Jach yanchaj u fejoʼob

Tu kanaj perdonar

PEDROEʼ mix bikʼin ken u tuʼubs kaʼach le úuchik u paktaʼaloʼ. ¿Tu yilaj wa ta tʼaan tu yich Jesús jach yaj tu yóol le baʼax tu beetoʼ? U jaajileʼ maʼ k-oojliʼ tumen le Bibliaoʼ chéen ku yaʼalikeʼ «Yuumtsileʼ tu sutaj u yicheʼ ka tu paktaj Pedro» (Lucas 22:61). Baʼaleʼ úuchik u paktaʼaleʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ jach maʼ maʼalob baʼax tu beetiʼ. Táant u yúuchul le baʼax aʼalaʼab tiʼ tumen Jesusoʼ, le baʼax tu yaʼalaj Pedro maʼ ken u beetoʼ: tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Maʼ xaaneʼ le kʼiin jeʼelaʼ, letiʼe kʼiin maas talam tu máansaj Pedro ichil u kuxtaloʼ.

Baʼaleʼ tumen jach táaj nojoch u fe Pedroeʼ, tu yilaj u yutskíintik le baʼax tu beetoʼ. Tsʼoʼoleʼ tu kanaj upʼéel baʼax jach táaj maʼalob tiʼ Jesús, u kʼaʼananil u perdonar. Lelaʼ upʼéel baʼax unaj k-kanik tuláakloʼon. Yéetel le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ jeʼel u yáantkoʼon k-kan lelaʼ.

Yaʼab baʼaxoʼob ku binetik u kanik

Óoliʼ seis meses táanil tiʼ lelaʼ, le tiaʼanoʼob kaʼach Capernaum, u kaajal Pedrooʼ, letiʼeʼ tu kʼáataj tiʼ Jesús: «¿Yuumtsil, jaytéen unaj in saʼatsik in sukuʼun ku beetikten wa baʼax kʼaasil? ¿Tak siete u téenel?». Maʼ xaaneʼeʼ Pedroeʼ jach uts u yuʼubikuba, tumen u nuuktakil le religionoʼoboʼ ku kaʼanskoʼob kaʼacheʼ chéen óoxtéen unaj u perdonartaʼal utúul máak. Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ Pedro: «Maʼ tin waʼaliktech tak siete utéenel, baʼaleʼ tak [setentaisiete] utéenel» (Mateo 18:21, 22, NM).

¿Táan wa kaʼach u yaʼalik Jesús unaj u xokik máak jaytéen ku beetaʼal baʼax maʼ maʼalob tiʼiʼ? Maʼ; le ka tu yaʼalaj Jesús tak setentaisiete utéeneleʼ, táan u yaʼalik maʼ unaj u xokik máak jaytéen ku perdonariʼ. Jesuseʼ chéen u kʼáat u yeʼes tiʼ Pedroeʼ ku tuukul jeʼex le máakoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, tumen letiʼobeʼ ku xokikoʼob bey jeʼex ka u tsʼaʼob tiʼ upʼéel libreta tuʼux ku tsʼíibtaʼal pʼaaxoʼobeʼ. Baʼaleʼ le bix u yaʼalik Dios ka perdonarnak máakoʼ maʼ bey jeʼex u kaʼansikoʼoboʼ.

Pedroeʼ tu kʼamaj le baʼax aʼalaʼab tiʼ tumen Jesusoʼ, baʼaleʼ ¿kʼuch wa tu puksiʼikʼal le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ? Yaan horaeʼ chéen ken kʼaʼabéetchajak k-perdonartaʼal k-naʼatik jach kʼaʼabéet lelaʼ. Lelaʼ bey tu yilil Pedro le taʼaytak u kíimsaʼal Jesusoʼ. Teʼ súutukaʼ tu yilaj jach kʼaʼabéet u perdonartaʼal yaʼab utéenel.

Yaʼab utéenel perdonartaʼabi

Upʼéel áakʼab jach kʼaʼanan, u tsʼook áakʼab kun antal Jesús bey wíinik way Luʼumeʼ. Tsʼoʼoleʼ yaʼab baʼaloʼob ku binetik u kaʼansik tiʼ u apostoloʼob. Yáaxeʼ tu kaʼansajtiʼob u kʼaʼananil u yeʼesikoʼob kabal óolal. ¿Bixi? Letiʼeʼ tu pʼoʼaj u yook u disipuloʼob, lelaʼ upʼéel baʼal ku beetaʼal chéen tumen le j-kʼoosoʼoboʼ. Ka káajeʼ Pedroeʼ maʼ tu yóotik kaʼach ka pʼoʼobok u yook tumen Jesús, ka tsʼoʼok u tsolik Jesús baʼaxten ku beetikeʼ, Pedroeʼ tu kʼáataj ka pʼoʼobok tak u kʼaboʼob yéetel u pool. Jesuseʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, baʼaxeʼ yéetel chúukaʼan óolaleʼ tu tsolaj tiʼ u disipuloʼob baʼaxten ku beetik le baʼaloʼobaʼ (Juan 13:1-17).

Maʼ sen sáameʼ le apostoloʼoboʼ káaj u baʼateltʼaanoʼob yoʼolal máax u maas nojchil ichiloʼob.  Tak wal Pedro tu yoksuba ichil le baʼateltʼaanaʼ. Baʼaleʼ yéetel yaabilajeʼ Jesuseʼ ku yaʼaliktiʼob maʼ maʼalob baʼax ku beetkoʼobiʼ yéetel ku yaʼaliktiʼobeʼ jach kiʼimak u yóol yoʼolal le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetkoʼoboʼ, bey xan yoʼolal le chúukaʼan óolal ku yeʼeskoʼoboʼ. Baʼaleʼ tu yaʼalaj xaneʼ letiʼobeʼ yaan u pʼatikoʼob chéen tu juunal. Teʼ súutukoʼ Pedroeʼ tu yaʼaleʼ maʼ ken u pʼat Jesús kex ka yanak u kíimil tu yoʼolal. Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼeʼ maʼ bey kun úuchloʼ, tumen teʼ áakʼab jeʼeloʼ, táanil tiʼ u kʼaay kaʼatéen utúul tʼeeleʼ, Pedroeʼ óoxtéen ken u yaʼal maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Pedroeʼ maʼ chéen ku yaʼalik maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalik Jesusoʼ, baʼaxeʼ ku yaʼalik maas yaan u chúukpajal u yóol tiʼ u maasil apostoloʼoboʼ (Mateo 26:31-35; Marcos 14:27-31; Lucas 22:24-28).

Jesuseʼ jach upuliʼ maʼ tu tsʼíikil yoʼolal baʼax ku yaʼalik Pedro. Tsʼoʼoleʼ kex jach chiʼichnak yoʼolal baʼax kun úuchul tiʼeʼ, láayliʼ táan u yilik le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u apostoloʼob kex kʼeban máakoʼoboʼ. Kex yojel baʼax ken u beet Pedroeʼ, ku yaʼaliktiʼ: «Teneʼ tsʼoʼok in payalchiʼ ta woʼolaleʼ utiaʼal maʼ u minaʼantal a woksaj óolal. Teech túuneʼ, le ken suunakecheʼ; áant a sukuʼunoʼob utiaʼal ka jéetsʼek u yóoloʼob» (Lucas 22:32). ¿Máasaʼ jach táaj uts Jesús? Letiʼeʼ u yojel kaʼacheʼ Pedroeʼ yaan u kaʼa beetik baʼax maʼalob yéetel yaan u kaʼa chúukpajal u yóol.

Tsʼoʼoleʼ le tiaʼanoʼob teʼ tu jardinil Getsemanioʼ, yaʼab utéenel tu yaʼalaj tiʼ Pedro maʼ maʼalob bix u tuukuliʼ. Jesuseʼ jach táan u muʼyaj yéetel u kʼáat ka áantaʼak tumen u amigoʼob. Le oʼolal ku yaʼalik tiʼ Pedro, Santiago yéetel Juan maʼ u weenloʼob le táan u oraroʼ, baʼaleʼ maʼ béeychaj u pʼáatal maʼ u weenloʼobiʼ. Kex beyoʼ Jesuseʼ ku perdonartik le baʼax tu beetoʼoboʼ, yéetel ku yaʼalik: «Tu jaajileʼ le [espirituoʼ] chukaʼan u yóol, baʼaleʼ le wíinkliloʼ minaʼan u muukʼ» (Marcos 14:32-38).

Maʼ sáam tiʼ leloʼ kʼuch u múuchʼ máakoʼob yéetel antorchaʼob, espadaʼob yéetel cheʼob. Teʼ súutuk jeʼelaʼ jach unaj u tukultikoʼob maʼalob baʼax ken u beetoʼob. Baʼaleʼ Pedroeʼ maʼ bey tu beetiʼ. Tu séebaʼanileʼ tu jíilpaytaj u espadaeʼ ka tu chʼakaj u xikin Malco, u palitsil u nojchil le sacerdoteʼoboʼ. Teʼ súutukilaʼ Jesuseʼ maʼ tsʼíikilnajiʼ, yéetel ku yaʼalik tiʼ Pedro maʼ maʼalob baʼax tu beetiʼ, tsʼoʼoleʼ tu tsʼakaj u xikin le máakoʼ. Ku yaʼalik xan tiʼ u disipuloʼobeʼ maʼ unaj u baʼateloʼobiʼ, lelaʼ upʼéel baʼal jach k-ilik beetik tak teʼ kʼiinoʼobaʼ (Mateo 26:47-55; Lucas 22:47-51; Juan 18:10, 11). ¿Máasaʼ yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob tu beetaj Pedrooʼ, jeʼel u beetik u tsʼíikil kaʼach Jesuseʼ? Le baʼaxoʼob úuch tiʼ Pedroaʼ ku yeʼesikeʼ «tuláakaloʼoneʼex k-beetik yaʼab baʼaloʼob maʼ tu beeliʼ» (Santiago 3:2). ¿Yaan wa máax teʼ yóokʼol kaab maʼatech u kʼaʼabéettal u kʼáatik ka perdonartaʼak baʼax tu beetoʼ? Baʼaleʼ teʼ áakʼab jeʼelaʼ yaan uláakʼ baʼax kun úuchul tiʼ Pedro.

Upʼéel baʼax jach yaj úuchtiʼ

Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u múuchʼ máakoʼoboʼ wa letiʼ ku kaxtaʼaleʼ, ka chʼaʼabak u bin u apostoloʼob. Tumen maʼ béeychaj u beetik mix baʼal utiaʼal maʼ u bisaʼal Jesuseʼ, Pedroeʼ púutsʼ yéetel u maasil apostoloʼoboʼ.

Maʼ sáameʼ Pedro yéetel Juaneʼ xuʼul u púutsʼloʼob, maʼ xaaneʼ tiaʼanoʼob naatsʼ tiʼ u yotoch Anás, u nojchil le sacerdoteʼob tuʼux yáax bisaʼab Jesusoʼ. Le oʼolal binoʼob tak teʼeloʼ. Le ka bisaʼab Jesús táanxel tuʼuxeʼ Pedro yéetel Juaneʼ binoʼob xan, baʼaleʼ pachil tiʼ u maasil máakoʼob ku binoʼob utiaʼal maʼ u yilaʼaloʼob (Mateo 26:58; Juan 18:12, 13). Lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa chéen sajak Pedroiʼ. Tumen kʼaʼabéet maʼ sajak máak utiaʼal ka xiʼik tu paach máaxoʼob u chʼaʼamoʼob espadaʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Pedroeʼ tu beetaj loob tiʼ utúul tiʼ letiʼobiʼ. Kex beyoʼ, ¿baʼax úuch yéetel le chúukaʼan óolal tu yaʼalaj Pedro yantiʼoʼ? ¿Tu tsʼáaj wa  tak u kuxtal yoʼolal Jesús jeʼex tu yaʼaliloʼ? (Marcos 14:31.)

Jeʼex Pedroeʼ, bejlaʼeʼ yaʼab máaxoʼob tsaypachtik Cristoeʼ, maʼ u kʼáatoʼob ka ojéeltaʼak tumen u maasiliʼ. Baʼaleʼ jeʼex tu yaʼalil Pedro ka tsʼoʼokeʼ, chéen jeʼel u páajtal k-tsaypachtik Cristo wa k-antal naatsʼ tiʼ letiʼ yéetel k-beetik baʼax tu kaʼansaj kex jeʼel baʼax ka úuchuktoʼoneʼ (1 Pedro 2:21).

Pedro yéetel Juaneʼ kʼuchoʼob tak tiʼ upʼéel tiʼ le najoʼob maas nojoch yaan Jerusalenoʼ, lelaʼ u yotoch Caifás, utúul tiʼ u nojchil le sacerdoteʼob jach ayikʼaloʼ. Tu chúumuk le nukuch najoʼobaʼ yaan kaʼach upʼéel terrazaiʼ yéetel aktáan tiʼe najoʼ yaan upʼéel joonajiʼ. Le koʼolel kanáantik le joolnajoʼ tu chaʼaj u yokol Juan, baʼaleʼ maʼ tu chaʼaj u yokol Pedroiʼ. Juan túuneʼ suunaj tʼaan yéetel le koʼolel utiaʼal ka u chaʼa u yookloʼ. Le ka tsʼoʼok u yokol Pedroeʼ maʼ pʼáat yiknal Juaniʼ mix tu yilaj u náatsʼal yiknal Jesusiʼ. Baʼaxeʼ pʼáat teʼ terraza tuʼux ku kʼíich le j-palitsiloʼob yéetel le j-meyajoʼoboʼ. Teʼ súutuk jeʼelaʼ yaʼab máaxoʼob ku yookloʼob yéetel ku jóokʼloʼob táan u yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contra Jesusiʼ (Marcos 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18).

Yoʼolal u sáasilil le kʼáakʼ tʼabaʼanoʼ, le x-chʼúupal chaʼa u yokol Pedrooʼ tu jach kʼaj óoltaj máaxiʼ, ka tuʼ yaʼalajtiʼ: «Teech xaneʼ táan a máan kaʼach yéetel Jesús, le Galileailoʼ». Pedroeʼ jaʼakʼ u yóol yoʼolal le baʼax aʼalaʼabtiʼaʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ yéetel maʼ u yojel tiʼ baʼax ku tʼaan le x-chʼúupaloʼ. Le oʼolal utiaʼal maʼ u yilaʼaleʼ bin tak tu jool le najoʼ. Teʼeloʼ ku yilaʼal tumen uláakʼ x-chʼúupaleʼ yéetel ku yaʼaliktiʼ: «Le máakaʼ táan u máan xan kaʼach yéetel Jesús le Nazaretiloʼ». Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ in kʼaj óol le máakoʼ» (Mateo 26:69-72, LTN). Tak beoraaʼ kaʼatéen tsʼoʼok u yaʼalik Pedro maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Maʼ xaaneʼ le u tsʼook ka tu yaʼalaʼ tu yuʼubaj u kʼaay utúul tʼeel; baʼaleʼ tumen jach naayal u yóoleʼ maʼ kʼajaʼan tiʼ baʼax tu yaʼalaj Jesusiʼ.

Pedroeʼ jach táan u yilik baʼax jeʼel u beetik utiaʼal maʼ u yilaʼaleʼ, baʼaleʼ náatsʼ u múuchʼ máakoʼob tu yiknal. Utúul tiʼ le máakoʼobaʼ u láakʼtsil Malco, le palitsil xoʼotʼ u xikin tumen Pedro teʼ Getsemanioʼ. Le máakaʼ tu yaʼalajtiʼ: «¿Maʼ wa tin wilajech teʼ huerto tu yéeteloʼ?». Pedroeʼ tu yaʼalajtiʼobeʼ maʼ jaaj baʼax ku yaʼalikoʼobiʼ. Jach le ku tsʼoʼokol u yaʼalik lelaʼ, le ku yuʼubik u kʼaay utúul tʼeel, u kaʼatéen u yuʼubik tiʼ le áakʼabaʼ (Juan 18:26, 27; Marcos 14:71, 72).

Teʼ súutuk jeʼeloʼ, Jesuseʼ jóokʼ tiʼ upʼéel balcón tuʼux ku páajtal u paakat tak teʼ terraza tuʼux yaan u amigooʼ. Teʼ tu tsʼáaj cuenta maʼ patal le baʼax tu beetoʼ. Maʼ tu beetaj baʼax tu yaʼalaj tiʼ Jesusiʼ. Tumen jach yaachaj u yóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼ lukʼiʼ. Pedroeʼ joʼopʼ u xíimbal yáanal u sáasil le luna taʼaytak u tʼúubuloʼ yéetel chéen minaʼan u cuentai u bin. Tumen jach taak u yokʼoleʼ, ku yuʼubik maʼ tu páajtal mix u xíimbal. Baʼaleʼ tumen tu yuʼubaj maʼ tu páajtal u seguer  u muʼyajtikeʼ ka túupʼ u yokʼol (Marcos 14:72; Lucas 22:61, 62).

Jeʼel u tuklik máakeʼ wa tsʼoʼok u beetik upʼéel baʼax jeʼex lelaʼ maʼ unaj u perdonartaʼaliʼ. Maʼ xaaneʼ bey úuchik u tuklik Pedrooʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax tu beetaj Jesús?

¿Jeʼel wa u páajtal u perdonartaʼaleʼ?

Maʼ tu páajtal k-ojéeltik jach bix tu yuʼubiluba Pedro le kʼiin jeʼeloʼ. Maʼ xaaneʼ tu yuʼubaj tiʼ letiʼ yanchaj u culpai úuchik u kíimil Jesús ka tsʼoʼok u sen muʼyajoʼ. Jach ku yaatal tu yóol wal ken u tukult tu beetaj u sen muʼyaj Jesús u tsʼook u kʼiinil u kuxtal way Luʼumeʼ. U jaajileʼ jach kʼaas tu yuʼubiluba Pedro, baʼaleʼ tu yilaj baʼax u beet utiaʼal maʼ u maas lúubul u yóol. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ maʼ xáanchajeʼ ka bin Pedro u muchʼuba yéetel uláakʼ disipuloʼoboʼ (Lucas 24:33). Maʼ xaaneʼ cada utúuleʼ maʼ maʼalob bix u yuʼubikubaʼobiʼ, tumen maʼ tu beetoʼob mix baʼal utiaʼal u yáantkoʼob Jesusiʼ. Baʼaleʼ úuchik u muchʼkubaʼobeʼ tu paklan líiʼsaj u yóoloʼob.

Teʼelaʼ Pedroeʼ tu beetaj upʼéel baʼax jach maʼalob ichil u kuxtal. Ken u beet máak upʼéel baʼal maʼ maʼalob tu táan Dioseʼ, maʼ tu yilaʼal wa jach nojoch kʼeban le baʼax tu beetoʼ, baʼax ku yilaʼaleʼ letiʼe u chʼaʼatuklik u beetik baʼax maʼalob utiaʼal u yutskíintik le baʼax tu beetoʼ (Proverbios 24:16). Pedroeʼ tu yeʼesaj jach nojoch u fe tumen tu chʼaʼatuklaj u suut yiknal u sukuʼunoʼob kex lubaʼan u yóol. Wa yaachajaʼan k-óol bey xan wa lubaʼan k-óol yoʼolal le baʼax t-beetoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ teʼ súutuk jeʼeloʼ maas maʼalob ka pʼáatkoʼon t-juunal, baʼaleʼ lelaʼ jach maʼ maʼalobiʼ (Proverbios 18:1). Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Dioseʼ unaj maʼ k-náachtal tiʼ le múuchʼuliloʼ (Hebreob 10:24, 25).

Tumen tu muchʼuba Pedro yéetel u sukuʼunoʼobeʼ, tu yojéeltaj minaʼan u wíinklil Jesús teʼ tuʼux muʼukoʼ. Le ka tu yojéeltaj Pedro yéetel Juan lelaʼ, áalkabil binik u yiloʼob le tuʼux muʼuk Jesusoʼ. Tumen maas táankelem Juaneʼ letiʼ yáax kʼuchiʼ. Baʼaleʼ ka tu yilaj jeʼekʼab le muknal tuʼux tsʼaʼab Jesusoʼ, maʼ ookiʼ. Pedroeʼ kex táan u taal u jejesankileʼ, ook áalkabil teʼ tuʼux tsʼaʼab Jesusoʼ. Ka tu yileʼ jach tu jaajil minaʼan u wíinklil Jesusiʼ (Juan 20:3-9).

Ka káajeʼ Pedroeʼ maʼ tu creertaj wa tsʼoʼok u kaʼa  kuxkíintaʼal Jesusiʼ. Mix ka aʼalaʼab tiʼ tumen le koʼoleloʼob tsʼoʼok u yaʼalaʼaltiʼob tumen le angeloʼob tsʼoʼok u kaʼa kuxtaloʼ (Lucas 23:55–24:11). Baʼaleʼ tu tsʼoʼokbal le kʼiinoʼ le baʼax maʼ tu creertik Pedro yéetel le chiʼichnakil yaan kaʼach tiʼoʼ xuʼuli. ¡Kuxaʼan Jesús! Beoraaʼ utúul espíritu jach yaan u páajtalil, le oʼolal tu chíikbesuba tiʼ u apostoloʼob. Baʼaleʼ tu beetaj upʼéel baʼax jach kʼaʼanan. ¿Baʼaxiʼ? Le apostoloʼoboʼ tu yaʼaloʼob: «Tu jaajil tsʼoʼok u kaʼa púut kuxtal Yuumtsil, tsʼoʼok u chíikpajal tiʼ Simón» (Lucas 24:34). Ka máan kʼiineʼ le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibtaj xan yoʼolal le kʼiin ka «chíikpaj bin tiʼ Cefas, ku tsʼoʼokoleʼ tiʼ le doce[oʼ]» (1 Corintios 15:5, LTN). Simón yéetel Cefaseʼ uláakʼ u kʼaabaʼob Pedro. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ upʼéel kʼiin chéen tu juunal Pedro yaneʼ tu chíikbesuba Jesús tiʼ.

Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik bix tu yuʼubiluba Pedro ka tu chíikbesuba Jesús tiʼ. Baʼaleʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ jach kiʼimakchaj wal u yóol le ka tu yilaj Jesús le tsʼoʼok u kaʼa u kuxkíintaʼaloʼ, tumen beyoʼ jeʼel u páajtal u yaʼaliktiʼ jach lubaʼan u yóol yéetel arrepentirnajaʼan yoʼolal le baʼax tu beetoʼ. Letiʼeʼ jach u kʼáat kaʼach ka perdonartaʼak tumen Jesús, yéetel perdonartaʼab xan. Bejlaʼa xaneʼ le máaxoʼob meyajtik Dios tsʼoʼok u lúubloʼob tiʼ upʼéel kʼebanoʼ unaj u kʼaʼajskoʼob le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ, yéetel maʼ unaj u tuklikoʼob wa maʼ kun perdonartbiloʼob tumen Diosiʼ. Jesuseʼ jach tu yeʼesaj bix u modos u Taata, utúul Dios jach ku perdonartik máak (Isaías 55:7).

Jach perdonartaʼabi

Jesuseʼ ku yaʼalik tiʼ u apostoloʼob ka xiʼikoʼob Galilea, tuʼux ken u kaʼa ilubaʼob. Ka kʼuch Galileaeʼ Pedroeʼ bin chuk kay, yéetel láakʼintaʼab tumen uláakʼ disipuloʼoboʼ. Pedroeʼ tiaʼan teʼ kʼáaʼnáab tuʼux suuk u meyaj kaʼachoʼ. U cheʼi le chan barcooʼ táan u yepʼech, u olasi le jaʼ yéetel u kʼáanil u chuk kay u machmoʼ ku beetik u kiʼimaktal u yóol. Beora tsʼoʼok u tsʼoʼoksik u meeyjil kʼaʼaytaj Jesús way Luʼumeʼ, ¿táan wa ta tʼaan u tuklik Pedro baʼax ken u beet yéetel u kuxtal? ¿Taak wa ta tʼaan u kaʼa beetik le u meyajil chuk kay ku beetik kaʼachoʼ? Maʼ xaaniʼ. Baʼaleʼ bul áakʼab maʼ tu chukoʼob mix baʼaliʼ (Mateo 26:32; Juan 21:1-3).

Le táan u taal u sáastaloʼ, desde tu jáalik le kʼáaʼnáaboʼ yaan máax aʼaliktiʼob ka u pul u kʼáanil u chuk kayoʼob tuláakʼ u tséel le chan barcooʼ. Letiʼobeʼ ku beetikoʼob beyoʼ yéetel ku chukkoʼob 153 kayoʼob. Pedroeʼ ku kʼaj óoltik le máax tʼanoʼoboʼ le oʼolaleʼ ku pulkuba yéetel ku nadar utiaʼal u kʼuchul tak tu jáalik le kʼáaʼnáaboʼ. Tu jáal le jaʼoʼ, Jesuseʼ ku tsʼáaik u jaant u disipuloʼob jujuntúul kay u kʼáaʼtmaj yóoʼ chúuk. Yéetel ku joʼopʼol u tsikbal yéetel Pedro.

Le táan u yeʼesik le bukaʼaj kay tsʼoʼok u chukkoʼoboʼ, Jesuseʼ ku kʼáatik tiʼ Pedro: «¿[Maas] a yaabiltmaen tiʼ leloʼobaʼ?». ¿Maas wa u yaabiltmaj kaʼach Pedro le chuk kay ke le yaabilaj ku yuʼubik yoʼolal Jesusoʼ? Jujumpʼéel kʼiinoʼob táanil tiʼ lelaʼ Pedroeʼ óoxtéen tu yaʼalaj maʼ u kʼaj óol Jesusiʼ. Beora túunaʼ tu táan u maasil u disipuloʼobeʼ, Jesuseʼ óoxtéen ku tsʼáaik tuʼux u yaʼalik Pedro wa jach tu jaajil u yaabiltmaj. Jesuseʼ ku yaʼalik tiʼ Pedro unaj u yeʼesik lelaʼ. ¿Bix ken u beetil? U tsʼáaik táanil ichil u kuxtal u kanáantik u tamanoʼob Cristo (Juan 21:4-17).

Yéetel lelaʼ eʼesaʼab tiʼ Pedroeʼ jach yaabiltaʼan tumen Jesús yéetel tumen Dios, yéetel eʼesaʼab xan tiʼeʼ yaan u beetik upʼéel maʼalob meyaj ichil le múuchʼulil nuʼuktaʼan tumen Cristooʼ.  ¿Máasaʼ lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ jach ku perdonartik máak? Le chʼaʼa óotsilil tu yeʼesaj Jesusoʼ jach kʼuch wal tu puksiʼikʼal Pedroeʼ.

Ich yaʼab jaʼaboʼobeʼ Pedroeʼ jach chúukpaj u yóol u tsʼoʼokbes le meyaj tsʼaʼab u beet tumen Jesusoʼ. Letiʼeʼ jach tu líiʼsaj u yóol u sukuʼunoʼob jeʼex aʼalaʼabik tiʼ tumen Jesús le taʼaytak kaʼach u kíimloʼ. Jach yéetel yaabilaj tu yilaj u yáantik yéetel u kanáantik u tamanoʼob Cristo. Tiʼ Simoneʼ tsʼaʼab upʼéel túumben kʼaabaʼ tumen Jesús, le kʼaabaʼaʼ u kʼáat u yaʼal, «tuunich» yéetel jeʼex upʼéel tuunich jach táaj chicheʼ mix máak beet u kʼexik u tuukul Pedro yéetel kʼuch u beetuba utúul máax muʼukʼaʼankúuntik u fe le múuchʼuliloʼ. Lelaʼ bey u chíikbesik le kaʼapʼéel cartaʼob yanoʼob teʼ Biblia tuʼux jach ku yeʼesik u yaabilmaj le sukuʼunoʼoboʼ. Le cartaʼobaʼ ku yeʼeskoʼob xaneʼ Pedroeʼ maʼ tu tuʼubsaj le baʼax kaʼansaʼab tiʼ tumen Jesusaʼ: u kʼaʼananil u perdonar máak (1 Pedro 3:8, 9; 4:8).

Toʼon xaneʼ unaj k-kanik perdonar jeʼex Pedroeʼ. ¿K-kʼáatik wa tiʼ Dios sáamsamal ka u perdonartoʼon yoʼolal le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak k-beetkoʼ? ¿Jach wa tu jaajil k-creertik ku tuʼubsik Jéeoba le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetik ken u perdonartoʼonoʼ? ¿K-perdonartik wa u maasil? Wa k-beetik beyoʼ, k-eʼesik yantoʼon fe jeʼex Pedroeʼ yéetel jach k-chʼaʼik óotsilil jeʼex Jesuseʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 22]

Pedroeʼ yaʼab utéenel kʼaʼabéetchaj u perdonartaʼal tumen Jesús. Baʼaleʼ ¿yaan wa máax teʼ yóokʼol kaab maʼatech u kʼaʼabéettal u kʼáatik ka perdonartaʼak baʼax tu beetoʼ?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]

«Yuumtsileʼ tu sutaj u yicheʼ ka tu paktaj Pedro»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 24]

«Yuumtsil[eʼ], tsʼoʼok u chíikpajal tiʼ Simón»