¿Kʼuxi la stoybe skʼoplal stukʼilal Dios li Jesuse?
¿Kʼuxi la stoybe skʼoplal stukʼilal Dios li Jesuse?
«Li Diose [laj yakʼ] smal xchʼichʼal li Jesucristoe, jech icʼot ta jchʼaymulil ta sventa li bochʼotic ta xchʼunique. Jech ivinaj ti tucʼ yoʼnton li Diose.» (ROM. 3:25)
1, 2. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik Vivlia ta sventa li kʼusi snuptanoj krixchanoetike? 2) ¿Kʼusitik ta jtakʼtik li ta xchanobil liʼe?
JKOTOLTIK xkojtikinbetik skʼoplal li toybail ta nichimaltik Edene. Jech, jaʼ ta skoj ti yakal chkil jvokoltik ti muʼyuk la xchʼun mantal li Adane. Xi chal li Vivliae: «Ta sventa jun vinic iʼoch li mulil liʼ ta banamile, xchiʼuc ti jaʼ ta sventa mulil iʼoch li lajele, jech scotol cristiano chchamic, yuʼun scotol cristiano jpasmulil icʼotic» (Rom. 5:12). Akʼo mi xkakʼtik persa ta spasel li kʼusitik leke, ta onoʼox jsaʼ jmultik ta stojolal Dios ti skʼan jkʼanbetik pertone. Jaʼ jech li Pablo eke xi chat yoʼonton laj yale: «Mu jaʼuc chcʼot ta pasel cuʼun li cʼusi lec ti jaʼ ta jcʼan ta jpase. Jaʼ chcʼot ta pasel cuʼun li cʼusi chopol ti mu jaʼuc ta jcʼan ta jpase. [...] ¡Toj abul jba!» (Rom. 7:19, 24).
2 Kʼalal ta jkʼelbetik skʼoplal liʼe, oy kʼusitik tsots skʼoplal ta jakʼtik. ¿Kʼuxi xa noʼox ti tukʼ stalelal vokʼ li Jesús ta Nazaret ti naka jmulavil li krixchanoetike? ¿Kʼu yuʼun laj yichʼ voʼ? ¿Kʼuxi la stoybe skʼoplal stukʼilal Jeova li ta xkuxlejale? Pe ti kʼusi mas tsots skʼoplale: ¿kʼusi kʼot ta pasel yuʼun ti chame?
Chichʼ chibal kʼoptabel li stukʼilal Diose
3. ¿Kʼuxi laj ta loʼlael yuʼun Diablo li Evae?
3 Li baʼyel jtot jmeʼtike oy kʼusi toj chopol la spasik, la stenik komel li ajvalilal yuʼun Diose jaʼ la skʼanik ta ajvalil «li chon ta voʼonee, jaʼ li banquilal pucuje, jaʼ li Satanase» (Apo. 12:9). ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Veno, li Satanase la xchibal kʼopta Jeova, yuʼun laj yakʼ ta aʼyel ti maʼuk la jun tukʼil Ajvalile. Xi la sjakʼbe li Evae: «¿Me ta melel laj yalboxuc Mucʼul Dios mu xuʼ chaloʼbeic sat jpetsuc li teʼetic liʼ ta tsʼunubaltique?». Li Evae laj yal li mantal yichʼojike. Laj yalbe ti jaʼ noʼox jtekʼ teʼ ti mu xuʼ spikike, yuʼun mi jech la spasike ta la xlajik. Pe li Satanase xi jpʼel laj yale: «Mu xachamic yuʼun», vaʼun jaʼ jech la spʼis ta jut kʼop li Jeovae. Toj manya ti kʼuyelan la sloʼlae, yuʼun laj yakʼbe xchʼun ti oy la kʼusi lek smukoj li Jpasvanej ta sventaike. Laj yalbe ta melel ti jech la yelan chkʼot kʼuchaʼal Dios mi la sloʼ li sat teʼ taje xchiʼuk ti xuʼ la tsnop stuk li kʼusi lek o chopol tspase (Gén. 3:1-5).
4. ¿Kʼuxi ochik ta skʼob Satanás li krixchanoetike?
4 Li kʼusi laj yakʼ ta aʼiel li Diabloe jaʼ ti mas la xmuyubajik li krixchanoetik mi la xchʼak sbaik ta stojolal li Jeovae. Li Adane la spakbe skʼoplal jechuk li tukʼil ajvalilal tspas Diose, pe mu jechuk la spas, yuʼun jaʼ la xchikinta li kʼusi chal yajnile xchiʼuk la sloʼ li sat teʼ ti mu xuʼ sloʼe. Jaʼ jech muʼyuk xa lek x-ilat yuʼun li Diose, laj yakʼ akʼo smosoinutik li mulil ti toj echʼ xa noʼox chopole xchiʼuk li lajele. Skotol li krixchanoetike ochik ta skʼob jun ajvalil ti muʼyuk sderechoe, «li yajval banamile», ti jaʼ li Satanase (2 Cor. 4:4; Rom. 7:14).
5. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ kʼotuk ta pasel Jeova li kʼusi yaloje? 2) ¿Kʼusi spatobil yoʼonton laj yakʼbe li snitilulaltak Adán xchiʼuk Eva li Jeovae?
5 Li Jeovae chakʼ kʼotuk ta pasel ta melel li kʼusi chale. Jaʼ yuʼun laj yakʼ akʼo xcham li Adán xchiʼuk Evae (Gén. 3:16-19). Pe taje maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa lek kʼot ta lokʼel li kʼusi tskʼan tspase. Yuʼun kʼalal laj yichʼik chapanele, te laj yichʼ albel skʼoplal ek jun alakʼ sba spatobil oʼontonal ta sventa li yalab xnichʼnabike. Li Jeovae laj yal ti chakʼ tal jun nitilulale, akʼo mi chtibat xchak yok yuʼun Satanás, chpoxtaj vaʼun jaʼ xa chvochʼbe ta tekʼel sjol li Satanase (Gén. 3:15, Ch). Li Vivliae chal ti jaʼ Jesucristo li nitilulal taje, yuʼun xi chale: «Jaʼ sventa tal Xnichʼon ti Diose yoʼ jech ta slilinbe yabtel ti pucuje» (1 Juan 3:8, Ch). Veno, pe ¿kʼuxi tstoybe skʼoplal stukʼilal Dios li xkuxlejal Jesús xchiʼuk ti chame?
¿Kʼusi skʼan xal ti laj yichʼ voʼ li Jesuse?
6. ¿Kʼuxi jnaʼtik ti muʼyuk la xkuchbe smul Adán li Jesuse?
6 Kʼalal staoj xaʼox svaʼlej li Jesuse skʼan xkoʼolaj kʼuchaʼal Adán kʼalal skʼan toʼox saʼ smule (Rom. 5:14; 1 Cor. 15:45). Sventa jech xkʼot ta pasele skʼan me chʼabal smul xvokʼ. ¿Kʼuxi xuʼ jech taje? Li anjel Gabriele xi laj yalbe li María ti jaʼ smeʼ li Jesuse: «Ta xtal ta atojol ti Chʼul Espiritue. Ta svoliot ta smucʼul stsatsal ti Dios oy ta vinajele. Jech o xal ti chʼul olol ta xvocʼ ta atojole, ta xʼalbat scʼoplal jaʼ Xnichʼon ti Diose» (Luc. 1:35, Ch). Kʼalal bikʼit toʼox li Jesuse, chapbat van yuʼun smeʼ ta sventa ti kʼuyelan vokʼe. Jaʼ yuʼun, jun veltae kʼalal te la staik ta chʼulna Jesús li María xchiʼuk Josee, xi la sjakʼ li Jesuse: «¿Me mu xanaʼic ti tscʼan liʼ oyun ta sna li Jtote?» (Luc. 2:49). Yileluke snaʼoj xa onoʼox ta sbikʼtal Jesús ti jaʼ sTot li Diose. Jaʼ yuʼun tsots skʼoplal laj yil ti la stoybe skʼoplal li stukʼilale.
7. ¿Kʼusitik toj ep sbalil oy yuʼun li Jesuse?
7 Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton ta melel li mantal kʼalal chkʼot li ta tsobajeletik tspas steklumal Diose. Tukʼ li snopbene jaʼ yuʼun skotol li kʼusi chaʼie chkom ta sjol xchiʼuk li kʼusi chchan ta Tsʼibetik ta Hebreo Kʼope (Luc. 4:16). Oy to kʼusi toj ep sbalil yuʼun xtok: jaʼ li stukʼil bekʼtal ti xuʼ tsmanutik-o li ta mulile. Taje jaʼ jech kʼuchaʼal chal li albil kʼop ta Salmo 40:6-8, ti jaʼ van yakal tsnopbe skʼoplal kʼalal la skʼopon Jeova kʼalal laj yichʼ voʼe (Luc. 3:21; kʼelo Hebreos 10:5-10). *
8. ¿Kʼu yuʼun mu ox skʼan xakʼbe yichʼ voʼ Jesús li Juane?
8 Mu ox skʼan Juan ti xakʼbe yichʼ voʼ Jesús kʼalal albate. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li ichʼ voʼ yakal chakʼe jaʼ sventa xvinaj ti sutesoj yoʼonton ta smulik li judioetike xchiʼuk ti muʼyuk bu spasik li kʼusi chal Mantale. Ta skoj ti yutsʼ yalal sbaik xchiʼuk li Juane, snaʼoj ti mu persauk sutes yoʼonton li Jesús ta skoj ti chʼabal smule. Pe li Jesuse laj yal ti jaʼ jech skʼan pasele. Xi laj yalbee: «Jaʼ lec acʼbun quichʼ voʼ, yuʼun tscʼan acʼo jpastic scotol cʼusi tscʼan li Diose» (Mat. 3:15).
9. ¿Kʼusi svinajeb ti laj yichʼ voʼ li Jesuse?
9 Li Jesuse snaʼoj ti xuʼ xil xnichʼnab ti muʼyuk smulike, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal Adán. Pe muʼyuk la snopbe skʼoplal taje, yuʼun maʼuk jech oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jech spase. Yuʼun li Diose la stak tal sventa jaʼ xkʼot li ta Mesiase, li albil nitilulale, taje jaʼ me skʼan xal ti skʼan xakʼ ta matanal li stukʼil kuxlejale (kʼelo Isaías 53:5, 6, 12). Pe skʼan me jnaʼtik ti kʼalal laj yichʼ voʼ li Jesuse mu me xkoʼolaj smelolal kʼuchaʼal chkichʼtik voʼe. Maʼuk laj yakʼ ta ilel ti laj yakʼ sba to stojolal Jeovae, yuʼun te skʼoplal li ta steklumal Israel ti yakʼoj xa onoʼox sba ta stojolal Jpasvaneje. Ti kʼusie jaʼ ti la svaʼan sba ta stojolal Dios sventa tspasbe li kʼusi tskʼan yoʼontone, jech kʼuchaʼal chal li albil kʼopetik ta sventa Mesiase.
10. ¿Kʼusitik te smakojbe skʼoplal laj yaʼi Mesías li kʼusi oy ta yoʼonton Diose, xchiʼuk kʼu yelan la spas Jesús li kʼusitik toj tsots skʼoplal taje?
10 Li Jesuse ta sjunul yoʼonton la spasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose, ti te smakojbe skʼoplal xcholel li lekil aʼyeje, spasel ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike xchiʼuk ti xchanubtas ta spasel li abtelal ta chanubtasvaneje. Pe kʼalal la svaʼan sba ta stojolal Jeova li Jesuse te laj yakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton chil nutsele xchiʼuk ti toj abol sba chlaj ta milel yoʼ xakʼ ta ilel ti tukʼ yoʼonton ta stojolal li tukʼil mukʼul pas mantal yuʼun Diose. Ta sjunul yoʼonton skʼanoj li sTote. Jaʼ yuʼun jun yoʼonton laj yakʼ xkuxlejal xchiʼuk ti la spasbe li kʼusi tskʼan yoʼontone (Juan 14:31). Xmuyubaj noʼox laj yaʼi xtok ti chakʼbe Dios li stukʼil balil xkuxlejal sventa tspojutik lokʼel ta mosoil ta mulil xchiʼuk li ta lajele. ¿Mi lek van laj yil Jeova ti la svaʼan sba ta spasel li kʼusitik toj tsotsik taje? ¡Lek ta melel!
11. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jeova ti la xchʼam ta Cristo o ta albil Mesías li Jesuse?
11 Xchanibal li Evanjelioetike chakʼ ta ilel ti lek laj yil Jeova li kʼusi la spas Jesús kʼalal lokʼ ta ukʼum Jordane. Jaʼ jech chal kaʼitik li Juan J-akʼvanej ta voʼe: «Laj quil iyal tal ta vinajel li Chʼul Espiritue xcoʼlaj xchiʼuc stsumut yilel. Te icom o ta stojol [li Jesuse]. Li vuʼune laj xa cotquin. Laj xa calboxuc avaʼyic scʼoplal ti jaʼ Xnichʼon Diose» (Juan 1:32-34). Xi onoʼox laj yal stuk Jeova li vaʼ kʼakʼale: «Liʼi jaʼ Jnichʼon; lec jcʼanoj, lec jpatoj coʼnton yuʼun» (Mat. 3:17; Mar. 1:11; Luc. 3:22).
Tukʼ laj yakʼ-o sba
12. ¿Kʼusi la spas Jesús oxib jabil xchiʼuk oʼlol kʼalal yichʼoj xaʼox voʼe?
12 Oxib jabil xchiʼuk oʼlol laj yakʼbe yipal ta xchanubtasel krixchanoetik li Jesús ta sventa li sTote xchiʼuk la spakbe skʼoplal li tukʼil pas mantal yuʼun Diose. Akʼo mi chakʼ lubel xanel sjunul li Albil Balumile mu jaʼuk chibaj-o ta xcholel mantal xchiʼuk mi jaʼuk chibaj-o li yantik vokolile (Juan 4:6, 34; 18:37). Maʼuk noʼox laj yalbe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, yuʼun la xpoxta jchameletik, la smakʼlin epal krixchanoetik xchiʼuk la xchaʼkuxes animaetik. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel li kʼusitik tspas ta sventa krixchanoetik li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 11:4, 5).
13. ¿Kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesús ta sventa li orasione?
13 Toj lek ta chanel ti bikʼit laj yakʼ sba li Jesuse, yuʼun kʼalal chanubtasvan xchiʼuk ti poxtavane jaʼ laj yakʼ ta kʼupil kʼoptael li Jeovae (Juan 5:19; 11:41-44). Jech xtok, laj yalbe skʼoplal kʼusitik baʼyel skʼan xkaltik li ta j-orasiontike. Skʼan jkʼantik ti «ichʼbiluc ta mucʼ [s]bi» li Diose xchiʼuk ti akʼo x-och li tukʼil ajvalilal yuʼune sventa jaʼ xlokʼ li chopol ventainel yuʼun Satanase, vaʼun jaʼ jech chkʼot ta pasel li «cʼusi tscʼan [y]oʼnton [Dios] liʼ ta banamil jech chac cʼu chaʼal te ta vinajele» (Mat. 6:9, 10). Jech xtok, laj yal ti jechuk jpastik kʼuchaʼal ta jkʼantik ta orasione ti «tscʼan baʼyuc [chkakʼ jbatik] ta ventainel yuʼun li Diose, xchiʼuc ti [jpastik] cʼusi tscʼane» (Mat. 6:33).
14. Akʼo mi jaʼ jun tukʼil vinik echʼ li Jesuse, ¿kʼu yuʼun mu kʼunuk laj yaʼi spasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose?
14 Kʼalal yantik xnopaj skʼakʼalil ti chakʼ ta matanal xkuxlejal li Jesuse, toj vokol laj yaʼi ta pasel li kʼusitik sbainoje. Oy lek srasonal ti jech laj yaʼie: ta skoj ti te skʼoplal ti kʼuyelan ch-ilat li sTote xchiʼuk li kʼusi tskʼan tspase la stsʼik ti kʼuyelan muʼyuk tukʼ chichʼ chapanele xchiʼuk ti toj kʼexlal sba ti kʼuyelan chmilate. Xi la spas orasion kʼalal voʼob xaʼox kʼakʼal skʼan xmilee: «Solel oyun ta cʼop-oʼnton. ¿Pero cʼusi xuʼ chcal?: “Tati, coltaun, mu me xicham”, ¿me xuʼ xichi? Yuʼun jaʼ ta sventa tal chamcun». Stalel onoʼox ti jech laj yaʼi sba ta skoj ti jaʼ jun krixchanoe. Pe maʼuk laj yakʼ ta yoʼonton li kʼusitik tsnuptane, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Tati, ichʼbiluc ta mucʼ li abie». Xi la stakʼ ta ora li Jeovae: «Laj xa cacʼ ta ichʼel ta mucʼ ta aventa li jbie, pero ta to xcacʼ ta ichʼel ta mucʼ yan velta» (Juan 12:27, 28). Li Jesuse chapal xa lek sventa xkʼot ta stojolal li mukʼta preva ti muʼyuk bu xil-o jech junuk krixchanoe. Pe jaʼ patbat-o yoʼonton li kʼusi laj yal sTot ta vinajele, ti xuʼ tsmukʼibtasbe xchiʼuk tspakbe skʼoplal li mukʼul pas mantal yuʼun Diose. ¡Jaʼ jech kʼot ta pasel yuʼun!
¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼun Jesús ta skoj ti chame?
15. ¿Kʼu yuʼun xi laj yal Jesús kʼalal poʼot xaʼox tajek xchame: «Ivuʼ xa cuʼun scotol»?
15 Kʼalal jutuk xaʼox skʼan sjikʼ yoʼonton ta slajeb velta kʼalal jaʼo te jokʼol ta jtel teʼ li Jesuse, xi laj yale: «Ivuʼ xa cuʼun scotol» (Juan 19:30). ¡Toj ep xa noʼox kʼusi labalik sba la spas ta skoj ti koltae yuʼun Dios li oxib jabil xchiʼuk oʼlole, ti te lik kʼalal laj yichʼ voʼe xchiʼuk jaʼ to ti kʼalal chame! Kʼalal naka toʼox chame tal jun tsatsal nikel, vaʼun li bankilal soltaro ti jaʼ sbainoj smilel Jesuse xi laj yakʼ ventae: «Ta melel jaʼ xnichʼon Dios li vinic liʼi» (Mat. 27:54). Ti jech laj yal li soltaroe jaʼ ta skoj yaʼel ti laj yil kʼuyelan la slabanik Jesús ta sventa ti laj yal ti jaʼ xNichʼon Diose. Akʼo mi tsots laj yil svokol li Jesuse tukʼ laj yakʼ sba xchiʼuk jamal laj yakʼ ta ilel ti jaʼ bankilal jut kʼop li Satanase. Jvules ta joltik ti leʼ xa onoʼox tal ta sjayibal sigloe, xi la xchibal kʼopta Diablo li buchʼutik yakʼoj sbaik ta stojolal li mukʼul pas mantal yuʼun Diose: «Li cristianoe xuʼ chacʼ scotol cʼusi oy yuʼun, jaʼ noʼox venta me cuxul chcom stuque» (Job 2:4). Pe kʼalal tukʼ laj yakʼ sba li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti stakʼ ox stsal yuʼunik preva jechuk li Adán xchiʼuk Evae, yuʼun jaʼ mas kʼun li kʼusi la snuptanike. Ti kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti la stunes xkuxlejal Jesús xchiʼuk cham sventa tspakbe skʼoplal xchiʼuk ti la stoybe skʼoplal stukʼilal Jeova kʼuchaʼal Mukʼul Jpas mantale (kʼelo Proverbios 27:11). ¿Mi oy to kʼusi mas kʼot ta pasel yuʼun Jesús ta skoj ti chame? ¡Oy!
16, 17. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jeova ti tukʼ stalelal li epal yajtuneltak ti kuxiik kʼalal mu toʼox chtal ta Balumil li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi la stojbe stukʼil yoʼonton xNichʼon li Jeovae, xchiʼuk kʼusi yakal-o tspas li Jesuse?
16 Li Jeovae laj yal ti tukʼ stalelal li epal yajtuneltak ti kuxiik kʼalal mu toʼox chtal ta Balumil li Jesuse, xchiʼuk laj yakʼbe spatobil yoʼontonik sventa xchaʼkuxiik (Isa. 25:8; Dan. 12:13). Pe sventa xakʼbe jpas mulil krixchanoetik li labalik sba yutsil bendisionetik li jchʼul Diostik Jeovae, skʼan me oy kʼusi spas ti jaʼ jech smelole. ¿Kʼusi taje? Xi tstakʼ li Vivliae: «Li Diose [laj yakʼ] smal xchʼichʼal li Jesucristoe, jech icʼot ta jchʼaymulil ta sventa li bochʼotic ta xchʼunique. Jech ivinaj ti tucʼ yoʼnton li Diose, yuʼun te la stsʼicbe smul li cristianoetic ta pocoʼ voʼonee, yuʼun toj ep smucʼul yoʼnton. Ivinaj xa ti toj tucʼ yoʼntone, xchiʼuc ti jech tucʼ yoʼnton chil ec li bochʼotic ta xchʼunic li Jesuse» (Rom. 3:25, 26). *
17 La stojbe svokol xNichʼon li Jeovae, yuʼun la xchaʼkuxes xchiʼuk mas to mukʼ yabtel laj yakʼbe, jaʼ mu sta kʼalal mu toʼox chtal ta Balumile. Li avi une, jaʼ xa jun kuxlejal ti mu xvinaje xchiʼuk ti mu snaʼ xchame (Heb. 1:3). Ta skoj ti jaʼ Mero Bankilal Pale xchiʼuk ti jaʼ Ajvalil li Jesuse ta me skolta li yajtsʼaklomtak sventa stoybeik skʼoplal li stukʼilal Diose. ¡Ta jtojbetik ta vokol jTotik ta vinajel ti tstojbe svokol li buchʼutik tukʼ chtunik ta stojolal xchiʼuk ti tskʼupil kʼoptaik kʼuchaʼal la spas xNichʼone! (Kʼelo Salmo 34:3 xchiʼuk Hebreos 11:6.)
18. ¿Kʼusi chichʼ takʼel li ta yan xchanobil chtale?
18 Te to lik ta Abel ti lek xil sba xchiʼuk tukʼil krixchanoetik li Jeovae, jaʼ ta skoj ti chakʼ xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti spatoj yoʼontonik ta stojolal li albil Nitilulale. Li Diose snaʼoj ti tukʼ chakʼ sba kʼalal to ta slajeb li xNichʼone xchiʼuk ti chchʼaybe «smul scotol cristianoetic ta [balumil]» kʼalal chchame (Juan 1:29). Yokel to tstabeik sbalil krixchanoetik avi ti pojvan li Jesuse (Rom. 3:26). ¿Kʼuxi cha tabe sbalil li voʼote? Taje jaʼ chichʼ takʼel li ta yan xchanobil chtale.
[Tsʼibetik ta yok vun]
^ Li kʼusi laj yal Pablo ta Hebreose, te la slokʼes ta Salmo 40:6-8 kʼuchaʼal chal li Septuaginta, ti laj yichʼ jelubtasel ta griego kʼope, ti xi chal jlome: «Laj avacʼbun quichʼ jbecʼtal». Li avi kʼakʼale muʼyuk bu tabil-o junuk voʼneal tsʼib ti chalbe skʼoplal taje.
^ Kʼelo li bu chal «Li kʼusitik tsjakʼ jkʼel vunetike», ta pajina 6 xchiʼuk 7.
¿Kʼusi cha takʼ?
• ¿Kʼuxi laj yichʼ chibal kʼoptael li stukʼilal Diose?
• ¿Kʼusi svinajeb ti laj yichʼ voʼ li Jesuse?
• ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun Jesús ti chame?
[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]
[Lokʼol ta pajina 9]
¿Mi xa naʼ kʼusi svinajeb ti laj yichʼ voʼ li Jesuse?