Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Ni chuna kalakapastakwi la lakapastakkgo kakilhtamaku

Ni chuna kalakapastakwi la lakapastakkgo kakilhtamaku

Ni chuna kalakapastakwi la lakapastakkgo kakilhtamaku

XLAKATA tuku tlan chu tuku ni tlan, xlakata wi tiku namalankikan o nalakgmakgankan, uma talakgpalitilha kʼakgatunu kachikinin chuna la titaxtutilha kilhtamaku. Wa xlakata akxni likgalhtawakgayaw tuku xalak Biblia nalakapastakaw pi makgasa tatsokgnit. Ni chuna naʼakxilhputunaw la lama kilhtamaku la uku, akxni nalikgalhtawakgayaw xlakaskinka nalakapastakaw la xlinkgo xlatamatkan chu la xlakpuwankgo.

Kawiliw akgtiy liʼakxilhtit nema lhuwa talichuwinan kTatsokgni xaGriego: xlakata tiku malankikan o tiku mamaxanikan. Xlakata naʼakgatekgsaw tatsokgni nema lichuwinan tiku malankikan o tiku mamaxanikan, liwana naʼakxilhaw la xlakpuwankgo makgasa.

Tawilat kxapulana siglo

Chatum especialista wan pi tawilat xalak Grecia, Roma chu Judea, lu xlakgatikgo nakamalankikan chu nikxni xtamamaxanikgolh «wa uma tuku lu xlakaskinka xwanit». Chu na wan: «Lakchixkuwin akxni xlakachinkgo chu asta akxni xnikgo putum kilhtamaku xlakgatikgo pi xkamalankika, paks xkamaxkika tuku xlakaskinkgo chu xkamaxkika kakni». Wa xlakata akxni wi tuku xtlawaputunkgo, pulana xlakpuwankgo la nakaʼakxilhkan.

Chuna la xlilakgapaskan chatum lataman xlakata xkgalhi o ni xkgalhi tumin chu xmalankika wa tuku tlakg xlakaskinka xʼakxilhkgo latamanin, makgapitsi tiku lakskujni xwankgonit asta tiku xkgalhikgo lhuwa tumin. Wantiku lanka xlitaxtu ni kaj watiya tuku xkgalhi, wantuku lanka xtlawa wa, la xʼakxilhkgo amakgapitsin. Xlakata namalankikan chatum lataman pulana xmakgantaxtilh tuku lakaskinkgo latamanin. Nachuna xlakata tlan xlimalankika chu xmaxkika kakni pulana xlimasiyat pi xkgalhi lhuwa tumin o xlakata tuku lu lanka nema xlitaxtunit. Xlakata xmalankika wi tuku xtlawalh tuku lu tlan o wi tuku nema xlakaskinka xlikatsinit. Pero komo ni xkuentajtlawalh na xtamamaxanilh chu lhuwa tuku xwanikgolh chu xlikgalhkgamananka xlakatin amakgapitsin. Pero xtamamaxani ni kaj xlakata xtlawanit tuku nitlan uma tamaxana xwan akxni latamanin nialh xlakaskinka xʼakxilhkgo.

Akxni Jesús lichuwinalh la kamakgamakglhtinankan latamanin kʼakgtum fiesta —maski xmaxkika «xalakwan putawilh» o “xaʼawatiya wilacha laktawilh”—, wa xlichuwinama xlakata la xlilanka o xkalimamaxanikan ama kilhtamaku (Lucas 14:8-10, Xasasti Tamacatzinín). Wantuku litasiya la xlilakaskinka xʼakxilhkgo judíos tiku lanka xlitaxtu, wa xlakata makgti xtamakgalhtawakgen Jesús lalikilhnikgolh tiku «xapuxku nawan» (Lucas 9:46; 22:24). Wantiku tlakg xlimasiyakgo wa xpulalinanin takanajla tiku tlanka xkamakgkatsikan chu xtlajanamputunkgo. Chu xlakata Jesús xlichuwinama Dios limakgkatsikgolh pi xkatlajamaka chu max nialh xkakgalhakgaxmatnika, wa xlakata lhuwa tuku wanikgolh xlakata nalimamaxanikgo kxlakatin amakgapitsin pero Jesús nikxni tamaxanilh (Lucas 13:11-17).

Especialista tiku pulana lichuwinaw, wan pi tuku tlakg xlimaxanankgo judíos, griegos chu romanos xalak xapulana siglo wa «akxni xkalichipakan xlakata wi tuku nitlan xtlawakgonit». Akxni wi tiku xchiwilikan o xtamaknukan kpulachin lu xtamaxani. Uma tuku xtlawanikan nialh tlan xʼakxilhkgo xʼamigos, xfamilia chu putum latamanin, maski asta akxni alistalh xtakatsilh pi ni xlikana tuku xlimawakakanit. Akxni xlichuwinanka tunkun xlilakapastakka tuku nitlan xtlawanit chu asta xmakgkatsilh pi nialhtu xlilaka chu max nialhti tlan xtalalimputulh. Akxni wi tiku xtamaknukan kpulachin o xchiwilikan ni wa uma tuku tlakg nitlan, wantuku tlakg nitlan xwanit wa akxni: wi tiku xmapuxtunikan xlhakgat, xmakgsnokgkan chu putum latamanin lixkajni xwanikgo chu putum xtamamaxanilh.

Wantuku tlakg lu nitlan xwanit wa akxni wi tiku kxtokgowakakan kkgantum kiwi xlakata xnilh. Chuna la wan chatum skgalala chixku Martin Hengel, «wa uma tuku xkalimalakgaxokgekan kskujnin» chu «uma wa tlakg xalanka limaxana chu takatsanajwat». Chu putum latamanin xkawanikgo xfamilia chu xʼamigos pi kalakgmakgankgolh tiku xkamamaxanima. Xlakata Jesús chuna makgnika, putum tiku kstalanina xwanputulh lixkajni xlikgalhkgamananka. Putum latamanin nipara tsinu kstalanina xwamputunkgo wantiku xmakgnikanit kʼakgtum kiwi. Wa xlakata Pablo wan: «Wampi wa nkin, wa liʼakgchuwinanaw nCristo xatapakgaxtokgowaka, chi nchu wa xpalakatakan judíos, luwa xlikana kaj xliʼakgchakgxnikan nkitaxtuniy, chi nchu wa akgmakgat chixkuwin, takgwiti mpuwankgoy» kstalaninanin Cristo (1 Corintios 1:23). ¿Tuku xtlawakgolh xapulana kstalaninanin Cristo xlakata ni xlimaxanankgolh?

Atanu tuku tlakg xlakaskinka xʼakxilhkgo

Xapulana kstalaninanin Cristo xtlawakgo tuku xwan limapakgsin chu ni xtlawakgo tuku xkamamaxanilh. Apóstol Pedro wa: «Wampi ti ni chatum napatinan xtachuna nchatum makgnina, su kgalhana, su wa nti nitlan ntu ntlawanit, su tu xman mpi limakgtanuy wa ntu ni xkuintaj» (1 Pedro 4:15). Pero Jesús xwanitta pi kstalaninanin xʼamaka kaputsastalanikan xpalakata xtukuwani (Juan 15:20). Wa xlakata Pedro tsokgnalh: «Wampi wa nti lipatinan wa palakata mpi stalaniy nCristo, ni kalimaxanalh, chi wampi wata kalimaxkilh nkakni Dios yuma ntu lipatima» (1 Pedro 4:16). Akxni wi tiku ni xlimaxanan xlakata kstalanina Cristo xwa, uma xwanputun pi xlakgmakgama tuku tlakg xlakaskinka xʼakxilhkgo latamanin ama kilhtamaku.

Ama kilhtamaku kstalaninanin Cristo ni xmastakgo talakaskin nachuna xlakpuwankgolh la kakilhtamaku. Akgtum liʼakxilhtit, akxni xkaliwanikan pi xaʼakgwitinin xlakata xkanajlanikgo Mesías tiku xninit kkgantum kiwi ni kuenta xtlawakgo. Pero kstalaninanin Cristo xkatsikgo pi Jesús wa Mesías xwanit chu xkgaxmatnikgolh maski wi tiku xkalikgalhkgamanalh. Asta Jesús xkawaninita: «Xampi wa nti xkilimaxanalh, chu xlimaxanalh nkintachuwin ntachixkuwitat xla yuma nkilhtamaku, [...] makglakgalhinanin, wa xKam nchixku, na nalimaxanan akxni napumin xlikakni ntu nkgalhiy xTlat, chu natamin ángeles xasantujlanin» (Marcos 8:38).

La uku nachuna makgapitsi tlawaputunkgo pi ni katlawaw tuku masiyalh Cristo. Max kintalakatsujkan, tiku kataʼanaw kʼescuela o tiku kataskujaw kinkamatlawiputunkgoyan talakgxtumit xalimaxana, naʼakgsaninanaw o natlawayaw atanu tuku Dios nitlan akxilha. Chu nakinkamamaxaniputunkgoyan xlakata ni lakatsalayaw tuku akinin kanajlayaw. ¿Tuku natlawayaw?

Na ni kalimaxanaw

Jesús nikxni makgxtakgli Jehová, pero xlakata chuna tlawalh titaxtulh tlakg xalanka talimaxana nema xʼanan ama kilhtamaku. Xlikana, «tipatinalh [...] [«kkgantum kiwi», NM], ni lilakapastakli mpala limaxana» (Hebreos 12:2). Tiku ni xʼakxilhputunkgo, lakalaskgolh, lakachujmanikgolh, mapuxtunikgolh xlhakgat, makgsnokgkgolh, xtokgowakakgolh kkgantum kiwi chu lixkajni wanikgolh (Marcos 14:65; 15:29-32). Pero xla limasiyalh pi nipara tsinu xlimaxanan tuku tlawanikgolh. ¿La limasiyalh? Ni pekualh. Xla ni xlakaskin pi lakchixkuwin tlan xʼakxilhkgolh chu liwana xkatsi pi kxlakatin Jehová nitu xtamamaxanima. Maski makgnika la chatum lakskujni, xTlat malakastakwanilh chu malankilh la nitiku achuna xtlawakan, anta kxpaxtun xTlat. Wa xlakata kFilipenses 2:8-11 wan: «[Jesucristo] akxni [...] lantla xtachuna chixku, akstu taktujulh, lakgachixkuwina waj klinin, asta nilh [...]. Wa ntu xpalakata, xkatsit matalhmanilh Dios, na maxkilh akgtum ntapakuwit wa cha ntu ntlakg tlanka ni xawa amakgapitsin tapakuwit. Lakimpi xpalakata xtukuwini Jesús, kalilakatatsokostakgolh lantla xlipakskan nti wilakgo nkakgapun, chu nti xala katiyatna, chu nti xala kxtampin katiyatna, chu xlipaks simakgat, kalikgalhapalakgolh mpi Jesucristo wa mPuchina, lakimpi chuna nalitamaxkiy nkakni Dios xaTlat».

Pero ni nalakpuwanaw pi Jesús xlakaskin pi namamaxanikan xlakata la xʼamaka makgnikan. Jesús ni xlakaskin pi xlimawakaka pi nitlan xlichuwinanit Dios, chu xtukuwani xTlat nitlan xlichuwinanka. Asta skinilh pi ni xtitaxtulh uma tamaxanat. Wanilh: «Ni kamasta talakaskin chuna naktitaxtu». Pero tlawalh xtalakaskin Jehová (Marcos 14:36NM). Lhuwa tuku nitlan titaxtulh chu tayanilh tamaxana. Komo xtilimaxanalh xlimasiyalh pi na wa xlakaskinka xakxilha chuna la xʼakxilhkgo makgasa. Pero Cristo ni chuna xakxilha.

Kstalaninanin na kachipaka chu na kamakgsnokgkga, chu chuna katlawaka kxlakatin lhuwa latamanin, kamamaxanika. Pero maski kalakgmakganka ni pekuankgolh. Wata ni kuentajtlawakgolh la xlakapastakkgo amakgapitsin chu ni maxanankgolh (Mateo 10:17; Hechos 5:40; 2 Corintios 11:23-25). Xkatsikgo pi na xlipatinankgolh pero chuntiya kstalanikgolh Jesús (Lucas 9:23, 26).

¿Chu akinin la akxilhaw tamaxana? La uku lhuwa latamanin akxilhkgo pi ni xlakaskinka tuku Dios xlakaskinka akxilha chu xlitatlawat (1 Corintios 1:25-28). Komo akinin xmastaw talakaskin nachuna nalakpuwanaw la lakpuwankgo amakgapitsin, ¿ni xlikana pi kaj xatonto xlitaxtuw?

Komo akinin kaj lakaskinaw pi kakilhtamaku nakinkamalankiyan, nakuentajtlawayaw la nakinkaʼakxilhkgoyan. Pero komo tlawaputunaw chuna la Jesús chu xapulana kstalaninanin chu lakaskinaw pi Jehová kiʼAmigojkan nawan, nakuentajtlawayaw pi putum kilhtamaku xlakaskinka naʼakxilhaw wantuku Dios xlakaskinka akxilha chu nalimaxananaw tuku Jehová ni lakgati.

[Epígrafe xla página 22]

Jesús ni xlimaxanan tuku xlimaxanankgo amakgapitsin