Ko Mareko​—‘E Meitaki no te Angaanga’

KUA kite ua ana te putuputuanga o Anetioka i tetai au manamanata, inara e tuke rai te taumaroanga i rotopu i te nga apotetoro ko Paulo raua ko Banaba. Te parani ra te au tane i tetai tere mitinari; inara, i te ikianga e koai te ka aru ia raua i teia tere, kua “tupu atura oki te taumāro maata” i rotopu ia raua. (Anga. 15:39) Kua takake atura raua e kua aere ke ke oki. Ta raua taumaroanga, no runga te reira i te toru o te tangata mitinari​—ko Mareko.

Koai a Mareko? Eaa tetai nga apotetoro i taumaro ei no runga iaia? Eaa ra to raua au manako i tukeke ei? I taui ana rai taua au manako ra? E eaa taau ka mou mai mei te tua o Mareko?

I te Kainga i Ierusalema

Kua maata mai a Mareko i Ierusalema, i roto i tetai ngutuare tangata ngati Iuda apinganui. Te mea mua ta tatou ka kite mai no runga tikai iaia, te piri atura ki te tuatua enua o te putuputuanga Kerititiano o mua ana. Mei te mataiti 44 T.N. i te akamatara temeio  angaia mai e te angera a Iehova te apotetoro ko Petero mei te are tapekaanga o Heroda Ageripa I, kua aere atu a Petero “ki te are o Maria te metua vaine no Ioane, ko Mareko tetai ingoa; manganui oki tei putuputu i reira, te pure ra.”​—Anga. 12:​1-12. *

Te akaraanga i reira, e taangaanga ana te putuputuanga o Ierusalema i te kainga o te metua vaine o Mareko no te au uipaanga. Te akakite maira te “manganui oki ” e uipa ana i reira e e kainga maatamaata. E tavini vaine to Maria ko Rhoda te ingoa, tei aravei mai ia Petero i te topapa anga i “te pa i te tomoanga.” Te akakite maira teia au tataanga e e vaine apinganui a Maria. E te taikuia ra te are e e kainga nona kare e no tana tane, no reira penei e vaine takaua aia e te ou ra rai a Mareko.​—Anga. 12:⁠13.

Kare ekoko e ko Mareko tetai i rotopu i te aronga tei uipa mai no te pure. Papu roa e kua kite meitaki aia i te au pipi a Iesu e etai ke atu tei kite i te au tupuanga o ta Iesu angaanga orometua. Te tika, penei ko Mareko te mapu ma te kakau pu i rungao iaia, tei tauta i te aru ia Iesu i Tona opu muaia anga, inara kua oro atura i te tauta anga ratou i te opu iaia.​—Mare. 14:​51, 52.

Au Apainga i Roto i te Putuputuanga

Kare ekoko e na te piri atu anga ki te au Kerititiano pakari i akakeu i te tu papu o Mareko. Kua tupu aia i te pae vaerua e kua kiteaia mai e te au taeake tau. Mei te mataiti 46 T.N. i te tuku anga a Paulo raua ko Banaba i tetai ‘tauturu’ mei Anetioka ki Ierusalema i te tamaru mai i te au kino o te onge, kua tupu mai to raua inangaro ia Mareko. I te oki anga a Paulo raua ko Banaba ki Anetioka, kua apai raua ia Mareko.​—Anga. 11:​27-30; 12:⁠25.

Penei ka manako tetai tangata tatau ua nei, e kare e pirianga tikai​—i te pae mai i te pirianga pae vaerua​—i rotopu i teia au tangata toko toru, kua iki ua ra a Paulo raua ko Banaba ia Mareko no tona au tu karape. Inara te akaari maira tetai reta a Paulo e e katini a Mareko no Banaba. (Kolo. 4:10) Penei ka riro teia ei akamarama i te au tupuanga i muri mai no runga ia Mareko.

I muri ua ake i tetai mataiti, kua arataki te vaerua tapu ia Paulo raua ko Banaba kia apai i tetai tere mitinari. Kua akaruke raua ia Anetioka no Kupero. Kua aru atu a Ioane Mareko ia raua ei “tauturu.” (Anga. 13:​2-5) Penei na Mareko i akono i te au mea ka anoanoia no te tere, kia va ua nga apotetoro no te au angaanga i te pae vaerua.

Kua teretere atu a Paulo, a Banaba, e Mareko ki tetai tua mai ia Kupero, i te tutu aere anga ia ratou e aaere ra; i reira kua aere atu ratou ki Asia Minora. I reira, a Ioane Mareko tuku ei i tetai ikianga tei akamareka kore ia Paulo. Te karanga ra te tataanga e i te tae anga te pupu ki Perege, “akaruke atura [a Ioane] ia ratou, oki maira ki Ierusalema.” (Anga. 13:13) Kare i akakiteia te tumu i rave ei aia i teia.

I tetai nga mataiti i muri mai, kua oki akaou a Paulo, a Banaba, e Mareko ki Anetioka. Te uriuri manako ra nga apotetoro i te rua o te tere mitinari, te ka akapuapinga atu i te au mea  tei rauka mai i te teretereanga mua. Kua inangaro a Banaba i te apai i tona katini, inara kare takiri a Paulo i inangaro ana i te apai iaia no te mea i mua atu ana kua akaruke a Mareko ia raua. Na teia i akatupu te pekapeka tei akatakaia mai i te akamataanga. Kua apai a Banaba ia Mareko e kua aere atu i te angaanga i roto i tona enua anau ko Kupero, a Paulo ra, kua aere atu ki Suria. (Anga. 15:​36-41) Taka meitaki e, kua tuke to Paulo raua ko Banaba manako no runga i ta Mareko ikianga i mua atu ana.

Akaauanga

Kare ekoko e kua mii tikai a Mareko i teia tupuanga. Noatu ra, kua vai rai aia ei orometua akarongo mou. Mei te 11 me kore 12 mataiti i muri mai i teia pekapeka anga e Paulo, kua kite akaouia mai a Mareko i roto i te tuatua enua o te akonoanga Kerititiano o mua ana. Kiea? Penei i te ngai kare roa koe e tapapa atu i te kite iaia​—i ko ia Paulo!

I te mataiti 60-61 T.N., ia Paulo i roto i te areauri i Roma, kua akau aia i tetai au reta tei riro mai ei tuanga no te au Tuatua Tapu i teia tuatau. I roto i te reta ki to Kolosa, kua tata aia e: “Te aroa atu nei a Arisetareko i tapeka katoaia maua nei ia kotou, e te tamaiti a te tuaine o Banaba ra, ko Mareko, (tei poroakiia atu ia kotou na; e kia tae atu aia kia kotou na, e kite meitaki mai kotou iaia,) . . . Ko ratou anake tei rave katoa mai i te angaanga i te basileia o te Atua ra, ko ratou tei akapumaana mai iaku nei.”​—Kolo. 4:​10, 11.

E tauianga tikai! Mei tetai tangata mareka kore maataia e Paulo, kua riro akaou a Mareko ei taeake angaanga akaperepereia. Te akaraanga, kua akakite a Paulo ki to Kolosa e penei ka atoro atu a Mareko ia ratou. Me ka atoro atu aia ia ratou, ka riro a Mareko ei komono no Paulo.

Kua akaapa pu ua ainei a Paulo ia Mareko i te au mataiti i mua atu ana? Kua puapingaia ainei a Mareko e te akoanga tei anoanoia? Me kua inangaroia ainei nga mea roa ai e rua? Noatu e eaa tei tupu, te akapapu maira ta raua akaauanga i te turanga pakari o Paulo e Mareko. Kua akaruke raua i to raua pekapeka e kua angaanga taokotai akaou. E akaraanga meitaki rava tikai no tetai ua atu tei taumaro ana ki tetai taeake Kerititiano!

Ko Mareko e Tangata Teretere

Ia koe e tatau ra i te au teretereanga tukeke o Mareko, ka kite mai koe e e tangata teretere tikai aia. Kua aere mai aia mei Ierusalema, kua neke ki Anetioka, e mei reira kua na runga atu i te pai ki Kupero e ki Perege. I reira kua aere atu aia ki Roma. Mei reira mai, kua inangaro a Paulo i te tono iaia ki Kolosa. E te vai atura!

Kua tata te apotetoro ko Petero i tana reta mua mei te mataiti 62 ki te 64 T.N. Kua tata aia e: “Te aroa atu nei to Babulonia . . . ia kotou; e ko taku tamaiti nei oki ko Mareko.” (1 Pete. 5:13) No reira a Mareko i aere atu ei ki Babulonia i te tavini i te pae i te apotetoro, tei tae atu ana ki te au uipaanga Kerititiano i tetai au mataiti i mua atu ana, i ko i te are o tona metua vaine.

I te rua o to Paulo tapekaia anga i Roma mei te mataiti 65 T.N., kua tata aia i te kapiki ia Timoteo mei Ephesia, kua tuatua atu a Paulo e: ‘E arataki katoa mai koe ia Mareko.’ (2 Timo. 4:11) Tei Ephesia a Mareko i te reira taime. Kare ekoko e kua ariki aia i te patianga a Paulo kia oki ki Roma e Timoteo. Kare te teretereanga  e ngoie ana i te reira tuatau, inara kua puareinga ua a Mareko i te aere i taua au teretere anga ra.

Tetai atu Tukuanga Angaanga Takake

Ko tetai o te tukuanga angaanga takake ta Mareko i mataora ana koia oki ko te akauruia anga e Iehova kia tata i tetai o te au Evangeria. Noatu e kare te rua o te Evangeria i taiku ana i te ingoa o te tangata tata, te akakite ra te au peu taito o mua ana e, na Mareko ia i tata e na Petero tana au akakiteanga. Te tika, kua kite pouroa a Petero i tei rekotiia e Mareko.

Te irinaki ra te aronga tei makitoro mari i te Evangeria a Mareko e kua tata aia no te aronga Kenitara kia tatau; kua oronga aia i te au akamaramaanga tauturu no runga i te au peu ngati Iuda. (Mare. 7:3; 14:12; 15:42) Kua uri a Mareko i te au tuatua Arama penei kare e maramaia e te aronga kare i te ngati Iuda. (Mare. 3:17; 5:41; 7:​11, 34; 15:​22, 34) Kua taangaanga aia i te au tuatua Ratino e manganui e kua akamarama katoa i te au kupu Ereni matauia na te taangaanga anga i te au kupu Ratino. Kua akakite mai aia i te puapinga o te moni ngati Iuda tei aite ki te moni Roma. (Mare. 12:42) Kua riro pouroa teia kia rotai ki te peu taito irinakiia e, kua tata a Mareko i tana Evangeria i Roma.

“E Meitaki oki Au Iaia i te Angaanga i te Taoonga”

Kare te tataanga i tana Evangeria e ko te apinga uaia ta Mareko i rave i Roma. Akamaara ana i ta Paulo i akakite kia Timoteo e: “Arataki katoa mai koe ia Mareko.” Te tumu i pera ai a Paulo? “E meitaki oki au iaia i te angaanga i te taoonga nei.”​—2 Timo. 4:⁠11.

Ko teia taikuanga ia Mareko​—e papaanga openga i roto i te au Tuatua Tapu​—te akakite maata maira no runga iaia. Kare rava e akatakaanga i roto i tana angaanga ma te putuputuanga e e apotetoro, e arataki, me kore e peroveta a Mareko. E orometua ra aia, koia oki, e tangata tei tiaki e tei tavini atu i etai ke. E i roto i teia taime, i mua poto ua ake i te matenga o Paulo, e mea papu e kua puapingaia te apotetoro e te tauturu a Mareko.

Me akaputuputuia, te au tuanga tukeke rikiriki i te akakiteanga ta tatou i rauka no runga ia Mareko, te oronga maira i te tutu o tetai tangata maroiroi i te turuturu i te tuatua meitaki i roto i te au tuanga tukeke i te ao katoa, i tetai tangata mataora i te tavini i etai ke. Tika rai, mei teaa ra te au tikaanga puapinga ta Mareko i mataora no te mea kare aia i tuku ana i te au!

Mei ia Mareko rai, ei au tavini no te Atua i teia tuatau ka akaari tatou i te tu maroiroi aiteite i te tutu aere i te tuatua meitaki o te Patireia. Mei te tu rai o Mareko, ka rauka i tetai ia tatou kia neke ki tetai au ngai ke atu, i te enua ke katoa, i te turu i te tuatua meitaki i reira. Penei kare e rauka i te maata anga ia tatou kia neke, ka rauka pouroa ra ia tatou i te aru ia Mareko i roto i tetai mataara puapinga ke atu. Mei iaia i rave i te tautaanga pakari tikai kia tavini i tona au taeake Kerititiano, mei te reira rai tatou i te tauta puareinga ua anga i te tauturu i to tatou au taeake irinaki i roto i te au mataara tau kia rave ua atu i ta ratou tavinianga i te Atua. Ia tatou e rave ra i te reira, ka papu ia tatou e ka rauka ua rai ia tatou ta Iehova akameitakianga.​—Mase. 3:27; 10:22; Gala. 6:⁠2.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Mapu/​Tutu i te kapi 8, 9]

(No runga i teia, akara i te puka)

Tetai o te Au Oire ta Mareko i Atoro

Roma

Ephesia

Kolosa

Perege

Anetioka (o Suria)

Kupero

TAI METITERENIA

Ierusalema

Babulonia