Ir al contenido

Biblia chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ na̱samana

Biblia chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ na̱samana

Biblia chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ na̱samana

¿NDÁAÑA chi̱ndeétáʼan xíʼin iin ta̱a ta̱ xi̱ndikaa̱ ti̱xin iin grupo na̱ yiví na̱ naní rastafari ña̱ va̱ʼa na̱samara ña̱ tákura ta saátu ña̱ sándakoora ña̱ sáa-inira xínira na̱ yiví yaa? ¿Nda̱chun iin ta̱ loʼo ta̱ kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yo sa̱ndákoora ña̱ xi̱xikóra droga ta na̱samara ki̱ʼva ña̱ íyora? Ná taxiyó ka̱ʼa̱n miína xíʼinyó.

“Sa̱ndákoi̱ ña̱ kundasi kunii̱ inkana” (TA̱ HAFENI NGHAMA)

KU̱I̱YA̱ ÑA̱ KÚÚMIÍRA: 34 KU̱I̱YA̱

PAÍS: ZAMBIA

INKA ÑA̱ KE̱ʼÉRA: XI̱KUURA RASTAFARI

ÑA̱ NDO̱ʼI̱: Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndikaa̱ guerra, síʼi̱ ki̱tañá ñuu Namibia ta nda̱kutáʼanñá xíʼin na̱ Organización del Pueblo de África del Suroeste (Tu̱ʼun inglés káʼa̱nna xíʼinña SWAPO). Na̱yóʼo kúú na̱ xi̱kanitáʼan xíʼin na̱ xi̱niʼi chíñu ñuu Namibia tiempo saá. Síʼi̱ ni̱xa̱a̱ñá iin lugar nu̱ú xi̱ndakiʼinna na̱ kée inka ñuu chí Zambia, ta kán ka̱ku yi̱ʼi̱.

Nani tá ka̱kui̱ ta nda̱a̱ tá xi̱kuumiíi̱ xa̱ʼu̱n ku̱i̱ya̱ ni̱xi̱yoi̱ xa̱a̱ síín síín lugar ña̱ xi̱kuumií na̱ SWAPO. Na̱ grupo yóʼo, xi̱kuuna na̱ xi̱kuni chindeétáʼan xíʼin ñuu Namibia, xi̱sanáʼa̱na na̱ va̱lí xa̱ʼa̱ política ta saátu ña̱ kundasína kunina na̱ yiví yaa.

Tá xi̱kuumiíi̱ 11 ku̱i̱ya̱ xi̱kuni̱i̱ xa̱i̱ ndu̱i̱ cristiano, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱xa̱ʼi̱n nu̱ú iin ta̱ su̱tu̱ chí veʼe-ñu̱ʼu nu̱ú ni̱xi̱yoi̱, nu̱ú xi̱xaʼa̱n na̱ católico, na̱ luterano ta saátu na̱ anglicano, xíʼin inkakana. Soo, ta̱ su̱tu̱ yóʼo kǒo níxiinra keʼíi̱ña. Sa̱ndákavaní ña̱yóʼo inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱kán sa̱ndákoi̱ ña̱ kándíxai̱ ña̱ íyo iin Ndióxi̱ ta ndu̱i̱ ateo. Ni ku̱u ndiʼi ña̱yóʼo, tá xi̱kuumií 15 ku̱i̱ya̱, nda̱kutáʼi̱n xíʼin na̱ rastafari. Keʼíi̱ ña̱yóʼo saáchi xi̱kutóoní yaa reggae, soo saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ná kǒo ixandi̱va̱ʼakana xíʼin na̱ yiví tu̱ún na̱ ndoo chí África. Ke̱ʼíi̱ ku̱a̱ʼání rasta xi̱nii̱ ña̱yóʼo táki̱ʼva íyo lazo ña̱ kátún kuvina saá íyoña saá kúú ña̱ íyo yixí xi̱ni na̱ rastafari, ki̱xáʼíi̱ xáʼmii̱ marihuana, sa̱ndákoi̱ ña̱ kuxui̱ ku̱ñu ta nina yivá xi̱xixi̱ ta xi̱ndakiʼin tu̱ʼun na̱ yiví tu̱ún. Soo ni saá, kǒo nínasamai̱ ki̱ʼva ña̱ tákui̱ chi xi̱keʼíi̱ ña̱ xi̱kuni miíi̱ ta xi̱xitoi̱ película nu̱ú xi̱kanitáʼanna. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tá xi̱kaʼi̱n nina tu̱ʼun kini xi̱xiniñúʼi̱.

BIBLIA CHI̱NDEÉTÁʼANÑA XÍʼI̱N ÑA̱ NA̱SAMAI̱ ÑA̱ KÉʼÍI̱: Tá ku̱i̱ya̱ 1995, tá xi̱kuumií 20 ku̱i̱ya̱, nda̱kanixi̱níi̱ ndáaña keʼíi̱ xíʼin ña̱ tákui̱. Xa̱a̱ ni̱xi̱yo loʼo tiempo ña̱ xi̱kaʼvii̱ ndiʼi tutu ña̱ xi̱tavá na̱ rastafari ña̱ xi̱xaa̱ ndaʼi̱, ta sava ña̱yóʼo xi̱kaʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, soo va̱ása níxa̱a̱ña nda̱a̱ níma̱i̱. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, nda̱kaxii̱n ña̱ kaʼvi miíi̱ Biblia.

Iin ta̱ migoi̱ ta̱ rastafari, ta̱xira iin tutu ña̱ tavá na̱ testigo Jehová ndaʼi̱. Ta ndi̱ku̱n ki̱xai̱ káʼviña xíʼin Biblia ña̱ xi̱kuumiíi̱. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo na̱túʼi̱n xíʼin na̱ testigo, ta xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼanna xíʼi̱n, ndakundeíi̱ sa̱kúaʼakai̱ xa̱ʼa̱ Biblia. Soo tá kúma̱níka sakúaʼi̱ xíʼi̱n na̱yóʼo, xi̱niñúʼu nasamai̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ xi̱keʼíi̱.

I̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼi̱n ña̱ ndakoi̱ kaʼmii̱ ta saátu ña̱ koʼi̱ ndixi nda̱a̱ xi̱nii̱ (2 Corintios 7:1). Saátu nda̱savíi̱ miíi̱ nda̱a̱ xa̱ʼndai̱ rasta ña̱ ni̱xi̱yo xi̱níi̱ sa̱ndákoi̱ ña̱ kotoi̱ película nu̱ú yáʼa ña̱ kini, ta nda̱a̱ na̱samai̱ ki̱ʼva ña̱ káʼi̱n (Efesios 5:3,4). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, sa̱ndákoi̱ ña̱ kundasi na̱ yiví yaa (Hechos 10:34,35). Ta ña̱ va̱ʼa ke̱ʼíi̱ ndiʼi ña̱yóʼo, siʼna sa̱ndákoi̱ ña̱ kuniso̱ʼi̱ yaa ña̱ xi̱chindaʼá miíi̱ ña̱ kundasi kuni̱ inka na̱ yiví ta saátu sa̱ndákoi̱ ña̱ kutáʼi̱n xíʼin na̱ migoi̱ na̱ kǒo ní xi̱chindeétáʼan xíʼi̱n ña̱ keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa.

Tá sa̱ndákoi̱ ña̱ keʼíi̱ ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa yóʼo, na̱ndukúi̱ iin Salón ña̱ Reino na̱ Testigo Jehová. Ta saá kúú ña̱ ki̱xai̱ káʼvii̱ Biblia xíʼin na̱yóʼo ta ni̱xa̱i̱ nda̱kuchii̱. Na̱ veʼi̱ kǒo níkutóona ña̱yóʼo. Ta síʼi̱ nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼi̱n ña̱ ná ku̱ʼi̱n xíʼin nda̱a̱ ndáaka veʼe-ñu̱ʼu soo ná va̱ása koona na̱ Testigo Jehová. Ta iin na̱ táʼanñá na̱ xi̱kuumií iin chiñu káʼnu ti̱xin gobierno ndiʼi tiempo xi̱kusikindaana yi̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxii̱n ke̱ʼíi̱.

Ni kǒo níxiin na̱ veʼi̱ ta nda̱a̱ xi̱kusikindaana yi̱ʼi̱, ndakúní ni̱xi̱yo inii̱ xa̱ʼa̱ yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo ta̱ Jesús nu̱ui̱ xíʼin ña̱ sa̱náʼa̱ra. Ta xi̱kundaa-inii̱ na̱ Testigo Jehová kúúna religión ña̱ nda̱a̱, saáchi ndiʼi ña̱ xi̱sanáʼa̱na yi̱ʼi̱ xi̱kitáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ndiʼi tiempo kándíxana ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna nu̱ú tu̱ʼunra, nátúʼunna xíʼin ndiʼi na̱ yiví (Mateo 28:19,20; Hechos 15:14). Ta va̱ása kíʼvina xíʼin política (Salmo 146:3,4; Juan 15:17,18).

ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ NDA̱KIʼI̱N: Tíxa̱ʼvi ña̱ ndíku̱i̱n ña̱ káʼa̱n Biblia va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼi̱n. Saáchi, va̱ása xáʼmikai̱ marihuana, chi xíʼin ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání xu̱ʼún xi̱sandíxaʼíi̱ yo̱o̱ tá yo̱o̱. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, va̱ása sánaka xi̱níi̱, ta va̱ʼaníka kúnii̱ vitin.

Tá loʼoví xi̱kuni̱ vií koi̱, soo nda̱a̱ vitin va̱ʼa íyoi̱. Ta mií ña̱ ndáyáʼviva̱ʼaka kúú ña̱ va̱ʼaní kítáʼi̱n xíʼin Ndióxi̱ vitin (Santiago 4:8).

“Ku̱chiñui̱ sa̱ndákoi̱ ña̱ kamaní xi̱sa̱íi̱” (TA̱ MARTINO PEDRETTI)

KU̱I̱YA̱ ÑA̱ KÚÚMIÍRA: 43 KU̱I̱YA̱

PAÍS: AUSTRALIA

INKA ÑA̱ KE̱ʼÉRA: XI̱XAʼNÍRA NA̱ YIVÍ TA XI̱XIKÓRA DROGA

ÑA̱ NDO̱ʼI̱: Tá ni̱xi̱yo loʼi̱, na̱ veʼi̱ ku̱a̱ʼání lugar ni̱xi̱yona; ni̱xi̱yondi̱ ñuu náʼnu, ñuu válí, ta nda̱a̱ ni̱xi̱yo tiempo ni̱xi̱yondi̱ iin lugar nu̱ú kǒo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa níxi̱yo. Va̱ʼaní ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéndi̱ xíʼin na̱ primoi̱ xíʼin na̱ xitoi̱. Xi̱tinndi̱ ti̱a̱ká, xi̱xaʼníndi̱ kití ta xi̱keʼéndi̱ juguete ña̱ naní bumerán, ta xi̱keʼéndi̱ inkaka ña̱ʼa.

Ndiʼi tiempo xi̱kutóoníi̱ kanitáʼi̱n, saáchi yivái̱ boxeador xi̱kuura, ta tá loʼovíi̱ sa̱náʼa̱ra yi̱ʼi̱ kanitáʼi̱n. Tá xa̱a̱ xa̱ʼnui̱ ku̱a̱ʼání tiempo xi̱xiʼi̱ ndixi. Na̱ migoi̱ xíʼin .miíi̱ xi̱kutóoníndi̱ kanitáʼanndi̱. Xi̱ndisondi̱ navaja xíʼin yitu̱n tú sásikína béisbol, sava yichi̱ nda̱a̱ o̱ko̱ na̱ yiví xi̱kanitáʼandi̱ xíʼin á ku̱a̱ʼákana.

Ña̱ va̱ʼa kuumiíi̱ xu̱ʼún, xi̱xikói̱ droga ta saátu ña̱ xi̱ ixakuíʼna na̱ xi̱kachíñu chí nu̱ú xi̱kixa̱a̱ barco. Saátu xi̱kachíñui̱ nu̱ú na̱ xi̱xikó droga, ña̱ xi̱ndakiʼi̱n xu̱ʼún ndaʼa̱ na̱ xi̱niká nu̱úna ta xi̱sayíʼvina xíʼin tu̱xi̱í. Ta ña̱ xi̱kaʼi̱n kúú: “Kaʼníi̱, á kuvii̱”. Xíʼin ña̱yóʼo xi̱kuni̱ ndu̱i̱ iin ta̱ xáʼní.

BIBLIA CHI̱NDEÉTÁʼANÑA XÍʼI̱N ÑA̱ NA̱SAMAI̱ ÑA̱ KÉʼÍI̱: Ndákaʼíi̱n ña̱ xi̱kaʼa̱nna xa̱ʼa̱ na̱ testigo Jehová tá ni̱xi̱yo loʼi̱. Soo, tá xi̱kuumiíi̱ yáʼaka veinte ku̱i̱ya̱ xi̱kuni̱ kunda̱a̱-inii̱ xa̱ʼa̱na, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱nda̱ka̱tu̱ʼíi̱n síʼi̱ xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. U̱vi̱ kuití ki̱vi̱ ni̱ya̱ʼa ta iin ta̱ Testigo ta̱ naní Dixon ka̱nindaʼa̱ra yéʼíi̱. Iin rato loʼo na̱túʼun xíʼin táʼanndi̱, tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ná ku̱ʼi̱n reunión xíʼinra. Ta nani saá xa̱a̱ íyo veinte ku̱i̱ya̱ ña̱ xáʼi̱n reunión. Xi̱kutóoní ña̱ ndiʼi ña̱ xi̱nda̱ka̱tu̱ʼíinna xíʼin Biblia xi̱ndakuiinna.

Sa̱náʼa̱na yi̱ʼi̱ ña̱ ndáyáʼviní na̱ yiví nu̱ú Jehová, ni savana kǒo íxato̱ʼónara (2 Pedro 3: 9). Saátu sa̱kúaʼi̱ ña̱ kúúra yivái̱ ta kúʼvi̱ní-inira xínira yi̱ʼi̱ ta kundaara yi̱ʼi̱ ni inkana ná kǒo keʼénaña. Chi̱ka̱a̱níña ndee̱ xíʼi̱n tá ku̱ndaa̱-inii̱, ña̱ tá ná nasamai̱ ña̱ xi̱keʼíi̱, Jehová ixakáʼnu-inira xa̱ʼíi̱. Ta iin texto ña̱ sándakanda̱ní-inii̱ kúú: Efesios 4:22-24. Yóʼo káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ “xíniñúʼu sandákooyó ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yoyó tá ya̱chi̱” ta “xíniñúʼu kixáʼayó ndasaxa̱áyó ki̱ʼva ña̱ kéʼéyó ta ná kooña nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ mií Ndióxi̱”.

Mií ña̱ nda̱a̱ i̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼi̱n sandákoi̱ ndiʼi ña̱ xi̱keʼíi̱ tá ya̱chi̱. Ni̱xi̱yo sava ki̱vi̱ va̱ása níxi̱xaʼmi̱ droga, soo tá xi̱ndiʼi semana xi̱ndakutáʼi̱n xíʼin na̱ migoi̱, ta xi̱ndikoi̱ xi̱keʼíi̱ ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa yóʼo. Ki̱ʼin kuenta ña̱ va̱ása kivi vií koi̱ tá ná ndakundeíi̱ kitáʼi̱n xíʼin na̱kán, xa̱ʼa̱ ña̱kán sa̱ndákoi̱ ña̱ kítáʼi̱n xíʼin na̱yóʼo ta nda̱kiʼi̱n ku̱a̱ʼi̱n koi̱ inka ñuu. Sava na̱yóʼo xi̱kuni̱na ku̱ʼu̱nna xíʼi̱n ta ka̱ndíxavai̱, soo tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱nndi̱ yichi̱ ki̱xáʼana táxina marihuana ndaʼíi̱. Ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinna ña̱ va̱ása kaʼmikai̱, ta tá xa̱a̱ kuyatin xa̱a̱ndi̱ ñuu kán, nda̱taʼvíndi̱. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo, ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ na̱yóʼo ni̱xa̱ʼa̱nna i̱xa̱kuiʼnana ini iin banco xíʼin tu̱xi̱í

ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ NDA̱KIʼI̱N: Tá sa̱ndákoi̱ ña̱ kutáʼi̱n xíʼin na̱ migoi̱ kán, kamaní ki̱xai̱ nasamai̱ ki̱ʼva ña̱ íyoi̱. Ni̱xa̱i̱ nda̱kuchi ta ndu̱i̱ Testigo Jehová tá ku̱i̱ya̱ 1989. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ku̱ʼvai̱ xíʼin na̱ yivái̱ ni̱xa̱a̱na nduuna Testigo.

Vitin kúsi̱íní-inii̱, ta xa̱a̱ yáʼaka diecisiete ku̱i̱ya̱ tindaʼíi̱ ta xa̱a̱ íyo u̱ni̱ se̱ʼi̱. Vitin kivi ka̱ʼi̱n ña̱ va̱ása kamaka sái̱, ni ña̱ kúsi̱kindaana yi̱ʼi̱. Saátu sa̱kuaʼi̱ kuʼvi̱-inii̱ kunii̱ ndiʼi na̱ yiví, ni nda̱a̱ ndáaka ñuu ke̱ena á nda̱a̱ ndáaka tu̱ʼun ka̱ʼa̱nna (Apocalipsis 7:9). Kǒo nándosoi̱ xa̱ʼa̱ tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús chi saá kúu ña̱ ndo̱ʼi̱: “Tá ndíku̱nndó ña̱ sánáʼi̱ ndóʼó, mií ña̱ ndixa kúúndó discípuloi̱; sakúaʼandó ña̱ nda̱a̱, ta tá ná kunda̱a̱-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ sa̱ñándó” (Juan 8:31,32).

[Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ʼná]

Ta ña̱ va̱ʼa ke̱ʼíi̱ ndiʼi ña̱yóʼo, siʼna sa̱ndákoi̱ ña̱ kuniso̱ʼi̱ yaa ña̱ xi̱chindaʼá miíi̱ ña̱ kundasi kuni inka na̱ yiví

[Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ʼná]

Na̱ migoi̱ xíʼin miíi̱ xi̱kutóoníndi̱ kanitáʼanndi̱. Xi̱ndisondi̱ navaja xíʼin yitu̱n tú sásikína béisbol, sava yichi̱ nda̱a̱ o̱ko̱ na̱ yiví xi̱kanitáʼandi̱ xíʼin á ku̱a̱ʼákana