeme ikọt Abasi ẹte ẹduọk odudu ke usen Sabbath emi edide hour 24. (Genesis 2:2) Ke ini nditọ Israel ẹkewọrọde ke Egypt ke isua 1513 M.E.N., Jehovah ama ọnọ mmọ manna ke utịbe utịbe usụn̄ ke wilderness. Ẹketeme mmọ ntem ẹban̄a ediwobi manna: “Mbufo ẹwobi enye ke usen itiokiet: edi ama edi ọyọhọ usen itiaba, emi edide sabbath, manna ididụhe ke esịt.” (Exodus 16:26) Ekem ẹsian nnyịn ke “mmọ [ẹma] ẹduọk odudu ke ọyọhọ usen itiaba,” ọtọn̄ọde ke ini emi utịn osopde ke mbubreyo Friday tutu esịm ini emi utịn osopde ke mbubreyo Saturday.—Exodus 16:30.
Esisịt ini ke ẹma ẹkenọ item oro, Jehovah ama ọnọ ewụhọ aban̄a edinịm Sabbath, onyụn̄ esịn enye ke otu Ibet Duop emi ẹkenọde Moses. (Exodus 19:1) Ọyọhọ inan̄ ke otu ibet oro ọdọhọ ubak ubak ete: “Ti usen sabbath nyụn̄ nịm enye [ke] edisana. Nam n̄kpọ ke usen itiokiet, nyụn̄ nam ofụri utom fo: edi ọyọhọ usen itiaba edi sabbath Jehovah Abasi fo.” (Exodus 20:8-10) Ke ntem, edinịm Sabbath ekedi ata akpan n̄kpọ ke uwem nditọ Israel.—Deuteronomy 5:12.
Ndi Jesus Ama Enịm Sabbath Eke Urua ke Urua?
Ih, Jesus ama esinịm Sabbath. Ẹsian nnyịn ntem ẹban̄a enye: “Ke ini uyọhọ ini edide edisịm, Abasi osio Eyen esie ọdọn̄, n̄wan aman enye, enye onyụn̄ esịne ke idak ibet.” (Galatia 4:4) Jesus akamana nte eyen Israel, ndien ke ntre enye okodu ke idak Ibet, emi ekesịnede ibet Sabbath. Ẹkebiat Ibet ediomi ẹfep ke ini Jesus akakpade. (Colossae 2:13, 14) Ndifiọk ini emi n̄kpọ emi eketịbede ayan̄wam nnyịn ifiọk nte Abasi esede n̄kpọ emi.—Se chart oro odude ke page 15.
Edi akpanikọ ke Jesus ama ọdọhọ ete: “Ẹkûkere ẹte n̄kedi ndibabiat Ibet m̀mê ikọ mme prọfet. N̄kedịghe ndibabiat, edi ndinam enye osu.” (Matthew 5:17) Edi nso ke ikọ oro “ndinam enye osu” ọwọrọ? Yak inọ uwụtn̄kpọ: Ọbọpufọk osu ediomi oro enye okodụkde ndibọp ufọk ke ndida utom ufọk oro n̄keberi, idịghe ke ndiwak n̄wed ediomi oro. Edi ke ndondo oro ẹkụrede utom ufọk oro nte andinyene okoyomde, ẹnam ediomi oro ẹkụre ndien ọbọpufọk oro inyeneke aba utom do. Kpasụk ntre, Jesus ibiatke, m̀mê ndiwak Ibet oro; utu ke oro, enye osu enye ke ndinịm enye ke mfọnmma usụn̄. Ke ndondo oro ẹkenịmde enye ẹma, Ibet oro etiede nte “ediomi” do ikọbọpke aba ikọt Abasi.
Ndi Ẹyom Mme Christian Ẹnịm Sabbath?
Sia Christ ekenịmde Ibet, ndi oyom mme Christian ẹnịm Sabbath eke urua ke urua? Apostle Paul ada odudu spirit ọbọrọ ete: “Ke ntre ẹkûyak baba owo kiet ekpe ikpe ọnọ mbufo ke edidia n̄kpọ ye edin̄wọn̄ n̄kpọ m̀mê kaban̄a usọrọ m̀mê edinịm obufa ọfiọn̄ m̀mê sabbath; koro mme n̄kpọ oro ẹdi mbukpọn̄ n̄kpọ eke edidide, edi ata idem n̄kpọ enyene Christ.”—Colossae 2:16, 17.
Ikọ oro ẹdade odudu spirit ẹtịn̄ do owụt ke mme n̄kpọ oro Abasi oyomde oto mme asan̄autom esie ẹkpụhọde. Ntak ukpụhọde emi? Koro mme Christian ẹdu ke idak obufa ibet, kpa “ibet Christ.” (Galatia 6:2) Akani Ibet ediomi oro ẹkedade Moses ẹnọ Israel ama etre ke ini n̄kpa Jesus okosude enye. (Rome 10:4; Ephesus 2:15) Ndi ewụhọ oro aban̄ade edinịm Sabbath ama etre n̄ko? Ih. Ke Paul ama ọkọdọhọ ke “ẹma ẹnam nnyịn itara ibọhọ Ibet,” enye ama etịn̄ aban̄a kiet ke otu Ibet Duop. (Rome 7:6, 7) Ke ntre, Ibet Duop—emi esịnede ibet Sabbath—ẹdi ubak Ibet emi eketrede. Mmọdo, owo iyomke mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹnịm Sabbath eke urua ke urua.
Ndikpụhọde nte nditọ Israel ẹkesituakde ibuot n̄kabade ntuak nte mme Christian etie ntem: Idụt ekeme ndikpụhọde ibet mmọ. Ke ndondo oro ẹsọn̄ọde obufa ibet oro, owo isidọhọke mme owo ẹnịm aba akani ibet oro. Idem okposụkedi emi ndusụk ewụhọ ke ibet oro ẹkemede ndidi ukem ye eke akpa ibet, mme ewụhọ eken ẹkeme ndikpụhọde. Ke ntre, oyoyom owo ekpep obufa ibet oro man enen̄ede ọfiọk m̀mê mme ewụhọ ewe ke ẹnịm idahaemi. Ke adianade oro, eti eyenisọn̄ oyoyom ndifiọk ini emi anade ẹtọn̄ọ ndinịm obufa ibet oro.
Kpasụk ntre, Jehovah Abasi ama ọnọ idụt Israel se ibede ibet 600, emi ekesịnede akpan ibet 10. Ibet emi ama esịne mme ewụhọ oro ẹban̄ade ido uwem, uwa, nsọn̄idem, ye edinịm Sabbath. Edi Jesus ama ọdọhọ ke mme anditiene imọ oro ẹdade edisana spirit ẹyet aran, ẹdidi obufa “idụt.” (Matthew 21:43) Ọtọn̄ọde ke isua 33 E.N., idụt emi ama enyene obufa ibet, emi ẹdade akpan ibet iba ẹbọp—oro edi, ima Abasi ye ima mbọhọidụn̄. (Matthew 22:36-40) Okposụkedi emi “ibet Christ” esịnede ediwak item emi ẹbietde Ibet oro ẹkenọde Israel, ediwak ẹnen̄ede ẹkpụhọde ndien owo iyomke-yom aba ndusụk. Ibet edinịm Sabbath eke urua ke urua esịne ke otu mbon oro mîyomke ẹnịm aba.
Ndi Abasi Okpụhọ Mme Edumbet Esie?
Ndi ndikpụhọ Ibet Moses n̄kabade nda ibet Christ owụt ke Abasi okpụhọde mme edumbet esie? Baba. Kpasụk nte ete m̀mê eka ekemede ndikpụhọ mbet emi enye ọnọde nditọ esie ke ntak isua ye idaha mmọ, ntre ke Jehovah okpụhọ ibet oro enye oyomde ikọt esie ẹnịm. Apostle Paul eketịn̄ ntem aban̄a n̄kpọ emi: “Mbemiso mbuọtidem ekedide edisịm, ẹkenịm nnyịn ke itie ukpeme ke idak ibet, ẹkwi nnyịn ẹbaha ke idak ukpeme, nditie mbet mbuọtidem oro ẹdiyararede. Mmọdo Ibet ama akabade edi andikpeme nnyịn adade esịm Christ, man ẹkpebat nnyịn ke edinen oto ke mbuọtidem. Edi ke emi mbuọtidem ama ekedisịm, nnyịn idụhe aba ke idak andikpeme.”—Galatia 3:23-25.
Nso ebuana ke se Paul etịn̄de enyene ye Sabbath? Kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi: Ke ini owo edide eyen ufọkn̄wed, ekeme ndiyom enye esikpep akpan n̄kpọ kiet, utọ nte utom usọeto, ke akpan usen kiet kpukpru urua. Edi enye ama okụre n̄wed, enye ekeme ndida usọ oro enye ekekpepde nnam utom kpukpru usen ke urua, idịghe ke usen oro kpọt. Kpasụk ntre, nditọ Israel ẹkenyene ndisio usen kiet kpukpru urua nda nduọk odudu nnyụn̄ ntuak ibuot ke ini mmọ ẹkesinịmde Ibet Moses. Edi ẹyom mme Christian ẹtuak ibuot ẹnọ Abasi kpukpru usen, idịghe usen kiet kpọt ke urua.
Edi ndi ọdiọk ndisio usen kiet kpukpru urua nda nduọk odudu nnyụn̄ ntuak ibuot? Baba. Ikọ Abasi ayak enye oro ọnọ enyene-idem ebiere, ete: “Owo kiet abat ke usen kiet asana akan en̄wen. Owo en̄wen abat ke kpukpru usen ẹdi ukem ukem. Owo kiet kiet enyene ndibiere ke idem esiemmọ.” (Rome 14:5, God’s Word) Okposụkedi emi ndusụk owo ẹmekde ndida ke usen kiet asana akan mbon eken, Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ke Abasi iyomke mme Christian ẹnịm Sabbath eke urua ke urua.
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 12]
“Mbufo ẹwobi enye ke usen itiokiet: edi ama edi ọyọhọ usen itiaba, emi edide sabbath, manna ididụhe ke esịt.”—EXODUS 16:26
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 14]
“Ibet ama akabade edi andikpeme nnyịn adade esịm Christ, man ẹkpebat nnyịn ke edinen oto ke mbuọtidem. Edi ke emi mbuọtidem ama ekedisịm, nnyịn idụhe aba ke idak andikpeme.”—GALATIA 3:24, 25
[Ekebe/Ndise ke page 13]
Edinịm Sabbath Eke Urua ke Urua ke Ukem Usen ke Kpukpru Ebiet
Mbon oro ẹnịmde ke ana mmimọ inịm Sabbath eke urua ke urua ke ukem usen ke kpukpru ebiet ẹnyene mfịna kiet. Emi edi ntre koro ndusụk idụt ẹda usen kiet ẹsọp ẹkan ndusụk. Odu ndamban̄a udịm oro ẹdụride ẹbe Inyan̄ibom Pacific (m̀mê, ke n̄wed ndise obio). Mme idụt oro ẹdude ke ubọk ufien ẹda usen kiet ẹsọp ẹkan mme idụt oro ẹdude ke ubọk nnasia.
Ke uwụtn̄kpọ, edieke edide Sunday ke Fiji ye Tonga, edi Saturday ke Samoa ye Niue. Ke ntre, edieke owo enịmde Sabbath ke Fiji ke Saturday, mbon ido ukpono mmọ ke Samoa, emi edide kilomita 1,145 kpọt, ẹdisụk ẹnanam utom sia edide Friday do.
Mbon Ufọkabasi Seventh-Day Adventist ke Tonga ẹsịnịm Sabbath mmọ ke Sunday, ẹte ke ndinam ntre anam mmimọ inịm Sabbath ke ukem ini ye nditọete mmimọ ke Samoa, emi ebede kilomita 850 esisịt. Edi, kpa ke ukem ini oro, mbon Ufọkabasi Seventh-Day Adventist ke Fiji, emi mîyọhọke kilomita 800, inịmke Sabbath sia edide Sunday do, ndien mmọ ẹsịnịm Sabbath ke Saturday!
[Ndise]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se idem n̄wed)
\
\
\
\ SAMOA
\
— ― ― ― ― ― ― ―
FIJI \
Sunday \ Saturday
\
\
TONGA \
\
\
\
[Chart ke page 15]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹnyenede Nditi Kaban̄a Sabbath:
Okposụkedi emi ufan̄ikọ Bible ekemede ndidọhọ ẹnịm Sabbath eke urua ke urua, inyene ndifiọk ini emi ẹketịn̄de ikọ emi.
4026 M.E.N. MBEMISO EYO MOSES
ẸBOT ADAM Owo ikọnọhọ ibet Sabbath mbemiso
eyo Moses ye eyo nditọ Israel.
1513 M.E.N. IBET EMI ABASI ỌKỌNỌDE ISRAEL
ẸNỌ ISRAEL IBET Owo ikọnọhọ idụt en̄wen ibet Sabbath.
(Psalm 147:19, 20) Ẹkenọ enye nte
“idiọn̄ọ” ke ufọt Jehovah ye nditọ Israel.
Sabbath eke urua ke urua ekedi kiet
kpọt ke otu ediwak Sabbath oro
ẹkewụkde nditọ Israel ẹte ẹnịm.
—Leviticus 16:29-31; 23:4-8; 25:4, 11;
33 E.N. IBET CHRIST
UTỊT IBET ORO ẸKENỌDE ISRAEL Ke isua 49 E.N., ke ini mme apostle
ye mbiowo ke Jerusalem ẹkebierede
se ẹyomde ẹto mme Christian, mmọ
ikọdọhọke ke ẹyom mme Christian
ẹnịm Sabbath eke urua ke urua.
Ama afịna apostle Paul ke ini mme
Christian ẹkenịmde mme akpan usen.
2010 E.N.
[Ndise ke page 11]
N̄wedmbụk n̄kpọntịbe ẹma ẹtọt ẹban̄a itie ndụn̄ọde oro mbon Ufọkabasi Methodist ẹkedade man ẹnyịk mbon Fiji ẹfiak ẹtọn̄ọ ẹnịm Sabbath ọyọhọ ọyọhọ
[Ebiet ẹdade n̄kpọ ẹto]
Ẹbọ ẹto Fiji Times