Pe Tatau Ona E Faamaoni i Taimi Uma?

O TAGATA uma lava, e faamaoni i nisi o taimi; ma atonu e toʻatele foʻi ē e faamaoni i le tele o taimi. Ae e toʻafia ni tagata e te iloaina o loo taumafai ia faamaoni i taimi uma?

Ua taatele le lē faamaoni i le tele o vala o le olaga i aso nei. E ui i lea, ua iloa e le toʻatele o tagata le silafaga a le Atua i le faamaoni. O se faaaʻoaʻoga, ua masani le toʻatele o tagata i upu o le tulafono lona valu, o Tulafono e Sefulu: “Aua e te gaoi.” (Esoto 20:15) Ae ua manatu le toʻatele e iai tulaga e mafai ona taʻutonuina ai le gaoi, po o isi gaoioiga lē faamaoni. Seʻi o tatou iloiloina ni faaaʻoaʻoga se tolu, o tulaga ua masani ona fai ma faamolemolega e gaoi ai.

Pe e Taʻutonuina le Gaoi pe Afai e Mativa?

Na faapea mai se alii lauiloa o le malo o Roma: “O le mativa o le pogai autū lea o le solitulafono.” E ono manatu se tagata mativa e faapea e lē afāina pe a gaoi. E ono ioe foʻi i ai tagata o loo vaavaai ane. Ae o le ā le manatu o Iesu i lenei mataupu? Sa matuā tigāalofa o ia a o ia feutagaʻi ma tagata matitiva. Na ‘⁠mutimutivale lona alofa iā i latou.’ (Mataio 9:36) Peitaʻi ane, e leʻi taliaina e ia le gaoi i so o se tulaga. O le ā la e ao ona fai e se tagata mativa?

E alofa mutimutivale le Atua i ē e taumafai ma le faamaoni e usiusitaʻi atu iā te ia, ma o le a ia faamanuia i a latou taumafaiga e maua mea e manaʻomia. (Salamo 37:25) Ua folafola mai i le Tusi Paia: “E lē tuua e Ieova le tagata amiotonu ia matelāina, ae e na te teena manaʻoga o tagata amioleaga.” (Faataoto 10:3) Pe e mafai e se tagata mativa ona talitonu i lenei folafolaga? Ua ioe Victorine i le moni o nei upu.

E lē faigofie le olaga o Victorine, ona o ia o se tinā ua oti lana tane, ma e toʻalima lana fanau e aʻoʻoga. E ola o ia i se atunuu tauatiaʻe, e faalēlava le fesoasoani tautupe a le malo. E tele ina lē iai tagata i o latou fale i le tele o taimi o le aso, ma maua ai le tele o avanoa e gaoi ai. Peitaʻi, e lē faaosoosoina Victorine e gaoi. Nai lo lea, e taumafai o ia e maua mea e manaʻomia, i le avea ma tagata faamaoni e faatau atu mea i tagata. Aiseā e faamaoni ai pea o ia?

“Muamua, ou te talitonu e faamaoni le Atua, ma o le a ia tauia aʻu ma le faamaoni pe a ou faaaʻoaʻo iā te ia. Lona lua, e pau le auala e aʻoaʻo ai e laʻu fanau le faamaoni, pe a vāai mai i loʻu faamaoni.”

O faapeʻī mai lona tulaga? “O loo maua a  matou meaʻai, o lavalava, ma le fale. E iai lava taimi na tatau ona ou talosaga atu ai i aʻu uō mo se fesoasoani, e pei o le totogia o se pili e leʻi faatalitalia mo se fomaʻi. Sa ou maua pea mea na ou manaʻomia. Aiseā? Talu ai e iloa lelei e aʻu uō loʻu faamaoni e faamatala atu loʻu tulaga, ma ou te lē taumafai e maua se mea e sili atu nai lo o le mea ou te manaʻomia.

“Ua ola aʻe foʻi le fanau e faamaoni. Talu ai nei na vaaia ai e lo matou tuaoi ni tupe siliva i luga o le laulau, ma fesili mai iā te aʻu pe ou te lē popole neʻi ave e tamaiti. Sa faigatā ona ia talitonu ina ua ou fai atu e lē mafai ona faia e laʻu fanau lenā tulaga. E aunoa ma loʻu iloaina, ua ia fuafua e tofotofoina i latou. Sa ia tuu faananā ni tupe siliva se lua i lo matou fale i se mea e faigofie ona maua ai e le fanau. Ina ua sau o ia i le aso na sosoo ai, na ofo o ia i lona mātauina o loo iai pea nei tupe. O le iai o se fanau faamaoni, o se taui e sili atu i lo o le tele o meafaitino.”

“O Loo Faia e Tagata Uma”

Ua taatele le gaoi i falefaigaluega. Ona o lea, ua manatu ai le toʻatele, “Pe e leaga ea pe a ou gaoi, aemaise o le mea lenā o loo faia e tagata uma?” Peitaʻi, ua faapea mai le Tusi Paia: “Aua e te mulimuli i le toʻatele ina ia faia mea leaga.” (Esoto 23:2) Na utagia e Victoire lenei apoapoaʻiga. Pe na ia maua se iʻuga lelei?

Ina ua 19 tausaga o Victoire, na maua lana galuega i se fale e gaosi ai le suāuu mai i laau o le pama. E leʻi leva ae ia mātauina, e toʻa 40 fafine faigaluega na latou nanāina fatu o pama i totonu o ato, ina ia ave ma i latou. I faaiʻuga o vaiaso taʻitasi, na latou faatauina atu fatu o pama i se tau e tutusa ma lo latou totogi o aso e tolu pe fā. Ua faapea mai Victoire: “O le mea lenā na faia e tagata uma lava. Na latou faatalitalia ou te faia foʻi faapena, ae na ou musu, ma ou faamatala atu o aʻu o se tagata faamaoni. Na latou tauemu mai iā te aʻu, ma fai mai ou te valea.

“I se tasi aso a o matou tuua le falefaigaluega, na tū faafuaseʻi mai le pule. Na ia suʻeina ato a tagata taʻitoʻasi, ma maua ai fatu o pama i totonu o ato a tagata uma, seʻi vaganā ai laʻu ato. O i latou uma na maua na tatau ona tutuli loa i le taimi lenā, pe faigaluega mo le lua vaiaso e aunoa ma se totogi. I na vaiaso e lua, na iloa ai e fafine e leai ou te lē valea.”

“A Maua Ave ma Oe”

O ā ni ou lagona pe a e mauaina se mea tāua a se tasi na leiloa? A maua e le toʻatele se mea tāua, e latou te manatu e ave ma latou, e aunoa ma le mafaufau e toe faafoʻi lenā mea. E iā i latou le manatu “a maua ave ma oe.” E ono manatu nisi e leai se afāina o lenā mea. E latou te manatu, e lē o faatalitalia e le tagata e toe maua lana mea lea na leiloa. O isi ua faapea mai, e lē o so latou tiute le saʻilia o le tagata e ona lea mea, auā e fiu e saʻili.

O le ā le silafaga a le Atua i lenei mataupu? Ua faaalia i le Teuteronome 22:1-3 o le tagata e na te mauaina, e lē tau ina ia taofi le mea na ia mauaina, ae e taofi “seʻia alu atu [lē e ona], ona toe faafoʻi atu lea iā te ia.” (The New English Bible) Pe afai e leʻi faailoaina e lē na mauaina le mea na ia maua, e mafai ona tuuaʻia o ia i le gaoi. (Esoto 22:9) Po o aogā lenei taʻiala i aso nei? E mautinoa e Christine o loo aogā pea.

O Christine o le faatonu o se aʻoga tumaʻoti. I se tasi Aso Lulu, sa ia maua ai le tupe o lona totogi o le masina. E pei ona masani ai le toʻatele o tagata i Aferika i Sisifo, sa ia tago atu uu mai le tupe ma fafao i totonu o lana ato. Ona ia faatū lea o se uila afi laʻu pasese ma alu atu i le sauniga. Ina ua taunuu, sa autago solo i totonu o lana ato e suʻe ni siliva e totogi ai lona pasese. Ona o le pogisa, na paʻū ese ai le fusi tupe ae na te leʻi iloaina.

I ni minute mulimuli ane, ae sau loa le talavou e 19 tausaga, o Blaise, i le auala lava lenā, ma e fou mai i lea vaipanoa. Sa ia fuafua e feiloaʻi ma sana uō i le sauniga lea foʻi na auai ai  Christine. Sa ia mauaina le fusi tupe ma fafao i totonu o lana taga. Ina ua uma le sauniga, sa ia taʻu atu i lana uō e iai se mea na ia mauaina i fafo, ma o so o se tasi na iai sana mea na leiloa ia vili atu iā te ia ma faailoa atu lenā mea.

Ina ua taunuu Christine i le fale i lenā afiafi, sa faateʻia o ia ina ua ia iloa ua leiloa lona totogi o le masina. I le vaiaso mulimuli ane, ina ua ia taʻu atu i lana uō o Josephine lona totogi na leiloa, sa faailoa atu iā te ia na iai se mea na maua e se tagata na asiasi atu i lenā sauniga. Sa vili atu Christine iā Blaise ma taʻu saʻo atu i ai lana tupe na leiloa. Sa matuā olioli o ia ina ua toe faafoʻi ane e Blaise le tupe. Ae faapefea Blaise? Na atoa le vaiaso o iā te ia le tupe, ae na ia faapea mai, “E sili atu le olioli na ou mauaina ina ua ou toe faafoʻi atu le tupe, nai lo o loʻu olioli i le iai iā te aʻu o le tupe.”

Le Māfuaaga e Taumafai ai e Faamaoni i Taimi Uma

O Victorine, Victoire, ma Blaise e eseese vaipanoa e nonofo ai, ma e lē iloa e le tasi le isi. Peitaʻi, e iai se mea e latou te tutusa ai. O i latou o Molimau a Ieova, o ē o loo lagolagoina le mea o fai mai ai le Tusi Paia e faatatau i le faamaoni. O loo latou faatalitali i le faataunuuga o le folafolaga a le Atua, e uiga i se lalolagi fou. “E tatou te faatalitali i le lagi fou ma le lalolagi fou, e tusa ma lana folafolaga, e mau ai le amiotonu.” O tagata uma o le a ola i lenā taimi, o ni tagata e amiotonu ma faamaoni.—2 Peteru 3:13.

E leai se faamoemoe o Victorine o le a faaleleia lona tulaga tautupe, seʻia oo ina suia e le Atua le tulaga o mea. Ae ui i lea, o loo tamaoaiga faaleagaga o ia, o se mea e lē mafai e tupe ona faatau. O loo faamaoni ma amio lelei lana fanau. O Aso Sa uma e latou te “taʻutaʻu” atu ai ma le fiafia le agalelei o le Atua i o latou tuaoi, ma faamatala atu le auala o le a ia faamalieina ai “i latou uma e valaau atu iā te ia ma le faamaoni,” ma puipuia “i latou uma e alolofa iā te ia.”—Salamo 145:7, 18, 20.

Mulimuli ane, na lē toe faigaluega Victoire i le fale e gaosi ai le suāuu o le pama. Sa amata lana lava pisinisi e faatau atu garri (o se ituaiga o polesi e fai mai i le manioka) i le maketi. O lona faamaoni na tosina mai ai le toʻatele o tagata faatau. E leʻi umi ae faaitiitia lona taimi e iai i le maketi, ae faaalu le tele o le taimi e talanoa atu ai i isi, e faatatau i le faamoemoe o le ola i se lalolagi e aunoa ma le lē faamaoni. Sa mulimuli ane faaipoipo o ia, ma o loo la auauna nei ma lana tane o ni tagata talaʻi faataimi atoa.

Sa leiloa le tupe a Christine i luma o se Maota mo Sauniga a Molimau a Ieova. E toʻalaiti ni tagata na auai i le sauniga e iloa e Blaise, ae na ia iloa o i latou o ona uso ma tuafāfine faaleagaga, o ē o loo taumafai e faamaoni i taimi uma.

E toʻafia ni tagata o e iloaina o loo taumafai moni e faamaoni i taimi uma? Seʻi faapea o loo e faatasi ma ni tagata faamaoni e toʻa 50, 100, pe 200. O le mea lenā o loo olioli ai Molimau a Ieova i a latou Maota mo Sauniga. Aiseā e te lē alu atu ai i inā ma faamasani iā i latou?

[Pusa/Ata i le itulau 14]

Pe e Faataga e le Faataoto 6:30 le Gaoi?

Ua taʻua i le Faataoto 6:30: “E lē inosia e tagata se gaoi pe a ia gaoi ni mea ina ia maʻona ai o ia ona ua fia ʻai.” Pe e faataga e lenei mau le gaoi? E leai. Ua faaalia i manatu o loo siʻomia ai le mau, e tuuaʻia e le Atua le tagata gaoi i lana mea na fai. Ua faapea mai le fuaiupu e sosoo ai: “Ae a maua o ia, ona ia toe totogi faafitu lea o ia mea; o le a ia avatu oloa uma o lona fale.” (Faataoto 6:31) E ui lava e sili atu ona taʻusalaina se tasi e gaoi ona o le matapeʻapeʻa pe ona e manaʻo ia afāina lē na ia gaoia ana mea, nai lo o le tagata e gaoi ona o le fia ʻai, ae o loo iā te ia pea le tiute tauave e “toe totogi” atu mea na gaoia. O i latou e naunau e maua le finagalo malie o le Atua, e lē tatau ona taʻusalaina i le gaoi i so o se tulaga.

[Faamatalaga faaopoopo/Ata i le itulau 12]

“O le iai o se fanau faamaoni, o se taui e sili atu i lo o le tele o meafaitino.”—VICTORINE