Ku Tiiseza Mwa Sishemo sa Mulimu Lika Niha li Cinca Mwa Bupilo

KANA ku na ni licinceho ze mu talimana ni zona mwa bupilo bwa mina? Kana ku mi belanga taata ku nga licinceho zeo ka mo li inezi? Buñata bwa luna se lu talimani kale ni licinceho kamba lu ka talimana ni zona kwapili. Mitala ye miñwi ya ze ne ezahalile luli kwakale ya kona ku lu tusa ku ziba tulemeno to lu tokwa ku ba ni tona kuli lu tusehe.

Ha mu nyakisise mutala wa Davida ni licinceho za na talimani ni zona. Ka nako ya na tozizwe ki Samuele kuli kwapili a be mulena, Davida na li feela mutangana ya na lisanga lingu. Ha na sa li mwanana, na itatezi ku lwanisa singangalume sa Mufilisita se si bizwa Goliati. (1 Sam. 17:26-32, 42) Davida ya na sa li mucaha na bizizwe kuli a yo pila mwa muleneñi wa Mulena Saule mi a ketiwa ku ba muzamaisi wa mpi. Davida na sa zibi ni hanyinyani kuli ne ku ka ba ni licinceho ze cwalo mwa bupilo bwa hae, mi na sa zibi ze ne ka ezahala hamulaho wa fo.

Saule na nyemezi maswe Davida. (1 Sam. 18:8, 9; 19:9, 10) Kuli a pilise bupilo bwa hae, Davida na balehile mi a yambaela ka lilimonyana. Mane ni ha na li mulena wa Isilaele, lika ne li cincize hahulu mwa bupilo bwa hae, sihulu hamulaho wa ku fosa ni musalaa mutu ni ku lika ku pata sibi seo ka ku bulaya muunaa hae. Kabakala libi za hae, lubasi lwa hae ne lu keni mwa butata. Ka mutala, Davida na fetuhezwi ki mwanaa hae Abisalomi. (2 Sam. 12:10-12; 15:1-14) Nihakulicwalo, Davida ha na bakezi libi za na ezize za ku buka ni ku bulaya mutu, Jehova na mu swalezi mi na mu shemubile hape.

Ni mina lika ze ñwi za kona ku cinca mwa bupilo bwa mina. Ku kula, ku tokwa hande masheleñi, kamba matata a mwa lubasi, mane nihaiba likezo za luna ka sibili, za kona ku tahisa licinceho mwa bupilo bwa luna. Ki tulemeno tufi to tu kona ku lu tusa ku talimana hande ni matata a cwalo?

Buikokobezo Bwa lu Tusa

Buikokobezo bu talusa ku ba ni moya wa ku ipeya kwatasi. Buikokobezo bwa luli bu lu konisa ku ipona mo lu inezi luli ni ku bona ba bañwi mo ba inezi. Ha lu lemuha tulemeno twa ba bañwi ni lika ze nde ze ba petile, lu ka ba utwisisa hande ni ku  itebuha bona, hamohocwalo ni lika ze ba eza. Ka ku swana, buikokobezo bu kona ku lu tusa ku utwisisa libaka nto ye ñwi ha i lu ezahalezi ni mwa ku talimanela ni yona.

Jonatani, mwanaa Saule, na lu tomezi mutala o munde. Bupilo bwa hae ne bu cincizwe ki lika za na sa koni ku sikulula. Samuele ha na bulelezi Saule kuli Jehova u ka mu amuha bulena, na si ka bulela kuli Jonatani ki yena ya ka mu yola. (1 Sam. 15:28; 16:1, 12, 13) Mulimu na ketile Davida kuli ki yena ya na ka ba mulena, isi Jonatani. Ka linzila ze ñwi, ku sa utwa kwa Saule ne ku palelisizwe Jonatani kuli a mu yole fa bulena, nihaike kuli Jonatani na si na lizoho mwa bufosi bwa Saule. (1 Sam. 20:30, 31) Jonatani na ikutwile cwañi ka za taba yeo? Kana na bifile ni ku utwela muna Davida kabakala kuli yena na si ke a ba mulena? Batili. Ku si na taba kuli yena na li yo muhulu ku Davida mi hape na ziba lika ze ñata ku mu fita, Jonatani na mu yemezi ka busepahali. (1 Sam. 23:16-18) Buikokobezo ne bu mu tusize ku ziba ya na ketilwe ki Mulimu mi na ‘si ka itikanya butuna bo bu fita ni sa na swanezi ku likanya.’ (Maro. 12:3) Jonatani na utwisisize za na tokwa Jehova ku yena mi na latelezi katulo ya Hae mwa taba ye.

Ki niti kuli licinceho ze ñata li tisanga matata a mañwi. Ka nako ye ne ku bile ni licinceho mwa bupilo bwa hae, Jonatani na sebelisani ni batu ba babeli ba na utwana ni bona. Yo muñwi wa batu bao ne li mulikanaa hae Davida, ya na ketilwe ki Jehova kuli kwapili a be mulena. Mi yo muñwi ne li Saule, ndatahe, ya na hanilwe ki Jehova kono ili ya na sa busa sina mulena. Muinelo wo u lukela ku ba o no kalelwisize Jonatani ha na nzaa lika ku tiiseza mwa sishemo sa Jehova. Licinceho ze lu kona ku talimana ni zona li kona ku lu bilaeza kamba ku lu kaleliswa. Kono haiba lu lika ku utwisisa mwa ngela lika Jehova, lu ka kona ku zwelapili ku mu sebeleza ka busepahali inze lu talimana hande ni licinceho za mwa bupilo bwa luna.

Butokwa Bwa ku Lemuha Lika ze lu sa Koni ku Eza

Mutu ya na ni feela buikokobezo u kona ku sa lemuha ka ku tala lika za sa koni ku eza.

Davida na ziba za na sa koni ku eza. Nihaike kuli Jehova na mu ketile ku ba mulena, ne ku fitile lilimo ze ñata kuli Davida a kalise ku busa. Bibele ha i buleli kuli Jehova na bulelezi Davida libaka ha ne ku ngile nako kuli a fiwe bulena. Nihaike kuli nto yeo ne i bonahala ku zwafisa, ne i si ka mu bilaeza. Na lemuha lika za na sa koni ku eza, mi na utwisisize kuli Jehova ya na tuhelezi muinelo wo ki yena ya na zamaisa lika. Kacwalo, niha na lika ku pilisa bupilo bwa hae, Davida na si ka bulaya Saule, mi na hanisize mulikanaa hae Abishai ku eza cwalo.—1 Sam. 26:6-9.

Ka ku ba batu ba ba lemuha lika ze lu sa koni ku eza, kana lu ka lemuha kuli Jesu ki yena Toho ya puteho ni kuli u itusisa maeluda ba ba ketilwe ku etelela puteho? Kuli lu tiiseze mwa sishemo sa Mulimu, kana lu ka libelela Jehova ku etelela puteho ka ku itusisa Jesu Kreste?  Kana lu ka libelela Jehova niha ku li taata ku eza cwalo?—Liprov. 11:2.

Buishuwo bu lu Tusa ku ba ni Mubonelo O Munde

Mutu ya ishuwa ki mutu ya bunolo. Ku ishuwa ku lu tusa ku tiyela bumaswe ka pilu-telele lu sa filikani kamba ku yolisa misuha. Ku taata ku ba batu ba ba ishuwa. Kono lu swanela ku ikataza ku ba ni kalemeno kao. Mane Bibele i bulela kuli ‘ba ba ishuwa ba ka ca sanda sa lifasi.’ (Mat. 5:5) Linzwi la ku “ishuwa” li bato swana ni la buikokobezo, kono li kopanyeleza tulemeno to tuñwi to tu cwale ka bunde ni bunolo. Mutu ya ishuwa u lata ku lutiwa mi kacwalo wa kona ku zwelapili ku hula mwa sebelezo ya hae ku Mulimu.

Buishuwo bu kona ku lu tusa cwañi ku talimana hande ni licinceho mwa bupilo bwa luna? Mwendi se mu lemuhile kuli batu ba bañata ba bonanga kuli licinceho li maswe. Kaniti luli, licinceho li kona ku lu tusa kuli lu zwelepili ku lutiwa ki Jehova. Taba yeo ne i ezahalile mwa bupilo bwa Mushe.

Mushe ha na li wa lilimo ze 40 na saa na ni kale tulemeno to tunde. Na sa bonisize kuli na iyakatwa batu ba Mulimu mi na bonisize moya wa buitomboli. (Maheb. 11:24-26) Kono Jehova a si ka mu fa kale musebezi wa ku etelela Maisilaele kuli ba zwe mwa Egepita, Mushe na talimani ni licinceho ze ne tisize kuli a be ya ishuwa hahulu. Na balehezi kwa naha ya Midiani kwa na izo pila ka lilimo ze 40, inzaa beleka sina mulisana, a si na libubo la naa na ni lona kwa Egepita. Cinceho yeo ne i tahisizeñi? Ne i tahisize kuli a be mutu yo munde ni ku fita. (Num. 12:3) Na itutile ku beya tato ya Jehova mwa sibaka sa pili.

Kuli lu bone kuli Mushe na ishuwa, ha lu nyakisiseñi se ne si ezahalile Jehova ha na bulezi kuli u bata ku hana sicaba sa Isilaele se ne si sa utwi ni ku eza baikulu ba Mushe kuli ba be sicaba se si maata. (Num. 14:11-20) Mushe na yemezi sicaba sa Isilaele. Manzwi a hae a bonisa kuli na iyakatwa libubo la Mulimu ni buiketo bwa sicaba sa habo yena, ku fita ku iyakatwa za hae. Mushe na tokwa ku ba ni buishuwo kuli a pete musebezi wa hae wa ku ba mueteleli ni muyema-mwahali wa sicaba. Miriame ni Aruni ne ba mu tongokile, kono Bibele i bulela kuli Mushe na li “mutu ya musa [kamba ya ishuwa] hahulu, ku fita mutu ni mutu ya mwa lifasi.” (Num. 12:1-3, 9-15) Ku bonahala kuli Mushe na tiyezi linyazo za bona inzaa ishuwa. Lika ne li ka fosahala kambe Mushe na si mutu ya ishuwa.

Ka nako ye ñwi, moya wa Jehova ne u ukami baana ba bañwi mi ba kala ku polofita. Joshua, mutangaa Mushe, na ikutwile kuli Maisilaele bao ne ba eza se si sa lukeli. Kono Mushe yena na bonisize buishuwo ka ku bona lika mwa na li bonela Jehova mi na si ka ikalelwa ka za ku amuhiwa maata a hae.  (Num. 11:26-29) Kambe Mushe na si mutu ya ishuwa, kana na ka tabela cinceho yeo ya na lukisize Jehova?

Bakeñisa kuli na li ya ishuwa Mushe na itusisize hande maata a matuna a na filwe ni ku eza hande musebezi wa na mu file Mulimu. Jehova na mu bulelezi kuli a kambamele fa Lilundu la Horebe ku yo yemela sicaba. Mulimu na bulezi ku Mushe ka ku itusisa lingeloi mi na mu ketile ku ba muyema-mwahali wa bulikani. Kabakala kuli Mushe na li ya ishuwa, na amuhezi maata a matuna a na filwe, mi ka nako ye swana na si ka eza nto ifi kamba ifi ye ne ka tahisa kuli a latehelwe ki sishemo sa Mulimu.

Luna bo? Lu tokwa hahulu ku ishuwa kuli lu kone ku hula. Batu kaufela ba ba filwe buikalabelo ni maata mwahalaa batu ba Mulimu ba tokwa ku ishuwa. Ku ishuwa ku lu tusa ku sa ikankabeka ha lu fiwa buikalabelo mi ku lu tusa ku ba ni mubonelo o munde wa lika. Lu swanela ku tokomela mo lu ezeza ha ku ba ni licinceho ze cwalo. Kana lu ka amuhela licinceho zeo? Kana lu ka nga licinceho zeo sina kolo ya kuli lu be batu ba bande ni ku fita? Licinceho zeo li kona ku lu tusa ku ba batu ba ba ishuwa.

Lu ka talimananga ni licinceho mwa bupilo bwa luna. Fokuñwi ku taata ku utwisisa libaka lika ze ñwi ha li ezahala. Ku kona ku lu bela taata ku nga lika mwa li ngela Jehova ha lu na ni mapalelwi kamba ha lu li mwa ñalelwa. Nihakulicwalo, haiba lu ikokobeza, ku lemuha lika ze lu sa koni ku eza, ni ku ishuwa, lu ka kona ku talimana hande ni licinceho ni ku tiiseza mwa sishemo sa Mulimu.

[Manzwi a fa likepe 4]

Buikokobezo bwa luli bu lu tusa ku ipona mo lu inezi luli

[Manzwi a fa likepe 5]

Lu tokwa hahulu ku ishuwa kuli lu kone ku hula

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Mushe na talimani ni matata a na mu tusize ku ba ya ishuwa hahulu