Skip to content

Skip to table of contents

“Mulao Waluzyalo” Umugwasye Kwaambaula Kabotu

“Mulao Waluzyalo” Umugwasye Kwaambaula Kabotu

“Mulao Waluzyalo” Umugwasye Kwaambaula Kabotu

“Ulaasama amulomo wakwe cabusongo; Mulao waluzyalo uli kululimi lwakwe.”—TUS. 31:26.

1, 2. (a) Ino mbube nzi bakombi ba Jehova mbobakulwaizyigwa kuba ambubo? (b) Ino ncinzi ncotutiibandike mucibalo eeci?

IMULUMBE ngwaakatambula Mwami Lemueli wakaindi kuzwa kuli banyina wakali kubikkilizya kaambo kapati kambwayelede kuba mukaintu. Bakamwaambila kuti: “Ulaasama amulomo wakwe cabusongo; mulao waluzyalo uli kululimi lwakwe.” (Tus. 31:1, 10, 26) Mukaintu musongo weelede kwaamba caluzyalo mbubwenya mbuli bantu boonse ibayanda kukkomanisya Jehova Leza. (Amubale Tusimpi 19:22.) Luzyalo lweelede kulibonya nobaambaula bakombi bakasimpe boonse.

2 Ino luzyalo ninzi? Ino nkuuli bani nkotweelede kulutondezya? Ino ncinzi ciyakutugwasya ‘kwaambaula caluzyalo’? Ino mbuti kucita boobu mbokukonzya kutugwasya kuti katubandika kabotu abanamukwasyi alimwi a Banakristoma?

Ino Luzyalo Ninzi?

3, 4. (a) Ino luzyalo ninzi? (b) Ino nkwiindana kuli buti kuliko akati kaluzyalo ndotubandika mucibalo eeci aluzyalo lutondezyegwa kubantu boonse?

3 Majwi aakabelesyegwa mumwaambo wakusaanguna mu Magwalo aamba “luzyalo” ajisi bupanduluzi bunji. Iluzyalo luli boobu lulabikkilizya akubabikkila maano bantu akaambo kakubayanda kwiinda mukubagwasya akubelesya majwi aali kabotu. Kuti muntu kacita zyintu eezyi amoyo wakwe woonse, ulacita oobu cakuliyandila kusikila wacizuzikizya ncayanda kumucitila muntu ooyo.

4 Luzyalo luli boobu lulakonzya kutondezyegwa akubeenzu. Imwaapostolo Paulo abantu bali 275 mbaakali limwi nibwakafwa bwato bwabo, bakatondezyegwa luzyalo abantu bakunsumbu ya Malita mbobatakazyi. (Inc. 27:37–28:2) Kulubazu lumwi, iluzyalo lwaambwa mucibalo eeci lujanika akati kabantu ibamvwana kale. * Eeci ncibakacita bana Keni “[ku]bana boonse ba-Israyeli nibakapola kuzwa ku-Egepita.”—1 Sam. 15:6.

Kuzinzibala Kuyeeya Akupaila Kulayandika

5. Ino ncinzi ciyakutugwasya kulijata notwaambaula?

5 Cilakonzya kutukatazya kuba aluzyalo. Ikwaamba lulimi, sikwiiya Jakobo wakalemba kuti: “Taakwe muntu uukonzya kubombya lulimi pe. Mbubi butakonzya kuzundwa, lulizwide musamu uujaya.” (Jak. 3:8) Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kwaanga lulimi, icizo camubili cikatazya kapati? Majwi Jesu ngaakaambila basololi bacikombelo bakali kupona naakali anyika alatugwasya. Wakaamba kuti: “Mulomo ulagwisya aata mumoyo.” (Mt. 12:34) Ikuti katuyanda kutondezya luzyalo notwaambaula, tweelede kuba aluzyalo mumyoyo yesu. Atubone kuzinzibala kuyeeya akupaila mbokukonzya kutugwasya kucita boobu.

6. Ino nkaambo nzi ncotweelede kuzinzibala kuyeeya luzyalo lwa Jehova?

6 Bbaibbele lyaamba kuti Jehova Leza “uzwide luse.” (Kul. 34:6) Sintembauzyo wakaimba kuti: “Nyika ilizwide luzyalo lwako, O Jehova; undiiyisye imbeta zyako.” (Int. 119:64) Magwalo alatondezya twaambo tunji Jehova mbwatondezya luzyalo kuli baabo ibamukomba. Ikujana ciindi cakuzinzibala kuyeeya ‘milimo ya Jehova’ kulakonzya kutugwasya kuba abube buli boobu bwa Leza.—Amubale Intembauzyo 77:12.

7, 8. (a) Ino nduzyalo nzi ndwaakatondezya Jehova kuli Loti amukwasyi wakwe? (b) Ino Davida wakalimvwa buti naakamufwida luzyalo Leza?

7 Mucikozyanyo, kamuyeeya Jehova mbwakamufwutula Loti mwana aa munyina Abrahamu amukwasyi wakwe naakali kuyanda kunyonyoona Sodoma, imunzi mobakali kukkala. Iciindi nicakalondelela, ibangelo ibakaboola bakamubinzya Loti kuti azwe amukwasyi wakwe mumunzi ooyo. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Lino naakacilikuzyozyoka, bantu abo bakajata ijanza lyakwe ajanza lyamukaakwe amaanza aabana bakwe basimbi bobile, (nkaambo Jehova wakamufwida luzyalo), bamutola anze lyamunzi.” Eelo kaka tulakkomana notuyeeya mbwaakabafwutula bantu aaba Leza alimwi citupa kuzumina kuti lwakali luzyalo lwakwe!—Matl. 19:16, 19.

8 Alimwi amuyeeye cikozyanyo ca Mwami Davida muna Israyeli wansiku, iwakaimba kuti: “[Jehova ula]lekelela insendami zyako zyoonse, akuponya malwazi aako oonse.” Davida weelede kuti wakalumba kapati akaambo kakuti Jehova wakamulekelela naakacita cibi a Bateseba. Wakatembaula Jehova kati: “Ijulu mbulili idamfu kwiinda nyika, mbubonya obo mbulukomede luzyalo lwakwe kulibaabo bamuyoowa.” (Int. 103:3, 11) Kuzinzibala kuyeeya twaambo ootu tuli mu Magwalo kulatupa kuti katumutembaula akumulumba Jehova akaambo kaluzyalo lwakwe. Ikuti katumulumba citupa kuti katumwiiya Leza wakasimpe.—Ef. 5:1.

9. Ino nkaambo nzi kapati kakonzya kupa kuti bakombi ba Jehova kabatondezya luzyalo mubuumi bwabo boonse?

9 Magwalo alatondezya kuti Jehova ulabafwida luzyalo aabo mbamvwana limwi. Ino mbuti aabo batamvwani a Leza? Sena Jehova ulaalunya naa tajisi lubomba kuli mbabo? Peepe. Lugwalo lwa Luka 6:35 lwaamba kuti: “[Leza] uli aluzyalo walo kulibatalumbi akubabi.” “Ulapasuzya izuba lyakwe kubabi akubabotu, ulawisizya boonse imvula yakwe, baluleme abataluleme.” (Mt. 5:45) Katutanaiya kasimpe akutalika kupona kweelana anzyotwakaiya, Leza wakatufwida luzyalo, iluzyalo lutondezyegwa kubantu boonse. Nokuba boobo, mbutuli bakombi bakwe, tulatondezyegwa luzyalo lwakwe—iluzyalo lutondezyegwa kubantu bamvwana. (Amubale Isaya 54:10.) Eelo kaka eeci citupa kuti katulumba! Alimwi kuli kaambo kapati katupa kuti katuli aluzyalo mukwaambaula kwesu amuzyintu zimbi nzitucita mubuumi bwesu.

10. Ino nkaambo nzi ncotweelede kupaila ikuti katuyanda kuba aluzyalo?

10 Mupailo ulayandika kapati kuti utugwasye kuba aluzyalo. Kucita boobu kulayandika akaambo kakuti luzyalo mucelo wamuuya uusalala wa Jehova. (Gal. 5:22) Tulakonzya kuba aluzyalo kwiinda mukuzumizya muuya ooyu kuti utusololele. Tulakonzya kupegwa muuya uusalala wa Jehova kwiinda mukumulomba mumupailo. (Lk. 11:13) Tweelede kuzumanana kupaila kulomba muuya wa Leza akweendelezyegwa anguwo. Inzya, kuzinzibala kuyeeya alimwi akupaila zilayandika kapati ikuti katuyanda kuti mulawo waluzyalo ube alulimi lwesu.

Banabukwetene Mbobakonzya Kutondezya Luzyalo Nobabandika

11. (a) Ino tuzyiba buti kuti Jehova uyanda kuti bamalumi kababafwida luzyalo bamakaintu babo? (b) Ino muunzila iili buti luzyalo mbolukonzya kumugwasya mulumi kwaambaula calubomba?

11 Mwaapostolo Paulo waambila balumi kuti: “Amuyande banakazi banu, mbuli Kristo mbwaakayanda imbungano akulyaaba nkaambo kanjiyo.” (Ef. 5:25) Alimwi Paulo wakabayeezya majwi Jehova ngaakabaambila ba Adamu a Eva. Mwaapostolo ulemba kuti: ‘Mwaalumi weelede kusia wisi abanyina kuti akakatile kumukaakwe, nkabela aba bobile babe nyama yomwe.’ (Ef. 5:31) Eeci citondezya kuti Jehova uyanda kuti balumi bazumanane kukkala abamakaintu babo alimwi kabasyomeka akubafwida luzyalo. Mulumi waambaula caluzyalo takonzyi kumunyansya mukaintu wakwe. Ulamutembaula. (Tus. 31:28) Ikuti naa bazwangana, luzyalo lulakonzya kupa kuti mulumi atamufwubaazyi mukaintu wakwe.

12. Ino mulawo waluzyalo inga wamugwasya buti mukaintu kuti kaambaula kabotu?

12 Mulawo wa luzyalo ulakonzya kubagwasya abalo bamakaintu kutegwa kabaambaula kabotu. Mbwaambaula tayelede kuyungwa amuuya wanyika. Akaambo ‘kakulemeka mulumaakwe,’ ulaamba zyintu zibotu kubantu alimwi cipa kuti bazumanane kumulemeka. (Ef. 5:33) Ikutegwa bana bazumanane kubalemeka bausyi, bakaintu tabeelede kubakazya balumi babo kabaliko bana. Beelede kutubandika twaambo nobali balikke. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mwanakazi musongo ulayaka iŋanda yakwe.” (Tus. 14:1) Kuŋanda yakwe kulakkomanisya alimwi boonse mumukwasyi balalikwaya.

13. Ino nkuuli ikapati mulawo waluzyalo nkoweelede kubeleka, alimwi mbuti mboweelede kucita oobo?

13 Noliba leelyo nobali muŋanda yabo, banabukwetene beelede kuzumanana kwaambaula kabotu akulemekana. Paulo wakalemba kuti: “Muleelede kuzileka zyoonse. Amuleke bukali, lunyemo, inkoyeko, kusanka, azisapi zizwa mukanwa.” Wakayungizya kuti: “Amulisamike moyo waluzyalo, buuya, lulifwiinsyo, lubombo, abusicamba. . . . Amube aluyandano, ikuti luyandano ncecaanzyo cabuumi bulondokede.” (Kol. 3:8, 12-14) Ikuti bana bazyibila kumvwa bazyali babo kabaambaula kabotu muŋanda, bayakukomena kabotu akubaiya bazyali babo mbobaambaula.

14. Ino mbuti basilutwe bamikwasyi mbobakonzya kwaambaula kutegwa baumbulizye baabo mbobalanganya?

14 Sintembauzyo wakalemba kujatikizya Jehova kuti: “Luzyalo lwako lunduumbulizye.” (Int. 119:76) Nzila mpati Jehova mwabatontozya bantu bakwe nkwiinda mukubapa malailile abusolozi. (Int. 119:105) Ino mbuti basilutwe bamikwasyi mbobakonzya kugwasyigwa acikozyanyo ca Taateesu wakujulu akwaambaula kabotu kutegwa baumbulizye baabo mbobalanganya? Balakonzya kucita oobo kwiinda mukubaambila ziyandika akubakulwaizya. Eelo kaka ciindi ca Kukomba Mumukwasyi nciindi cakuzyiba zyintu zibotu zili mu Bbaibbele!—Tus. 24:4.

Amube Aluzyalo Kubasyominyoko

15. Ino mbuti baalu abaabo basimide kumuuya mbobakonzya kubelesya lulimi lwabo kutegwa bagwasye bantu mumbungano?

15 Mwami Davida wakapaila kuti: “Buuya bwako alusinizyo lwako azindibambe lyoonse.” (Int. 40:11) Ino mbuti baalu Banakristo alimwi abaabo basimide mumbungano mbobakonzya kumwiiya Jehova mukaambo aaka? Kubelesya lulimi kweelana amalailile aaya citondezya kuti muli aluzyalo.—Tus. 17:17.

16, 17. Ino ninzila nzi zimwi zikonzya kutondezya kuti kwaambula kwesu kweendelezyegwa amulawo waluzyalo?

16 Ino ncinzi ncotweelede kucita ikuti naa twabona kuti Munakristo uyanda kucita cintu citeendelani anjiisyo zyamu Bbaibbele? Sena luzyalo talukonzyi kutupa kuti tumugwasye muntu ooyu? (Int. 141:5) Ikuti naa twacizyiba cibi cipati ncaakacita musyomima, cilakonzya kutupa kuti tumwaambile kuti “aite baalu bambungano, kuti bamukombele, bamunanike mafuta muzina lya-Mwami.” (Jak. 5:14) Ikuti naa sikubisya waalilwa kubaambila baalu, alimwi andiswe twaalilwa kumwaamba, nkokuti tatumuyandi naa tatujisi luzyalo. Bamwi akati kesu balityompedwe, kulendelelwa alimwi bamwi balimvwa kuti tabayandwi. Nzila mbotu njotukonzya kutondezya kuti tuli aluzyalo ‘nkubaumbulizya aabo batyompedwe mumyoyo.’—1 Tes. 5:14.

17 Ino ncinzi ncotweelede kucita kuti naa twamvwa kuti musyomima bamwaamba zibi basinkondonyina Leza? Muciindi cakudooneka kusyomeka kwamukwesu ooyu, tatweelede kwaamba cili coonse naa inga twamubuzya ooyo wakakaamba kaambo aako kutegwa tuzibe naa ulikazyi kabotu. Ikuti naa basinkondonyina Leza kabayanda kuzyiba nkobabede bakwesu Banakristo kutegwa babapezye, luzyalo lulakonzya kutupa kuti tutabaambili nkobabede.—Tus. 18:24.

Muntu Uuli “Aluzyalo Ulajana Buumi”

18, 19. Ino nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kuba aluzyalo notwaambaula abakombima?

18 Luzyalo lweelede kulibonya muzyintu zyoonse nzyotucitila bakombima. Nomuba muziindi zikatazya tweelede kuzumanana kuba aluzyalo notwaambaula. Bana Israyeli nibakaleka kuba aluzyalo “mbuli mayoba aacifumofumo, ambuli mume uufwambaana kuumbuka,” Jehova wakatyompwa. (Hos. 6:4, 6) Kulubazu lumwi, Jehova ulakkomana notuzumanana kuba aluzyalo. Amubone mbwabalongezya aabo bacita oobo.

19 Lugwalo lwa Tusimpi 21:21 lwaamba kuti: “Uutobela bululami aluzyalo ulajana buumi abulemu.” Akati kazilongezyo nzyakonzya kujana muntu ooyo mbuumi—ibuumi butamani. Jehova ulamugwasya kuti “[ajatisye] buumi butagoli.” (1 Tim. 6:12, 19) Aboobo, ‘atucitilane caluzyalo.’—Zek. 7:9.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 4 Kutegwa mujane twaambo tumbi kujatikizya kwiindana kuliko akati kaluzyalo lutondezyegwa kubantu boonse aluzyalo lwaambwa mucibalo eeci amubone Ngazi Yamulindizi ya May 15, 2002, mapeeji 9-11, 15-16.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino luzyalo inga mwalupandulula buti?

• Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kuti tube amulawo waluzyalo alulimi lwesu?

• Ino mbuti banabukwetene mbobakonzya kutondezyanya luzyalo nobaambaula?

• Ino ncinzi citondezya kuti tulijisi mulawo waluzyalo alulimi lwesu notwaambaula abakombima?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Davida wakamutembaula Jehova akaambo kaluzyalo

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Sena mulaabubambe bwa Kukomba Mumukwasyi lyoonse?