Widikije ditabuja diabu

Wakalongela mua kufuilangana luse kudi Mfumuende

PETELO kavua mua kupua muoyo dîba divua mêsu ende ne a Yezu matuilangane to. Mêsu a Yezu avuaku alumbuluisha Petelo peshi aleja ne: uvua mumuele mâyi ku makasa anyi? Katuena bamanye to, bualu Bible udi wamba amu ne: ‘Mukalenge wakatshinguluka, wakatangila Petelo talala.’ (Luka 22:61) Kadi Petelo wakamona muvuaye mupangile bualu anu ku mushindu uvua Yezu mumutangile. Wakajingulula muvuaye ufuma ku dienza bualu bukavua Yezu muambe ne: neamuvile. Pabi wakabenga kuosha ne munu muiku, wamba muvuaye kayi mua kuenze nanku. Bualu abu buakamunyingalaja bikole ne pamuapa ke bualu butambe bubi buvua bumuenzekele mu nsombelu wende mujima.

Kadi kakuvua kujike bua Petelo to. Bu muvuaye ne ditabuja dikole, kuvua anu mushindu wa kulongolola bilema biende ne kulonga dimue dia ku malongesha manene a Yezu dia kufuilangana luse. Tuetu bonso tudi ne bua kudilonga. Nunku tukonkononayi muvua Petelo mufike ku didilonga.

Muntu uvua ne malu a bungi a kulonga

Pavuabu mu Kapênuma musoko wa ba Petelo ngondo mitue ku 6 kumpala kua kukuatabu Yezu, Petelo wakaya kudi Yezu kumuebejaye ne: ‘Mukalenge, muanetu neangenzele bibi misangu bungi munyi ingamulekela bubi buende? Misangu muanda mutekete anyi?’ Petelo uvua mua kuikala wela meji ne: uvua ne luse lua bungi, bualu bamfumu ba tshitendelelu ba tshikondo atshi bavua balongesha ne: muntu udi ne bua kufuilangana luse anu misangu isatu. Yezu wakamuandamuna ne: ‘Too ne ku makumi muanda mutekete misangu muanda mutekete.’​—Matayo 18:21, 22.

Yezu uvuaku wamba ne: Petelo uvua ne bua kubala misangu yonso idi muntu umuenzela bibi anyi? Tòo, kadi pavuaye muambile Petelo bua kufuila muntu luse misangu 77 pamutu pa 7 patupu, uvua musue kuamba ne: kufuilangana luse kakutu ne ndekelu to. Yezu wakaleja ne: Petelo uvua mukuatshike ku lungenyi lubi lua dibenga kufuilangana luse luvuaku mu tshikondo atshi lua ne: muntu udi ne bua kubala misangu yonso idi mukuabu umuenzela bualu bubi. Kadi difuilangana luse didi dimanyine mu mikenji ya Nzambi kaditu ne ndekelu.

Petelo kavua mueleshe Yezu mpata to. Kadi dilongesha dia Yezu divuaku dimulenge menemene anyi? Imue misangu tutu tulonga malu a bungi bua kufuilangana luse patudi tuetu bine tumona ne: tudi ne dijinga dikole dia batufuile petu luse. Nunku tuanji kupingana ku malu avua menzeke dituku dia lufu lua Yezu. Mu mêba a ntatu au, Petelo wakenzela Mfumuende malu a bungi avua akengela kumufuila luse.

Dijinga dia kumubuikidilabu didi dienda divula

Tuvua dilolo dia dituku divua Yezu ne bua kufua. Kadi utshivua ne malu a bungi a kulongesha bayidi bende, bu mudi kuikala ne didipuekesha. Wakafila tshilejilu tshia didipuekesha pavuaye muoweshe bayidi bende mâyi ku makasa, mudimu uvuabu benza kudi bena mudimu bapuekele menemene. Kumpala, Petelo kavua musue bualu buvua Yezu wenza abu to. Pashishe kubengaye bua kamuoweshi yeye mâyi to. Ndekelu wa bionso kuluaye kulomba Yezu bua amuoweshe mâyi  ku makasa, ku bianza ne mu mutu. Yezu uvua anu ne lutulu, yeye kumvuija bualu buvuaye wenza ne tshivuaye ubuenzela.​—Yone 13:1-17.

Kadi mutantshi mukese pashishe, bapostolo bakatuadija kukokangana bua kumanya uvua ku mutu kua bakuabu. Kakuyi mpata, Petelo uvua pende muleje lungenyi lubi lutu nalu bantu lua kuditambisha. Nansha nanku, Yezu wakababela ne lutulu luonso, kubelaye ne kalumbandi bua muvuabu benze bualu buimpe bua kushala balamate Mfumuabu. Kadi wakabambila ne: bonso buabu bavua mua kumulekela. Petelo wakamba muvuaye mua kushala mulamate Yezu nansha bia kumona lufu. Kadi Yezu wakamanyisha ne: uvua ne bua kumuvila misangu isatu butuku abu kumpala kua nzolo kusamaye misangu ibidi. Petelo wakelesha Yezu mpata, kuditambishaye muvuaye mua kumulamata kupita bapostolo bakuabu.​—Matayo 26:31-35; Mâko 14:27-31; Luka 22:24-28.

Yezu ukavuaku pabuipi ne kujimija lutulu bua Petelo anyi? Tòo, bualu mu tshikondo tshionso tshia lutatu atshi, Yezu uvua anu ukeba malu mimpe avua munda mua bayidi bende bena mapanga. Uvua mumanye ne: Petelo neamuvile, kadi wakamuambila ne: ‘Ngakukulombela wewe Nzambi bua ditabuja diebe kadipangi; wewe, pawakudimuka, ukoleshe mitshima ya bana benu.’ (Luka 22:32) Nunku, Yezu uvua muleje muvuaye mushindike ne: Petelo uvua mua kulongolola tshilema tshiende ne kubangulula mudimu wende ne tshisumi. Uvua ne meji a difuilangana luse mimpe matambe.

Mêba makese pashishe pavuabu mu budimu bua Getesemane, Petelo wakenza bilema bikuabu. Yezu wakamuambila yeye ne Yakobo ne Yone bua kushala batabale pavuaye usambila. Yezu uvua utata ne kanyinganyinga kakole ne uvua dijinga ne diambuluisha, kadi Petelo ne bena diende bavua anu balala. Yezu wakakula mêyi avua aleja muvuaye uditeka pa muaba wabu ne mubabuikidile wamba ne: “Mutshima udi musue nunku, kadi mubidi udi mutekete.”​—Mâko 14:32-38.

Mutantshi mukese pashishe, musumba wa bantu wakafika bakuate bimunyi, bambule miele ne mitshi. Dîba adi divua dîba dia kuenza malu ne budimu. Kadi Petelo wakapatula diakamue muele, kuututa ku mutu kua Malako muena mudimu wa muakuidi munene, kumukosaye ditshi. Yezu wakabela Petelo ne lutulu luonso, kuondopaye muntu au ne kufilaye mukenji wa kubenga kuenzelangana bibi udi ulombola bayidi bende too ne lelu. (Matayo 26:47-55; Luka 22:47-51; Yone 18:10, 11) Petelo ukavua muenze bilema bia bungi bivua Mfumuende ne bua kumufuila luse. Tshilejilu tshiende tshidi tshituvuluija ne: “Buonso buetu tudi tulenduka mu malu a bungi.” (Yakobo 3:2) Nnganyi wa kutudi udi kayi dijinga ne luse lua Nzambi dituku dionso edi? Kadi butuku buvua ne bua kulepela Petelo, bualu kuvua bualu bubi butambe bumuindile.

Tshilema tshitambe bunene tshia Petelo

Yezu wakambila musumba wa bantu abu ne: bikalabu uvuabu baluile nyeye, bavua ne bua kulekela bapostolo bende. Petelo wakatangila basuika Yezu mionji kayi ne tshia kuenza. Pashishe kunyemaye pende anu bu bapostolo bakuabu.

Petelo ne Yone bakalekela kunyema, kuimanabu pamuapa pabuipi ne nzubu wa muakuidi munene wa kale Ana kuvuabu baye kumpala ne Yezu bua kumulumbuluisha. Pakumbukabu ne Yezu kua Ana, Petelo ne Yone bakalonda, kadi ‘pa bule pa bule.’ (Matayo 26:58; Yone 18:12, 3) Petelo kavua muena buôwa to, bualu bivua bikengela kuikala ne dikima bua kulonda kuvuabu baya ne Yezu. Tshisumbu tshia bantu atshi tshivua ne miele ya mvita ne Petelo ukavua mutape umue wa kudibu mputa. Kadi muaba eu Petelo kena uleja lulamatu luvuaye muambe ne: pikalabi bua kufua bua Mfumuende uvua ufua.​—Mâko 14:31.

Bantu ba bungi badi bakeba kulonda Kristo ‘pa bule pa bule’ anu bu Petelo, kabayi basue bua muntu mukuabu amanye to. Kadi anu bu muvua Petelo muine mulue kufunda, mushindu umue wa kulonda Kristo bimpe ngua kumulamata bikole, kuidikija tshilejilu tshiende mu malu onso  nansha koku mua kumueneka ntatu ya mushindu kayi.​—1 Petelo 2:21.

Petelo wakalonda ne budimu bantu bavua bakuate Yezu too ne ku tshiibi tshia lupangu lua umue wa ku nzubu minene ya mu Yelushalema. Kuvua kua muakuidi munene Kayafa uvua ne bukokeshi bunene ne biuma bia bungi. Nzubu wa nanku bavua bamuibaka munyunguluke lupangu lujima, bela tshiibi kumpala ne bashiya lubanza munkatshi. Pavua Petelo mufike ku tshiibi bakamubengela bua kubuela. Yone ukavua mumane kubuela, kuluaye kulomba mulami wa ku tshiibi bua kubueja Petelo. Mbimueneke ne: Petelo kavua mushale pamue ne Yone to, kavua nansha mudienzeje bua kubuela mu nzubu muvua Mfumuende bua kuimana ku luseke luende to. Wakashala mu lubanza muaba uvua bapika ne bena mudimu bota mudilu bua mashika, wenda utangila muvua bajadiki ba mafi bavua babanda Yezu kumpala kua balumbuluishi babuela ne bapatuka.​—Mâko 14:54-57; Yone 18:15, 16, 18.

Ku bukenke bua mudilu nsongakaji uvua muitabe bua Petelo abuele ku tshiibi wakamumona bimpe. Uvua mumumanye. Wakamba Petelo ne: ‘Wewe kabidi wakadi ne Yezu, muena Galela.’ Bu muvua Petelo kayi mutekemene bualu abu, wakavila muvuaye kayi mumanye Yezu, kuamba too ne muvuaye kayi mumanye bualu buvua nsongakaji wamba. Kuyaye kuimana pabuipi ne tshiibi tshia lupangu udisokoka, kadi nsongakaji mukuabu kumumonaye, kuambaye bia muomumue ne: ‘Muntu eu wakadi ne Yezu wa mu Nazaleta.’ Petelo kuditshipaye wamba ne: “Tshiena mumanye muntu eu.” (Matayo 26:69-72) Petelo wakumvua tshitala tshisama pamuapa yeye mumane kuvila Yezu bua musangu muibidi, kadi bua malu avua enzeka kakavuluka tshivua Yezu muambe mêba makese kumpala.

Mutantshi mukese pashishe, Petelo uvua anu wenza muende muonso bua kudisokoka, kadi bantu bakuabu bavua bimane mu lubanza bakalua kudiye. Umue wa kudibu uvua mulela wa Malako mupika uvua Petelo mutape mputa au. Yeye kuambila Petelo ne: ‘Tshiakukutangila nende mu muaba wa mitshi ya mamuma anyi?’ Petelo wakenza muende muonso bua kubaleja ne: bavua batupakane. Nunku kuditshipaye bua bualu abu wamba ne: yeye ushima mulawu umukuate. Kayi muanji kutula mêyi avua mukana, wakumvua nzolo usama bua musangu muibidi.​—Yone 18:26, 27; Mâko 14:71, 72.

Yezu uvua ufuma ku dipatuka mu lutanda luvua lutangile mu lubanza. Anu mudibi bileja ku ntuadijilu, dîba adi mêsu ende ne a Petelo akatuilangana. Petelo wakajingulula ne: uvua muenzele Mfumuende bualu bubi butambe. Kupatukaye lupangu mutekesha kudi kanyinganyinga ka tshilema tshiende. Yeye kuya utambakana kayi mumanye kuvuaye uya mu njila ya mu Yelushalema, ngondo mukenkeshe mu njila. Katshivua umona kuvuaye uya, binsonji biuwule muisu ne kuasaye muadi mukole.​—Mâko 14:72; Luka 22:61, 62.

Muntu yeye mumone ne: mmuenze tshilema  tshinene menemene, mbipepele bua kuela meji mudibu kabayi mua kumufuila luse to. Ke tshivua Petelo mua kuikala udiambila. Yezu uvuaku mua kumufuila luse anyi?

Bavuaku mua kufuila Petelo luse anyi?

Mbikole bua kumvua bukole bua kanyinganyinga kavua naku Petelo pakatshia butuku ne malu avua menzeke atuadija kumanyika ku bantu. Uvua mua kuikala mudipishe bikole pakafua Yezu dilolo adi bobu bamane kumukengesha mêba mavule. Petelo uvua mua kuikala umvua bibi misangu yonso ivuaye wela meji ku mushindu uvuaye musakidile ku kanyinganyinga ka Mfumuende dituku diende dia ndekelu pa buloba. Nansha muvua Petelo ne kanyinganyinga kakole kavua mukalekele kamupita bukole to. Tudi tuamba nanku bualu Bible udi wamba ne: mutantshi mukese pashishe wakadisangisha ne bena Kristo nende. (Luka 24:33) Kakuyi mpata, bapostolo bonso bavua bumvue bibi bua malu avuabu benze butuku abu, bobu kukoleshanganaku ku muoyo ndambu.

Mu mushindu kampanda, Petelo uvua muangate dipangadika dia meji. Bualu padi muena Kristo wenza tshilema, tshidi ne mushinga ki mbunene bua tshilema tshidiye muenze to, kadi ndipangadika didiye wangata bua kutshilongolola ne kupingana mu njila muimpe. (Nsumuinu 24:16) Petelo wakaleja muvuaye ne ditabuja dilelela pavuaye mudisangishe ne bena Kristo nende nansha muvuaye ne kanyinganyinga. Padi muntu unyingalala bua tshilema tshivuaye muenze anyi udipisha, muoyo udi mua kumusaka bua kuditola pa nkayende, kadi ki mbimpe to. (Nsumuinu 18:1) Mbimpe adisangishe ne bena Kristo nende bua apetulule bukole bua kutungunuka ne kuenzela Nzambi mudimu.​—Ebelu 10:24, 25.

Bu muvua Petelo mudisangishe ne bena Kristo nende, wakapeta mukenji mubi wa ne: tshitalu tshia Yezu katshivua mu lukita to. Petelo ne Yone kuasabu lubilu batangile ku lukita luvuabu bateke tshitalu tshia Yezu ne bakange dibue. Yone wakafika kumpala bualu uvua pamuapa ne bidimu bipuekele ku bia Petelo. Pakasanganaye dibue diumusha ku lukita, yeye kumvua buôwa bua kubuela. Kadi Petelo kavua ne buôwa to. Nansha muvua lubilu lumutshiokeshe, wakabuela diakamue munda mua lukita. Kumusangana mutupu.​—Yone 20:3-9.

 Petelo uvuaku mutuishibue ne: Yezu uvua mubishibue ku lufu anyi? Kakanji kuitaba to nansha muvua bantu bakaji ba lulamatu bambile bapostolo muvua banjelu babamuenekele, babamanyishe ne: Yezu uvua mubishibue ku lufu. (Luka 23:55–24:11) Kadi ku ndekelu kua dituku adi kanyinganyinga ne dielakana bivua nabi Petelo biakajika, bualu Yezu uvua ne muoyo muikale ne mubidi wa nyuma. Wakamuenekela bapostolo bende bonso. Kadi wakanji kuenza bualu bukuabu buvua butangile anu Petelo, bualu bapostolo bakamba dituku adi ne: ‘Mukalenge wakubika ku lufu bulelela, wakumueneka kudi Simona.’ (Luka 24:34) Mupostolo Paulo wakalua kufunda pende bua dituku dia pa buadi adi ne: Yezu ‘wakamueneka kudi Kefa, ne kunyima kudi bapostolo dikumi ne babidi.’ (1 Kolinto 15:5) Kefa ne Simona mmêna makuabu a Petelo. Bidi bimueneka ne: Yezu wakamumuenekela dituku adi pavuaye nkayende.

Bible ki mmuleje malu avua Yezu ne Petelo bayukile dituku adi to. Tudi mua kutshinka disanka divua nadi Petelo pavuaye mumone Mukalenge wende uvuaye munange bikole ne muoyo kabidi ne mupete mushindu wa kumuleja muvuaye munyingalale bua bubi buende. Kupita bintu bikuabu bionso, uvua ujinga bua Yezu amufuile luse. Nnganyi udi mua kuela mpata ne: Yezu kavua mumufuile luse ne muoyo mujima? Bena Kristo badi benza bubi lelu badi ne bua kuvuluka tshivua tshifikile Petelo. Katuena ne bua kuela meji ne: Nzambi kakutufuila luse nansha. Yezu uvua wenza malu anu bu Tatuende utu ‘utamba kubuikidila bantu mibi’ yabu.​—Yeshaya 55:7.

Tshijadiki tshikuabu tshia muvuabu bamubuikidile

Yezu wakambila bayidi bende bua baye mu Galela bua kutuilangana nende. Pakafikabu, Petelo wakaya kuloba ku dijiba dia mâyi a Galela. Bayidi bakuabu ba bungi bakaya nende. Petelo udi udisangana kabidi ku dijiba dia mâyi kuvuaye uya bikole kumpala. Uvua muibidile mutoyi wa buatu pa mâyi, wa mavuala, muibidile kabidi kuela tupamba pa mâyi. Uvuaku mudiebeje butuku abu tshivuaye ne bua kuenza mpindieu ukavua mudimu wa Yezu wa pa buloba mujike anyi? Uvua musue kuikala anu mulobi wa mishipa anyi? Nansha nanku kabakakuata mishipa butuku bujima abu to.​—Matayo 26:32; Yone 21:1-3.

Kadi patshiatshia bakumvua muntu ubabikila ku muelelu wa mâyi, ubambila bua kukupa tupamba tuabu ku luseke lukuabu lua buatu. Bakakupa ne kukuatabu mishipa minene 153. Petelo uvua mumanye muntu au. Wakadikuma mu mâyi, kowelaye mutangile ku mukuna. Pakafikabu ku mukuna, Yezu wakabapesha mishipa ivuaye muoshile pa makala. Wakatamba kutabalela Petelo.

Bidi bimueneka ne: Yezu wakafunkuna mushiki wa mishipa ne kukonkaye Petelo ni uvua munange Mukalenge wende ‘kupita bintu ebi.’ Dinanga dia kupana mishipa divuaku difuilakana ne dinanga dia Yezu mu muoyo wa Petelo anyi? Anu muvua Petelo muvile Mukalenge wende misangu isatu, Yezu udi umupesha mpindieu mpunga bua ajadike misangu isatu kumpala kua bena diende muvuaye mumunange. Pakenza Petelo nanku, Yezu wakamuleja tshia kuenza bua kuleja dinanga adi. Wakamuambila bua kuteka mudimu wa tshijila kumpala kua malu makuabu onso, kudisha mikoko ya Kristo anyi bayidi bende ne kuyilama.​—Yone 21:4-17, NW.

Yezu wakaleja patoke ne: Petelo utshivua anu ne mushinga kudiye ne kudi Tatuende. Petelo uvua mua kukumbaja mudimu munene mu tshisumbu ku bulombodi bua Kristo. Etshi ntshijadiki tshinene tshia muvua Yezu mumufuile  luse ne muoyo umue. Kakuyi mpata mushindu uvua Yezu mumubuikidile uvua mumulenge ku muoyo bikole.

Petelo wakakumbaja mudimu uvuabu bamupeshe ne tshisumi munkatshi mua bidimu bia bungi. Wakakolesha bena Kristo nende anu muvua Yezu mumuambile kumpala kua kufuaye. Wakenza mudimu wa kulama ne kudisha mikoko ya Kristo bimpe ne lutulu. Muntu uvuabu babikile ne: Simona wakakumbaja mudimu uvua upetangana ne diumvuija dia dîna divua Yezu mumupeshe dia Petelo anyi Dibue pakaluaye mushindame, mukole ne muntu uvua usakangana bua kuenza malu mimpe mu tshisumbu. Mikanda ibidi ivua Petelo mufunde (idi milue mikanda ya mushinga wa bungi mu Bible) idi ijadika bualu ebu. Mikanda eyi idi ileja kabidi ne: Petelo kavua mupue muoyo dilongesha divua Yezu mumupeshe dia kufuilangana luse.​—1 Petelo 3:8, 9; 4:8.

Tudi petu mua kulongela ku bualu ebu. Tutuku tulomba Nzambi luse dituku dionso bua bilema bia bungi bitutu tuenza anyi? Tutuku tuitaba mudiye mutufuile luse ne tuitaba mudi luse alu mua kutulengeja anyi? Tutuku petu tufuila bantu bakuabu luse anyi? Tuetu tuenza nanku, tudi tuidikija ditabuja divua nadi Petelo ne luse lua Mfumuende.

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 22]

Petelo uvua muenze bilema bia bungi bivua Mfumuende ne bua kumufuila luse, kadi nnganyi wa kutudi udi kayi dijinga ne luse lua Nzambi dituku dionso edi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

‘Mukalenge wakatshinguluka, wakatangila Petelo talala’

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

‘Mukalenge wakumueneka kudi Simona’