Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Wadizilili Kwanakena Kufuma Kudi Nkuluñaña

Wadizilili Kwanakena Kufuma Kudi Nkuluñaña

Imbujolenu Chikuhwelelu Chawu

Wadizilili Kwanakena Kufuma Kudi Nkuluñaña

PETULU hamba kavulamena mpinji yatama yalulakesheliyi mesu nankuluñaña yinduku. Komana wamweni chinjikijilu chamwekesheli nawu Yesu waneñeli hela watiyili nsonyi? Hitunateli kushimuna jiikaku; nsañu yonenewa yahosha hohu nawu “Mwanta hakushetumuka, hakumutala Petulu.” (Luka 22:61) Ilaña hayina mpinji yamutaliluwu hohu kamu, Petulu wamweni nindi waluwañesheli chikupu. Welukili nindi wakoñeli chuma chashimwineñahu dehi Yesu, chuma chadishiñiliyi Petulu nindi hakachikoñaku, wamufutukilili Mwanta windi wakeñeliyi. Petulu chamukalilili chikupu, hadaha dadiña ifuku daswejeli kutama muchihandilu chindi.

Hela chochu, Petulu hijamukuminuku. Muloña Petulu wadiña muntu wachikuhwelelu chakola, wachidiña nakukoleka kwakumanisha chiluwa chindi nikudiza chuma chasweja kulema chamudizishiliyi Yesu. Wadizili kwanakena. Wonsu wetu twatela kudiza chuma chochimu, tushinshikenu Petulu chadiziliyi ichi chuma chakala.

Iyala Wakeñeleña Kudiza Jajivulu

Henohu kuchidi tukweji tutanu nakamu mumusumba mwashakamineñayi muKaperinawu, Petulu wamwihwili Yesu nindi: “Mwanta, mapampa kañahi akanvulumunayi mana kwami, ami nimwanakenaña ho-o? Kakashika mumapampa katanu nakayedi, tahindi?” Hadaha Petulu wadiña nakutoñojoka nindi wekala chiwahi. Muloña akulumpi jansakililu hayina mpinji atañishileña nawu muntu watela kwanakena hohu mapampa kasatu! Yesu wakwili nindi: “Kakashiki mumapampa katanu nakayedi hohuku; ilaña nami kakashiki mumakumi atanu nayedi, mapampa katanu nakayedi.”—Matewu 18:21, 22.

Komana Yesu wahosheli nindi Petulu wateleleli kusonekaña mapampa akuvulumunañayi muntu? Inehi; kuhitila mukubalumuna mapampa 7 ashimwiniyi Petulu nakwikala mapampa 77, wahosheli nindi kwanakena hikwekala nahakukuminaku. Yesu wahosheli nindi spiritu yakukola muchima nikubula kwanakena yaswejeli kutanda hayina mpinji yamuluwañesheli Petulu, spiritu yaleñeleleña kwanakena kumwekaneña neyi mukanda wakusonekamu nyikudi. Ilaña, kwanakena kwashindamena hanshimbi jaNzambi kwabadika.

Petulu hamutadikishili Yesuku. Hanu dinu chuma chamudizishiluwu kudi Yesu mwalala chamushikili hamuchima? Mpinji yikwawu twamonaña kulema kwakwanakena neyi tunakukeña chikupu netu atwanakeni. Dichi dinu tutalenu hayuma yamwekeni kukamwihi nakufwa kwaYesu. Hayina mpinji yakala, Petulu wakoñeli yuma yayivulu yamwanakenenuwu kudi Nkuluñaña yindi.

Kwanakena Kwakeñekeleña Chikupu

Wadiña wufuku walema chikupu, wakukumishaku muchihandilu chaYesu chaheseki. Yesu wachidiña nayuma yayivulu yakuleja apostolu indi, chakutalilahu, wakeñeleña kuyidizisha kudizoza. Yesu wayimikilili chakutalilahu kuhitila mukuyiwelesha kunyendu, mudimu wazatileña antu akehelamu dikwila nawu añamba. Hakusambila Petulu wajinokeleña yililu yamwekesheli Yesu. Kuhiñahu wakaanini. Cheñi nawa wamukajikijili Yesu nindi yamuweleshi kumakasa nikumutu bayi kunyendu hohuku! Yesu hazuwiluku ilaña wamulumbulwilili munjila yayiwahi kulema kwamudimu wakoñeleñayi nimwatalishiliyi.—Yowanu 13:1-17.

Chimwahitili mpinji yantesha, apostolu avulumwini ntadi nakukeña kwiluka wabadikili akwawu. Chakadi nikujina Petulu niyena wadibombeleli mukufwilañena kwakudinka wanta. Dichi, Yesu wayilejeli mumesu akuwunda nawa wayihamekeli muyuma mwakoñeluwu chiwahi hakumwekesha kashinshi kakukakela kudi Mwanta wawu. Hela chochu, washimwineñahu dehi nindi atumbanji twindi ejima akamushiya. Petulu wahosheli nindi yena wakakakela kudi Yesu hela tuhu kufwila hamu. Yesu washimwineñahu dehi nindi Petulu wakamukaana Mwanta windi mapampa kasatu hawuna wufuku henohu ikombu kanda diteli kayedi. Petulu hadiña hohu nakutadikisha Yesuku ilaña wadinkeleña wanta nindi wakekala washinshika chikupu kubadika apostolu ejima.—Matewu 26:31-35; Maku 14:27-31; Luka 22: 24-28.

Komana Yesu wamuhililili Petulu chikupu? Inehi, mukukala kwejima, Yesu wadiña nakutala hayuma yayiwahi yakoñeleñawu apostolu indi abula kuwanina. Welukili nindi Petulu wakamufutuka, ilaña wahosheli nindi: “Ami nakulembeleli kulonda kukuhwelela kweyi kubuli kukañanya. Nineyi, chiwakabalumuka mumuchima, wakakoleshaña ana kweyi.” (Luka 22:32) Kuhitila mukuhosha awa mazu, Yesu welukili chikupu nindi Petulu wakabalumuka mumuchima nakutwalekahu kukalakala nakashinshi. Iku kwadiña kwanakena chikupu!

Chimwahitili mpinji, mwitempa daÑesemani, Petulu wakeñekeleña kumukwasha kapampa kakavulu. Yesu walejeli Petulu, Yakoba niYowanu, kwikala asoñama hampinji yalombeleñayi. Yesu wakabakeni muyitoñojoka nawa wakeñeleña wakumukolesha, ilaña Petulu niakwawu akamini mutulu twatweni. Yesu wahosheli mazu amwekesheli wushona nikwanakena nindi: “Chalala spiritu yinakeñi, ilaña mujimba wunazeyi.”—Maku 14:32-38.

Chihaleheli chanti, izaza dawantu dashikili, iku anasendi yimunyi nimpoku yatubali ninyitondu. Iyi diyi mpinji yakeñekeleña kuzata yuma mukuwunda nimukubabala. Ilaña, Petulu walotokeleluhu, nakuhola mpoku yakabali nakuyizuyañesha kumutu waMalikusa, nduñu yakapristu muneni, nakumuketula itu dindi. Yesu wamufumbili Petulu munjila yakuwunda, wamukili ona muntu, nawa wamulumbulwilili nshimbi yakanisha ndombu yalondelañawu akwaKristu makonu. (Matewu 26:47-55; Luka 22:47-51; Yowanu 18:10, 11) Petulu wadiña wakoña dehi yiluwa yayivulu yakeñekeleña kumwanakena kudi Nkuluñaña yindi. Chuma chamumwekeneni chatwanukishaña nawu “wejima wetu twaluwaña muyuma yayivulu.” (Yakoba 3:2) Hinyi hakachi ketu wabulaña kukeña kumwanakena kudi Nzambi ifuku nifuku? Hela chochu, kudi yuma yayivulu yadiña kanda yimumwekeni Petulu hawuna wufuku. Chuma chasweja kutama chadiña kanda chimumwekeni Petulu.

Chuma Chasweja Kutama Chakoñeliyi Petulu

Yesu walejeli izaza dawantu nindi neyi anakukeña yena, ayileki apostolu indi adiyili. Izaza dawantu chidamukwatili Yesu, Petulu wakuminini dakutalaku namesu. Petulu watemukili, neyi chochatemukili akwawu apostolu.

Petulu niYowanu emeni, hadaha kwakwihi netala daAnasi wadiña Kapristu Muneni kumpinji yakunyima, kwasambilili kumutwalawu Yesu nakumwihujola. Chamutwalileñawu Yesu kweniku, Petulu niYowanu alondeleleña ‘hahalehi.’ (Matewu 26:58; Yowanu 18:12, 13) Petulu hadiña sawomaku. Mwalala chakeñekeleña wulobu hakwila nawu yayilondeli. Muloña izaza dadiña nayitwa, nawa Petulu wadiña wakatishahu dehi muntu wumu. Hela chochu, hitunamoni chakutalilahu chaPetulu chakukeña kwalala kwashimwiniyi, kwakufwila hamu naNkuluñaña yindi neyi chinatweshekiku.—Maku 14:31.

Kufwana Petulu, antu amavulu makonu akeñaña kumulondaña Kristu ‘hahalehi,’ chakadi kuyiluka kudi antu. Ilaña kwesekeja nachasonekeliyi Petulu chimwahitili mpinji, njila yayeni yakumulondela Kristu chachiwahi yekala yakukundama chikupu kudi yena, nikwimbujolaña chakutalilahu chindi muyuma yejima, hichidi namuloña nakukalaku.—1 Petulu 2:21.

Petulu watwalekeluhu nakulondela antu amusendeli Yesu mukuswamujoka, nichashikiliyi kuchisu chetala deneni damuYerusalema. Kwadiña kwitala daKayafwasi, kapristu muneni walema nawa samaheta. Matala amuchidiwu avulileña kuyituñila muchipañu, nawa adiña nachinsu kumbidi. Petulu chashikili hachinsu, amukanishili kwiñila mukachi. Yowanu wadiña mukachi, wedikili nakuleja wahembeleña kuchinsu kulonda yamwiteji Petulu yeñili. Chidi neyi Petulu hashakamini hamu naYowanuku; hela hesekeli kwiñila mukachi ketala kulonda kwimana hamu naNkuluñaña yinduku. Washakamini muchipañu, kwadiña anduñu nawatulama adiña nakota kesi kadiña nakubidima nampinji yawufuku, iku anakutala ayinsahu amutwambilili Yesu eñilileña nikwidika mwadiña nakumusompeshelawu.—Maku 14:54-57; Yowanu 18:15, 16, 18.

Hamuloña wachejeji chakesi, ona chañadima chamumbanda wamwiñijili Petulu hachisu wamumwesheli chiwahi. Wamwilukili. Nawa wahosheli nindi: “Eyi nawa wadiñi naniwu kaÑaliliya Yesu.” Hamuloña wakumukasumwisha, Petulu wakanini nindi hamwilukili Yesu, hela kwiluka chahosheleña chañadima wamumbandaku. Wayili nakwimana kwakwihi nachinsu, wafwilileña kuswama, ilaña chañadima mukwawu wamumweni nakumwinyika nindi: “Iwu muntu niyena wadiñi nakaNazareta Yesu.” Petulu wasanyikili nindi: “Yeniwu muntu ami kwami hinamwilukaku.” (Matewu 26:69-72) Hadaha hanyima yakudikala kamuchiyedi dihatiyili Petulu ikombu hakwidikila, ilaña waluwankeni chakwila hanukili wuprofwetu wahosheli Yesu hakusambilaku.

Chihaleheli chantesha, Petulu wachidiña kukeña hakuswama. Ilaña izanvu dawantu demeni kwakwihi muchipañu denjili kwadiñayi. Muntu wumu wadiña ntaña yaMalikusa, nduñu waketwiluwu itu kudi Petulu. Wamulejeli Petulu nindi: “Ami hinakumona chimu nindi mwitempaku?” Petulu watoñojokeli nindi watela yayishinjili nindi hidimuku. Dichi wasanyikili, nakuhosha chikupu nindi neyi nakutwamba chuma chatama chinshikeni. Henohu kanda yakumishi nikuhosha ikombu wedikilili, aka kadiña kapampa kamuchiyedi katiyiliyi Petulu ikombu nakwidikila.—Yowanu 18:26, 27; Maku 14:71, 72.

Yesu dihedikiliyi mwitala nakwimana mwikeki detala iku nombi mesu muchipañu. Haniyi mpinji yatalileñayi muchipañu, mesu indi alulakeni naPetulu. Aha dihu hanukiliyi Petulu nindi wamufutukilili Nkuluñaña yindi. Petulu wafumini muchipañu, iku naneñi chikupu hamuloña wachuma chakoñeliyi. Watachikili kuya munjila yaya mumusumba, nawa munjila mwadiña mutooka dololu nakakweji kayileña nakuholoka. Petulu hamweni chiwahiku muloña waluwankeni. Mumesu mwenzeli madilu. Watachikili kudila chikupu.—Maku 14:72; Luka 22:61, 62.

Neyi muntu yeluka nindi chiluwa chinakoñiyi chinasweji kutama, chaswayi kutachika kutoñojoka nindi nshidi yindi yinasweji kutoha hiyanateli kumwanakenaku. Petulu niyena watela wadiña nakutoñojoka nindi hiyatela kumwanakenaku. Komana dimu?

Komana Petulu Wakoñeli Chiluwa Chakubula Kumwanakena?

Chakala kufwikija chatiyileñayi Petulu kumuchima chelili itañwa hidikusela niyuma yamwekana ayiluki. Petulu watela wadifwishili namuloña chikupu chelili Yesu yafwi nampinji yamwaana hanyima yakumumwesha ikezeñi. Mpinji yejima Petulu chanukayi nindi waleñeleli Nkuluñaña yindi yakabakani hefuku dakukumishaku dawumi windi wahamaseki, chamuneñesheli nankashi. Hela chakwila waneñeli nankashi, Petulu halekeli chineñi chimuzeyeshuku. Tweluka chumichi, muloña iyi nsañu yashimuna nawu chimwahitili mpinji yantesha watachikili cheñi kudikunda nawana kwindi. (Luka 24:33) Chakadi nikujina apostolu ejima aditoñesheli hayuma yeliluwu hawuna wufuku watama, nawa atachikili kudikundeja wumu namukwawu.

Hela chochu, tunamoni chuma chachiwahi chafuukwiliyi Petulu. Neyi kambuña Nzambi yadimbuka, bayi neyi chuma chatama chinakoñiyi dichalemaku, ilaña chuma chabadika kulema hiñovu yindi yakunyamuka cheñi, nakumanisha chiluwa. (Yishimu 24:16) Petulu wamwekesheli chikuhwelelu chalala kuhitila mukupompa hamu nawana kwindi hela chakwila waneñeli nankashi. Neyi muntu naneñi chikupu hela yaditoñesha, wafwilaña kudambula nawakwawu ilaña kwila mwenimu kwafwana. (Yishimu 18:1) Njila yayiwahi kulondela yidi yakukundama kwakwihi nawakwetu akakwitiya nikuwana ñovu yakutwalekahu kumukalakela Nzambi.—Aheberu 10:24, 25.

Chaleñeleli Petulu yatiyi nsañu yakuhayamisha yakwila nawu mujimba waYesu hiwadiña mwijamuku, muloña wadiña nawana kwindi awuspiritu. Petulu niYowanu ayili lufuchi nakutala kwijamu kwamujikiluwu Yesu nawa kuchisu kwadiña kwakujika. Chakadi nikujina Yowanu wadiña kansi diyi watachikili kushika. Chawaniniyi ijamu denzunuka, wakankameni. Ilaña Petulu hakankamenuku. Hela chakwila wadiña nakwonashana muloña wakutemuka lufuchi, weñilili mukachi. Mwadiña mwosi.—Yowanu 20:3-9.

Komana Petulu wakuhweleli nindi chalala Yesu amusañwili? Hakusambila hetejeluku, hela chakwila ambanda ashinshika ashimwini nawu añelu amwekeni kudi wena nakuyileja nawu Yesu anamusañuli. (Luka 23:55–24:11) Hakumana kwanidi ifuku, chineñi chejima nikujinooka kwadiña mumuchima waPetulu kwamanini. Dichi Yesu wekalili muntu wakuspiritu wabadika. Wamwekeni kudi apostolu indi ejima. Hela chochu, kudi chuma chikwawu chakoñeliyi, chadiña chakusweka. Hadina ifuku apostolu ahosheli nawu: “Chalala Mwanta nasañuki mudi afu, wamwekana dehi nikudi Shimona.” (Luka 24:34) Chochimu, kapostolu Pawulu chimwahitili mpinji wasonekeli hanidi ifuku dakuhayamisha nindi Yesu “wamwekeni kudi Petulu [Kefwasi], kulondelamu nikudi ikumi nayedi.” (1 Akorinda 15:5) Kefwasi niShimona himajina amakwawu aPetulu. Hadina ifuku Yesu wamwekeni kudi yena, hampinji yadiñayi Petulu nkawindi.

MuBayibolu, hiyashimuna chuma chamwekeni hampinji yadibulakenuwu cheñi aYesu naPetuluku. Tunateli kufwikija hohu muzañalu watiyili Petulu hakumona cheñi Mwanta windi wakeñeliyi nasañuki nihakwikala nakukooleka kwakudanakena nikubalumuka mumuchima. Kubadika hayuma yejima yamukaayi, Petulu wakeñeleña kumwanakena. Hinyi watela kujinooka nindi Yesu hamwanakeneni chikupuku? Makonu akwaKristu avulumunaña atela kwanuka chuma chamumwekeneni Petulu. Bayi tutoñojokaña netu Nzambi hanateli kutwanakenaku. Yesu wamwimbujoleli chikupu Tata yindi, ‘wanakenaña nankashi.’—Isaya 55:7.

Wunsahu Wukwawu Wamwekeshaña Nawu Amwanakeneni

Yesu walejeli apostolu indi kuya kuÑaliliya, kwakadibulakanawu nindi cheñi. Chashikiluwu, Petulu wayili nakukwata inshi muKaluñalwiji kaÑaliliya. Wayili nawakwawu amavulu. Petulu washikili cheñi hejiya havulileñayi kuya nakukwata inshi kumpinji yakunyima. Kubenkañila kwawatu, kudeta kwamankanda, kukolondonda kwakaleñi mumakasindi yuma yejimiyi hiyadiña yawenyuku. Komana hayina mpinji yawufuku wajinookeli chatela kuhandayi chelili mudimu waYesu wakushimwina hamaseki wamanini? Komana chihandilu chapela chakwikala chibinda wawanshi chamuzañalesheli? Hela chochu, achishili wufuku wejima chakadi kukwatahu inshi.—Matewu 26:32; Yowanu 21:1-3.

Hankunku yakucha, muntu wadiña kuchikumu wayitambikili nakuyileja nindi alalumwini wanda wawu kukabavu kakwawu kawatu. Elili mwayilejeluwu nawa cheliluwu nawu akoki wanda akwatili inshi jakushika ku 153. Petulu wamwilukili muntu wadiña nakuyitambika. Wakilukili muwatu nawa wasalili nakushika nikuchikumu. Chadiñawu kuchikumu, Yesu wayinkeli inshi yakocha hamakala. Washili maana hadi Petulu.

Yesu wamwihwili Petulu neyi chakwila wamukeñeli Mwanta windi “chakubadikawa?”—wenyikileña hamulumba wanshi jakwatiluwu. Komana mumuchima waPetulu, kukeña mudimu wakukwata inshi kwabadikili kumukeña Yesu? Neyi chochamukaaniniyi Petulu Mwanta windi kapampa kasatu, Yesu wamwinkeli mpinji yakushimuna chikupu kukeña kwindi kapampa kasatu hamesu awakwawu. Chakwiliyi Petulu, Yesu wamulejeli chakumwekesha iku kukeña: kuhitila mukutwamijaku mudimu wajila hambidi, kudyisha nikubiña nyikoku yaKristu, atumbanji twindi ashinshika.—Yowanu 21:4-17.

Dichi Yesu wamweni chikupu nindi Petulu wachidiña walema kudi yena nikudi Tata yindi. Petulu wakazata mudimu walema muchipompelu chalombolewaña naKristu. Ichi hichinjikijilu cheneni chakumwekesha nawu Yesu wanakenaña chikupu! Mwalala ilu luwi lwamushikili Petulu hamuchima, nawa lwamukwashili chikupu.

Petulu wakalakeli mudimu windi nakashinshi hadi yaaka yayivulu. Wakolesheli ana kwindi, neyi chamukonkomwenenuwu kudi Yesu hampinji yakufwa Kwindi. Petulu wakalakeli chachiwahi nikubiña mukuwunda nikudyisha atumbanji twaKristu. Iyala watumbiluwu nawu Shimona watwalekeluhu nejina damutumbiluwu kudi Yesu, daPetulu, hela Ilola, kuhitila mukwikala muntu wakola chikupu, wemikili chakutalilahu chachiwahi muchipompelu. Wunsahu wawuvulu wamwekesha mwenimu wekala munyikanda yiyedi yahosha nankashi hakukeña, yasonekeliyi Petulu yekala nyikanda yalema yamuBayibolu. Iyi nyikanda yamwekeshaña nawu, Petulu havulameneni chuma chamudizishiluwu kudi Yesu kutalisha hakwanakenaku.—1 Petulu 3:8, 9; 4:8.

Ninetu twatela kudiza chuma chochimu. Komana twamulombaña Nzambi ifuku nifuku kulonda kutwanakena yiluwa yayivulu yitwakoñaña? Komana twetejaña iku kwanakena nikukuhwelela netu kwatela kututookesha? Nawa twanakenaña akwetu? Neyi twayanakenaña, tukwimbujolaña chikuhwelelu chaPetulu, niluwi lwamwekesheliyi Nkuluñaña yindi.

[Mazu ekoku adi hefu 22]

Petulu wakoñeli yiluwa yayivulu yakeñekeleña kumwanakena kudi Nkuluñaña yindi, nawa hinyi wunateli kubula kukeña kumwanakena ifuku nifuku?

[Mwevulu wudi hefu 23]

“Mwanta hakushetumuka, hakumutala Petulu”

[Mwevulu wudi hefu 24]

‘Mwanta . . . wamwekeni kudi Shimona!’