Mu me jaʼuk jpastik li kʼusi tsnop krixchanoetike

TA SKOJ ti jelel li jujun lume xchiʼuk ti kʼusi ora li kuxlejale jelel me li kʼusi tsnopik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole xchiʼuk li kʼusi sta-o kʼupil kʼoptaele xchiʼuk li kʼusi muʼyuke. Jaʼ yuʼun, kʼalal ta jkʼeltik junuk loʼil ta Vivliae skʼan me jvules ta joltik ti oy xa ta sjayibal siglo laj yichʼ tsʼibaele. Mu me ta orauk jsabetik smelolal avi ti jelel xa li kuxlejale, jaʼ lek jtsaktik ta mukʼ li mantaletik sventa stalelalik ta voʼnee xchiʼuk ti kʼusi tsnopike.

Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Cristoe chalbe skʼoplal li ichʼel ta mukʼe xchiʼuk li kʼexlale. Sventa xkaʼibetik lek smelolal li loʼiletik ta Vivlia ti chalbe skʼoplal li ichʼel ta mukʼ xchiʼuk li kʼexlale skʼan me jkʼeltik baʼyuk ti kʼuyelan ilbil taje.

Li mantaletik sventa talelal ta baʼyel sigloe

Jun vinik ti lek chaneme chal kaʼitik «ti jaʼ jtunel mantaletik sventa talelal» chil li krixchanoetik ta Grecia, Roma xchiʼuk ta Judea kʼalal tskʼel sbaik lek sventa x-ichʼatik ta mukʼ xchiʼuk ti mu xlajik ta kʼexlale. Xi to chale: «Li kʼusi onoʼox oy ta yoʼontonik li viniketike jaʼ ti x-ichʼatik ta mukʼe, ti stsakatik ta ventae, ti xpuk skʼoplalike xchiʼuk ti lekuk skʼoplalike, jaʼ xcham xlajik-o». Ta skoj ti vaʼ yelan li mantaletik chchʼunik ta voʼnee, tstsakik lek ta venta kʼusi tsnop li krixchanoetik kʼalal oy kʼusi tspasike.

Kʼalal snaʼoj lek li krixchanoetik ti jelel li kuxlejale, ti oy mosoetik xchiʼuk ti oy krixchanoetik ti toj mukʼ yabtelike, toj tsots skʼoplal chaʼiik ti xichʼik ojtikinele, ti kʼuyelan li xkuxlejalike xchiʼuk ti kʼuyelan ichʼbilik ta mukʼe. Li ichʼel ta mukʼe jaʼ ti kʼuyepal sbalil li jun krixchanoe, pe maʼuk ti kʼuyelan chil sba stuke jaʼ ti kʼuyelan ilbil yuʼun li yantike. Sventa xichʼ ichʼel ta mukʼe skʼan me xil yantik ti la spas li kʼusi tskʼan krixchanoetike. Jech xtok, sventa x-ichʼat ta mukʼe skʼan me labal sba x-ilbat li skʼulejale xchiʼuk li tsatsal abtel staoje. Xuʼ sta ichʼel ta mukʼ li buchʼu oy kʼusitik lek tspase o ti mas lek kʼusi spas yuʼun ti jaʼ mu sta li yantike. Pe xuʼ me mu xa x-ichʼat ta mukʼ xtok un, vaʼun ta kʼexlal me chkom, chopol chkʼopojik ta stojolal xchiʼuk chlaj ta labanel. Pe li kʼexlale maʼuk ta skoj ti muʼyuk lek chaʼi sjol yoʼonton li jun krixchanoe, jaʼ ta skoj li kʼusi tsnop yantike.

Kʼalal laj yalbe skʼoplal Jesús ti kʼuyelan tstsakik ta mukʼ jun krixchano kʼalal chbatik ta kʼin nupunele —mi jaʼ ch-akʼbatik li «lequil chotlebal» o li «slajeb chotlebale»—, jaʼ yakal chalbe skʼoplal li ichʼel ta mukʼ xchiʼuk li kʼexlal ti jech stalel xkuxlejalik li vaʼ kʼakʼale (Luc. 14:8-10). Ta skoj ti tsots skʼoplal chaʼiik ta slumal judioetik ti buchʼu chkʼotik ta bankilale, li yajtsʼaklomtak Cristoe chib to velta laj yut sbaik «ta sventa [ti] bochʼo banquilal ta xcʼot yuʼuni[ke]» (Luc. 9:46; 22:24). Li kʼusi oy ta yoʼontonike jaʼ mas to jech laj yakʼ ta ilel li jtoybaetike xchiʼuk li jnitvanejetik ta relijion ti naka tsalbail tspasike. Ta skoj ti jaʼ chchʼaybat-o yabtel chilik xchiʼuk ti jaʼ muʼyuk chkʼotik-o ta bankilal li chol mantal tspas Jesuse, laj yakʼik ox ta kʼexlal yalojik ta sat krixchanoetik (Luc. 13:11-17).

Li buchʼu lek chanem ti laj xa kalbetik skʼoplale chal ti kʼusi mas to kʼexlal sba chaʼi li judioetik, jgriegoetik xchiʼuk jromaetik ta baʼyel sigloe jaʼ ti kʼalal «chichʼik chukel xchiʼuk ti kʼalal chichʼik pakʼtael ta sat krixchanoetik ta skoj jtosuk mulile». Toj chopol ta kʼelel chilik ti kʼalal chichʼ chukel jun krixchanoe o ti stuk bu chbat sbajike. Kʼexlal sba chil yamigotak xtok taje, yutsʼ yalal xchiʼuk li krixchanoetik bu nakale, akʼo mi chichʼ alel ta tsʼakal ti chʼabal smule. Sok-o me  skʼoplal, xuʼ me mu xa xkʼuxubin sba xchiʼuk ti mu xa lekuk xil sba xchiʼuk li yan krixchanoetike. Pe oy to kʼusi mas chopol, maʼuk noʼox ti chichʼik chukel ta chʼojon o ta kadenae: mas to kʼexlal sba ti tstʼananike o ti tstsitsike, yuʼun jaʼ jech chlaj ta pʼajel xchiʼuk ta labanel xchiʼuk mu xa bu ch-ichʼat ta mukʼ.

Li kʼusi mas kʼexlal sbae jaʼ ti buchʼu jokʼol chcham ta jtel teʼe. Jun pʼijil vinik ti Martin Hengel sbie, laj yal ti jaʼ la jech «chichʼ milel li mosoetike» xchiʼuk ti jaʼ la jech «toj abol sba, toj kʼexlal sba xchiʼuk ti toj echʼ xa noʼox chichʼ ilbajinel ti buchʼu jech chchame». Li jnaklejetike chalbeik yutsʼ yalal xchiʼuk yamigotak ti akʼo spʼajik li buchʼu jech kʼexlal sba chil svokole. Ta skoj ti jaʼ jech laj yichʼ milel li Jesuse, li buchʼutik tskʼan ch-och ta yajtsʼaklom ta baʼyel sigloe snaʼojik lek ti chichʼik labanele. Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike mi jaʼuk skʼan xalik ti jaʼik yajtsʼaklom ti buchʼu jokʼol cham ta jtel teʼe. Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li Pabloe: «Li vuʼuncutique jaʼ chcalbecutic scʼoplal li Cristo ti ijocʼanat ta cruze [«jtel teʼ», NM], pero li judioetique solel jmacbe chaʼyic o. Jech ec li yanlum cristianoetique bol loʼil noʼox chaʼyic» (1 Cor. 1:23). ¿Kʼuxi la stsalik vokolil li yajtsʼaklomtak Cristoe?

Mantaletik sventa talelal ti jelele

Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe la spasik li kʼusi chal smantaltak Moisese xchiʼuk laj yakʼik persa ta spasel li kʼusitik lek sventa mu xlajik ta kʼexlale. Li Pedroe xi la stsʼibae: «Me oy bochʼo chichʼ vocol avuʼunique, mu me ta scojuc imilvan, iʼelcʼaj, la saʼ tsots smul, o me la sticʼ sba ti bu mu sventauque» (1 Ped. 4:15). Akʼo mi jech, li Jesuse laj yal ti chichʼ nutsel li yajtsʼaklomtak ta skoj li sbie (Juan 15:20). Jaʼ yuʼun li Pedroe xi la stsʼibae: «Me ta xichʼ vocol ta scoj ti xchʼunoj Cristoe, mu me xqʼuexov. Acʼo noʼox yalbe slequilal Dios» (1 Ped. 4:16). Li vaʼ kʼakʼale, ti muʼyuk  bu chkʼexavik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe jaʼ me skʼan xal ti muʼyuk tspasik li smantaltak krixchanoetike.

Li yajtsʼaklomtak Cristo taje mu me bu laj yakʼ ti jaʼ akʼo spasvan ta mantal li kʼusi tsnop balumile. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk tspasik li kʼusi tsnop krixchanoetike, ti toj echʼ xa noʼox chopol chilik ti chchʼunik ta stojolal jun Mesías ti laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼe. Akʼo mi jech, li stukike snaʼojik lek ti jaʼ Mesías li Jesuse xchiʼuk ti skʼan stsʼakliik akʼo mi xlajik ta labanele. Li Jesucristoe xi onoʼox yaloje: «Li bochʼotic ta xqʼuexov cuʼun, xchiʼuc ta xqʼuexov ta xchʼunel jcʼop ta stojol li cristianoetic liʼ ta ora ti mu junuc yoʼntonic ta stojol Diose, xchiʼuc ti chopol cʼusitic tspasique, jaʼ noʼox jech vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote ta xiqʼuexov yuʼunic ec ti cʼalal chital xchiʼuc xojobal Jtot, xchiʼuc li chʼul jʼalmantaletic yuʼune» (Mar. 8:38).

Li avi eke chkichʼtik sujel sventa mu jtsaktik ta venta li beiltaseletik yuʼun yajtsʼaklomtak Cristoe. Li jlakʼnatike, li jchiʼiltik ta chanune o li jchiʼiltik ta abtele tskʼanik ti xi jtsʼuj ta mulil ta jun vinik xchiʼuk ta jun antse, ta talelal ti mu lekuke o ta yan kʼusitik ti mu lekuk chil Diose. Xuʼ van x-akʼvanik ta kʼexlal ta skoj ti tukʼ ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal jech taje?

Jchanbetik stalelal li buchʼutik muʼyuk la stsakik ta mukʼ li kʼexlale

Tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Jeova li Jesuse, pe sventa jeche la stsʼik li milel ti toj kʼexlal sbae. Jech ta melel, «laj yichʼ vocol [li] ta cruze [«jtel teʼ», NM], ti muʼyuc scʼoplal laj yaʼay li qʼuexlale» (Heb. 12:2). Tʼaxbat majel ta sat yuʼun li yajkontratake, la stubtaik, la slokʼbeik skʼuʼ spokʼ, la stsitsik, la sbajbeik yok-skʼob ta jtel teʼ xchiʼuk la xkʼexlaltasik (Mar. 14:65; 15:29-32). Pe laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk tsots skʼoplal laj yaʼi li kʼexlale. ¿Kʼu yelan? Jaʼ ti muʼyuk xiʼe. Mu jaʼuk tsots skʼoplal laj yaʼi ti jaʼ lek x-ile yuʼun li krixchanoetike, yuʼun snaʼoj lek ti muʼyuk kʼexlal sba chkom ta sat sTote. Toybat skʼoplal yuʼun sTot, akʼo mi cham kʼuchaʼal jun mosoil, chaʼkuxesat xchiʼuk stuk xa noʼox jech ichʼbil ta mukʼ li abtelal akʼbat ta xokon sTote. Jaʼ yuʼun xi chal Filipenses 2:8-11: «[Li Jesucristoe] echʼem to la sbicʼtajes sba. La xchʼun mantal, la xchʼun milel noxtoc. La xchʼun li milel ta cruz [«jtel teʼ», NM] ti toj qʼuexlal sbae. Jaʼ yuʼun li Diose la stoy muyel cʼalal to ta toyol. Laj yacʼbe jun sbi ti echʼem smucʼul ta scotol yan biiletique. Yuʼun jech ta sventa sbi Jesús chlic squejan sbaic scotol li bochʼotic te oyic ta vinajele, xchiʼuc li bochʼotic liʼ oyic ta banamile, xchiʼuc li bochʼotic oyic ta yolon banamile. Scotol cristiano ta jujuchop cʼop chlic yalic ta jamal ti jaʼ Ajvalil stuc li Jesucristoe; jech ichʼbil ta mucʼ chcʼot li Dios Totile».

Veno, pe mu me stakʼ jnoptik ti mu kʼusi sventa-o Jesús li kʼexlal laj yil ta skoj ti vaʼ yelan chame. Ta melel, la svul yoʼonton mi chopol xichʼ albel skʼoplal sbi sTot kʼalal pakʼtaat ta xchopol kʼoptael Diose. Laj onoʼox skʼanbe vokol sTot sventa mu xil kʼexlal li Jesuse. Xi laj yalbee: «Xuʼ chaloqʼuesbun li tsatsal vocol liʼi». Akʼo mi jech, jaʼ la spas li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae (Mar. 14:36). Maʼuk noʼox taje, yuʼun muʼyuk la spas li kʼusi tskʼan krixchanoetike xchiʼuk muʼyuk tsots skʼoplal laj yaʼi li kʼexlaltasele. Jech, sventa xkʼexave jaʼ la spas jechuk li mantaletik sventa talelal li vaʼ kʼakʼal taje. Pe mu jechuk la spas li Cristoe.

Li yajtsʼaklomtak Jesuse laj yichʼik chukel xchiʼuk lajik ta tsitsel. Ta sat yantike kʼexlal sba komik. Pe muʼyuk xiʼik, akʼo mi lajik ta pʼajel. Maʼuk la spasik li kʼusi tsnop krixchanoetike xchiʼuk muʼyuk xakʼ sbaik ta kʼexlal (Mat. 10:17; Hech. 5:40; 2 Cor. 11:23-25). Snaʼojik ti skʼan onoʼox xil svokolike xchiʼuk ti skʼan stsʼakliik-o li Jesuse (Luc. 9:23, 26, Ch).

¿Kʼusi xuʼ xkaltik li ta jtojolaltike? Li krixchanoetik avie bol chilik, muʼyuk tsots xchiʼuk muʼyuk chichʼik ta mukʼ li kʼusitik pʼij chil Diose, li kʼusitik oy sjuʼele xchiʼuk ti ichʼbil ta mukʼe (1 Cor. 1:25-28). ¿Mi mu jechuk ti pasemutik ta maʼsat xkaltik xchiʼuk ti bolutik mi jaʼ ta jpastik li kʼusi tsnop krixchanoetike?

Mi jaʼ ta jkʼan xichʼutik ta mukʼ li balumile, jaʼ me oy tajek ta koʼontontik kʼusi tsnop ta jtojolaltik unbi. Pe mi jaʼ ta jkʼan ta jchanbetik stalelal Jesús xchiʼuk li baʼyel yajtsʼaklomtake xchiʼuk ti jaʼuk kamigotik li Jeovae, vaʼun bi, jaʼ me ta jpastik li kʼusi tsnop Dios ta sventa li kʼusi ichʼbil ta mukʼ ta sate xchiʼuk li kʼusi kʼexlal sbae.

[Lokʼol ta pajina 4]

Li Jesuse muʼyuk la spas li kʼusi tsnop krixchanoetik ta sventa li kʼexlale