Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Ná Nyɔŋmɔ Hiɛ Duromɔ Kɛ́ Oshihilɛ Tsake

Ná Nyɔŋmɔ Hiɛ Duromɔ Kɛ́ Oshihilɛ Tsake

Ná Nyɔŋmɔ Hiɛ Duromɔ Kɛ́ Oshihilɛ Tsake

ANI oshihilɛ etsake? Ani ewa ha bo akɛ oookpɛlɛ tsakemɔ nɛɛ nɔ? Tsakemɔi eba wɔteaŋ mɛi babaoo ashihilɛ mli pɛŋ, ni wɔteaŋ mɛi krokomɛi hu ashihilɛ baanyɛ atsake wɔsɛɛ ko. Shihilɛi komɛi ni mɛi komɛi ni hi shi yɛ blema lɛ kɛkpe lɛ haa wɔnaa sui ni baaye abua wɔ kɛ́ wɔshihilɛ tsake.

Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, susumɔ David ni tsakemɔi babaoo ba eshihilɛ mli lɛ he okwɛ. No mli lɛ eji oblanyo fioo ni kwɛɔ tooi beni Samuel fɔ lɛ mu akɛ mɔ ko ni baaye maŋtsɛ wɔsɛɛ lɛ. Beni ekɛ ehe ha akɛ ekɛ Filistinyo oblaŋ ni atsɛɔ lɛ Goliat lɛ baayawu lɛ, no mli lɛ eji oblanyo lolo. (1 Sam. 17:26-32, 42) Afɔ̃ David ní no mli lɛ eji oblanyo lɛ nine koni ebahi Maŋtsɛ Saul maŋtsɛ we lɛ, ni awó lɛ asraafoi akuu lɛ anɔ onukpa. David kpaaa gbɛ akɛ tsakemɔi ni tamɔ nɛkɛ baaba eshihilɛ mli; ni asaŋ enyɛŋ ele nibii ni baaba yɛ nomɛi asɛɛ.

David kɛ Saul teŋ fite kwraa. (1 Sam. 18:8, 9; 19:9, 10) Bɔni afee ni David abaa lɛ diɛŋtsɛ ewala yi lɛ, ehi shi akɛ kobɔfo afii abɔ. Beni eyeɔ Israel nɔ maŋtsɛ po lɛ, eshihilɛ tsake kwraa, titri lɛ beni efite gbala ní egbe gbɔmɔ bɔni afee ni ekɛtsĩ esha nɛɛ nɔ lɛ. Eshai ni efee lɛ ha ekɛ naagbai kpe yɛ eweku lɛ mli. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, David bi nuu Absalom tse ehiɛ atua. (2 Sam. 12:10-12; 15:1-14) Shi beni David shwa ehe yɛ eshai ni ji gbalafitemɔ kɛ gbɔmɔgbee nɛɛ ahe lɛ, Yehowa kɛfa lɛ, ni ená Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ ekoŋŋ.

Bo hu oshihilɛ baanyɛ atsake. Hela, ohia, weku mli naagbai, loo wɔ diɛŋtsɛ wɔnifeemɔi po baanyɛ aha wɔshihilɛ atsake. Mɛɛ sui baanyɛ aye abua wɔ koni wɔsaa wɔhe jogbaŋŋ wɔto bɔni afee ni wɔnyɛ wɔdamɔ naagbai nɛɛ anaa?

Heshibaa Yeɔ Ebuaa Wɔ

Heshibaa haa wɔkpɛlɛɔ gbɛtsɔɔmɔi anɔ. Kɛ́ wɔbaa wɔhe shi lɛɛlɛŋ lɛ, wɔbaana wɔhe taakɛ wɔji diɛŋtsɛ, ni wɔkɛ mɛi krokomɛi hu baaye yɛ bɔ ni amɛji diɛŋtsɛ lɛ naa. Kɛ́ wɔkpɛlɛ nɔ akɛ mɛi krokomɛi yɛ sui kpakpai komɛi, ni ákɛ amɛye omanye yɛ shihilɛi komɛi amli lɛ, no baaha wɔhiɛ asɔ amɛ kɛ amɛnifeemɔi. Nakai nɔŋŋ hu heshibaa baanyɛ aha wɔnu nɔ̃ hewɔ ni wɔkɛ shihilɛ ko kpeɔ lɛ shishi ní wɔna bɔ ni wɔɔfee wɔtsu he nii.

Saul bi nuu Yonatan fee enɛ he nɔkwɛmɔnɔ kpakpa. Nibii komɛi ni enyɛŋ he nɔ ko efee ha eshihilɛ tsake. Beni Samuel kɛɛ Saul akɛ Yehowa baashɔ̃ maŋtsɛyeli lɛ kɛjɛ edɛŋ lɛ, ekɛfataaa he akɛ Yonatan baaye esɛɛ akɛ maŋtsɛ. (1 Sam. 15:28; 16:1, 12, 13) Nyɔŋmɔ hala David yɛ Yonatan najiaŋ akɛ mɔ ni baaye Israel nɔ maŋtsɛ yɛ Saul sɛɛ. Yɛ gbɛi komɛi anɔ lɛ, Saul toigbele lɛ sa Yonatan he yɛ gbɛ gbonyo nɔ. Eyɛ mli akɛ Yonatan leee nɔ ni Saul fee lɛ he nɔ ko moŋ, shi eyeŋ etsɛ sɛɛ akɛ maŋtsɛ. (1 Sam. 20:30, 31) Te Yonatan fee enii eha tɛŋŋ yɛ enɛ he? Ani ebɛ David ewo emli ni eye ehe awuŋa akɛni eyeŋ maŋtsɛ lɛ hewɔ? Dabi. Eyɛ mli akɛ eye David onukpa kwraa ni eyɛ niiashikpamɔ fe lɛ moŋ, shi Yonatan kpɛlɛ David nɔ, ni eye lɛ anɔkwa. (1 Sam. 23:16-18) Heshibaa ha ena akɛ Nyɔŋmɔ ekpɛlɛ David nɔ, ni ‘ebuuu lɛ diɛŋtsɛ ehe tuutu fe bɔ ni sa akɛ ebuɔ ehe.’ (Rom. 12:3) Yonatan na nɔ ni Yehowa kpa gbɛ kɛjɛ edɛŋ lɛ, ni ekpɛlɛ Yehowa yiŋkpɛɛ lɛ nɔ.

Yɛ anɔkwale mli lɛ, tsakemɔi ni baa wɔshihilɛ mli lɛ ateŋ babaoo haa wɔkɛ shihilɛi ni jaraa kpeɔ. Ehe bahia ni Yonatan ale bɔ ni ekɛ hii enyɔ ni bɛŋkɛ lɛ kpaakpa lɛ aaaye aha. Amɛteŋ mɔ kome ji enaanyo David ni Yehowa ehala lɛ akɛ ebaaye maŋtsɛ yɛ Saul sɛɛ lɛ. Mɔ kroko lɛ ji etsɛ Saul, mɔ ni Yehowa ekpoo lɛ shi ekahe eeye maŋtsɛ lɛ. Beni Yonatan bɔɔ mɔdɛŋ koni eya nɔ ená Yehowa hiɛ duromɔ lɛ, shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ ni ekɛkpe lɛ baaha ehao waa. Ekolɛ tsakemɔi ni wɔkɛkpeɔ lɛ baaha wɔhao waa. Shi kɛ́ wɔbɔ mɔdɛŋ wɔna Yehowa susumɔ yɛ shihilɛ lɛ he lɛ, wɔbaanyɛ wɔya nɔ wɔkɛ anɔkwayeli asɔmɔ lɛ be mli ni wɔdamɔɔ tsakemɔi lɛ anaa lɛ.

Ehe Miihia ni Wɔle He ni Wɔnyɛmɔi Yawaa

Esa akɛ wɔle he ni wɔnyɛmɔi yawaa. Srɔtofeemɔ yɛ su nɛɛ kɛ heshibaa teŋ. Kɛ́ mɔ ko baa ehe shi lɛ, no etsɔɔɔ doo akɛ ele he ni enyɛmɔ yawaa.

David le he ni enyɛmɔ yawaa. Eyɛ mli akɛ Yehowa ehala David akɛ maŋtsɛ moŋ, shi afii komɛi asɛɛ dani akɛ lɛ ta sɛi lɛ nɔ. Biblia lɛ etsɔɔɔ wɔ akɛ Yehowa ha David le nɔ hewɔ ni etamɔ nɔ ni nibii asɛɛ egbala shi lɛ. Eyɛ mli akɛ kulɛ shihilɛ nɛɛ baanyɛ agba David naa waa moŋ, shi ehaaa eba lɛ nakai. Ele he ni enyɛmɔi yawaa, ni ele hu akɛ Yehowa, mɔ ni eŋmɛ gbɛ koni shihilɛ nɛɛ aya nɔ lɛ miikudɔ nibii. No hewɔ lɛ, David egbeee Saul koni ekɛbaa lɛ diɛŋtsɛ ewala yi, ni eŋmɛɛɛ gbɛ hu ni ehefatalɔ Abishai afee nakai.—1 Sam. 26:6-9.

Bei komɛi lɛ, shihilɛ ko baate shi yɛ wɔsafo lɛ mli ni wɔnuuu shishi, loo yɛ wɔsusumɔ naa lɛ, atsuko he nii loo atoko he gbɛjianɔ jogbaŋŋ. Ani wɔbaakpɛlɛ nɔ akɛ Yesu ji asafo lɛ Yitso ni ákɛ etsɔɔ onukpai akuu ni ahala koni amɛnyiɛ asafo lɛ hiɛ lɛ nɔ etsuɔ nii? Ani wɔbaaŋɔ saji wɔfɔ̃ wɔnɔ loo wɔbaaha Yehowa atsɔ Yesu Kristo nɔ enyiɛ wɔhiɛ koni wɔná ehiɛ duromɔ? Eyɛ mli akɛ enɛ feemɔ bɛ mlɛo moŋ, shi ani wɔbaamɛ Yehowa?—Abɛi 11:2.

Kɛ́ Wɔhe Jɔ lɛ, Wɔbaaná Jwɛŋmɔ ni Ja

Mɔ ni he jɔ lɛ, etsui nɔ wooo mra. Su nɛɛ yeɔ ebuaa wɔ ni kɛ́ aye wɔ sane fɔŋ lɛ, wɔtoɔ wɔtsui shi, wɔmli wooo la, wɔbɛɛɛ mɔ wɔwooo wɔmli, ni wɔtɔɔɔ owele. Ebɛ mlɛo akɛ aaaná su nɛɛ eko. Nɔ ni sa kadimɔ ji akɛ, yɛ Biblia ŋmalɛ ko mli lɛ, afɔ̃ “shikpɔŋ lɛ nɔ bii ni he jɔ” lɛ nine koni ‘amɛtiu mlijɔlɛ sɛɛ.’ (Zef. 2:3, NW) Mlijɔlɛ kɛ heshibaa kɛ su ni haa mɔ leɔ he ni enyɛmɔ yawaa lɛ yɛ tsakpaa, ni ekpakpafeemɔ kɛ kpoofeemɔ hu fata mlijɔlɛ su nɛɛ kpojiemɔ he. Mɔ ni he jɔ lɛ baanyɛ ada yɛ mumɔŋ ejaakɛ emɔɔ tsɔsemɔ mli ni ekɛ gbɛtsɔɔmɔ tsuɔ nii.

Kɛ́ wɔshihilɛ tsake lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ mlijɔlɛ baaye abua wɔ koni wɔnyɛ wɔdamɔ naa? Eeenyɛ efee akɛ ona akɛ mɛi babaoo naa tsakemɔ ni baa amɛshihilɛ mli lɛ akɛ nɔ ko gbonyo. Shi yɛ anɔkwale mli lɛ, Yehowa baanyɛ atsɔ nomɛi anɔ kɛtsɔse wɔ kɛha shihilɛi krokomɛi. Mose shihilɛ mli sane lɛ feɔ enɛ faŋŋ.

Beni Mose ye afii 40 lɛ, no mli lɛ eyɛ sui kpakpai momo. Efó Nyɔŋmɔ webii lɛ anɔ̃ mli, ni eyɛ hekɛafɔleshaa su. (Heb. 11:24-26) Shi Mose shihilɛ tsake, ni no ha ejie mlijɔlɛ kpo fe tsutsu lɛ, ni no sɛɛ dani Yehowa tsu lɛ ni eyajie Israelbii lɛ kɛjɛ Mizraim. Ehe bahia ni eŋmɛɛ hegbɛ ni eyɔɔ yɛ Mizraim lɛ he ní ejo foi eyahi Midian shikpɔŋ lɛ nɔ, ní ekɛ afii 40 atsu nii akɛ tookwɛlɔ yɛ jɛmɛ. Mɛni jɛ mli kɛba? Tsakemɔ nɛɛ ha efee gbɔmɔ kpakpa fe tsutsu lɛ. (4 Mose 12:3) Ebafee mɔ ni kɛ Yehowa suɔmɔnaa nii yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe, ni efooo lɛ pɛ enɔ̃ mli.

Nyɛhaa wɔsusua shihilɛ ko ni tsɔɔ akɛ Mose he jɔ lɛɛlɛŋ lɛ he wɔkwɛa. Be ko lɛ, Yehowa kɛɛ ebaakpata maŋ ni gboɔ enɔ toi lɛ hiɛ ní eha Mose seshibii lɛ abatsɔ maŋ ni he wa. (4 Mose 14:11-20) Mose damɔ mli eha maŋ lɛ. Wiemɔi ni Mose wie lɛ tsɔɔ akɛ nɔ ni kã etsui nɔ ji Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ hetsemɔ kɛ enyɛmimɛi lɛ ahilɛkɛhamɔ, shi jeee lɛ diɛŋtsɛ enɔ̃. Mɔ ni he jɔ pɛ baanyɛ atsu nitsumɔ ni akɛwo Mose dɛŋ akɛ teŋdamɔlɔ kɛ maŋ lɛ hiɛnyiɛlɔ lɛ. Miriam kɛ Aaron wie huhuuhu amɛshi Mose, shi Biblia lɛ bɔ amaniɛ akɛ Mose ‘he jɔ fe gbɔmɛi fɛɛ.’ (4 Mose 12:1-3, 9-15) Eeenyɛ efee akɛ Mose kɛ mlijɔlɛ damɔ sopamɔ ni amɛsopa lɛ lɛ naa. Eji Mose jeee mɔ ko ni he jɔ kulɛ, te nibii anaa baayakpa ha tɛŋŋ?

Be ko hu lɛ, Yehowa mumɔ lɛ yi hii komɛi anɔ ni no ha amɛbɔi gbaa. Yoshua, ni ji Mose yelikɛbualɔ lɛ, nu he akɛ Israelbii nɛɛ miifee nɔ ni ejaaa. Shi akɛni Mose he jɔ hewɔ lɛ, ena Yehowa susumɔ yɛ sane nɛɛ he, ni no haaa ehao akɛ abaahe hegbɛ ni eyɔɔ lɛ yɛ edɛŋ. (4 Mose 11:26-29) Eji Mose jeee mɔ ko ni he jɔ kulɛ, ani ebaakpɛlɛ tsakemɔ ni ba Yehowa gbɛjianɔtoo mli lɛ nɔ?

Akɛni Mose he jɔ hewɔ lɛ, ekɛ hegbɛ kpele ni akɛha lɛ lɛ tsu nii yɛ gbɛ kpakpa nɔ, ni eha mɛi ná nitsumɔ ni Nyɔŋmɔ kɛwo edɛŋ lɛ he sɛɛ. Yehowa fã Mose koni ekwɔ kɛya Horeb Gɔŋ lɛ nɔ akɛ maŋ lɛ najiaŋdamɔlɔ. Nyɔŋmɔ kɛ Mose wie kɛtsɔ ŋwɛi bɔfo ko nɔ, ni ewó Mose kpaŋmɔ lɛ teŋdamɔlɔ. Akɛni Mose he jɔ hewɔ lɛ, ekpɛlɛ tsakemɔ kpele ni ba yɛ hegbɛ ni eyɔɔ lɛ mli lɛ nɔ, ni kɛlɛ efeee nɔ ko ni baaha Nyɔŋmɔ akpoo lɛ.

Ni bo hu? Ja ohe jɔ dani obaanyɛ oda yɛ mumɔŋ. Esa akɛ mɛi ni yɔɔ hegbɛ lɛ kɛ mɛi ni akɛ nitsumɔi srɔtoi ewo amɛdɛŋ yɛ Nyɔŋmɔ webii ateŋ lɛ afee mɛi ni he jɔ. Kɛ́ wɔhe jɔ lɛ, no lɛ kɛ́ tsakemɔ ba wɔshihilɛ mli lɛ, wɔbuŋ wɔhe tuutu fe bɔ ni sa akɛ wɔbuɔ wɔhe, shi moŋ wɔkɛ jwɛŋmɔ ni ja baadamɔ shihilɛ lɛ naa. Bɔ ni wɔfeɔ wɔnii yɛ tsakemɔi ahe lɛ baatsɔɔ bɔ ni wɔshihilɛ naa baayakpa ha. Ani wɔbaakpɛlɛ tsakemɔ lɛ nɔ? Ani wɔbaana lɛ akɛ eji hegbɛ ni wɔná ni wɔkɛaatsɔse wɔhe koni wɔhi fe tsutsu lɛ? Ebaanyɛ efee hegbɛ ni eko baŋ dɔŋŋ ni wɔɔtsɔ nɔ kɛfee mɛi ni he jɔ!

Wɔnyɛŋ wɔjo tsakemɔi anaa foi yɛ wɔshihilɛ mli. Bei komɛi lɛ ewaa kɛhaa wɔ akɛ wɔɔnu nɔ hewɔ ni wɔkɛ shihilɛi komɛi kpeɔ lɛ shishi. Akɛni wɔhaoɔ yɛ shihilɛ ni wɔkɛkpeɔ lɛ he, ni wɔnyɛmɔi yawaa he ko hewɔ lɛ, ebɛ mlɛo akɛ wɔɔya nɔ wɔna shihilɛ lɛ taakɛ Yehowa naa lɛ lɛ. Shi kɛ́ wɔba wɔhe shi, wɔkpɛlɛ nɔ akɛ wɔnyɛmɔi yawaa he ko, ni wɔhe jɔ lɛ, wɔbaakpɛlɛ tsakemɔi lɛ anɔ ni wɔbaaya nɔ wɔná Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ.

[Wiemɔ ni akɔ ni akɛmiitsu nii ni yɔɔ baafa 4]

Kɛ́ wɔbaa wɔhe shi lɛɛlɛŋ lɛ, wɔbaana wɔhe taakɛ wɔji diɛŋtsɛ

[Wiemɔ ni akɔ ni akɛmiitsu nii ni yɔɔ baafa 5]

Ja ohe jɔ dani obaanyɛ oda yɛ mumɔŋ

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 5]

Mose kɛ shihilɛi ni ha ejie mlijɔlɛ kpo fe tsutsu lɛ kpe