¿Tukuy imapichu honrado kananchis?

LLAPA runan mayninpiqa honrado kanku; wakintaq yaqa llapanpi. Ichaqa ¿hayk’a runatan reqsinki tukuy imapipas honrado kaqta?

Kay tiempopiqa imaymanapin rikukushan mana honrado kay. Runakunaqa yachankuña “aman suwakunkichu”, nisqa kamachikuyta chaypas, imaymanapin suwakunku (Éxodo 20:15). Wakinpaqqa manan huchachu mayninpi suwakuyqa. ¿Imaraykun chayta yuyaykunku? Chaymantan qatiqninpi yachasunchis.

¿Wakcha kaspachu suwakusunman?

Roma llaqtapi huk kamachikuqmi nirqan: “Wakcha-kaymantan mana allinkunaqa paqarimun”, nispa. Chaymi wakinqa ninku: “Wakcha kaspaymi suwakuni”, nispa, wakin runakunapas allinpaqchá chaytaqa qhawarinku. Ichaqa, ¿imatan Jesús chaymanta nirqan? Jesusqa ‘khuyapayarqanña’ wakcha runakunata chaypas, manan hayk’aqpas suwakuytaqa allinpaqchu qhawarirqan (Mateo 9:36). Chhaynari, ¿imatan ruwanman wakcha runa?

Kasukunanmi Diospa kamachikusqanta, kallpachakunantaqmi imapipas llank’ananpaq, chhaynapin Diosqa khuyapayanqa, yanapanqataq ima necesitasqantapas tarinanpaq (Salmo 37:25). Paymi prometewanchis: “Señor Diosqa chanin runataqa manan hinallatachu yarqasqata qhawan, millay runakunaq munapakusqantan ichaqa qolluchinqa”, nispa (Proverbios 10:3). ¿Wakcha runa confianmanchu chay promesapi? Chaypaq Victorine sutiyoq viudamanta yachasunchis.

Payqa phisqa wawayoqmi, escuelapitaq kashankupas, tiyasqan llaqtapiqa gobiernopas pisillatan yanapan wakchakunataqa, chaymi paypaqqa sasapuni wawankuna uyway. Payqa sapa p’unchaymi callekunapi vendespa llank’an, chaypiqa munaspaqa suwakuyta atinmanmi, ichaqa manan chayta ruwanchu. Aswanpas kallpachakunmi llank’ananpaq. ¿Imaraykutaq mana suwakuyta munanchu?

Paymi nin: “Diospaqqa honrado-kaymi allin, chhayna kasaq chayqa yanapawanqan. Wawaykunapas ñoqata rikuwaspallankun honrado kaytaqa yachanqaku”, nispa.

¿Imaynan kashan honrado kasqanwan? Paymi nillantaq: “Kanmi mikhunayku, p’achayku, maypi tiyanaykupas. Mayninpiqa  qonqayllan onqoyku, chaymi amigoykunamanta yanapayta mañakuni. Paykunaqa yachankun honrada kasqayta imaynapi tarikusqaytapas, chaymi yanapawallanku.

“Wawaykunapas honrado kaytan yachashanku. Huk kutinmi wasimasiy mesa pataypi qolqeta rikuspa tapuwarqan: “¿Manachu manchakunki wawaykikuna qolqe hoqarikunankumanta?” nispa. “Manan wawaykunaqa hayk’aqpas chaytaqa ruwankumanchu” niqtiytaq mana creewarqanchu. Chaymi mana yachashallaqtiy wawaykunata pruebaman churasqa. Wasiypin qolqeta saqesqa alayrillapi. Paqaristin kutimuspanmi kasqallanpi qolqeta tarisqa, chaymi admirakusqaraq. Ñoqapaqqa honrado wawakunayoq kaymi aswan allin imaymanayoq kanaymantaqa”, nispa.

¿“Lliwpas suwakunkumá” ninkichu?

Yaqa llapankun llank’asqankupi suwakunku, chaymi askha ninku: “Lliwpas suwakunkumá, ¿chaychu ñoqa mana suwakuyman?” nispa. Ichaqa Biblian nin: “Aman askha runata qatikunkichu mana allinta ruwanapaq”, nispa (Éxodo 23:2). ¿Allinchu chayta kasukuy? Chaypaq yachasunchis Victoire sutiyoq warmimanta.

19 watayoq kashaqtinmi huk llank’anata tarikurqan palmeraq rurunmanta aceite ruwana fabricapi. Chaypin cuentata qokurqan tawa chunka warmi llank’aqmasinkuna pakallapi canastankupi chay rurukunata horqomusqankuta. Chaytaqa vendeqkun kinsa otaq tawa p’unchay llank’asqanku qolqeman hinaraq. Llapankupunin chaytaqa ruwaqku, chaymi paypa ruwanantapas munaqku. Ichaqa payqa manan kasukuqchu, nirqantaqmi: “Ñoqapaqqa honrada kaymi aswan allinqa”, nispa. Chaymi burlakusqaku: “Zonzan kanki”, nispa.

Huk kutinmi fabricamanta lloqsimushaqtinku qonqaylla jefenku chaypi rikhurisqa, hinaspa canastankuta t’aqwiyta qallarisqa. Llapankuqpin tarisqa chay sach’aq rurunkunata, payllaqpiñas mana. Chayraykun llapanku mana pagoyoq iskay semana llank’asqaku, wakintaq qarqosqa kapusqaku. Chhaynapin paykuna yachasqaku payqa mana zonzachu kasqanta.

¿“Tarikuqtiyqa ñoqaqñan” niwaqchu?

¿Imatan ruwanki imatapas askha valorniyoqta tarikuspa? Askha runakunan dueñochakapunku tarikusqankuta, manan yuyankupaschu kutichipuytaqa. Paykunan ninku: “Tarikuqtiyqa ñoqaqñan, chayqa manan suwakuychu, hinaspapas dueñonqa manañan maskhanmanñachu, sasachá kutichipuyqa kakun”, nispa.

Ichaqa, ¿ima ninmi Dios chaymanta? ¿Allinchu chay kanman? Manan. Chaymi Israel runakunata kamachirqan ima tarikusqankutapas ama hap’ikapunankupaq, aswanmi nirqan: ‘Waqaychanki dueñon maskhamunankama, maskhaspa tarimuqtintaq qopunki’, nispa (Deuteronomio 22:1-3). Manachus tarikusqanta willanman karqan chayqa, suwamantan tumpachikunman karqan (Éxodo 22:9). ¿Allinraqchu kanman ñoqanchispaq chay kamachikuy? Chaypaqmi yachasunchis Christine sutiyoq warmimanta.

Payqa directoran huk escuelapi. Llaqtanpiqa qolqenkutaqa k’uyuspan waqaychanku, chaymi paypas miércoles p’unchaypi sueldonta chaskispa chhaynata carteranman waqaychasqa. Chaymantataq apuraylla mototaxipi huñunakuyninman risqa. Chayaspataq sencillonta maskhakusqa pagananpaq, ichaqa tutataq karqan chayqa manan cuentata qokusqachu k’uyusqan qolqenta urmachisqanta.

Chay qhepallamanmi 19 watayoq Blaise chayamusqa, payqa manan chaymantachu karqan, Blaiseqa amigonwanmi tupananku kasqa Christineq uraykusqan sitiollapitaq. Hinaspan rikusqa huk k’uyu qolqeta, hoqarispataq bolsillorqokusqa. Huñunakuy tukuytataq amigonman willasqa callepi qolqe tarikusqanta,  pipas maskhaqtinqa waqyanankupaq hinaspa reqsikapunanpaq.

Chay tutan Christineqa wasinman chayaspa “rass” nirqosqaraq qolqen chinkachisqanta yachaspa. Paqaristinmi Josephine amiganman willasqa qolqen chinkachisqanmanta, paytaq willasqa Blaise huñunakuynin p’unchay tarikusqanta. Christineqa waqyasqan, willasqataq hayk’a chinkachisqanta, chaymi kutichipurqan. ¡Christineqa maytan kusikurqan! Blaisepas kusikurqanmi. Manaña chay qolqeq dueñon askha p’unchaykuna rikhurimurqanchu chaypas, payqa manan dueñochakurqanchu, aswanpas ninmi: “Chay qolqetaqa imaymanapin gastayman karqan, ichaqa astawanqa kusikurqani kutichipuspaymi”, nispa.

¿Imaraykun honrado kanku?

Victorinewan, Victoirewan, Blaisewanqa manan kuskachu tiyanku nitaqmi reqsinakunkupaschu. Ichaqa llapankupas Jehová Diospa testigonmi kanku, honrado kaytan munankupas Bibliaq nisqanman hina. Suyakushankutaq Jehová Diospa prometesqan “mosoq hanaq pachata mosoq hallp’a pachatawan [...], chaykunapiqa tukuy imapas chaninkaman kanqa” (2 Pedro 3:13). Chay tiempopiqa llapankupas chanintaq honradotaqmi kanqaku.

Victorineqa wakchallapaschá kanqa mosoq pacha chayamunankama. Ichaqa Dios serviyninpinqa qhapaqmi, chaytaqa manan qolqewanpas rantiyta atikunmanchu. Wawankunapas honrado respetoyoq iman kanku. Sapa domingonmi paykunaqa kusikuywan runakunaman Diosmanta yachachinku, willankutaqmi imatas Dios ruwanqa ‘cheqaq sonqowan waqyakuqninkunapaq’ chayta, hinallataq willanku ‘llapa munakuqninkunata Dios waqaychananmanta’ (Salmo 145:7, 18, 20).

Ñaqhallan yacharqanchis palmeraq rurunmanta aceite ruwana fabricapi llank’aq Victoiremanta, payqa lloqsipurqanmi chay llank’anamanta, hinaspa mercadopi garri nisqata vendeq (chayqa yucamanta ruwasqa chhanqa hak’un). Honrada kaqtinmi askha karqan clientenkuna, chhaynapin ratolla tukuq vendenanta, chaymi tiempon kaq Diospa mosoq pacha apamunanmanta willananpaq, chaypiqa manañan suwakuypas kanqañachu. Kunanqa qosanwan kuskan tukuy tiemponkuta qospa Diosta servishanku.

Yacharqanchismi Christinemanta, payqa Jehová Diospa testigonkunaq Huñunakunan Wasiq ñawpaqenpin qolqenta chinkachisqa. Blaisetaq chay huñunakuyman risharqan Testigomasinkunawan huñukunanpaq, payqa wakillantan reqsirqan chaypi kaqkunata, chaypas yacharqanmi llapa iñiqmasinkuna honrado kasqankuta.

¿Hayk’a runakunatan reqsinki tukuypipas honrado kaqkunata? ¿Munawaqchu 50, 100 otaq 200 honrado runakunawan huñukuyta? Chhayna kaqtinqa, invitaykikun Jehová Diospa testigonkunaq Huñunakunan Wasiman hamunaykipaq. Chaypin rikunki chhayna runakunata.

[25 paginapi willakuy]

“Ñoqapaqqa aswan allinmi honrado wawakunayoq kay imaymanayoq kanaymantaqa.” (VICTORINE)

[27 paginapi recuadro]

¿Imaynatan entiendenanchis Proverbios 6:30 textoq nisqanta?

Proverbios 6:30 texton nin: “Suwataqa pisipaqmi hap’inku, yarqachikuspa saksaykunanpaq suwakuqtinqa”, nispa. Chhaynaña kaqtinpas, Jehová Diosqa manan allinpaqchu qhawarin suwakuytaqa, chayraykun qatiqnin versiculopas nin: “Hap’ichikuspanmi ichaqa qanchis kutita kutichipunqa, hinaña tukuy wasi kawsayninta qoykapunqa chaypas”, nispa (Proverbios 6:31). Yarqachikuspa suwakuqtaqa manapaschá sinchitachu castiganqaku, imaynan qolqe sonqo kaspa otaq dañota ruwananpaq suwakuqta hinaqa. Chaywanpas kutichipunanmi otaq pagapunanmi suwakusqanmanta. Chhaynaqa, pipas Dioswan allinpi kayta munaqqa manan imaraykupas suwakunanchu.