“Abalungama Bakabalika Kwati Kasuba”

“Pa nshita ilya abalungama bakabalika kwati kasuba mu bufumu bwa kwa Shibo.”—MAT. 13:43.

1. Bushe Yesu abomfeshe ifilangililo ku kulondolola fintu nshi ifyalekanalekana pa Bufumu?

YESU KRISTU alebomfya ifilangililo ifingi, nangu imilumbe pa kulondolola ifintu fyalekanalekana pa Bufumu. “Alandile . . . ku mabumba mu filangililo. Kabili talandile kuli bena ukwabula icilangililo.” (Mat. 13:34) Mu filangililo Yesu alandile pa kutanda ulubuto lwa cine ca Bufumu, akomaile pa cishinka ca kuti, icipima nampo ngo muntu ali no kutetekela ubukombe, mutima wakwe. Alandile na pa fyo Yehova afwa umuntu ukukula muli bukapepa. (Marko 4:3-9, 26-29) Yesu ashimike icilangililo na cimbi icalelanga ifyo abantu bali no kutetekela ubukombe bwa Bufumu pano isonde bali no kufula nangu ca kuti limo pa kubala tabamoneka sana ukuti nabafula. (Mat. 13:31-33) Alondolwele no kuti te bonse abatetekela ubukombe bwa Bufumu abengalinga ukutekwa na bulya Bufumu.—Mat. 13:47-50. *

2. Mu cilangililo ca kwa Yesu ica ngano ne fyani, bushe imbuto shisuma shimininako cinshi?

² Lelo, icilangililo ca kwa Yesu cimo cilanda sana pa kulonganika abali no kuteka nankwe mu Bufumu bwakwe. Ne ci, cilangililo ca ngano ne fyani icaba muli Mateo icipandwa 13. Mu cilangililo cimbi, Yesu atwebele ukuti ulubuto ulwatandilwe “cebo ca pa bufumu,” lelo muli ici cilangililo mwena atweba ukuti imbuto shisuma shimininako “abana ba bufumu.” (Mat. 13:19, 38) Aba, te balya bakatekwa no Bufumu iyo, lelo “bana,” nangu impyani sha Bufumu.—Rom. 8:14-17; belengeni Abena Galatia 4:6, 7.

Icilangililo ca Ngano ne Fyani

3. Londololeni ubwafya bwakwete umuntu walandwapo muli ici cilangililo ne fyo apingwilepo ukucita pali ubo bwafya.

³ Icilangililo alandile ni ci: “Ubufumu bwa mu muulu bwaba ngo muntu uwatandile imbuto ishisuma mwi bala lyakwe. Ilyo abantu bali mu tulo, umulwani wakwe aliishile no kutandamo ifyani mu ngano, aya no kuya. Nomba ilyo imisonga yamenene no kupakula, e lyo ne fyani na fyo fyamoneke. E ico abasha ba mwine wa ng’anda bailemweba abati, ‘Mwe shikulu, bushe tamwatandile imbuto ishisuma mwi bala lyenu? Nga kanshi ifyani fyafuma kwi?’ Abaswike ati, ‘Umulwani e wacitile ifi.’ Bamwebele abati, ‘Bushe mulefwaya ukuti tuyefinukula?’ Na o atile: ‘Iyo; epali ilyo mulenukula ifyani, mwanukwila kumo ne ngano. Lekeni fyonse fibili fikulile pamo mpaka ne nshita ya kulobolola; kabili pa nshita ya kulobolola nkeba aba kulobolola ati, Mubale munukule ifyani no kufilonganya no kufyoca, e lyo muyelonganya ingano mu butala bwandi.’”—Mat. 13:24-30.

4. (a) Bushe muli ici cilangililo nani uwatandile imbuto shisuma? (b) Ni lilali Yesu atampile umulimo wa kutanda imbuto, kabili atandile shani?

⁴ Nani watandile imbuto shisuma mwi bala lyakwe? Yesu ayasuka ico cipusho mu cikomo cili ku ntanshi ilyo alondolwela abasambi bakwe ati: “Katanda wa  mbuto ishisuma Mwana wa muntu.” (Mat. 13:37) Inshita “Umwana wa muntu” Yesu, apekenye ibala pa kuti atandemo, ni lilya aishilebomba umulimo pe sonde pa myaka itatu ne myeshi 6. (Mat. 8:20; 25:31; 26:64) Lyena, ukufuma pa Pentekoste mu 33 C.E. no kuya ku ntanshi, atampile ukutandamo imbuto shisuma, e kutila “abana ba bufumu.” Cimoneka ukuti Yesu, uwaleimininako Yehova, atendeke ukutanda ishi mbuto ilyo atampile ukupongolola umupashi wa mushilo pa basambi bakwe, ukubasuba pa kuti babe abana ba kwa Lesa. * (Imil. 2:33) Imbuto ishisuma shalimenene, shapakula ne ngano. Kanshi ico Yesu atandiile imbuto ishisuma ni pa kuti alelonganika abakaba impyani kabili bakateka banankwe mu Bufumu bwakwe mpaka impendwa yabo ikakumanine.

5. Bushe umulwani muli ici cilangililo nani, kabili ifyani ni bani?

⁵ Bushe umulwani nani, ne fyani na fyo ni bani? Yesu atweba ati umulwani “ni Satana Kaseebanya.” E lyo alondolola ukuti ifyani “bana ba mubifi.” (Mat. 13:25, 38, 39) Ifyani Yesu alelandapo ni filya ifyakwata sumu kabili ifimoneka kwati ni ngano ilyo filemena. Ifyo fine fye e fyaba na Bena Kristu ba bufi, abatila bana ba Bufumu lelo tabatwala ifisabo fisuma! Aba Bena Kristu ba bumbimunda abatila basambi ba kwa Kristu nga kukonka fye, ‘bana’ ba kwa Satana Kaseebanya.—Ukute. 3:15.

6. Ni lilali ifyani fyatampile ukumoneka, kabili mulandu nshi twingasosela ukuti abantu ‘bali mu tulo’ pali iyo nshita?

 ⁶ Ni lilali aba Bena Kristu baba nge fyani bamoneke? Yesu atile, bamoneke “ilyo abantu bali mu tulo.” (Mat. 13:25) Ni lilali ilyo? Icasuko kuli ci cipusho caba mu mashiwi umutumwa Paulo alembeele baeluda ba ku Efese aya kuti: “Ninjishiba ukuti ilyo nkafumapo imimbulu iikali ikengila muli imwe kabili tayakasunge bwino umukuni, kabili muli imwe mukema abantu abakalasambilisha ifyanyongana pa kuti bongole abasambi, balebakonka.” (Imil. 20:29, 30) Kabili akonkomeshe balya baeluda ukuba abalola mu kupepa. Ilyo abatumwa, ‘abalecincintila’ ubusangu batampile ukulaala mu tulo twa mfwa, Abena Kristu abengi nabo balileele lwa ku mupashi. (Belengeni 2 Abena Tesalonika 2:3, 6-8.) Ilyo e lintu ubusangu bukalamba bwatendeke.

7. Bushe ingano shimo shalisangwike ifyani? Londololeni.

⁷ Yesu tasosele ukuti ingano shali no kusanguka ifyani, lelo atile ifyani bafitandile mu ngano. Kanshi ici cilangililo tacilanda pa Bena Kristu bene bene abafuma mu cine. Lelo cilanda pa fyo Satana aleta abantu babipa mu cilonganino ca Bena Kristu pa kuti aconaule. Pa nshita umutumwa wa kulekeleshako Yohane ali umukote, ubusangu ninshi bwalimoneka sana.—2 Pet. 2:1-3; 1 Yoh. 2:18.

“Lekeni Fyonse Fibili Fikulile Pamo Mpaka ne Nshita ya Kulobolola”

8, 9. (a) Mulandu nshi bakomfwa ba kwa Yesu bashapapiile ifya-aswike Umwine wa ng’anda? (b) Mu kufikilishiwa kwa ici cilangililo, bushe ingano ne fyani fyakulila shani pamo?

⁸ Abasha ba mwine wa ng’anda bamweba ificitike mwi bala, e lyo bamwipusha abati: “Bushe mulefwaya ukuti tuyefinukula?” (Mat. 13:27, 28) Ifyo abasuka nalimo kuti fyatupapusha. Abeba ukuti baleke ingano ne fyani fikulile pamo mpaka ne nshita ya kulobolola. Abasambi ba kwa Yesu bena tabapapile. Balishibe ifyo cayafya ukwishiba ubupusano bwaba pa ngano no yu musango wa fyani mu mimonekele. Abaishiba ifya bulimi balishiba ukuti imishila ya fyani ifyo Yesu alelandapo ilapikana ne mishila ya ngano. * E mulandu wine Umwine wa ng’anda abebela ukuti bapembele!

⁹ Icapala ici calicitika pa myaka iingi. Amacalici ayengi aya batila Bena Kristu yalitwala ifyani ifingi nga nshi—intanshi muli baKatolika, na muli ba Orthodox, e lyo na pa numa mu macalici yambi ayafumine muli baKatolika. Pa nshita imo ine, kwali imbuto sha ngano isha cine ishatandilwe mu calo. Umwine wa ng’anda mu cilangililo alipembelele pa nshita yalepa sana ilyo ifi fyalekula ukufikila inshita ya kulobolola iishali no kulepa sana.

Inshita ya Kulobolola Yasuka Yafika

10, 11. (a) Bushe inshita ya kulobolola ni ili kwi? (b) Bushe abapashanishiwa ku ngano balelonganikwa shani mu butala bwa kwa Yehova?

¹⁰ Yesu atweba ukuti: “Ukulobolola ni nshita ya ku mpela ya cino calo, na ba kulobolola ni bamalaika.” (Mat. 13:39) Mu nshiku sha kulekelesha isha cino calo, kwaliba ukupaatukanya. Abana ba Bufumu bafwile ukulonganikwa pa kuti babapaatule ku baba nge fyani. Umutumwa Petro atweba ukukuma kuli ici ati: “Ni nshita ya kuti ubupingushi butendekele mu ng’anda ya kwa Lesa. Nomba nga bwatendekela pali ifwe, cikaba shani ku bashumfwila imbila nsuma ya kwa Lesa?”—1 Pet. 4:17.

¹¹ Ilyo inshiku sha kulekelesha, nangu “inshita ya ku mpela ya cino calo”  yatendeke, tapakokwele, abaletila Bena Kristu bene bene batendeke ukupingulwa pa kuti cishibikwe nga bali “bana ba bufumu” nangu “bana ba mubifi.” Ilyo inshita ya kulobolola yatendeke, Babiloni Mukalamba aliwile, “e lyo” pa numa, abana ba Bufumu balilonganikwe. (Mat. 13:30) Nomba bushe abapashanishiwa ku ngano balelonganikwa shani mu butala bwa kwa Yehova? Aba abalelobololwa balebaleta mu cilonganino ca Bena Kristu umo Lesa alebapaala no kubacingilila, nangu ukubapeela icilambu cabo ica ku muulu.

12. Bushe ukulobolola kukabako ukufika lilali?

¹² Bushe inshita ya bupingushi yalepa shani? Yesu atile ukulobolola kwali no kukwata “inshita” ya kuko. Kanshi inshita ya kulobolola ni nshita yalepako. (Ukus. 14:15, 16) Kanshi ukupingulwa kwa basubwa umo umo kwalitwalilila mu nshita yonse iya ku mpela. Kukapwa ilyo bakafwatikwa icishibilo ca kupelako.—Ukus. 7:1-4.

13. Bushe ababa nge fyani balenga shani abantu ukuipununa, kabili bacita shani bumpulamafunde?

¹³ Ni bani abo bakalonganika no kubafumya mu Bufumu, kabili balenga shani abantu ukuipununa no kucita bumpulamafunde? (Mat. 13:41) Bashimapepo ababa nge fyani aba mu macalici ya batila Bena Kristu balilufya abantu pa myaka iingi. Bacita ifyo ilyo basambilisha ifisambilisho ifileta umuseebanya pali Lesa kabili “ifilenga abantu ukuipununa.” Basambilisha ukuti umuntu alaya mu kupya ku mulilo wa pe, e lyo ne cisambilisho cifulunganya abantu ica kuti muli Lesa umo, mwaba abene batatu. Bashimapepo abengi baba ne mibele yabipa pantu balipanga bucibusa na cino calo kabili bamo balacita no bulalelale. (Yako. 4:4) Ukulunda pali fyo, aba mu macalici aya batila Bena Kristu balatekelesha ubulalelale bwa bantu babo. (Belengeni Yuda 4.) Te mulandu ne fi fyonse bacita, bailanga ku bantu kwati ba mushilo kabili ni bakapepa bene bene. Abana ba Bufumu baliba ne nsansa sana pantu balipaatulwa ukufuma kuli aba bantu ababa nge fyani fya mu cilangililo abakwata imibele yabipa kabili abasambilisha ifisambilisho fyabipa ifilenga abantu ukuipununa!

14. Bushe ababa nge fyani balila shani no kusumanya ameno?

¹⁴ Bushe ababa nge fyani balila shani no kusumanya ameno? (Mat. 13:42) Aba “bana ba mubifi” balalunguluka pantu “abana ba bufumu” balilanga abantu ukuti ifisambilisho fya aba bantu baba nge fyani fyalikwata sumu. Balaloosha na pa fyo abantu balefuma mu macalici yabo ne fyo bashilekwata amaka pali bamembala babo.—Belengeni Esaya 65:13, 14.

15. Bushe ukoca ababa nge fyani mu mulilo calola mwi?

¹⁵ Bushe ukulonganika ifyani no kufyoca mu mulilo calola mwi? (Mat. 13:40) Ici cilosha ku fikacitikila ababa nge fyani mu kupelako. Ukubapoosa mu mulilo wa cimpashanya cipilibula ukuti bakonaulwa umuyayaya. (Ukus. 20:14; 21:8) Aba Bena Kristu ba bufi, ababa nge fyani, bali no kuloba mu “bucushi ubukalamba.”—Mat. 24:21.

 “Bakabalika Kwati Kasuba”

16, 17. Finshi Malaki aseseme ukukuma kwi tempele lya kwa Lesa, kabili ifyo alandile fyatendeke shani ukufikilishiwa?

¹⁶ Ni lilali ababa nge ngano “bakabalika kwati kasuba”? (Mat. 13:43) Ilyo Malaki alesesema pa lwa kusangulula itempele lya kwa Lesa, atile: “‘Mu kupumikisha kwi tempele lyakwe kukesa Shikulu wa cine, uo imwe mulefwaya, kabili inkombe ya cipangano iyo imwe mwatemwa. Moneni! ikesa,’ e fyo Yehova wa mabumba asosa. ‘Lelo nani akashipikisha ubushiku bwa kwisa kwakwe, kabili nani akeminina ilyo akamoneka? Pantu akaba ngo mulilo uwa kwa kalopolola kabili nge sopo ilya bacapa insalu. E lyo akekala nga kalopolola kabili uwa kusangulula silfere kabili akasangulula abana ba kwa Lebi; kabili akabakamununa nga golde kabili nga silfere, kabili kuli Yehova, bakaba abantu abakalapeela umutuulo mu bulungami.’”—Mal. 3:1-3.

¹⁷ Muno nshiku, uku kusesema cimoneka kwati kwatampile ukufikilishiwa mu 1918 ilyo Yehova, pamo ne “nkombe ya cipangano” Yesu Kristu, baishile mu kubebeta itempele lya ku mupashi. Malaki atweba icacitika ilyo bapwa ukusangulula itempele, atila: “Awe mukamona na kabili apalekanina umulungami no mubifi, apalekanina uubombela Lesa no ushimubombela.” (Mal. 3:18) Inshita Abena Kristu babukulwilwe no kutendeka ukubombesha, e nshita ukulobolola kwatendeke.

18. Bushe Daniele aseseme ukuti finshi fyali no kucitika mu nshiku shesu?

¹⁸ Kasesema Daniele alelanda pa nshiku shesu ilyo asobele ukuti: “Abashilimuka bakabalika ngo kubalika kwa lwelele; na baleleta abengi ku bulungami, bakabalika nge ntanda umuyayaya, umuyayaya.” (Dan. 12:3) Ni bani aba ababalika ngo lwelele? Bena Kristu basubwa, ingano sha cine isho Yesu alelandapo mu cilangililo cakwe ica ngano ne fyani! Ibumba likalamba ilya bantu ababa nge mpaanga lyalishiba bwino ukuti abasubwa ‘balilonganikwa’ ukufuma mu Bena Kristu ba bufi. Ilyo aba mwi bumba likalamba abali no kulatekwa no Bufumu batampa ukwampana na bashalapo aba muli Israele wa ku mupashi, nabo bene balabalika muli cino calo caba mu mfifi.—Seka. 8:23; Mat. 5:14-16; Fil. 2:15.

19, 20. Finshi “abana ba bufumu” balolela, kabili finshi tuli no kulandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁹ Pali lelo, “abana ba bufumu” bapembelela icilambu cabo icacindama sana ku muulu. (Rom. 8:18, 19; 1 Kor. 15:53; Fil. 1:21-24) Lelo ilyo balelolela iyo nshita, bafwile ukutwalilila aba cishinka, no kutwalilila ukubalika, ukulamoneka ukuti balipusanako na “bana ba mubifi.” (Mat. 13:38; Ukus. 2:10) Bonse twaliba aba nsansa icine cine pantu twalikwata ishuko lya kumona ifyafuma muli uku ‘kulonganikwa’ kwa cimpashanya ukwa fyani ukulecitika mu nshiku shesu!

²⁰ Lelo bushe kwampana nshi kwaba pa bana ba Bufumu na baba mwi bumba likalamba abaleya balefulilako fye abakwata isubilo lya kwikala pe sonde no kulatekwa no Bufumu bwa kwa Lesa? Icipande cikonkelepo cili no kwasuka ico cipusho.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

Mu cilangililo ca kwa Yesu ica ngano ne fyani, bushe ifi fyakonkapo fimininako finshi?

• Imbuto shisuma

• Umuntu uwatandile imbuto

• Ukutanda imbuto

• Umulwani

• Ifyani

• Inshita ya kulobolola

• Ubutala

• Ukulila no kusumanya ameno

• Umulilo

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 20]

Pa Pentekoste mu 33 C.E., e lyo ukutanda imbuto shisuma kwatendeke

[Icikope pe bula 23]

Ingano sha cimpashanya shilelonganikwa nomba mu butala bwa kwa Yehova

[Abatusuminishe]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.