Bika “Nsiku ya Ntima ya Mbote” Kutanina Ludimi na Nge

“Kana yandi ke tuba, yandi ke tuba na mayele; [mpi nsiku ya ntima ya mbote kele na ludimi, NW] na yandi.”​—BING. 31:26.

1, 2. (a) Bo kesyamisa bansadi ya Yehowa na kuyedisa nki kikalulu? (b) Inki beto tatadila na disolo yai?

NSANGU ya kilo yina Ntotila Lemuele ya ntangu ya ntama kubakaka na mama na yandi kuvandaka ti mambu ya mfunu ya ketadila nkento ya mbote. Bo zabisaka yandi nde: “Kana yandi ke tuba, yandi ke tuba na mayele; [mpi nsiku ya ntima ya mbote kele na ludimi, NW] na yandi.” (Bing. 31:1, 10, 26) Ntima ya mbote kevandaka kitoko na ludimi ya nkento ya mayele mpi ya bantu yonso yankaka yina kezolaka kusepedisa Yehowa Nzambi. “Kima ya mfunu yina muntu kele na yo kele ntima na yandi ya mbote; mpi muntu yina kele ve na bima mingi kele mbote kuluta muntu ya luvunu.” (Bingana 19:22, NW) Ntima ya mbote fwete monana na kutuba ya Bakristu yonso ya kyeleka.

² Ntima ya mbote kele inki? Beto fwete monisila yo banani? Inki tasadisa beto na kutula “nsiku ya ntima ya mbote” na zulu ya ludimi na beto? Inki mutindu kusala mutindu yina tavanda ti bupusi na masolo na beto ti bantu ya dibuta mpi bampangi-Bakristu?

Ntangu Zola ya Kwikama Kepusaka Beto na Kusala Mambote

3, 4. (a) Ntima ya mbote kele inki? (b) Inki mutindu ntima ya mbote meswaswana ti mambote?

³ Ntima ya mbote kevukisaka bikalulu zole: zola mpi mambote. Yo ketadila mambote, disongidila, kutudila bankaka dikebi ya masonga mpi kumonisa dikebi yina na bisalu mpi na bangogo ya mbote. Sambu yo ketadila mpi zola, kumonisa ntima ya mbote kelombaka kutula dikebi na mambote ya bankaka sambu beto kezolaka bo. Kansi, ngogo ya ndinga ya kisina yina bo sadilaka sambu na ntima ya mbote ketendula mambu mingi kuluta mambote yina kekatukaka na zola. Ntima ya mbote kele mambote yina kekangamaka na luzolo mpi na zola yonso ti muntu mosi tii kuna yandi talungisa lukanu na yandi sambu na muntu yango.

⁴ Ntima ya mbote meswaswana ti mambote na mutindu yankaka dyaka. Bantu lenda monisa mambote yina mesimbama ve na zola ya kwikama ata na banzenza. Bantu ya kisanga ya Malta​—bantu yina bo vandaka bo mekutanaka ntete ve ti bo—​kumonisilaka ntumwa Polo ti bantu 275 yankaka yina kudindaka na masa ti yandi mambote ya mutindu yai. (Bis. 27:37–28:2) Na ndambu yankaka, ntima ya mbote kele na kuwakana ti kukangama ya kwikama na kati ya bantu yina kele dezia ti bangwisana. * Yai kele dyambu yina bantu ya Keni kumonisilaka ‘bantu ya Israele yonso ntangu bo basikaka na Ezipte’​—1 Sam. 15:6.

Kuyindulula mpi Kisambu Kele Mfunu

5. Inki tasadisa beto na kuyala ludimi na beto?

⁵ Yo lenda vanda mpasi na kumonisa ntima ya mbote na kutuba na beto. Ntangu yandi tubilaka ludimi, longoki Yakobo kusonikaka nde: “Ata muntu mosi ve me longaka munoko na yandi; yo kele kima mosi ya mbi, ke pemaka ve; yo me fulukaka na ndikila yina ke fwaka bantu.” (Yak. 3:8) Inki lenda sadisa beto na kuyala kinama yai ya nitu ya kele mpasi mingi na kuyala? Mambu yina Yezu kuzabisaka bantwadisi ya mabundu ya bilumbu na yandi kepesa beto mayele. Yandi  tubaka nde: “Muntu ke tubaka mambu yina me fulukaka na ntima na yandi.” (Mat. 12:34) Sambu ntima ya mbote kutanina ludimi na beto, beto fwete kuna kikalulu yai na ntima na beto​—na kimuntu na beto ya kati. Bika beto tala mutindu kuyindulula mpi kisambu kesadisaka beto na kusala mutindu yai.

6. Sambu na inki beto fwete yindulula na ntonda yonso mambu ya ntima ya mbote yina Yehowa mesalaka?

⁶ Biblia ketuba nde, Yehowa Nzambi kele ya “kufuluka na ntima ya mbote.” (Kub. 34:6, NW) Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Mfumu, ntoto yonso me fuluka na [ntima na nge ya mbote, NW].” (Nk. 119:64) Masonuku kele ti masolo mingi ya kemonisa mutindu Yehowa kumonisilaka bansadi na yandi ntima ya mbote. Kubaka ntangu ya kuyindulula na ntonda yonso mambu ya Yehowa ‘mesalaka’ lenda kotisa na ntima na beto mpusa ya kukuna kikalulu yai ya Nzambi kezolaka.​—Tanga Nkunga 77:13.

7, 8. (a) Inki dyambu ya kemonisa ntima ya mbote Yehowa kusadilaka Loti mpi dibuta na yandi? (b) Inki mutindu Davidi kudiwaka sambu Nzambi kumonisilaka yandi ntima ya mbote?

⁷ Mu mbandu, yindula mutindu Yehowa kugulusaka mwana-mpangi ya Abrahami Loti mpi dibuta na yandi ntangu yandi fwaka Sodomi, mbanza yina bo vandaka kuzinga. Sambu ntangu ya kufwa mbanza yango kufinamaka, bawanzyo yina kwisaka na nzo ya Loti kusyamisaka yandi na kubaka dibuta na yandi mpi na kubasika na mbanza yina kukonda kusukinina. Biblia ketuba nde: “Loti sukininaka mingi na kubasika. Kansi Mfumu Nzambi wilaka yandi mawa, yandi songaka bawanzio na kubasisa yandi. Ebuna bo simbaka Loti na diboko ti nkento na yandi ti bana na yandi zole ya bankento, bo basisaka bo na bwala.” Keti yo kesimbaka ve ntima na beto ntangu beto keyindululaka bisalu yai ya kugulusa, mpi keti yo kepusaka beto ve na kundima nde yo vandaka mutindu mosi Nzambi kumonisaka ntima na yandi ya mbote?​—Kuy. 19:16, 19.

⁸ Beto tadila mpi mbandu ya Ntotila Davidi ya Izraele ya ntama, yina kuyimbaka nde: “[Yehowa] ke wilaka mono mawa sambu na masumu na mono, yandi ke landaka yo diaka ve; yandi ke belulaka bamaladi na mono yonso.” Yo fwete vanda nde Davidi kumonisaka ntonda mingi na mutindu Yehowa kulolulaka yandi sambu na disumu yina yandi salaka ti Batsheba! Yandi kumisaka Yehowa na bangogo yai: “Mutindu zulu kele ntama na ntoto, mutindu yo yina mpi [ntima na yandi ya mbote, NW] kele mingi na bantu yina ke tinaka yandi boma.” (Nk. 103:3, 11) Kuyindulula masolo yai mpi masolo yankaka ya Masonuku kefulusaka ntima na beto ti ntonda sambu na ntima ya mbote ya Yehowa, mpi yo kepusaka beto na kukumisa mpi kutonda yandi. Kana beto kele ti ntonda mingi na ntima na beto, beto takuma na mpusa mingi ya kulanda mbandu ya Nzambi ya kyeleka.​—Ef. 5:1.

9. Inki kele kikuma ya ngolo ya fwete pusa bansadi ya Yehowa na kumonisa ntima ya mbote na luzingu na bo ya konso kilumbu?

⁹ Bambandu ya Masonuku kemonisa nde Yehowa kemonisaka ntima na yandi ya mbote​—zola na yandi ya kwikama—​na bantu yina kele dezia ti bangwisana ya mbote ti yandi. Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina kele ve ti bangwisana ya mutindu yai ti Nzambi ya moyo? Keti Yehowa kele ntima-ngolo to ntima-mbi sambu na bo? Ata fyoti ve. Luka 6:35 ketuba nde: “[Nzambi] ke zolaka bantu yina ke pesaka mersi ve ti bantu ya mbi.” Biblia keyika nde: “Yandi ke basisaka ntangu na yandi na zulu sambu na bantu ya mbi ti na bantu ya mbote, yandi ke nokisaka mvula na yandi na bantu yina ke salaka mambu ya mbote ti na bayina ke salaka mambu ya mbi.” (Mat. 5:45) Na ntwala ya kulonguka kyeleka mpi kusadila yo, Nzambi kumonisilaka beto mambote yina yandi kemonisilaka bantu yonso. Kansi, ntangu yai ya beto kele bansadi na yandi, yandi kemonisilaka beto zola na yandi ya kwikama​—ntima na yandi ya mbote ya kwikama. (Tanga Yezaya 54:10, NW.) Beto fwete monisa ntonda kibeni sambu na yo! Mpi yo kele kikuma ya ngolo kibeni ya fwete pusa beto na kumonisa ntima ya mbote na kutuba na beto mpi na mambu yankaka ya luzingu na beto ya konso kilumbu!

10. Sambu na nki kisambu kele mfunu mingi sambu na kukumisa ntima ya mbote kitini ya kimuntu na beto?

¹⁰ Kisambu kele kima ya mfunu mingi yina lenda sadisa beto na kuyedisa ntima ya mbote. Yo kele mutindu yina sambu zola mpi mambote​—bitini ya ntima ya mbote—​kele bitini ya mbuma ya mpeve santu ya Yehowa. (Gal. 5:22) Beto  lenda kotisa ntima ya mbote na ntima na beto na kubikaka nde mpeve yina kutwadisa beto. Mutindu ya kuluta mbote ya kubaka mpeve santu ya Yehowa kele kulomba yo na kisambu. (Luka 11:13) Yo mefwana nde beto samba Nzambi mbala na mbala sambu na kulomba mpeve na yandi mpi kundima lutwadisu na yo. Ee, kuyindulula mpi kisambu kele mfunu kana beto kezola nde nsiku ya ntima ya mbote kuvanda na ludimi na beto.

Na Zulu ya Ludimi ya Bankwelani

11. (a) Inki mutindu beto mezaba nde Yehowa kevingilaka nde babakala kumonisila bankento na bo ntima ya mbote? (b) Na nki mutindu nsiku ya ntima ya mbote lenda sadisa bakala na kutanina ludimi na yandi?

¹¹ Ntumwa Polo kelongisila babakala nde: ‘Beno landa na kuzola bankento na beno mutindu Kristo zolaka dibundu ntangu yandi fwaka sambu na yo.’ (Ef. 5:25) Polo keyibusa bo mpi mambu yina Yehowa kusongaka Adami ti Eva. Ntumwa kusonikaka nde: “Bakala ta bikisa tata na yandi ti mama na yandi sambu na kwenda kuvukana ti nkento na yandi, ebuna bo zole ta kuma nitu mosi.” (Ef. 5:31) Yo ke pwelele nde, Yehowa kevingilaka nde babakala kukangama na kwikama yonso na bankento na bo, mpi kumonisila bo ntima ya mbote ntangu yonso. Bakala yina zola ya kwikama keyalaka ludimi na yandi ketungululaka ve bifu ya nkento na yandi na meso ya bantu yonso mpi ketubilaka yandi ve mambu na mutindu ya kemonisa nde yandi kele ve na mfunu. Yandi kesepelaka na kukumisa nkento na yandi. (Bing. 31:28) Kana sambu na bikuma yankaka mavwanga kubasika na bangwisana na bo, ntima ya mbote tapusa bakala na kuyala ludimi na yandi sambu yandi vweza ve nkento na yandi.

12. Inki mutindu kutuba ya nkento lenda monisa nde nsiku ya ntima ya mbote ketwadisaka ludimi na yandi?

¹² Nsiku ya ntima ya mbote fwete twadisa mpi ludimi ya nkento. Yandi fwete bika ve nde mpeve ya nsi-ntoto kuvanda ti bupusi na kutuba na yandi. Sambu yandi kele ti luzitu ya mudindu sambu na “bakala na yandi,” yandi ketubaka mambu ya mbote sambu na bakala na yandi na ntwala ya bantu yonso mpi kekumisaka mingi luzitu yina bantu yankaka lenda vanda na yo dezia sambu na bakala na yandi. (Ef. 5:33) Sambu yandi kezolaka ve kufyotuna luzitu yina bana kele na yo sambu na tata na bo, yandi kebuyaka ve mabanza na yandi mpi ketudilaka yo ve ntembe na meso ya bana. Yandi keyidikaka mambu ya mutindu yai na kinsweki. Biblia ketuba nde: “Nzo ke vanda mbote kana nkento ke na mayele.” (Bing. 14:1) Nzo na yandi kele kisika ya kitoko mpi ya kyese sambu na dibuta ya mvimba.

13. Inki kisika nsiku ya ntima ya mbote fwete monanaka mingi, mpi nki mutindu yo lenda vanda mutindu yina?

¹³ Ata na kati ya nzo na bo mpenza, bankwelani fwete landa na kusadila ludimi na bo na mutindu yina kemonisa nde bo kezitisanaka. Polo kusonikaka nde: “Beno lenda wa makasi ve, beno lenda dasuka ve, beno lenda vanda na mabanza ya mbi ve. Beno lenda fingana ve, beno lenda tuba mpi mambu ya nsoni ve. Beno fweti bikisa mambu yina yonso.” Yandi yikaka nde: “Beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. . . . Beno yika diaka kuzolana yina ta vukisa beno na kimvuka mosi ya kieleka mpenza.” (Kol. 3:8, 12-14) Kana bana kewa mbala na mbala bibuti kesadila kutuba ya zola mpi ya mbote na nzo, bo  tasuka ve kaka na kutoma kansi ntembe kele ve nde bo tayantika mpi kutuba mutindu bibuti na bo ketubaka.

14. Na nki mutindu bamfumu ya mabuta lenda sadila ludimi na bo sambu na kupesa kikesa na bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na bo?

¹⁴ Muyimbi-bankunga kusonikaka sambu na Yehowa nde: “Mu kebondila nge, bika nde ntima ya mbote na nge kupesa mono kikesa.” (Nk. 119:76, NW) Mutindu mosi ya nene yina Yehowa kepesaka bantu na yandi kikesa kele na kupesaka bo nsyamisa mpi lutwadisu. (Nk. 119:105) Inki mutindu bamfumu ya mabuta lenda baka mambote na mbandu ya Tata na beto ya zulu mpi kusadila ludimi na bo sambu na kupesa kikesa na bantu yina kele na nsi ya lutwadisu na bo? Bo lenda sala yo na kupesaka lutwadisu mpi kikesa ya mefwana. Nkokila ya Lusambu ya Dibuta kele dibaku mosi ya mbote mpenza sambu na kusengumuna bimvwama ya kimpeve!​—Bing. 24:4.

Monisila Bampangi-Bakristu Zola ya Kwikama

15. Inki mutindu bankuluntu mpi bampangi yankaka ya kuyela na kimpeve lenda sadila ludimi na bo sambu na kutanina bantu yankaka na dibundu?

¹⁵ Ntotila Davidi kusambaka nde: “[Ntima ya mbote, NW] na nge ti kieleka na nge yo ta kebaka mono ntangu yonso.” (Nk. 40:12) Inki mutindu bankuluntu mpi bampangi yankaka ya kuyela na kimpeve na kati ya dibundu lenda landa mbandu ya Yehowa na dyambu yai? Kusadila ludimi na beto sambu na kubenda dikebi na bansangu ya kele na Masonuku kele mpenza dyambu mosi ya kemonisa ntima ya mbote.​—Bing. 17:17.

16, 17. Inki kele mwa mitindu yina beto lenda monisa nde nsiku ya ntima ya mbote ketwadisaka kutuba na beto?

¹⁶ Inki beto fwete sala kana beto mona nde Mukristu mosi kesala mambu yina kewakana ve ti minsiku ya Biblia? Keti ntima ya mbote tapusa beto ve na kusadila ludimi na beto sambu na kumeka kusungika yandi? (Nk. 141:5) Kana beto mezaba disumu mosi ya nene yina mpangi-Mukristu mosi kusalaka, zola ya kwikama fwete pusa beto na kusyamisa nsumuki na ‘kubinga bambuta ya dibundu’ sambu bo “samba Nzambi sambu na yandi ti kutula yandi mafuta na ntu na zina ya” Yehowa. (Yak. 5:14) Kana nsumuki kuzabisa ve bankuluntu dyambu yango, ebuna kana beto zabisa yo ve na bankuluntu, beto tamonisa ve zola mpi ntima ya mbote. Bantu yankaka na kati na beto lenda lemba nitu, kudivandila, kuvanda ti mawi ya kudimona kukonda mfunu, to kufuluka ti kiseku. Mutindu mosi ya mbote ya kumonisa nde nsiku ya ntima ya mbote kele na ludimi na beto kele ya kutubila “bantu yina ke na ntima ya petepete” na mutindu ya kesyamisa.​—1 Tes. 5:14.

¹⁷ Inki beto fwete sala kana bambeni ya Nzambi ketambusa bansangu ya luvunu sambu na bampangi na beto Bakristu? Na kisika ya kutula  ntembe na kwikama ya bampangi na beto, beto fwete buya masolo ya mutindu yina kukonda kutuba ata kima mosi to kuyula muntu yina ketuba yo kana yandi kele na bangindu ya mbote, mpi kana yandi kele mpenza ti bikuma ya kepusa yandi na kutuba mutindu yina. Kana bambeni ya bantu ya Nzambi kesosa kuzaba kisika bampangi na beto Bakristu kele sambu na kusala bo mbi, zola ya kwikama sambu na bampangi na beto tapusa beto na kupesa bo ve bansangu yango.​—Bing. 18:24.

Muntu ya “Ntima ya Mbote Tazwa Luzingu”

18, 19. Sambu na inki nsiku ya ntima ya mbote fwete katuka ve na ludimi na beto na bangwisana na beto ti bampangi-Bakristu?

¹⁸ Zola ya kwikama fwete monana na bangwisana na beto ti bansadi yankaka ya Yehowa. Ata na ntwala ya mambu ya mpasi, nsiku ya ntima ya mbote fwete katuka ve na ludimi na beto. Ntangu ntima ya mbote ya bana ya Izraele kukumaka “bonso malulu, yo ke manaka na suka-suka yonso,” Yehowa kusepelaka ve. (Ozea 6:4, 6) Na ndambu yankaka, Yehowa kesepelaka kana beto kemonisa ntima ya mbote mbala na mbala. Beto tadila mutindu yandi kesakumunaka bantu yina kelandaka yo.

¹⁹Bingana 21:21 ketuba nde: “Muntu yina kelandaka lunungu ti ntima ya mbote tazwa luzingu, lunungu, mpi lukumu.” (NW) Luzingu​—luzingu ya nkufi ve kansi luzingu ya kukonda nsuka kele na kati ya balusakumunu yina muntu ya mutindu yai kebakaka. Yehowa kesadisaka yandi na kusimba ngolo “moyo ya mvula na mvula.” (1 Tim. 6:12, 19) Yo yina, bika beto sala yonso sambu na kumonisila ‘bampangi na beto ntima ya mbote.’​—Zak. 7:9.

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Inki mutindu nge tatendula ntima ya mbote?

• Inki tasadisa beto na kuvanda ti nsiku ya ntima ya mbote na zulu ya ludimi na beto?

• Inki mutindu bankwelani lenda monisa zola ya kwikama na kutuba na bo?

• Inki kemonisaka nde nsiku ya ntima ya mbote kele na zulu ya ludimi na beto na bangwisana na beto ti bampangi-Bakristu?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Davidi kukumisaka ntima ya mbote ya Yehowa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Keti beno kesalaka Lusambu ya Dibuta mbala na mbala?