Ndi Ama Ọfiọk?

Nso unen ye mbiomo ke akpan ekenyene?

▪ Toto ke eyo mme ete-ekpụk, ikọt Abasi ẹma ẹsinọ akpan san̄asan̄a unen. Ke ini ete akpade, akpan ekesida itie ibuot ufọk. Enye ekesise aban̄a ubon oro onyụn̄ akara mbonubon esie oro ẹsụk ẹdụn̄de ke ufọk oro. Akpan ekesiben̄e Abasi n̄kpọ ke ibuot ubon. Okposụkedi emi ẹkesidemede n̄kpọ akpa ẹnọ kpukpru nditọiren ke ubon, akpan ke ẹkesinọ akakan n̄kpọ akpa. Ẹkesinọ akpan udeme owo iba.

Ke eyo mme ete-ekpụk, akpan ama ekeme ndisịn itie esie. Ke uwụtn̄kpọ, Esau ama anyam itie akpan esie ọnọ udọeka esie. (Genesis 25:30-34) Jacob ama ọbọ Reuben akpan esie itie ọnọ Joseph. Enye akanam emi ke ntak oburobụt ido oro Reuben akanamde. (1 Chronicles 5:1) Edi Ibet Moses ikenyịmeke owo emi ọdọde ediwak iban ọbọ akpan an̄wan esie enye emi itie ọnọ akpan an̄wan esie en̄wen ke ntak emi enye amade n̄wan enye oro akan enye eken. Akana ete okpono unen akpan esie.—Deuteronomy 21:15-17.

Ntak emi mme ewetn̄wed ye mme Pharisee ẹkesibọbọde “mme ekebe udọn̄ itien̄wed Abasi”?

▪ Jesus ama asua ọnọ mme ewetn̄wed ye mme Pharisee, kpa mbon ido ukpono oro ẹkebiọn̄ọde enye, ke ntak emi mmọ ẹkenamde “mme ekebe udọn̄ itien̄wed Abasi oro mmọ ẹbọbọde nte n̄kpọ ukpeme,” ẹn̄wan̄a. (Matthew 23:2, 5) Mbet mme n̄ka ido ukpono emi ẹma ẹsibọbọ n̄kpri mbubịt ekebe ikpa emi edide ọsọbọ-inan̄ m̀mê akwa-akwa ke ọkpọiso mmọ. Mmọ ẹma ẹsinyụn̄ ẹbọbọ ekebe emi ke afara, ekpere esịt mmọ. Ẹkesidọn̄ mme itie N̄wed Abasi ke ekebe emi. Ẹketọn̄ọ ndibọbọ mme ekebe emi ke ini nditọ Israel ẹkedade ibet Abasi emi ke ata ata usụn̄. Ibet oro ọdọhọ ete: “Yak mme ikọ emi ami ntemede fi mfịn emi, ẹdu fi ke esịt. . . . Nyụn̄ yịri mmọ ke ubọk fo man ẹdi idiọn̄ọ” ye “ke ufọt enyịn nte fronlet.” (Deuteronomy 6:6-8) Owo inen̄ekede ifiọk akpan ini emi ẹketọn̄ọde ndibọbọ mme ekebe emi, edi ediwak nditọ ukpepn̄kpọ ẹdọhọ ke ẹketọn̄ọ ke n̄kpọ nte isua 2,300 m̀mê 2,200 emi ẹkebede.

Ntak iba akanam Jesus asua edinam emi. Akpa, mme ewetn̄wed ye mme Pharisee ẹma ẹnam mme ekebe udọn̄ itie N̄wed Abasi oro mmọ ẹbọbọde ẹn̄wan̄a man ẹnam mme owo ẹkụt mmọ nte mme okpono Abasi. Ọyọhọ iba, mmọ ẹkeda mme ekebe emi nte n̄kpọ n̄kpemeidem. Ikọ Greek emi ẹkabarede nte ekebe edi phylakterion, ndien ẹkabarede enye ke mme n̄wed ererimbot nte “ebiet ukpeme,” “ọkọ ukpeme” m̀mê “n̄kpọ n̄kpemeidem.”