¿Chiqachu manachu? Jesusmanta yachachiykuna
¿Chiqachu manachu? Jesusmanta yachachiykuna
KAY URAPI RIKHURIQTA ÑAWIRIY. YUYASQAYKIMANJINA, ¿MAYQINKUNATAQ CHIQA?
Jesús diciembre 25 pʼunchaypi nacekurqa.
Kimsa reyes Jesús nacekusqan chay chʼisi payman rirqanku.
Jesuspataqa mana wawqisnin ni panasnin karqachu.
Jesusqa, runaman tukuq Diosllataq karqa.
Jesusqa, mana kʼacha runallachu karqa.
ICHÁ achkha runas chay yachachiykuna chiqa kasqanta ninkuman. Wakinkunataqrí, chiqachus manachus kasqanta yachayqa mana atikusqanta, Jesusllapi creenanchik kasqanta ima ninkuman.
Chaywanpis Bibliaqa, ‘Jesucristota riqsinanchik’ kasqanta nin (2 Pedro 1:8). ¿Maypitaq paymanta chiqa yachachiykunata tarisunman? Evangeliospi. Chayrayku kay yachaqanap qallariyninpi phichqa yachachiykuna rikhuriqta, Evangeliospi sutʼinchakusqanmanjina chiqachus manachus kasqanta qhawarisunchik.
YACHACHIY: Jesús diciembre 25 pʼunchaypi nacekurqa.
¿CHIQACHU?: MANA CHIQACHU.
Bibliaqa, maykʼaqchus Jesús nacekusqanta mana sutʼita willanchu. Chantá, ¿imaraykutaq wakinkuna diciembre 25 pʼunchaypi nacekusqanta ninku? Juk libro nisqanmanjina, “Romapi, [...] católica Iglesiata kamachiqkunaqa, diciembre 25 pʼunchayta akllarqanku [...] Natividad raymita ruwanankupaq, imaraykuchus chay pʼunchayllapitaq romanosqa, Intipaq juk raymita ruwaq kanku, chay pʼunchaymantapacha, pʼunchaykuna astawan jatunyasqanrayku” (Diccionario de la Biblia, de W. R. F. Browning). Wak libroqa, Navidadmanta wakin costumbres, “Intipaq chantá, chaqrasmanta lantipaq raymista ruwaq kasqankumanta” jamusqanta nin (The Encyclopædia Britannica).
Jesús diciembre 25 pʼunchaypi nacekusqanta yuyariyqa, qhasilla, imaraykuchus mana yachakunchu ima pʼunchaychus Jesús nacekusqanta. Chantá Bibliaqa, Jesuspa nacekusqan pʼunchayta yuyarinanchikta mana ninchu, nitaq ñawpa cristianos chay pʼunchayta yuyariq kasqankutapis. Astawanqa, ima pʼunchaychus Jesús wañupusqanta, wañupuyninta yuyarinankuta Jesús discipulosninman kamachisqanta imalla nin (Lucas 22:19). * Rikunchikjina Jesusqa, ni jaykʼaq munanmanchu karqa Navidad raymi ruwakunanta. Imaraykuchus payqa, discipulosnin wañupuyninta astawan yuyarinankuta munarqa, manataq nacekusqan pʼunchaytachu (Mateo 20:28).
YACHACHIY: Kimsa reyes Jesús nacekusqan chay chʼisi payman rirqanku.
¿CHIQACHU?: MANA CHIQACHU.
Jesús nacekusqantawan janantaswan kʼirusqata, uywa qaranapi sirisqa kachkasqanmanta runas ruwasqankuta, ¿maykʼaqllapis rikurqankichu? Chaypiqa 3 reyes Jesusman regalosta jaywachkasqanku rikukun. Chaywanpis, ¿jinapunichu karqa?
Biblia nisqanmanjina inti lluqsimuyniqmanta wakin runas, Jesusta jatunchamuq risqanku. Chaywanpis paykunaqa, mana reyeschu karqanku, manaqa chʼaska qhawaypi yachaysapa runas karqanku (Mateo 2:1, Diospa Simin Qelqa). Chantá, mana nacekusqan chʼisichu, manaqa killas pasasqanmantaraq wasipi tiyakuchkaptinña Jesusman rirqanku (Mateo 2:9-11).
¿Machkhataq karqanku? Bibliaqa, iskaychus, kimsachus... chayri kimsa chunkachus kasqankuta mana ninchu. Chantá, ¿imaraykutaq wakinkuna kimsa runas kasqankuta ninku? Ichá kimsa laya regalosta apasqankumanta Biblia willasqanrayku (Mateo 2:11). * Wakinqa ninku chay kimsa runasmanta sapa juknin juk laya runaspa sutinkupi risqankuta, chaywanpis Bibliaqa mana chaytachu yachachin. Evangeliosta ukhunchaq juk runaqa, kimsa reyes Jesusman risqankuta yachachiyta, “pusaq siglopi juk qillqaqlla rikhurichisqanta” nin.
YACHACHIY: Jesuspata mana wawqisnin, ni panasnin karqachu.
¿CHIQACHU?: MANA CHIQACHU.
Tawa Evangeliosqa, Jesús wawqisniyuq, panasniyuq ima kasqanta rikuchin. Sutʼincharinapaq Lucas Evangelioqa, Jesús Mariaqpa ‘kuraq kaq qhari wawan’ kasqanta nin, chaytaq María astawan wawasniyuq kasqanta rikuchin (Lucas 2:7). * Marcos Evangelio nisqanmanjinataq, Nazaretmanta wakin runasqa, Jesusmanta nirqanku: “Manachu kayqa carpintero [...]? Manachu wawqesnimpis Santiago, José, Judas, Simón ima kanku? Manachu panasnimpis noqanchejwan kaypi kashanku?”, nispa (Marcos 6:3; Mateo 12:46; Juan 7:5).
Chaywanpis wakin teologosqa, Jesús mana wawqisniyuqchu kasqanta nillankupuni. Wakinqa Jesuspa wawqisnin, primosnillan kasqanta ninku. * Wakintaq Mariap entenadosnillan kasqanta ninku. Chaywanpis Jesús mana wawqisniyuqchu kanman karqa chayqa, ¿Nazaretmanta runas Santiago, José, Judas, Simón ima, Jesuspa wawqisnin kasqanta ninkumanchu karqa? Mana, ¿icharí? Imaraykuchus achkha kutispichá María wiksallikusqanta rikurqanku, chayraykutaq Jesús wawqisniyuq kasqanta yacharqanku.
YACHACHIY: Jesusqa, runaman tukuq Diosllataq karqa.
¿CHIQACHU?: MANA CHIQACHU.
Trinidad nisqa yachachiyqa, Jesús, runaman tukuspa Diosllataq kasqanta yachachiymanta jamun. Chay yachachiy may unaymantaña kaptinpis, Jesús wañupusqanmantaraq rikhurirqa. Juk libro nisqanmanjina, “Trinidad nisqa yachachiyqa, Musuq Testametopi ni maypi rikhurinchu [...]. Kay yachachiyqa tiempo pasasqanmanjina rikhurirqa, achkha runastaq chaymanta chʼaqwarqanku” (The Encyclopædia Britannica).
Jesús runaman tukuspa Diosllataq kasqanta yachachiqkunaqa, Jesusta pisipaq qhawachichkanku. * ¿Imarayku? Sutʼincharinapaq; wakin llamkʼaqkuna patronninkumanta imallatapis mañakusqankupi tʼukuriy. Patronninkuqa imatachus mañakusqankuta mana quyta atisqanta nin. Chiqamantapuni quyta atispapis mana quyta atisqanta nispaqa, llullakuchkanman, ¿icharí?
Jinallatataq juk kuti, iskay apostolesnin, Jesusmanta mañakurqanku reinonpi juknin pañanpi, juknintaq lluqʼinpi tiyakunankuta. Jesustaq nirqa: “Pañaypi, lloqʼeypiwan tiyaykunaykichejtaqa mana noqamantachu. Chaytaqa Tatallay qoyta atin, pikunapajchus wakicherqa, chaykunaman”, nispa (Mateo 20:23). Jesús Diosllataq kanman karqa chayqa, iskay apostolesninman ajinata kutichispa, llullakuchkanman karqa, ¿icharí? Chaywanpis mana llullakuchkarqachu, astawanqa Dios astawan atiyniyuq kasqanta rikuchichkarqa. Ajinamanta llampʼu sunqu kasqanta, mana Dioschu kasqanta ima rikuchirqa.
YACHACHIY: Jesusqa, mana kʼacha runallachu karqa.
¿CHIQACHU?: CHIQA.
Jesusllataq “Diospa Churin” kasqanta nirqa, manataq juk kʼacha runallachu (Juan 10:36). Pillapis Diospa Churin kasqanta niyta atillanman. Chaywanpis Jesús llullakuspa Diospa Churin kasqanta ninman karqa chayqa, ¿kʼacha runalla kasqantachu nisunman, chayri llulla runa kasqantachu?
Diosllataq, Jesuspa nisqanta chiqapuni kasqanta rikuchirqa, imaraykuchus iskay kutispi nirqa: “Kaymin ancha munasqa Chureyqa”, nispa (Mateo 3:17; 17:5). Biblia nisqanmanjina Diosqa, wakin kutilla janaqpachamanta parlamurqa, iskay kutispitaq Jesús Churin kasqanta rikuchinanpaq. Chayrayku, ¡chiqamantapuni Jesús, Diospa Churin kasqanta nisunman!
¿Kay yachachiykunata ukhunchaspa Bibliamanta astawanchu yachakurqanki? Ajina kaptinqa, tawa Evangeliosta astawan ukhunchanaykipaq tiempochakunki chayqa, astawanraq yachakunki. Chantapis Jesús nisqanmanjina, paymanta, Tatanmanta ima astawan yachakuspaqa, “wiñay kawsay[ta]” japʼinki (Juan 17:3).
[Sutʼinchaykunasnin]
^ párr. 13 Jesusqa, nisán killamanta 14 pʼunchaypi, Pascua fiesta pʼunchaypi wañupurqa (Mateo 26:2).
^ párr. 18 Mateo nisqanmanjina chay runas, “qʼepisninkumanta orqhospa” qurita, inciensota, mirratawan Jesusman jaywarqanku. Pisi pʼunchaykunaman José, María, Jesús ima, Egiptoman ayqinanku karqa, chaypaqtaq qullqita necesitankuman karqa, chayrayku niraq ajina llakiypi rikukuchkaptinku chay runas regalosta apasqankuqa, tʼukunapaqjina karqa (Mateo 2:11-15).
^ párr. 21 Jesusta nacechikunanpaq Mariaqa, juk milagroniqta wiksallisqa rikhurirqa, wak wawasninta nacechikunanpaqtaq José qusanwan qhariwarmijina puñuykuspa wiksallisqa rikhurirqa (Mateo 1:25).
^ párr. 22 Jesusllata María nacechikusqanta yachachiytaqa, 383 watapi Jerónimo rikhurichirqa. Chay yachachiytataq, María ni jaykʼaq qhariwarmijina puñuykusqanta creeqkuna japʼikurqanku. Chaymanta aswan qhipaman Jeronimollataq chay yachachiyninmanta iskaychakuptinpis, achkha runas chay yachachiyninta creellankupuni, Iglesia Catolicap wakin rezosninpitaq rikhurillanpuni.
^ párr. 26 Trinidad nisqa yachachiy chiqachus manachus kasqanmanta astawan yachakuyta munanki chayqa, ¿Debería creer usted en la Trinidad?, nisqa folletota ñawiriy. Kaytataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna urqhunku.
[14 paginapi recuadro, dibujo/foto]
¿Imayna runataq Jesús karqa?
¿Imayna runataq Jesús karqa? ¿Wakkunamanta astawan sumaq kasqanta yuyakuqchu, mana parlapayanapaqjinachu karqa? Wakin runas chayjina runa kasqanta ninku, chaywanpis Jesusqa...
•... wakin kuti fiestasman riq (Juan 2:1-11).
•... wakkunap ruwasqankuta jatunpaq qhawaq, allinta ruwasqankutataq paykunaman niq (Marcos 14:6-9).
•... wawaswan khuska kaspa kusikuq (Marcos 10:13, 14).
•... wakkunap rikunankuta waqayta mana pʼinqakunchu (Juan 11:35).
•... ñakʼariqkunamantapis khuyakuq (Marcos 1:40, 41).