Kamoo o ka Thušago Mogwera yo a Babjago

NA O kile wa ikhwetša o hloka mantšu ge o bolela le mogwera wa gago yo a babjago kudu? Kgodišega gore o ka kgona go lebeletšana le tlhohlo ye. Bjang? Ga go na melao yeo e beilwego yeo e swanetšego go latelwa. Go fapana ga ditšo go ka akaretšwa. Dimelo tša batho le tšona di ka fapana kudu. Ka gona, seo se ka dirago gore motho yo a itšego yo a babjago a ikwe bokaone se ka no se thuše go yo mongwe. Le gona maemo le maikwelo a ka fapana kudu letšatši le lengwe le le lengwe.

Ka gona selo se bohlokwa kudu ke go nyakega ga gore o ipee boemong bja motho yoo gomme o nyake go tseba se a tlogago a se nyaka go wena. O ka dira se bjang? Tše ke ditšhišinyo tše mmalwa tšeo di theilwego melaong ya motheo ya Beibele.

E-ba Motheetši yo Botse

MELAO YA MOTHEO YA BEIBELE:

“Motho yo mongwe le yo mongwe a e be yo a akgofago mabapi le go kwa, yo a diegago mabapi le go bolela.”—JAKOBO 1:19.

“Xo homola xo na le mohla wa xôna, le xo bolêla xo na le mohla wa xôna.”—MMOLEDI 3:1, 7.

▪ Ge o etetše mogwera yo a babjago, mo theetše ka kelohloko le ka kwelobohloko. O se ke wa akgofela go nea keletšo goba go bona eka o swanetše go dula o e tla ka tharollo. Ka go kitimela go bolela, o ka bolela selo seo se kwešago bohloko o sa lemoge. Mogwera wa gago yo a babjago ga se gore o nyaka dikarabo eupša o fo ba a nyaka motho yo a ka theetšago ka kgopolo e bulegilego le pelo.

Dumelela mogwera wa gago gore a ntšhe sa mafahleng a gagwe ka bolokologi. O se ke wa mo tsena ganong, o dira gore bothata bja gagwe bo bonale e se bja selo ka go mo kgothatša gantši. Emílio * o re: “Ke be ke e-na le themo ya mouta (fungal meningitis) gomme ka feleletša ka go foufala.  Ka dinako tše dingwe ke ikwa ke nyamile kudu, gomme bagwera ba leka go nkhomotša ka go bolela gore: ‘Ga se wena o nnoši yo a nago le mathata. Go na le batho ba nago le mathata a magolo go feta wena.’ Lega go le bjalo, ga ba tsebe gore go tšeela boemo bja-ka fase ga go nthuše. Go e na le moo, go dira bjalo go na le mafelelo a sa kgahlišego go nna, gomme go ntira gore ke nolege moko.”

Dumelela mogwera wa gago a ntšha sa mafahleng ntle le go tšhaba gore o tla swawa diphošo. Ge e ba a go botša gore o a tšhoga, iša maikwelo a gagwe hlogong go e na le go fo mmotša gore a se ke a tšhoga. Eliana, yo a swerwego ke bolwetši bja kankere, o re: “Ge ke tšhošwa ke boemo bja-ka gomme ke lla, seo ga se re gore ga ke sa bota Modimo.” Katanela go bona mogwera wa gago kamoo a lego ka gona, e sego kamoo o nyakago go mmona a le ka gona. Hlokomela gore ga bjale a ka kgopišega gabonolo le gore ga a itshware ka tsela e tlwaelegilego. O se ke wa fela pelo. Theetša—gaešita le ge go bolela gore o tla kwa selo se se swanago leboelela. (1 Dikxoši 19:9, 10, 13, 14) A ka fo ikwa a nyaka go go botša kamoo a ikwago ka gona.

E-ba yo a Kwelago Bohloko le yo a Naganelago

MELAO YA MOTHEO YA BEIBELE:

“Thabang le batho bao ba thabago; llang le ba llago.”—BAROMA 12:15.

“Dilo tšohle, tše le nyakago batho ba le dira tšona, le lena ka mo go swanago le ba dire tšona.”—MATEO 7:12.

▪ Ipee boemong bja mogwera wa gago. Ge e ba a itokišeletša go yo buiwa, go alafša, goba a letetše dipoelo tša diteko tša tša kalafo, a ka fo ba a gateletšegile e bile a kgopišega gabonolo. Leka go lemoga se gomme o itumelelanye le maikwelo a gagwe a feto-fetogago. Ye e ka no se be nako ya go botšiša dipotšišo tše dintši, kudu-kudu tša motho ka noši.

Ana Katalifós, setsebi sa tša monagano, o re: “Dumelela balwetši ba bolela ka bolwetši bja bona ge ba nyaka go dira bjalo le gona ka nako ya bona. Ge ba nyaka go bolela, boledišana le bona ka taba le ge e le efe yeo ba e kgethago. Eupša ge ba sa nyake go bolela, o ka fo dula fase wa ikhomolela gomme go fo mo swara ka letsogo go mo kgoma kudu. Goba o ka lemoga gore ba fo ba ba nyaka motho yo ba ka llelago go yena.”

Hlompha diphiri tša mogwera wa gago. Mongwadi Rosanne Kalick, yo a phologilego kankere gabedi, o ngwala gore: “Ge o leka go lemoga kamoo molwetši a ikwago ka gona, tšea gore seo a go botšago sona ke sephiri. Ge o se wa kgopelwa go ba mmoleledi wa lapa, o se ke wa fetiša tsebišo. Botšiša molwetši gore ke eng seo a nyakago go bolela ka sona.” Edson, yo a phologilego bolwetši bja kankere, o re: “Mogwera o ile a phatlalatša taba ya gore ke swere ke kankere le gore nka se phele nako e telele. Go ba gona, ke be ke sa tšwa go buiwa. Ke be ke tseba gore ke be ke e-na le kankere, eupša ke be ke letetše dipoelo tša kalafo ya go ntšha ditlhalenama le go di hlahloba (biopsy). Kankere yeo e be e se ya hlwa e phatlalala mmeleng. Eupša seo se be se šetše se nkwešitše bohloko. Mosadi wa-ka o be a hlakahlakantšwe ke dipolelo tše kwešago bohloko le dipotšišo tšeo batho ba bangwe ba bego ba mmotšiša tšona.”

Ge e ba mogwera wa gago a lekola mekgwa ya go alafa go bona gore o tla kgetha ofe, o se ke wa akgofela go bolela gore o be o ka dira eng ge nkabe o le boemong bja gagwe. Mongwadi Lori Hope, yo a phologilego kankere, o re: “Pele o ka romela dihlogo tše itšego goba ditaba go motho yo a swerwego ke kankere goba yo a fodilego, go kaone gore o botšiše ge e ba a thabela seo. Go sego bjalo thušo ya gago e ka kweša mogwera wa gago bohloko o sa tsebe.” Ga se mang le mang yo a nyakago go fiwa tsebišo e ntši kudu ya mabapi le mehuta e fapa-fapanego ya tša kalafo.

Gaešita le ge o le mogwera wa kgaufsi, o se ke wa dula nako e telele ge o etile. Go ba gona ga gago go bohlokwa, eupša mogwera wa gago a ka no ba a sa nyake go dula nako e telele le wena. A ka no ba a lapile gomme a se na matla a makaalo a go bolela goba gaešita le a go theetša nako e telele. Ka lehlakoreng le lengwe, phema go dira gore a bone eka o akgofetše go sepela. Mogwera wa gago o swanelwa ke go bona gore o na le taba le yena.

Go bontšha go naganela go akaretša go diriša kahlolo e leka-lekanego le e botse. Ka mohlala,  pele ga ge o ka lokišeletša mogwera yo a babjago dijo goba gaešita le go mo tlišetša matšoba, o ka botšiša gore ke dife tšeo di sa kwanego le mmele wa gagwe. Ge e ba o babja, mohlomongwe o swerwe ke mpshikela, selo se lerato seo o ka se dirago ke gore o letele gore o fole pele o ka etela mogwera wa gago.

E-ba yo a Agago

MELAO YA MOTHEO YA BEIBELE:

“Leleme la mohlale ké moreku.”—DIEMA 12:18.

“Anke polelo ya lena ka mehla e be e kgahlišago, e nokilwego ka letswai.”—BAKOLOSE 4:6.

▪ Ge e ba o dula o e-na le pono e botse ka mogwera wa gago, mantšu le ditiro tša gago di tla utolla seo. Nagana ka mogwera wa gago e sa le motho yena yola o mo tsebago yo a sa nago le dika tšona tšela di go gogetšego go yena mathomong. E-ba le tswalano le yena, e sego le bolwetši bja gagwe. Ge e ba o bolela le mogwera wa gago bjalo ka ge eka o bolela le mohlaselwa yo a hlokago kholofelo, a ka no thoma go ipona a le ka tsela yeo. Roberta, yo a nago le bolwetši bjo bo sa tlwaelegago bja marapo, o re: “Ntshware bjalo ka motho yo a tlwaelegilego. Ke golofetše, eupša ke na le dipono tša-ka le dikganyogo. O se ke wa ntebelela bjalo ka ge eka o a ntšhokela. O se ke wa mpolediša eka ke setlaela.”

Gopola gore selo se segolo ga se feela seo o se bolelago eupša gape ke kamoo o se bolelago ka gona. Gaešita le segalo sa lentšu la gago se ka kgoma motho ka tsela e itšego. Go se go ye kae ka morago ga go botšwa gore o na le bolwetši bja kankere, Ernesto o ile a amogela mogala o tšwago moše wa mawatle go mogwera wa gagwe, yo a ilego a re: “Ga ke kgolwe gore wena o na le kankere!” Ernesto o gopola ka gore: “Segalo seo mogwera wa-ka a biditšego lentšu ‘wena’ le ‘kankere’ se ile sa ntšhoša e le ruri.”

Mongwadi Lori Hope o nea mohlala o mongwe: “Go botšiša gore ‘Go re’ng?’ go ka bolela dilo tše dintši tše fapa-fapanego go molwetši. Go ithekgile ka segalo sa lentšu la mmotšiši, boitšhišinyo bja mmele, tswalano ya gagwe le molwetši, go tsenelela ga tswalano gotee le nako yeo a bolelago ka yona, mantšu ao a ka homotša motho, a mo kweša bohloko goba a mo dira gore a thome go tšhoga.”

Mogwera yo a babjago gantši o nyaka go ikwa a hlokometšwe, a kwešišwa le go hlompšha. Ka gona kgonthišetša motho yoo gore o bohlokwa kudu go wena le gore o tla dula o le gona bakeng sa go mo thuša. Rosemary, molwetši yo a nago le serurugi sa bjoko, o re: “Seo se nkgothaditšego kudu e be e le go kwa bagwera ba-ka ba mpotša gore ba a nthata le gore ba tla dula ba nthekga go sa šetšwe seo se ka diregago.”—Diema 15:23; 25:11.

E-ba yo a Thušago

MOLAO WA MOTHEO WA BEIBELE:

“A re se rateng ka lentšu goba ka leleme, eupša ka tiro le ka therešo.”—1 JOHANE 3:18.

▪ Dinyakwa di tla fetoga ka morago ga ge mogwera wa gago a sa tšwa go botšwa gore o na le bolwetši bjo itšego. Eupša nakong ye ka moka, a ka tsoma thušo ya gago. Go e na le go mo holofetša ka gore, “ge e ba go e-na le seo o se nyakago, o mpotše,” leka go bolela ka go lebanya. Go ikgafela go thuša ka mediro ya letšatši le letšatši e bjalo ka go apea, go hlwekiša, go hlatswa diaparo, go di šidulla, go rongwa, go ya mabenkeleng, le go iša mogwera wa gago kliniking goba sepetlele ka senamelwa bakeng sa kalafo, ke ditsela tše mmalwa tše šomago tša go bontšha gore o na le tlhokomelo. E-ba yo a botegago le yo a swarago nako. Phetha dikholofetšo tša gago.—Mateo 5:37.

Mongwadi Rosanne Kalick o re: “Se sengwe le se sengwe seo re se dirago, e ka ba se segolo goba se senyenyane, seo se tla dirago gore molwetši a kwešiše boemo bja gagwe se tla thuša.” Sílvia, yo a phologilego bolwetši bja kankere gabedi, o dumelelana le seo. “Go ba le bagwera ba fapa-fapanego bao ba nkišago toropong e nngwe letšatši le letšatši bakeng sa radiation e be e le mo go lapološago le mo go homotšago! Ge re le tseleng, re be re bolela ka ditaba tše fapa-fapanego gomme ka morago ga kalafo, re be re dula re ema lebenkeleng la go rekiša kofi. Se se be di dira gore ke ikwe ke boetše sekeng.”

 Eupša o se ke wa nagana gore o tseba tlwaa seo mogwera wa gago a se tsomago. Kalick o šišinya ka gore: “Botšiša, o botšiše, o be o botšiše.” O oketša ka gore: “Ge o le gare o thuša, o se ke wa ba yo a laolago. Seo se ka no se be le mohola. Ge o sa ntumelele ke dira selo, molaetša e ka ba gore ga ke kgone go dira selo. Ke nyaka go ikwa ke e-na le bokgoni. Ke nyaka go ikwa ke se mohlaselwa. Nthuše go dira seo nka kgonago go se dira.”

Mohlomongwe mogwera wa gago o fo ba a nyaka go ikwa a kgona go dira dilo. Adilson, yo a nago le AIDS, o re: “Ge o babja, ga o nyake go phaelwa ka thoko, mo ekago ga o motho wa selo goba ga o kgone selo. O nyaka go thuša ka tsela e itšego, gaešita le ge seo se bolela go dira mediro e menyenyane. Ke mo gobotse go ikwa o sa kgona go dira selo se itšego! Seo se go fa matla a go tšwela pele o phela. Ke rata ge batho ba ntlogela gore ke itirele diphetho—gomme ba hlomphe diphetho tša-ka. Go babja ga go bolele gore ga re kgone go tšwela pele ka dikarolo tša rena bjalo ka tate, mma goba karolo le ge e le efe.”

Dula o le Kgaufsi

MOLAO WA MOTHEO WA BEIBELE:

“Moxwêra ké moratwa wa ka mehla; ké ngwan’ešo e a ntswáletšwexo wa mohla wa tlalêlô.”—DIEMA 17:17.

▪ Ge e ba o palelwa ke go etela mogwera wa gago ka baka la ge o dula kgole goba ka baka le itšego, o ka mo leletša mogala bakeng sa poledišano ya bogwera, wa mo ngwalela lengwalo, goba wa mo romela e-mail. O ka ngwala mabapi le eng? Alan D. Wolfelt, moeletši wa batho ba hwetšwego, o šišinya ka gore: “Hlalosa dinako tše thabišago tšeo le ilego la ba natšo le le gotee. Holofetša gore o tla mo ngwalela . . . gape kgaufsinyana—gomme o phethagatše kholofetšo yeo.”

O se ke wa dika-dika go kgothatša mogwera yo a babjago, o tšhaba gore o tla bolela dilo tše fošagetšego goba wa dira phošo. Mabakeng a mantši, go ba gona ga gago ke gona moo go lego bohlokwa. Lori Hope o ngwala ka pukung ya gagwe gore: “Ka moka ga rena re bolela dilo tšeo di ka kwešišetšwago thoko le go di dira goba ra kweša motho yo mongwe bohloko re sa lemoge. Bjoo ga se bothata. Bothata bo tšwelela ge o tšhaba go dira phošo kudu moo o feleletšago ka go se etele motho yoo a tsomago thušo ya gago.”

Mogwera yo a babjago kudu a ka go tsoma gona bjale go feta le ge e le neng pele. Itlhatsele o le “moxwêra.” Maiteko a gago a go thuša a ka no se fediše bohloko bjo a bo kwago, eupša o ka fo dira gore motho yo o mo ratago a kgone go kgotlelela boemo bjo thata.

[Mongwalo wa tlase]