Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

Xammaqettiyoy O Sunttaanee, Qassi Aybaa Sunttaanee?

Xammaqettiyoy O Sunttaanee, Qassi Aybaa Sunttaanee?

Xammaqettiyoy O Sunttaanee, Qassi Aybaa Sunttaanee?

“Hegaa gishshau, intte biidi, . . . tana kaalliyaageeta oottite; Aawaa sunttan, Na7aa sunttaaninne Geeshsha Ayyaanaa sunttan eta xammaqite.”—MAATIYOOSA 28:19.

1, 2. (a) PHenxxaqosxxe galla 33 M.Ln, Yerusalaamen aybi hanidee? (b) Daro asay xammaqettanaadan denttettiday aybee?

DARO biittaappe yiida cora asay Yerusalaamen shamˈˈi shamˈˈees. PHenxxaqosxxe galla 33 M.Ln, keehi xoqqu ootti xeelliyo baalay bonchettiiddi deˈees; qassi hara heeraappe yiida daro asaykka bonchiiddi deˈees. SHin issi oorattabay hani simmin, kiitettida PHeexiroosi loˈˈo ayfee beettanaadan oottida, denttettiya haasayaa shiishshiis. Issi 3,000 gidiya Ayhudatinne Ayhuda haymaanootiyau laamettida asati a haasayay denttettin bantta nagaraappe simmidi, xammaqettidosona. Hegaadan oottiyoogan, eti ooratta eqqida Kiristtaane gubaaˈiyaa yame gididosona. (Oosuwaa 2:41) Yerusalaamen deˈiya zeero haattan keehi daro asay xammaqettiyo wode, hegaa heeran asay keehi guruubidoogee sirissenna!

2 Hegaa keena daro asay xammaqettanaadan oottiday aybee? He galla guuttaa kasetidi, “gagantti yeggiya gotiyaadan guummiya gunttai” saluwaappe yiis. Issi keettaa pooqiyan shiiqida, 120 gidiya, Yesuusi erissiyo ashkkaratun geeshsha ayyaanay kumiis. Hegaappe simmin, ashkke asati shiiqidi, erissiyo ashkkarati “dumma dumma qaalan” haasayiyoogaa siyidi garamettidosona. Yesuusa Hayquwaabaa gujjin, PHeexiroosi yootidobaa siyida daro “asau wozanai” maashiis. Eti ay oottana koshshii? PHeexiroosi: “Nagaraappe simmidi, intte huuphiyan huuphiyan Yesuus Kiristtoosa sunttan xammaqettite. Xoossai immiyo Geeshsha Ayyaanaa intte ekkana” yaagidi zaariis.—Oosuwaa 2:1-4, 36-38.

3. PHenxxaqosxxe galla, bantta nagaraappe simmida Ayhudatinne Ayhuda haymaanootiyau laamettidaageeti ay oottana koshshidee?

3 PHeexiroosi haasayiyoogaa siyida, Ayhudatunne Ayhuda haymaanootiyau laamettidaageetu haymaanootiyaabaa qoppa. Eti kasekka Yihoowa bantta Xoossadan ammanoosona. Qassi Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa xuufetuppe, geeshsha ayyaanay meretaa wodenne hegaappe simmin Xoossay goˈettiyo wolqqa gidiyoogaa akeekidosona. (Doomettaabaa 1:2; Daannata 14:5, 6; 1 Sameela 10:6; Mazamure 33:6) SHin eti eranau koshshiya harabay deˈees. Xoossay asaa naata ashshanau giigissido Masiyaa, Yesuusa eti eranaunne ammananau koshshiis. Hegaa gishshau, eti “Yesuus Kiristtoosa sunttan” xammaqettana koshshiyoogaa PHeexiroosi mintti yootiis. Hayquwaappe denddida Yesuusi, amarida gallassaappe kase, “Aawaa sunttan, Na7aa sunttaaninne Geeshsha Ayyaanaa sunttan” asa xammaqana mala PHeexiroosanne harata azaziis. (Maatiyoosa 28:19, 20) Koyro xeetu layttan hegee wolqqaama birshshettay deˈiyooba; ha wodiyankka hegaadaana. Hegaa birshshettay aybee?

Aawaa sunttan

4. Asay Yihoowaara dabbotaa medhiyoogaara gayttidaagan ayba laamee oosettidee?

4 Kaseti akeekidoogaadan, PHeexiroosa haasayaa ekkidaageeti Yihoowayyo goynniyaageetanne kasetidi aara dabbotaa medhidaageeta. Eti a higgiyaa kaallanau baaxetiya asata; eti hara biittaappe Yerusalaame yiidoogee hegaa akeekissees. (Oosuwaa 2:5-11) SHin Xoossay he wode asaara deˈiya gaytotettan gita laamiyaa oottiis. I Ayhudata baassi dumma asa oottidi xeelliyoogaa aggiis; eti Higgiyaa naagiyoogan an nashettiyoogee attiis. (Maatiyoosa 21:43; Qolasiyaasa 2:14) PHeexiroosi yootiyoogaa siyida asay Yihoowaara deˈiya dabbotaa minttidi deˈanau koyikko, etappe harabay koyettiis.

5, 6. Daro Ayhudatinne Ayhuuda haymaanootiyau laamettidaageeti Xoossaara dabbotanau koyro xeetu layttan ay oottidonaa?

5 He laamee, Deˈuwa-Immiya, Yihoowappe eti haakkanaadan oottiyaagaa gidenna. (Oosuwaa 4:24) PHeexiroosa haasayaa ekkidaageeti, Yihooway keha Aawa gidiyoogaa awudeegaappenne aaruwan akeekanau deˈoosona. I eta ashshanau Masiyaa kiittiis; qassi PHeexiroosi, “Xoossai masqqaliyaa bolli misimaariyan ha intte xishidi kaqqido Yesuusa Godanne Kiristtoosa oottidoogaa Israa7⁠eela zare ubbai tumaappe ero” giidoogeetakka atto gaanau koyees. PHeexiroosi yootidobaa oosuwan peeshshiyaageeti, Xoossaara dabbotaa koyiya ubbau Aaway oottidobaa nashshanaadan oottiya daro gaasoy deˈees.—Oosuwaa 2:30-36 nabbaba.

6 Ayhudatinne Ayhuda haymaanootiyau laamettida he asati Yihoowaara dabbotiyoogee, i Yesuusa baggaara atotettaa Giigissidaagaa gidiyoogaa ammaniyoogaa gujjiyoogaa akeekidosona. Eti eridi gidin woy erennankka gidin Yesuusi hayqqanaadan oottidoogaa gujjin, bantta nagaraappe simmidoy aybissakko akeekana danddayaasa. Hegaappe kaalliya gallassatun ‘eti Yesuusi kiittidoogeetu timirttiyaaninne Xoossaa woossiyoogan genccidoy’ aybissakkokka akeekana danddayaasa. (Oosuwaa 2:42) Eti “aaro kehatettai de7⁠iyoosaa Xoossaa araataakko, yayyennan” shiiqanau koyana danddayoosona.—Ibraawe 4:16.

7. Ha wodiyan daroti Xoossaa xeelliyaagan bantta qofaa laammidi, Aawaa sunttan xammaqettidoy ayba ogiyaanee?

7 Ha wodiyan, dumma dumma wogan diccida miilooniyan qoodettiya asay Geeshsha Maxaafaappe Yihoowa xeelliyaagan tumaa tamaariis. (Isiyaasa 2:2, 3) Issoti issoti Xoossay baawa goosona; harati qassi Xoossay deˈiyoogaa ammanoosona shin ba medhidobau aynne qoppenna goosona. SHin eti Medhidaagee deˈiyoogaanne aara loˈˈo dabbotaa medhana danddayiyoogaa ammanidosona. Harati sillaasiyau woy dumma dumma eeqatuyyo goynniyaageeta. Eti Yihoowa xallay ubbaa haariya Xoossaa gidiyoogaa eridosona; qassi a haˈˈi a buzo sunttan xeegoosona. Hegee Yesuusi ba erissiyo ashkkarati Aawaa sunttan xammaqettana bessiyoogaa yootidoogaara moggiyaaba.

8. Addaameppe nagaraa laattidoogaa erennaageeti Aawaa xeelliyaagan ay akeekana koshshidee?

8 Eti Addaamappe nagaraa laattidoogaakka eridosona. (Roome 5:12) Hagee tuma gidiyoogaa eti ammani ekkana bessiyo ooratta qofa. Hegaa mala asi bana sakkiya harggiyaa erenna uran leemisettana danddayees. Harggiyoogaa bessiya malaatay, issi issitoo sakkiyaabay he urau deˈana danddayees. SHin i maraamarettibeenna gishshau, banan harggee baynnabadan qoppana danddayees. SHin hanotay hegaappe dumma. (1 Qoronttoosa 4:4⁠ra gatta xeella.) I ba harggiyau suure mirmaraa maraamarettikko shin? I erettidanne loˈˈo akkamuwaa akkamettana koyiyoogee eratetta gidennee? Hegaara issi mala hanotan, laattido nagaraa xeelliyaagan tumaa tamaaridi, daroti Geeshsha Maxaafaa “mirmaraa” goˈettidosona; qassi Xoossay “xaliyaa” giigissidoogaa eridosona. Ee, Aawaappe haakkida ubbay banttana ‘xallana’ danddayiyaagaakko simmana koshshees.—Efisoona 4:17-19.

9. Yihooway nuuni aara dabbotaa medhanaadan ay oottidee?

9 Neeni ne huuphiyaa Xoossaa Yihoowayyo geppidanne xammaqettida Kiristtaane gidikko, Yihoowaara dabbotaa medhiyoogee keehippe gitaba gidiyoogaa eraasa. Ne Awaa Yihooway ay keena siiqiyaakko neeni haˈˈi nashshana danddayaasa. (Roome 5:8 nabbaba.) Addaameenne Hewaana Xoossaa bolli nagaraa oottidaba gidikkokka, nuna gujjin eta naati banaara loˈˈo dabbotaa medhanaadan Xoossay kasetidi giigissuwaa giigissiis. Hegaadan oottiyoogan, ba siiqiyo Naˈay waayettidi hayqqiyoogaa beˈiyoogan Xoossay seelettana koshshiis. Hegaa eriyoogee Xoossaa maataa ammanidi ekkanaadaaninne siiqoy denttettin a azazota azazettanaadan nuna maaddennee? Neeni hanno gakkanaassi hegaadan oottana xayikko, ne huuphiyaa Xoossaayyo geppada xammaqettana koshshiyo gaasoy deˈees.

Naˈaa Sunttan

10, 11. (a) Neeni Yesuusa ay keena galatana bessii? (b) Yesuusi wozo gididi hayqqidoogaa xeelliyaagan neeyyo aybi siyettii?

10 PHeexiroosi shiiqida asau woygidaakko zaarettada qoppa. Yesuusa ammaniyoogee ‘Naˈaa sunttan’ xammaqettiyoogaara gayttidaba gidiyoogaa loyttidi yootiis. Hegee he wode keehippe koshshidoy aybissee, ha wodiyankka keehippe koshshiyoy aybissee? Yesuusa ammaniyoogeenne a sunttan xammaqettiyoogee nuuni Medhidaagaara dabbotaa medhanaadan i oottiyoobaa ammanidi ekkiyoogaa giyoogaa. Yesuusi Higgiyaa qanggettaa digganau mittan kaqetti barchetana koshshiis; gidikkonne, a hayqoy keehi daro goˈˈaa demissiis. (Galaatiyaa 3:13) I asaa naatu ubbau koshshiya wozo yarshsho gidiis. (Efisoona 2:15, 16; Qolasiyaasa 1:20; 1 Yohaannisa 2:1, 2) Hegaadan oottanau, Yesuusi pirddaa pacaa, ixuwaanne barchiyaa danddayiis; qassi wurssettan hayquwankka gencciis. Neeni a yarshshuwaa ay keena nashshay? SHachaa zaallaara domˈˈettidi 1912n abban muuhettida, Taytaanike giyo markkabiyan deˈiya 12 laytta naˈay nena gidiyoogaadan qoppa. Daafabay gakkiyo wodiyaassi giigida wolwoluwan neeni gelanau guppana haniyo wode, asay an kumi uttiis. He wode he wolwoluwan deˈiya issi bitanee ba maccaasiyo yeridi, markkabiyau guyye simmidi, nena wolwoluwan gelissiis. Neeyyo aybi siyettanee? Neeni a keehippe galatanaagee erettidaagaa! Hegaa mala hanotay gakkido issi naˈau aybi siyettidaakko akeekana danddayaasa. * SHin Yesuusi neeyyo hegaappe darobaa oottiis. Neeni merinaa deˈuwaa demmanaadan i hayqqiis.

11 Xoossaa Naˈay neeyyo oottidobaa eridoogan neeyyo aybi siyettidee? (2 Qoronttoosa 5:14, 15 nabbaba.) Neeni keehippe ufayttennan aggakka. Hegee neeni ne huuphiyaa Xoossau geppanaadan denttettiisinne ‘ne gishshau hayqqidaagaayyo deˈanaappe attin, sinttappe ne huupheyyo deˈenna mala’ maaddiis. Naˈaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee Yesuusi neeyyo oottidobaa akeekiyoogaanne i “haariyaagaanne ashshiyaagaa” gidiyoogaa ammaniyoogaa giyoogaa. (Oosuwaa 5:31) Kase, Medhidaagaara neeyyo dabboti baawa; qassi tumu hidootikka baawa. SHin gukkida Yesuus Kiristtoosa suuttan ammaniyoogaaninne xammaqettiyoogan haˈˈi Aawaara dabbotadasa. (Efisoona 2:12, 13) Kiitettida PHauloosi: “Hagaappe kase, intte iitabaa oottido gishshaunne qoppido gishshau, Xoossaappe shaahettidi, aara morkkettideta. SHin Xoossai ha77⁠i inttena pokkoinne boree bainnaageetanne qassi geeshshata oottidi, ba sintti shiishshanau, ba Na7aa haiqqidaagaa asatettan banaara inttena sigettiis” yaagidi xaafiis.—Qolasiyaasa 1:21, 22.

12, 13. (a) Issi uri nena yiilloyiyaaba gidikko, Naˈaa sunttan xammaqettiyoogee neeni waatanaadan maaddii? (b) Yesuusa sunttan xammaqettida Kiristtaane gidiyoogaadan, neeni ay oottana koshshii?

12 Neeni Naˈaa sunttan xammaqettidaba gidikkokka, nagaraa oottiyo koshshay deˈiyo asa gidiyoogaa loyttada akeekaasa. Hegaa akeekiyoogee ubba galla maaddees. Leemisuwau, issi uri nena yiilloyiyaaba gidikko, intte naaˈˈaykka nagarancha asa gidiyoogaa akeekay? Intte naaˈˈaayyookka Xoossaa maarotaa koshshees; qassi intte naaˈˈaykka issoy issuwaa atto gaana koshshees. (Marqqoosa 11:25) Hegaadan oottiyoogee koshshiyoogaa akeekissanau, Yesuusi issi leemisuwaa yootiis: Issi goday ba ashkkarau talˈˈido daro shaˈu paunddiyaa (60 miiloone dinaariyaa) acuwaa maariis. Guyyeppe, he ashkkaray 100 dinaariyaa acuwaa ba lagge ashkkarau maaribeenna. Yaatidi, Yesuusi ba ishau atto geennaagaa Yihoowaykka atto geennaagaa yootiis. (Maatiyoosa 18:23-35) Ee, Naˈaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee, Yesuusa maataa akeekiyoogaa, qassi a leemisuwaanne harata atto gaanaadan tamaarissidoogaa gujjin, a timirttiyaa kaallanau baaxetiyoogaa giyoogaa.—1 PHeexiroosa 2:21; 1 Yohaannisa 2:6.

13 Polo gidenna gishshau, kumetta hanotan Yesuusa leemisuwaa kaallana danddayakka. Gidikkonne, kumetta wozanaappe ne huuphiyaa Xoossaayyo geppidoogaara moggiya ogiyan, neeyyo danddayettida keena ubban Yesuusa leemisuwaa kaallana koyaasa. Hegee ceega asatettaa qaari olidi ooratta asatettaa maayanau ubbatoo baaxetiyoogaa gujjees. (Efisoona 4:20-24 nabbaba.) Issi laggiyaa neeni bonchiyaaba gidikko, a leemisuwaappenne a loˈˈo eeshshaappe tamaaranau malennan aggakka. Hegaadankka, neeni Kiristtoosappe tamaaranaunne a leemisuwaa kaallanau koyaasa.

14. Yesuusi saluwaa Kawo gidiyoogaa ammana ekkiyoogaa waatada bessana danddayay?

14 Naˈaa sunttan xammaqettiyoogee ay gujjiyaakko akeekidoogaa bessiyo hara ogeekka deˈees. “Xoossai ubbabaa Kiristtoosa tohuwaappe garssan haarissiis; qassi Xoossai i ubbaban ubbaappe bollaara Goda gidanaadan, woosa keettaayyo a immiis.” (Efisoona 1:22) Hegaa gishshau, banttana Yihoowayyo geppidaageeta Yesuusi kaalettiyo ogiyaa neeni bonchana koshshees. Gubaaˈiyan Kiristtoosi goˈettiyoy polo gidenna, ayyaanaaban kaymida, sunttettida cimata. He attuma asati sunttettidoy “geeshshati ubbai ammaniya asa ooso oottanaadaaninne Kiristtoosa bollaa keexxanaadan” giigissanaassa. (Efisoona 4:11, 12) Polo gidenna asi moorobaa oottiyaaba gidikkokka, saluwaa Kawotettaa Kawoy Yesuusi hegaa bessiya wodiyaaninne ogiyan giigissana danddayees. Hegaa ammanay?

15. Neeni xammaqettabeennaba gidikko, xammaqetta simmada ayba anjjuwaa hidootan naagana danddayay?

15 Issoti issoti hano gakkanau bantta huuphiyaa Yihoowayyo geppibookkonanne xammaqettibookkona. Ne hanotay hegaadaana gidikko, Naˈaayyo deˈiya sohuwaa ammanada ekkiyoogee neeni oottana bessiyaabanne nashshiyoogaa bessiyo oge gidiyoogaa qommoora deˈiya qofaappe akeekay? Naˈaa sunttan xammaqettiyoogee neeni gita anjjuwaa demmanaadan oottees.—Yohaannisa 10:9-11 nabbaba.

Geeshsha Ayyaanaa Sunttan

16, 17. Geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee neeyyo woygiyoogee?

16 Geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee woygiyoogee? Kasetidi beˈidoogaadan, PHenxxaqosxxe galla PHeexiroosi yootiyoogaa siyidaageeti geeshsha ayyaanaabaa eroosona. Xoossay geeshsha ayyaanaa goˈettiyoogaa ubba eti bantta ayfiyan beˈidosona. ‘Geeshsha ayyaanan kumidi, dumma dumma qaalan haasayidaageetuppe’ issoy PHeexiroosa. (Oosuwaa 2:4, 8) “Sunttan” giya qaalay asaunne bolli deˈiyooba xallau goˈettiyooba gidenna. Asa gidenna, “kawotettaa sunttan” ha wodiyan darobay oosettees. Hegee oosettiyoy kawotettaa maataana. Hegaara issi mala ogiyan, geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiya uri geeshsha ayyaanay bolli deˈiyooba gidennan, Yihoowa wolqqa gidiyoogaa akeekees. Hegaa mala xinqqatee geeshsha ayyaanay Xoossa halchuwaara gayttidaban poliyoobaa issi uri akeekiyoogaa malaatees.

17 Geeshsha Maxaafaa xannaˈiyoogan geeshsha ayyaanaabaa erabeykkii? Leemisuwau, Geeshsha Maxaafay geeshsha ayyaanaa kaaletuwan xaafettidoogaa akeekadasa. (2 Ximootiyoosa 3:16) Ayyaanaaban dichaa bessada, ‘saluwan deˈiya Aaway, nena gujjin, bana woossiyaageetussi geeshsha ayyaanaa immiyoogaa’ loytta akeekennan aggakka. (Luqaasa 11:13) Geeshsha ayyaanay ne deˈuwan nena maaddiyoogaa akeekennan aggakka. Hara baggaara, geeshsha ayyaanaa sunttan neeni xammaqettabeennaba gidikko, Aaway geeshsha ayyaanaa immanaagaa Yesuusi yootidoogee, neeni he ayyaanaa demmiyo wode tumuppe anjjettanaagaa malaatees.

18. Geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiyaageeti ayba anjjo demmiyoonaa?

18 Ha wodiyankka, Yihooway Kiristtaane gubaaˈiyaa ba ayyaanaa baggaara kaalettiyoogee qoncce. He ayyaanay nu galla galla deˈuwan nuna huuphe xekkankka maaddees. Nuuni geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiyoogee, nu deˈuwan i oottiyoobaa akeekiyoogaanne ufayssan he ayyaanaara moggidi oottiyoogaa gujjees. Gidikkonne, nuuni nu huuphiyaa Yihoowayyo geppidoogaadan waanidi deˈana danddayiyoo, qassi geeshsha ayyaanay nuna waati maaddii, giidi issoti issoti qoppana danddayoosona. Kaallidi hegaa beˈana.

[Footnotes]

^ MENT. 10 Xiqimita 22, 1981 Beegottite! (Inggilizettuwaa) sinttaa 3-8 xeella.

Hassayay?

• Aawaa sunttan xammaqettiyoogee neeni ay oottiyoogaa gujjii?

• Naˈaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee woygiyoogee?

• Aawaa sunttaaninne Naˈaa sunttan xammaqettiyoogee woygiyoogaakko akeekiyoogaa waatada bessana danddayay?

• Geeshsha ayyaanaa sunttan xammaqettiyoogaa giyoogee woygiyoogee?

[Oyshata]

[Sinttaa 10n deʼiya misiliyaa]

Ooratta erissiyo ashkkarati 33 M.L. PHenxxaqosxxe gallassappe simmin, Aawaara ayba dabbotaa medhidonaa?

[Misilee Ekettidosaa]

By permission of the Israel Museum, Jerusalem