Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Itejenu Nshimbi Yakukeña Kwenzala Luwi Yihembi Idimi Denu

Itejenu Nshimbi Yakukeña Kwenzala Luwi Yihembi Idimi Denu

Itejenu Nshimbi Yakukeña Kwenzala Luwi Yihembi Idimi Denu

‘Wajikulaña mukanwa kindi nakuhosha yamaana; kwidimi dindi kwekala nshimbi yakukeña kwenzala luwi.’—YISH. 31:26.

1, 2. (a) Chililwinyi chatela kwikala nawakwakudifukula aYehova? (b) Malwihwinyi itukuhanjekahu muchinu chibaaba?

 NSAÑU yalema yatambwililiyi Mwanta Lemweli wakushankulu kufuma kudi mama yindi yahosheli nihachuma chalema chaleñelaña mumbanda wasumbuka yekali washinshika. Amulejeli nawu: ‘Wajikulaña mukanwa kindi nakuhosha yamana; kwidimi dindi kwekala kukeña kwanzala luwi.’ (Yish. 31:1, 10, 26 *) Kukeña kwenzala luwi kwekala hedimi damumbanda washinshika nihadi antu ejima akeñaña kumuzañalesha Yehova Nzambi. (Tañenu Yishimu 19:22.) Akwakudifukula alala ejima atela kwikala nanhoshelu yakukeña kwenzala luwi.

2 Indi kukeña kwenzala luwi kwatalisha mudihi? Twatela kukumwekesha kudanyi? Chumanyi chatela kutukwasha kwikala nanhoshelu “yakukeña kwenzala luwi”? Indi kwila mwenimu kunateli kutukwasha ñahi kutiyañana nachisaka chetu niakwetu akwaKristu?

Luwi Lwashindamena haKukeña Kwalala

3, 4. (a) Indi kukeña kwenzala luwi hikukeña kwamuchidinyi? (b) Indi kukeña kwenzala luwi kwambuka ñahi naluwi lwamwekeshañawu antu ejima?

3 Kukeña kwenzala luwi kwendelaña hamu nayililu yakukeña niluwi. Kwabombelamu luwi, dikwila nawu, kwakamena antu amakwawu nawa twatela kumwekesha iku kwakamena kuhitila munzatilu nimunhoshelu. Chineli kukeña nikwena kwalema, hakwila nawu tumwekeshi kukeña kwenzala luwi chakeñekaña kwakamena chinakuhandawu antu amakwawu hamuloña wakuyikeña. Hela chochu, mwidimi datachi izu dakukeña kwenzala luwi hidatalisha muluwi lwafumaña mukukeña hohuku. Kumwekesha kukeña kwenzala luwi kwatalisha mukumwekesha luwi lwakufuma hamuchima kudi muntu nawa lwalala sampu munamukwashi chikupu.

4 Kukeña kwenzala luwi kwambuka naluwi munjila yikwawu. Luwi lwamwekeshañawu antu ejima, hiluwi lunateli nikutiyilawu enyi. Kapostolu Pawulu niantu amakwawu 275 ajiyiliyi nawu ayitiyilili luwi lwamuchidiwu kudi antu ahachitutu chaMelita—antu abulili kwilukawu. (Yil. 27:37–28:2) Cheñi nawa, kukeña kwenzala luwi kwamwekanaña nankashi hakachi kawantu adikwata dehi wubwambu. Ichi dichamwekesheluwu aKeni kudi “anyana kaIsarela ejima chachiwahi hafuminañawu muEjipitu.”—1 Sam. 15:6.

Kutoñojoka Chikupu niKulomba Kwalema

5. Chumanyi chinateli kutukwasha kuyuula idimi detu?

5 Kumwekesha kukeña kwenzala luwi munhoshelu yetu kwakala. Kambanji Yakoba hakutena idimi wasonekeli nindi: “Hakwinza idimi kwosi muntu watweshaña kudifwomonaku; hichuma chatama chakanookaña, denzala dehi wulembi wafwana.” (Yak. 3:8) Chumanyi chinateli kutukwasha kuyuula ichi chidi chamujimba chakala kufwomona? Mazu ahosheliyi Yesu kudi akulumpi jansakililu amumafuku indi atwinkaña maana. Wahosheli nindi: “Muloña kanwa kahoshaña yuma yinalumbami mumuchima.” (Mat. 12:34) Hakwila nawu tumwekeshi kukeña kwenzala luwi munhoshelu yetu, twatela kwikala nanichi chililu mumuchima wetu. Ichi dinu tutalenu kutoñojokahu nikulomba chikunateli kutukwasha kwikala nanichi chililu.

6. Muloñadi chitwatela kutoñojoka chikupu hansañu yahosha hadi Yehova chamwekeshañayi kukeña kwenzala luwi?

6 Bayibolu yahosha nawu Yehova Nzambi “wasweja niluwi.” (Kwid. 34:6) Ñimbi yamasamu wembili nindi, “Eyi Yehova, hamaseki hanenzali luwi lweyi.” (Mas. 119:64) Munsona mwekala nsañu yayivulu yahoshaña hadi Yehova chamwekesheliyi kukeña kwenzala luwi kudi akwakudifukula indi. Kutoñojokaña chikupu ‘mwaya nyidimu yaYehova’ kukutuleñela kwikala nanichi chililu chamwekeshañayi Nzambi.—Tañenu Masamu 77:12.

7, 8. (a) Indi Yehova wamwekesheli ñahi kukeña kwenzala luwi kudi Loti nichisaka chindi? (b) Davidi watiyili ñahi chamumwekesheleluwu kukeña kwenzala luwi kudi Nzambi?

7 Chakutalilahu, toñojokenu hadi Yehova chamupulwishiliyi Loti mwiha kaAbarahama nichisaka chindi hampinji yajilumwiniyi Sodoma, musumba mwashakamineñawu. Mpinji chiyashikili kwakwihi, atuñelu enjili kudi Loti nakumuleja nawu yasendi chisaka chindi mukunyakashana kulonda yatemuki mumusumba. Bayibolu yahosha nawu: “Ilaña yena chalabajalayi; nochu [añelu] hiyakumukwata kuchikasa chindi bapi, nikuchikasa chañodindi, nikumakasa awanyanindi ayedi, muloña Yehova wamutiyilili luwi, hiyakumufumishamu, hiyakumutenteka kunsa yamukala.” Eñañi twazañalalaña chikupu neyi tutoñojoka chayipulwishiluwu, nikwiluka netu Nzambi wamwekesheli kukeña kwenzala luwi.—Kutach. 19:16, 19.

8 Talenu cheñi chakutalilahu chaMwanta Davidi wamuIsarela wakushankulu, wembili nindi: “[Yehova] wakwanakenaña mwejima muwaluwilaña; wakuukaña nyisoñu yeyi yejima.” Davidi watela wamuhamekeli Yehova chikupu hakumwanakena nshidi jindi jakoñeliyi naBatisheba! Wamuhamekeli Yehova, nawa wahosheli nindi: “Chimwaleha iwulu nahanu heseki, dimu mwashika niluwi lwindi kutoha lwaanakenañayi awa amwakamaña.” (Mas. 103:3, 11) Kutoñojoka haniyi nsañu nihansañu yikwawu yamuNsona kwatuzañaleshaña chikupu hakwiluka netu Yehova wamwekeshaña kukeña kwenzala luwi, nawa twamuhamekaña nikumusakilila. Neyi tuswejaña kumuhameka, chikutuleñelaña kwimbujolaña chikupu Nzambi walala.—Efwes. 5:1.

9. Chumanyi chacheni chatela kuleñela akwakudifukula aYehova amwekesheña kukeña kwenzala luwi muchihandilu chawu ifuku niifuku?

9 Yakutalilahu yamuNsona yatulejaña nawu Yehova wamwekeshaña kukeña kwenzala wushona, kukeña kwalala, kudi antu akweti wubwambu wawuwahi nayena. Indi antu abula kwikala nawubwambu wawuwahi naNzambi wamumi? Komana Yehova wayizuwilaña hela kubula kuyitiyila luwi? Inehi. Mukanda waLuka 6:35 wahosha nawu: “[Nzambi] watiyilaña luwi niantu abulaña kusakilila, niatama.” “Yena watuntwishaña itañwa dindi nihadi atama nihadi amawahi, wanokeshaña nvula nihadi aloña nihadi aheña.” (Mat. 5:45) Henohu kanda tudizi chalala nikutachika kuchizatisha, Nzambi watumwekesheleleña luwi, hela luwi lwamwekeshelañayi antu ejima. Hakwikala akwakudifukula indi, watumwekeshelaña kukeña kwalala, kukeña kwindi kwenzala luwi. (Tañenu Isaya 54:10.) Twazañalalaña chikupu! Nawa ninetu twatela kumwekeshaña chikupu kukeña kwenzala luwi munhoshelu nimuyuma yikwawu yitwelaña muchihandilu chetu ifuku niifuku!

10. Muloñadi kulomba chikwalemena hakwila nawu twikala nakukeña kwenzala luwi muchihandilu chetu?

10 Kulomba kwalema nankashi hakwila nawu twikali nakukeña kwenzala luwi. Muloña kukeña niluwi, yililu yekala mukukeña kwenzala luwi, hiyililu yamukabu waspiritu yajila yaYehova. (Ŋal. 5:22) Tunateli kwikala nakukeña kwenzala luwi kuhitila mukulombolewa naspiritu. Kulomba diyi njila yayeni yakutambwilamu spiritu yajila yaYehova. (Luka 11:13) Dichi chachiwahi kulombaña mpinji yejima spiritu yaNzambi nikwovwahila wunlomboli waspiritu. Eñañi, kutoñojoka nikulomba kwalema neyi tunakukeña kwikala nanshimbi yakukeña kwenzala luwi munhoshelu yetu.

Adisumbula Chatela Kumwekeshawu Kukeña Kwenzala Luwi muNhoshelu

11. (a) Tweluka ñahi netu Yehova wakeñaña nindi amayala amwekesheña kukeña kwenzala luwi kudi añodijawu? (b) Indi nshimbi yakukeña kwenzala luwi yinateli kukwasha ñahi iyala kuhemba idimi dindi?

11 Kapostolu Pawulu wakonkomweneni amayala asumbula nindi: “Enu amayala, keñenu añodi jenu neyi chakeñeliyi Kristu chipompelu, hakudihanahu yomweni kuchikoola.” (Efwes. 5:25) Pawulu cheñi wayanukishaña amayala yuma yalejeluwu Adama naEvu kudi Yehova. Iwu kapostolu wasonekeli nindi: “Iyala chiña ashiyi tata yindi nimama yindi, adibombi nañodindi, niwena ayedi akekali mujimba wumu.” (Efwes. 5:31) Mwalala, Yehova wakeñaña nindi amayala akakeli kudi añodijawu, nikuyimwekeshelaña kukeña kwenzala luwi. Iyala wekala nanhoshelu yenzala kukeña kwalala hashimunaña yiluwa yañodindi kudi antu hela kumuhosha munjila yakumusawulaku. Nfumwindi watiyaña kuwaha kumuhameka. (Yish. 31:28) Neyi kukala kumwekana mumaluwi, kukeña kwenzala luwi kwaleñelaña iyala kuyuula idimi nakutondolwela kumusawula ñodindi.

12. Nhoshelu yamumbanda yinateli kumwekesha ñahi nawu nshimbi yakukeña kwenzala luwi yayulaña idimi dindi?

12 Nshimbi yakukeña kwenzala luwi yatela cheñi kukiña idimi damumbanda. Spiritu yamukaayi bayi yiluwañesha nhoshelu yinduku. Hamuloña ‘wakusweja kulemesha nfumwindi,’ mumbanda watela kumuhamekaña nfumwindi kudantu nawa kwaleñelaña antu amakwawu kusweja kumulemesha nfumwindi. (Efwes. 5:33) Hamuloña wakukeña anyana aswejeña kumulemesha nfumwindi, mumbanda watondolwelaña kukaana munafuukuli iyala hela kumutadikishaña hamesu awanyana. Wamanishilaña kukala kwamuchidiwu kumbadi. Bayibolu yahosha nawu: ‘Mumbanda wukweti maana watuñishaña mukala windi.’ (Yish. 14:1) Chisaka chindi chejima chatiyaña kuwaha kushakama mwitala dindi.

13. Nshimbi yakukeña kwenzala luwi yatela kuyikwasha ñahi, nawa yinateli kuyiyuula ñahi?

13 Hela tuhu mukachi ketala dawu, antu adisumbula chiña atwalekañahu kuzatisha madimi awu munjila yamwekeshaña nawu adilemesha wumu namukwawu. Pawulu wahosheli nindi: “Fumishenu yuma yejimiyi; kuzuwa, nindombu, ninkunyi, nikutukana; lekenu kuhosha yuma yikweti nsonyi.” Watwalekeluhu nindi: “Vwalenu muchima wawushona, niluwi, nikudizoza, nikwovwaha, nikudiwunjika; . . . alunjikuhu kukeña, diyi mpanda yasweja kunuña antu hamu.” (Kol. 3:8, 12-14) Neyi anyana amonaña mpinji yejima nawu anvwali jawu amwekeshaña kukeña kwenzala luwi munhoshelu yawu hetala, bayi neyi akukula chiwahi hohuku ilaña akufwilaña kwimbujola nhoshelu yawanvwali jawu.

14. Munjilanyi mwatela kuzatishila nyitu yayisaka idimi dawu kulonda kukundeja antu amuchisaka chawu?

14 Ñimbi yamasamu wasonekeli hadi Yehova nindi: “Luwi lweyi lunkundeji mwani.” (Mas. 119:76) Njila yabadika mwakundejelañayi Yehova antu jindi yekala yakuyikonkomwena nikuyilombola. (Mas. 119:105) Indi nyitu yayisaka yinateli kuhetelamu ñahi muchakutalilahu chaTata yetu wamwiwulu nikuzatisha idimi dawu hakukundeja antu amuchisaka chawu? Anateli kwila mwenimu kuhitila mukuyilombola nikuyikolesha. Dichi Kudifukula kwaChisaka kwamelela kwayinkaña mpinji yayiwahi yakudiza nsañu yalema yamuBayibolu!—Yish. 24:4.

Mwekeshenu Kukeña Kwalala Kudi Akwenu Akwakwitiya

15. Aeluda niantu amakwawu apama kuspiritu anateli kuzatisha ñahi idimi dawu kulonda kuhemba antu amuchipompelu?

15 Mwanta Davidi walombeli nindi: “Niluwi ninsañu yeyi yalala yinhembaña hefuku hefuku.” (Mas. 40:11) Aeluda akwaKristu niantu amakwawu apama kuspiritu muchipompelu anateli kumwimbujola ñahi Yehova muniyi njila? Kuzatisha idimi detu kulonda kuhosha hansañu yamuNsona hinjila yakumwekeshelamu chikupu kukeña kwenzala luwi.—Yish. 17:17.

16, 17. Munjilanyi mutunateli kumwekeshela netu nhoshelu yetu yalombolewaña nanshimbi yakukeña kwenzala luwi?

16 Chumanyi chitunateli kwila neyi tumona mukwaKristu nakwila yuma yinakufumpa nshimbi yamuBayibolu? Komana kukeña kwenzala luwi kwila kutuleñela tuzatisha idimi detu kulonda kumukwasha nehi? (Mas. 141:5) Neyi twiluka nshidi yeneni yinakoñi mukwetu mukwakwitiya, kukeña kwalala kukutuleñela kuleja muntu wunavulumuni “Atambiki akulumpi achipompelu,” kulonda “amulombeli, amuwayishi manji mwijina daMwanta [Yehova].” (Yak. 5:14) Neyi muntu wunavulumuni yakañanya kutambika aeluda, hitunateli kumwekesha kukeña kwenzala luwuku, neyi ninetu tukañanya kushimunaku. Hakachi ketu hadaha antu amakwawu ananeñi, anakutiya wudi, nikudimona neyi hiyalemaku, hela anasweji kuyitiyisha nsonyi. Njila yayiwahi yakumwekeshelamu netu nshimbi yakukeña kwenzala luwi yidi hedimi detu, yidi ‘yakukundeja akweti woma.’—1 Tesa. 5:14.

17 Twatela kwila ñahi neyi tutiya nsañu jambonji jinakuhosha hadi akwetu akakwitiya anakujitandisha kudi ayilumbu jaNzambi? Chatela tutachiki kujinooka kashinshi kawamana kwetu, twatela kukaana iyi nsañu chakadi kuhoshahu hela kwihula ayilumbu jaNzambi, neyi walumbuluka, yashimuni neyi mwalala neluki wunsahu wayuma yinakuhoshayi. Neyi ayilumbu jawantu jaNzambi anakukeña kwiluka kudi ana kwetu akwaKristu kulonda ayijahi, kukeña kwalala kutukweti hadi amana kwetu kukutuleñela kubula kushimuna kwaduwu.—Yish. 18:24.

Muntu Wukweti ‘Kukeña Kwenzala Luwi Wakawana Wumi’

18, 19. Muloñadi nshimbi yakukeña kwenzala luwi chiyatela kubula kufuma hedimi detu munzatilu yetu nawakwetu akakudifukula?

18 Kukeña kwalala kwatela kumwekena munzatilu yetu yejima nawakwetu akwakudifukula aYehova. Hela tuhu mumpinji yakukala, nshimbi yakukeña kwenzala luwi bayi yifuma hedimi detuku. Yehova waneñeli chelili kukeña kwenzala luwi kwawanyana kaIsarela kwikali “neyi wuumi wafumaña swayi.” (Hos. 6:4, 6) Ilaña, Yehova watiyaña kuwaha neyi tumwekeshaña kukeña kwenzala luwi. Talenu chakiswilañayi antu afwilaña kwikala nanichi chililu.

19 Yishimu 21:21 yahosha nawu: “Muntu walondaña kuloña naluwi wawanaña wumi, nikuloña nikulema.” Muntu wamuchidiwu wakawana wumi wahaya nyaka bayi neyi wakampinji kanteshaku. Yehova wukumukwasha kulonda ‘yakwati kuwumi, wowu wumi walala chikupu.’ (1 Tim. 6:12, 19) Dichi tudinkenuku chikupu, kulonda ‘tumwekeshi luwi nawushona, muntu namana kwindi, muntu namana kwindi.’—Zek. 7:9.

[Footnote]

^ Kwesekeja namadimi atachi, izu dakwila nawu “luwi” didi mumavasi ejima itunazatishi amuBayibolu yetu yaLunda datalisha mukwila nawu “kukeña-kwenzala luwi.”

Munateli Kulumbulula?

• Munateli kulumbulula ñahi mazu akwila nawu kukeña kwenzala luwi?

• Chumanyi chinateli kutukwasha kwikala nedimi denzala nanshimbi yakukeña kwenzala luwi?

• Indi adisumbula anateli kumwekesha ñahi kukeña kwalala munhoshelu yawu?

• Chumanyi chamwekeshaña nawu nshimbi yakukeña kwenzala luwi yidi hedimi detu munzatilu yetu nawakwetu akakwitiya?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 23]

Davidi wahamekeleña kukeña kwaYehova kwenzala luwi

[Mwevulu wudi hefu 24]

Komana mwekalaña naKudifukula kwaChisaka kwamelela mpinji yejima?