Nani Engapususha Abalekuuta Mutuule?

‘Mwe Lesa, peeleni imfumu ubupingushi bwenu . . . Pantu ikapususha umulanda uulekuuta mutuule.’—AMALU. 72:1, 12.

1. Ifyo Davidi alombele fitusambilisha cinshi pa nkumbu sha kwa Lesa?

AYA mashiwi ayo nalimo Imfumu Davidi iya Israele wa ku kale yalembele yalatusansamusha icine cine! Imyaka imo ku numa ilyo Davidi ashilalemba aya mashiwi, ali no bulanda sana pa numa ya kubembuka na Batisheba. Ilyo acitile ulu lubembu, Davidi alombele Lesa ukuti: “Ukulingana ne nkumbu shenu ishingi fumyenipo ububi ubo ncitile. . . . Ulubembu lwandi luli pa ntanshi yandi inshita yonse. . . . Moneni! Mu lubembu e mo nafyalilwe, Kabili mu lubembu e mo mayo anjimitile.” (Amalu. 51:1-5) Apo Yehova wa nkumbu, alatwelela pantu alishiba ukuti tuli babembu.

2. Bushe ilembo lya Amalumbo 72 litwafwa ukwishiba cinshi?

² Yehova aleshiba amacushi tukwata. Nga fintu casobelwe, uo Lesa asala ukuba Imfumu, “akapususha umulanda uulekuuta mutuule, no wacula na onse uushakwata wa kumwafwa. Akomfwila ubulanda umulanda no mupiina, kabili akapususha imyeo ya bapiina.” (Amalu. 72:12, 13) Bushe Yehova akapwisha shani amacushi yesu? Amalumbo 72 yalitweba. Ulu lwimbo ululanda pa bufumu bwa kwa Solomone, umwana wa kwa Davidi, lutulanga ifyo ukuteka kwa kwa Yesu Kristu, Umwana wa kwa Lesa kukapwisha amacushi abantunse bakwata.

 Ifilanga Ifyo Ukuteka kwa kwa Kristu Kukaba

3. Finshi Solomone alombele, kabili finshi Yehova amupeele?

³ Ilyo Davidi afumishe icipope ca kubika Solomone pa bufumu, ninshi apa no kukota nakota, pa numa aebele Solomone ifyo alingile ukucita, na o alikonkele fyonse ifyo bamwebele. (1 Isha. 1:32-35; 2:1-3) Pa numa Yehova amonekele kuli Solomone mu ciloto no kumweba ukuti: “Lomba ifyo ulefwaya nkupeele.” Solomone alombele fye icintu cimo. Atile: “Mupeele umubomfi wenu umutima wa cumfwila pa kuti alepingula abantu benu, na pa kuti aleiluka ubusuma no bubi.” Apo Solomone ali-icefeshe mu fyo alombele, Lesa amupeele ne fyo ashalombele.—1 Isha. 3:5, 9-13.

4. Bushe namfumu uwaleteka pa nshita imo ine na Solomone alandilepo shani pa mitekele ya kwa Solomone?

⁴ Ilyo Solomone aleteka mu calo mwali umutende ne cuma ifishatala ifibako mu kuteka konse pano isonde pantu Yehova alimupaalile. (1 Isha. 4:25) Pa baishile ku kumona ifyo Solomone aleteka pali na namfumu wa ku Sheba uwaishile ne bumba lya babomfi. Aebele Solomone ukuti: “Ya cine amashiwi naumfwile ku calo ku mwandi. . . . Ifyo banjebele tafifikile na kuli hafu. Amano ne cuma ifyo wakwata naficila ululumbi ulo naumfwile.” (1 Isha. 10:1, 6, 7) Lelo, amano ya kwa Yesu yalicilile pali aya, e co no mwine alandile ukuti: “Moneni! uwacila pali Solomone ali pano.”—Mat. 12:42.

Ukucula Kukapwa Ilyo Uwacila Pali Solomone Akalateka

5. Finshi ilembo lya Amalumbo 72 lilandapo, kabili litwafwa ukwiluka finshi pa fikacitika ku ntanshi?

⁵ Nomba natulande pa Amalumbo 72 pa kuti twishibe amapaalo ayo ukuteka kwa kwa Yesu Kristu, Uwacila pali Solomone kukaleta. (Belengeni Amalumbo 72:1-4.) Aya malumbo yalondolola ifyo Yehova omfwa pali “bukateka” bwa Mwana wakwe, Yesu Kristu, “Cilolo wa Mutende.” (Esa. 9:6, 7) Lesa akeba uwacila pali Solomone, ‘ukulubula abacushiwa no kupususha abana ba mupiina.’ Ilyo akalateka, kukaba umutende no bulungami. Ilyo Yesu ali pano calo, alilangile ifyo akacita mu myaka 1,000 ilyo akalateka.—Ukus. 20:4.

6. Finshi Yesu acitile ifilanga amapaalo Ubufumu bwa kwa Lesa bukaleta?

⁶ Moneni fimo ifyo Yesu Kristu alecita ifitwafwa ukwishiba ifyo akacitila abantu ku ntanshi nga fintu Amalumbo 72 yalanda. Tulomfwa bwino sana nga twatontonkanya pa nkumbu shikalamba alangile ku balecula. (Mat. 9:35, 36; 15:29-31) Ku ca kumwenako, umwaume uwalwele ifibashi aile kuli Yesu no kumupapaata ati: “Kuti mwamposha, nga mulefwaya.” Yesu ayaswike ati: “Ee ndefwaya. Pola.” Na ulya mwaume alipolele! (Marko 1:40-42) Pa numa, Yesu akumenye mukamfwilwa uwafwililwe umwana umo fye uo akwete. Yesu “amumfwilile uluse,” kabili aebele umwana wakwe ati: “Ima!” Awe no mwana uwafwile alimine no kuba no mweo na kabili!—Luka 7:11-15.

7, 8. Finshi Yesu alecita ifyalangile ukuti alikwata amaka ya kundapa abantu?

⁷ Yehova alipeele Yesu amaka ya kucita ifipesha amano. Ici calimoneke ilyo aposeshe  “umwanakashi uwalefuma umulopa pa myaka 12.” Nangu ca kuti “aculile nga nshi kuli bakondapa abengi abaeseshe ukumuposha kabili alipooselepo icuma cakwe conse” tapolele, e lyo alwalileko. Uyu mwanakashi aile pe bumba no kukumya Yesu. Lelo ico acitile cintu Ifunde lyaleseshe ‘uwalekonkoloka’ umulopa ukucita. (Lebi 15:19, 25) Ilyo Yesu aumfwile amaka yafuma muli ena, afwaile ukwishiba uwamukumishe. Umwanakashi ‘alitiinine no kututuma kabili awile kuli ena no kumulondolwela fye fyonse.’ Ilyo Yesu ailwike ukuti Yehova aposha uyu mwanakashi, alandile nankwe cikuuku cikuuku ati: “We mwana, icitetekelo cobe nacikuposha. Kabiye umutende, kabili upolelele na ku bulwele bobe ubwabipisha.”—Marko 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Amaka Lesa apeele Yesu aya kundapa yalelenga aleposha abalwele, kabili na balemonako balepapa pa fyo alecita. Ku ca kumwenako, abantu abengi balyumfwile bwino sana ilyo bamwene Yesu aposha abantu ilyo talatendeka ukulanda Ilyashi lya pa Lupili ilyalumbuka. (Luka 6:17-19) Ilyo Yohane Kabatisha atumine abasambi bakwe babili ukuyaipusha Yesu nga cine cine ali ni Mesia, bamusangile, ‘aleundapa abengi ku malwele ne ntenda no kufumya ifimipashi fyabipa, no kulenga impofu ishingi ukulamona.’ Lyene Yesu aebele abasambi ba kwa Yohane ukuti: “Kashimikileni Yohane ifyo mwamona no kumfwa: impofu shileshibulwa amenso, abalemana bale-enda, aba fibashi baleundapwa na bankomamatwi baleumfwa, abafwa balebuushiwa, abapiina baleshimikilwa imbila nsuma.” (Luka 7:19-22) Yohane afwile alyumfwile bwino sana ilyo bamwebele aya mashiwi!

9. Ifipesha amano Yesu acitile filanga cinshi?

⁹ Kwena abo Yesu aundepe ilyo ali pano isonde balilwele na kabili. Na bo abuushishe balifwile na kabili. Na lyo line ifipesha amano ifyo Yesu acitile ilyo ali pano calo filanga ukuti ilyo akalateka nga Mesia, fyonse ificusha abantu akafifumyapo, tafyakabale afibako na kabili.

Isonde Lyonse Likaba Paradaise!

10, 11. (a) Bushe amapaalo ayo Ubufumu bwa kwa Lesa bukaleta yakabako ukufika lilali, kabili imitekele ya kwa Yesu ikaba shani? (b) Nani akaba na Kristu mu Paradaise, kabili cinshi cikalenga akekale umuyayaya?

¹⁰ Elenganyeni ifyo tukekala mu Paradaise pano isonde. (Belengeni Amalumbo 72:5-9.) Bakapepa ba kwa Lesa wa cine bakekala bwino muli Paradaise ku ciyayaya nga filya akasuba no mweshi fyabako ku ciyayaya! Imfumu Yesu Kristu akapuputula abantu nga filya imfula ipuputula ‘icani icaputulwa, no kulenga isonde ukubomba.’

¹¹ Nga mwaelenganya ifyo cikaba ilyo ifyaba mu Amalumbo 72 fikafikilishiwa, bushe tamumfwa bwino ukuti mukekala ku ciyayaya muli paradaise pano isonde? Ncitatubi uwakobekwe pa cimuti na o wine alyumfwile bwino ilyo Yesu amwebele ukuti: “Uli no kuba na ine mu Paradaise.” (Luka 23:43) Mu myaka 1,000 ilyo Yesu akalateka, ulya mwaume akabuushiwa. Nga anakila ukuteka kwa kwa Kristu, akekala pe sonde ku ciyayaya no bumi ubwapwililika kabili akaba ne nsansa.

12. Ilyo Kristu akateka pa myaka 1,000, lishuko nshi abashalungama abakabuuka bakakwata?

¹² Ilyo Yesu Kristu Uwacila pali Solomone akalateka, “abalungama bakapuuka,” e kutila bakafula sana. (Amalu. 72:7) Kristu akalanga sana abantu ukutemwa ne cikuuku nga filya fine alebalanga ilyo ali pano calo. Mu calo cipya ico Lesa atulaya, na “bashalungama” abakabuushiwa bakabapeela ishuko lya kusambilila amafunde ya kwa Yehova no kukwata ubumi. (Imil. 24:15) Na lyo line abakakaana ukukonka ifyo Lesa afwaya tabakasuminishiwe ukutwalilila aba mweo pa kuti bekafulunganya umutende ne cibote ifikaba mu calo cipya.

13. Bushe Ubufumu bukateka ukufika kwi, kabili mulandu nshi umutende ushakapwile ilyo bukalateka?

¹³ Icilanga ukuti Uwacila pali Solomone akateka isonde lyonse, mashiwi ya kuti: “Akakwata  abatekwa ukufuma kuli bemba ukufika kuli bemba no kufuma ku Mumana [uwa Yufrate] ukufika ku mpela sha pano isonde. Abekashi ba mu ncende umushaba amenshi bakamukontamina, kabili abalwani bakwe bakamyanga ulukungu.” (Amalu. 72:8, 9) Ca cine, Yesu Kristu akateka icalo conse. (Seka. 9:9, 10) Abatemwa ukuteka kwakwe na mapaalo kukaleta, “bakamukontamina” icikalanga ukuti bali-itemenwa ukumunakila. Lelo ababembu abashilapila bakaloba nangu bakabe “ne myaka umwanda umo.” (Esa. 65:20) “Bakamyanga ulukungu.”

Yesu Alatulangulukilako

14, 15. Twaishiba shani ukuti Yesu alishiba ifyo abantunse bomfwa nga bacula, no kuti “akapususha umulanda uulekuuta mutuule”?

¹⁴ Abantunse ababembu baliba no bulanda nga nshi kabili balafwaya sana aba kubafwa. Lelo ifwe twalikwata isubilo. (Belengeni Amalumbo 72:12-14.) Yesu, Uwacila pali Solomone, alatulangulukilako pantu alishiba ukuti tatwapwililika. Na kuba, Yesu ico aculiile ni pa mulandu wa bulungami, kabili Lesa alimulekele ukupita mu mesho. E calengele ukuti Yesu asakamikwe sana ica kuti “ne libe lyakwe lyalefuma no kutona kwati mulopa uuleponena pa nshi!” (Luka 22:44) Ilyo ali pa cimuti ca kucushiwilwapo, abilikishe ukuti: “Lesa wandi, Lesa wandi, cinshi mwandekelesesha?” (Mat. 27:45, 46) Nangu ca kutila aliculile muli uyu musango, na Satana alikoselepo ukuti amufumye kuli Yehova, Yesu alitwalilile ukuba uwa cishinka kuli Yehova Lesa.

¹⁵ Tatutwishika ukuti Yesu alamona ifyo tucula no kuti “akapususha umulanda uulekuuta mutuule, no wacula na onse uushakwata wa kumwafwa.” Apo Yesu alalangulukilako abantu nga filya Wishi aba, ‘akakutika ku bapiina,’ no ‘kundapa aba nkumbabulili, no kubakakila pa filonda fyabo.’ (Amalu. 69:33; 147:3) Yesu ‘alatulangulukilako pa kukanapwililika kwesu,’ pantu ‘alyeshiwa muli fyonse nga ifwe.’ (Heb. 4:15) Tulomfwa bwino icine cine ukwishiba ukuti Yesu Kristu Imfumu, nomba aleteka mu muulu kabili alafwaisha ukupwisha amacushi yonse aya bantunse!

16. Cinshi calengele ukuti Solomone alelangulukilako abo aleteka?

¹⁶ Apo Solomone ali na mano kabili ali uwashilimuka, ukwabula no kutwishika, ‘aleumfwila umulanda ubulanda.’ E lyo kabili, kwali ifingi ifyalecitika mu bumi bwakwe ifyalemuletela ubulanda. Amnone munyina, aikete Tamari nkashi yakwe no kulungana nankwe, kabili Abishalomu ndume nankwe ya kwa Solomone aipeye Amnone pa co acitile. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Abishalomu apokele Davidi ubufumu, lelo taikelepo pa bufumu, kabili Yoabu alimwipeye. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Pa numa, Adoniya, munyina kwa Solomone afwaile ukupoka ubufumu. Apoka fye ubufumu, nga alipeye Solomone. (1 Isha. 1:5) Ifyo Solomone alandile mwi pepo pa kupeela itempele kuli Yehova filanga ukuti alishibe amafya abantu balekwata. Ilyo iyi mfumu yalepepelako abantu yaleteka, yatile: “Cila muntu alishiba icikuko cakwe no kukalipwa kwakwe. . . . [Mwe Yehova] mukabelele uluse no kupeela onse ukulingana ne mibele yakwe.”—2 Imila. 6:29, 30.

17, 18. Mafya nshi ayalenga ababomfi ba kwa Lesa ukukalipwa, kabili cinshi cilenga bashipikishe?

¹⁷ Ifyatucitikile kale kuti fyalenga ‘tulekalipwa.’ Ba Mary, * Inte ya kwa Yehova abali ne  myaka muli ba 30, balembele ukuti: “Kwaliba ifingi ifilenga ukuti indeba ne nsansa, lelo ilingi line ifyo nacitile kale filalenga ndeiseka no kumfwa ububi sana. Ndaba no bulanda nga nshi, no kulila ndalila, ciba kwati ifi fintu fyacitike ubushiku bwafumineko. Ndafilwa ukulabako ku fyacitike ifilenga ndeimona uwacabecabe kabili uwa mulandu.”

¹⁸ Ababomfi ba kwa Lesa abengi balakwata amafya ya musango yu, lelo cinshi cingalenga baleshipikisha? Ba Mary batile: “Ifibusa fya cine e lyo na bamunyina na bankashi mu cilonganino e balenga ukuti ndeba ne nsansa. Kabili ndesha ukutontonkanya pa fyo Yehova atulaya ku ntanshi, e lyo nalicetekela no kuti nangu ndila mutuule pali ino nshita, ku ntanshi ifilamba fyandi fikaba filamba fya nsansa.” (Amalu. 126:5) Tulingile ukucetekela Umwana wa kwa Lesa, uo umwine asonta ukuba Kateka wesu. Baibolo yasobele pali uyu mwana ukuti: “Akomfwila ubulanda umulanda no mupiina, kabili akapususha imyeo ya bapiina. Akalubula imyeo yabo ukufuma ku ba mutitikisha na ku ba bunkalwe, no mulopa wabo ukaba uwauma umutengo mu menso yakwe.” (Amalu. 72:13, 14) Aya mashiwi yalatukosha cine cine!

Mu Calo Cipya Tukakwata Ifya Kulya Ifingi

19, 20. (a) Ukulingana na Amalumbo 72, bwafya nshi ubo Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyapo? (b) Nani tufwile ukutasha sana pa kuteka kwa kwa Kristu, kabili mumfwa shani pa fyo uku kuteka kukacita?

¹⁹ Esheni na kabili ukwelenganya ifyo abantunse abalungama bakekala mu calo cipya ica kwa Lesa ilyo Uwacila pali Solomone akalateka. Lesa atulaya ukuti: “Ingano shikafula nga nshi pano isonde; pa muulu wa mpili shikafula icine cine.” (Amalu. 72:16) Apo ingano tashilimwa pa muulu wa mpili, kanshi aya mashiwi yaletulanga fye ukuti mu calo mukaba sana ubulimi. Ifikalalimwamo “fikaba nge fya mu Lebanone,” incende umo ifilimwa fyalefula sana ilyo Solomone aleteka. Elenganyeni ifyo cikaba! Ifya kulya tafyakalepwa, tamwakabe uukalwala ubulwele bwa nsala, kabili tamwakabe uukacula ku nsala! Bonse bakaipakisha “umutebeto wa fyanona.”—Esa. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Nani tukatasha pali aya mapaalo yonse? Uo tukatasha sana ni Mfumu ya muyayaya kabili Kateka wa muulu ne sonde, Yehova Lesa. Na kuba ifwe bonse mu nsansa tukembila capamo ulu lwimbo lusuma ulwakwata amashiwi ya kulekelesha ayatila: “Lekeni ishina lyakwe [ilya Imfumu Yesu Kristu] libepo umuyayaya; lekeni ishina lyakwe likokole nga kasuba, kabili shi abantu nabaimwene ipaalo muli ena; lekeni inko shonse shimwebe ukuti alipaalwa. Acindikwe Yehova Lesa, Lesa wa kwa Israele, uucita eka ifipesha amano. Ne shina lyakwe libe ilyapaalwa umuyayaya, kabili lekeni ubukata bwakwe bukumane pano isonde ponse. Cibe ifyo fine, Ameni.”—Amalu. 72:17-19.

[Futunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

• Ilembo lya Amalumbo 72 lisobela finshi ifikacitika ku ntanshi?

• Uwacila pali Solomone nani, kabili ukuteka kwakwe kukafika kwi?

• Mapaalo nshi imwe mwatemwapo sana pa yasobelwa mu Amalumbo 72?

[Ifipusho]

[Icikope pe bula 29]

Ubusambashi ubwali mu calo ilyo Solomone aleteka bulanga finshi pa fikacitika ku ntanshi?

[Icikope pe bula 32]

Nacilinga ukubombesha pa kuti tukekale mu Paradaise ilyo Uwacila pali Solomone akalateka