Iö A Tongeni Angasalo Chokkewe Mi Kökköön Älillis?

“Ai Kot, kopwe fang ngeni ewe king om pwüngüöch. . . . Pun a angasa ekewe chon osupwang, lupwen ra kökköri.”​—KÖLF. 72:1, 12.

1. Met sia käeö usun ümöümöchün Jiowa seni pworausen Tafit?

 A IFA me aururun alon ewe kingen Israel loom itan Tafit! Fitu ier me mwen an makkeei ena, a fokkun letipeta ren an we tipisin lisowumwääl ngeni Patsipa. Lon ena atun, Tafit a siö ngeni Kot: “Kopwe kirikiröch ngeniei lon om tong ellet, kopwe amoela ai pupungau lon om ümöümöch mi lapalap. . . . Ai tipis a nonom fochofoch fän mesei. . . . Ellet, ngang eman chon tipis seni ai uputiu. Ngang üa uren tipis seni ewe fansoun inei a nöünieitiu.” (Kölf. 51:1-5) Ren ümöümöchün Jiowa, a chechchemeni pwe kich sia älemwiri tipis.

2. Met Kölfel 72 a äiti ngenikich?

² Jiowa a weweiti nonnomuch mi attong. Iwe nge, a fen oesini pwe nöün we King mi kepit epwe “angasa ekewe chon osupwang, lupwen ra kökköri, pwal ekewe mi mwelele me chokewe esap wor ar chon alilis. Iwe, a tongei chokewe mi apwangapwang me wöüngau, a pwal amanaua ekewe mi osupwang.” (Kölf. 72:12, 13) Ifa usun epwe angaserelo? Kölfel 72 a esilei ngenikich. Ei köl mi mak usun nemenemen nöün Tafit we Salomon a eliosu nemenien Jises Kraist, nöün Kot we, me ifa usun epwe angasalo aramas seni riäfföü.

Liosun Än Kraist Nemenem

3. Met Salomon a tingor, me met Kot a fang ngeni?

³ Mwirin än Tafit erä pwe Salomon epwe wisen king, a pwal ngeni i kapasen emmwen  mi titchik, iwe, Salomon a apwönüretä. (1 King 1:32-35; 2:1-3) Mwirin, Jiowa a pwä ngeni Salomon lon eü ttan me ereni: “Met ka mochen ngang üpwe fang ngonuk.” A chök wor eü än Salomon tingor: “Kopwe fang ngeniei ngang noum chon angang eu leluk mi mirit, pwe üpwe tongeni nemeni noum aramas fän pwüng o alefila mine a öch me mine a ngau.” Jiowa a pölüweni än Salomon we tingor mi fiti tipetekison me a pwal apachaatä ekkoch me lükün.​—1 King 3:5, 9-13.

4. Ifa alon emön kiwin usun än Salomon nemenem?

⁴ Pokiten Jiowa a efeiöchü än Salomon nemenem, a kinamwe me nükünüköch lap seni ekkewe ekkoch mwuun fönüfan. (1 King 4:25) Ewe kiwinen Sepa me nöün kewe chon angang ra etto ppii napanapen än Salomon nemenem. A ereni Salomon: “A let ewe pworaus üa rong me lon püsin fanüei . . . Ra chök apworausa ngeniei esopun pworausom. Om tipachem me om pisekisek a kon senukula seni ewe pworaus üa rongorong.” (1 King 10:1, 6, 7) Iwe nge, än Jises tipatchem a lapalap seni än Salomon, iwe, a pwüng an a apasa usun pwisin i pwe “Eman mi lap seni Salomon a nom ikei!”​—Mt. 12:42.

Ngas fän Nemenien ewe Emön mi Lap seni Salomon

5. Met Kölfel 72 a pwäralo, iwe, met a äiti ngenikich?

⁵ Sipwele etittina Kölfel 72 pwe sipwe silei usun ekkewe feiöch epwe kawor fän nemenien Jises Kraist, ewe mi lapalap seni Salomon. (Älleani Kölfel 72:1-4.) Ena kölfel a affata meefien Jiowa usun nemenien Nöün we Jises Kraist, ewe “Samolun kinamwe.” (Ais. 9:6, 7) Fän än Kot emmwen, ewe mi lapalap seni Salomon epwe ‘peni ekkewe mi riäfföü me älisi ekkewe mi osupwang.’ Epwe kinamwe me pwüng nemenian. Iwe, atun Jises a nom woon fönüfan, a pwäri met epwe apwönüetä fän an Nemenem ükükün Engeröü Ier.​—Pwar. 20:4.

6. Met Jises a pwäri usun ekkewe feiöch epwe kawor fän nemenien Mwuun Kot we?

⁶ Sipwe ekieki ekkoch föfförün Jises Kraist mi äiti ngenikich met epwe föri fän iten aramas ren pwönütään Kölfel 72. Letipach a chchüng ren watteen an ümöümöch ngeni chokkewe mi riäfföü. (Mt. 9:35, 36; 15:29-31) Äwewe chök, emön mwän mi rupun pwötür a arap ngeni Jises me tingorei: “Are ka mochen, ka tongeni alimöchüei.” Jises a pölüweni: “Üa mochen, kopwe limöch.” Iwe, ewe mwän a chikaretä! (Mark 1:40-42) Mwirin, Jises a chuuri emön fefin mi mä seni pwülüwan, nge a pwal kerän mälo nöün we äkkäläemön. Iwe, pokiten Jises “a fokun tongei,” a ereni nöün we, “Kopwe pwätä.” Iwe, ewe alüwöl a manausefäl!​—Luk 7:11-15.

7, 8. Ikkefa ekkoch manaman Jises a föri?

⁷ Jiowa a atufichi Jises le föri manaman. Äwewe chök, “eman fefin a eäni samaun fefin mi fokun watte lon ükükün engol me ruu ier. A fokun riaföü ren chomong sousafei ra säfeeni. A pwal fangalo meinisin mine a wor  ren fän iten an epwe küna pöchökül,” nge an samau a chök wattelo. Iwe, a feilo lein ewe pwiin aramas me a attapa Jises, nge me ren ewe Allük, emön mi uri “samaun fefin” esap attapa emön. (Lif. 15:19, 25) Jises a meefi pwe an manaman a feil seni, iwe, a eis ika iö a attapa. Fän “niuokus o chechech,” ewe fefin “a chapetiu mwen mesan, o a pwar ngeni i mettoch meinisin mi enlet.” Iwe, Jises a mirititi pwe Jiowa a echikara, iwe, a kirekiröch ngeni me ereni: “Nei, om luku a apochokkulok, kopwe feilo lon kinamwe, o kopwe pochokkul seni om we semmwen.”​—Mark 5:25-27, 30, 33, 34, TF.

⁸ Ren än Jiowa manaman, Jises a echikara chokkewe mi samau, iwe, ese mwääl a pwal achchüngü chokkewe mi küna. Äwewe chök, chommong ra mwaar atun ra küna än Jises echikara aramas me mwen an Afalafal woon ewe Chuuk. (Luk 6:17-19) Lupwen Jon Papatais a tinalo rüüemön repwe aföüföüü pwe Jises i ewe Messaia, ra küna pwe “a apöchökülätä chomong aramas seni sokopaten ar samau me apwangapwang o alisi chokewe mi wor ngününgau wor, a pwal aneloi mesen chomong mi mesechun.” Jises a ereni ekkena rüüemön: “Oupwe liwinsefälila o üreni Johannes mine oua küna o rongorong: Ekewe mi mesechun ra küna mwer, ekewe mi üriir rupun pwötür ra chikaresefäl, ekewe mi selingepüng ra rongorong, ekewe mi mäla ra manauetä, nge ekewe mi wöüngau ra rongorong afalafalen ewe Pworausen Manau.” (Luk 7:19-22) A ifa me pöchökkületään Jon ren ena pworaus!

9. Än Jises kewe manaman ra liosuetä met?

⁹ Pwüngün, atun Jises a afalafal woon fönüfan, ese unusen angasalo aramas seni riäfföü. Chokkewe a echikareretä are amanaueretä ra mälo mwirin och fansoun. Nge ekkewe manaman Jises a föri lon ena atun ra liosuetä ifa usun epwe unusen angasalo aramas fän än nemenem.

Eü Paratis Woon Unusen Fönüfan lon Mwachkkan!

10, 11. (a) Epwe ifa ttamen ekkewe feiöch repwe nom fän Mwuun Kot, iwe, epwe fet napanapen än Jises nemenem? (b) Iö epwe nom ren Kraist lon Paratis, iwe, ifa usun epwe tufichin manau tori feilfeilo chök?

¹⁰ Anchangei epwe ifa esin manauach lon ewe Paratis woon fönüfan. (Älleani Kölfel 72:5-9.) Chokkewe mi fel ngeni ewe emön chök Kot mi enlet repwe tufichin pwapwaiti manauer lon ewe Paratis tori feilfeilo chök! Ewe King Jises Kraist epwe asösökich “usun chök üt mi püngütiu won fetil mi pwüküfö, pwal usun chök üt mi achöchönü fanüfan.”

¹¹ Atun ka anchangei pwönütään ena kölfel, ese chüng letipom ren ewe äpilükülükün manau esemuch lon paratis woon fönüfan? Ese mwääl, ewe chon föfföringaw mi eitiwetä ünükün Jises a pwapwa lupwen Jises a ereni: “Kopwe nonnom rei lon Paratais.” (Luk 23:43, TF) Atun än Jises Nemenem ükükün Engeröü Ier, ena mwän epwe manausefäl. Ika ätena epwe älleasochis fän nemenien Jises, epwe pwapwa, unusöch, me manaufoch woon fönüfan.

12. Met ekkewe rese pwüng mi manausefäl repwe tongeni föri le atun än Kraist Nemenem ükükün Engeröü ier?

¹² Fän nemenien Jises Kraist, ewe Salomon mi Lapalap, “pwüng epwe fefeitä,” weween, epwe lallapolo. (Kölf. 72:7) Watteen än Kraist tong me tümün epwe pwäpwälo usun chök ewe atun a nonnom woon fönüfan. Lon än Kot otot sefö mi pwonetiw, pwal mwo nge “ekkewe rese pung” mi manausefäl repwe tongeni etipeeüfengeni manauer ngeni än Jiowa allük, iwe, repwe küna manau ren. (Fof. 24:15, TF) Pwüngün, esap mumutä ngeni chokkewe rese älleasochisi än Kot kewe allük ar repwe manau pwe rete atai kinamween me nükünüköchün ewe otot sefö.

13. Epwe ifa ükükün ttamen nemenien ewe Mwuun Kot, iwe, pwata esap ta kinamween?

¹³ Ekkeei kapas ra affata pwe ewe Salomon  mi Lapalap epwe nemeni unusen fönüfan: “Epwe nemeni seni matau tori matau, pwal seni ewe Chanpupu [Eufretis] tori ekkewe sopolon fonufan! Ir mi nonnom lon fonu-pon repwe chapetiu mwen mesan, o ekkewe chon oput i repwe chonnokanei falangen pwul!” (Kölf. 72:8, 9, TF) Ewer, Jises Kraist epwe nemeni unusen fönüfan. (Sek. 9:9, 10) Chokkewe mi aücheani nemenian me feiöchün kewe repwe “pworotiu” fän tipemecheres. Iwe nge, inaamwo ika chokkewe rese aier seni tipisiir repwe “ierini ipükü,” nge repwe mälo. (Ais. 65:20) Repwe “chonnokanei falangen pwul!”

A Chchüngükich

14, 15. Ifa usun sia silei pwe Jises a weweiti meefien aramas me “epwe angasa ekewe chon osupwang”?

¹⁴ Kich aramas tipis sia fokkun attong me osupwangen älillis. Nge mi wor ach äpilükülük allim. (Älleani Kölfel 72:12-14.) Jises, ewe Salomon mi Lapalap, a tongekich pun a weweiti pwe sise unusöch. A küna riäfföü mwääl fän iten minne mi pwüng, me Kot a mut ngeni an epwe küna sossot. A kon watte riäfföün Jises pwe “mononan a usun chök supun cha a suputiu le pwül!” (Luk 22:44) Atun a eitiwetä woon ewe irään ninni, a püchör: “Ai Kot, ai Kot, pwota ka likitieila?” (Mt. 27:45, 46) Inaamwo ika Setan a fokkun achocho le okullu Jises seni Jiowa, nge Jises a amwöchü an tuppwöl fän an kewe riäfföü meinisin.

¹⁵ Sia tongeni lükülük pwe Jises a küna ach letipechou me epwe “angasa ekewe chon osupwang, lupwen ra kökköri, pwal ekewe mi mwelele me chokewe esap wor ar chon alilis.” Jises a äppirü än Seman we tong, iwe, epwe “aüseling ngeni ekewe chon osupwang” me “apöchöküla ir mi tatakis leluker o filiti kinaser.” (Kölf. 69:33; 147:3) Jises a “meefi ach kewe apwangapwang,” pun “a fen kuna sosot ren mettoch meinisin usun chok kich.” (Ipru 4:15) A ifa me mürinnöön ach silei pwe ewe King Jises Kraist a nemenem lon läng iei me a mwötöresiti an epwe angasalo aramas seni riäfföü!

16. Pwata Salomon a tufichin weweiti riäfföün nöün kewe aramas?

¹⁶ Pokiten a wor än Salomon tipatchem me mirit, ese mwääl a “tongei chokewe mi apwangapwang.” I pwisin a kan lolilen me letipechou lon manauan. Pwiin we Amnon a achou manauan Tamar, fefiner we, iwe, pwal pwiin we emön itan Apsalom a ereni nöün kewe chon angang ar repwe nielo Amnon. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Apsalom a sotun angei seni Tafit an nemenem, nge ese fis, iwe, Joap a nielo. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Mwirin och fansoun, pwiin Salomon we itan Atonia a seikatä pwisin i pwe epwe king. Ika a angei seni Salomon wisan we, ese mwääl Salomon epwe mälo. (1 King 1:5) A ffat pwe Salomon a weweiti riäfföün aramas seni met a eäni iotek atun efinünün än Jiowa we imwenfel. A iei usun an ioteki nöün kewe aramas: “Iteiten eman me eman a silei riaföün püsin lelukan . . . [Jiowa] kopwe amusala ar tipis o liwini ngeni eman me eman ükükün an föför.”​—2 Kron. 6:29, 30.

17, 18. Ekkoch nöün Kot chon angang ra küna met sokkun letipeta, iwe, met a älisiir le likiitü fan?

¹⁷ Kich sia ‘silei riaföün püsin lelukach’ seni met a fen fis lon manauach. Meri, * emön Chon Pwäratä Jiowa, ilik som ierin, a makkeei: “Ürürün a wor chommong popun upwe pwapwa, nge fän chommong, ua meefi  saw me announ met a fis ngeniei me loom. Ua fokkun letipechou, me ua chök kekkechiw, usun itä nge e kerän fis nänew. Minne ua chemeni a efisatä ai mengiringir, me meefi aücheangawen manauei.”

¹⁸ A pwal iei meefien chommong nöün Kot chon angang, nge met epwe tongeni älisiir ar repwe pöchökkül le likiitü? Meri a erä: “Chiechiei mi enlet me pwiich kewe lon ewe mwichefel ra atoto ai pwapwa. Ua pwal achocho le afota ekieki woon än Jiowa kewe pwon fän iten mwachkkan, me ua lükülük pwe ai kechiwen tingoren älillis epwe wiliti kechiwen pwapwa. (Kölf. 126:5) Sipwe äpilükülükü än Jiowa awora Nöün we, ewe a seikatä pwe epwe King. A fen oesini pwe a “lolileniesini ekkewe aramas mi apwangapwang, o ekkewe mi osupwang, o a pwal selani manauen ekkewe aramas mi osupwang. A penmanauer o angaserelo seni riaffou o mwanesol; o chaar a auchea mwen mesan.” (Kölf. 72:13, 14, TF) A wesewesen aururu letipach!

Sia Witiwiti Eü Otot Sefö mi Wöüöch

19, 20. (a) Me ren Kölfel 72, ifa ewe osukosuk Mwuun Kot epwe ataweei? (b) Iö sipwe mwareiti ren än Kraist nemenem, iwe, ifa meefiom ren met epwe apwönüetä?

¹⁹ Sotun anchangesefäli nonnomun aramas mi pwüng lon än Kot otot sefö fän nemenien ewe Salomon mi Lapalap. Paipel a pwonetiw: “Sokkun mongo mi chommong epwe nonnom lon ewe fonu; epwe paepaefeil won ekkewe chukuchukuta.” (Kölf. 72:16, TF) Ekkena kapas ra menlapei pwe fönüfan epwe fokkun uwaöch “usun chok Lepanan,” atun än Salomon nemenem. Ekieki mwo! Esap chüen wor nafangawen möngö, me aramas resap chüen echik! Meinisin repwe pwapwaiti “sokopaten mongö mi anö.”​—Ais. 25:6-8; 35:1,  2.

²⁰ Iö sipwe mwareiti ren ekkena feiöch meinisin? Äkkäeüin, Jiowa Kot, ewe King tori feilfeilo me Sou Nemenemen mettoch meinisin. Lon kapas monomon, kich meinisin sipwe kapachelong lein ekkewe mi eäni ei köl mi lingöch me apwapwa: “Amwo iten ewe king [Jises Kraist] epwe nonom tori feilfeilachök, nge iteüöchün epwe nonom ükükün fansoun akkar a nonom. Chon ekewe mwü meinisin repwe angei ar feiöch me ren, nge ir repwe apasa pwe i a feiöch. Sipwe mwareiti [Jiowa], ewe Koten Israel, i chök a föri mettoch mi amwarar. Sipwe mwareiti itan mi ling tori feilfeilachök. An ling epwe aurala unusen fanüfan. Amen, amen.”—Kölf. 72:17-19.

[Pwóróus fan]

Ifa Usun Kopwe Pölüweni?

• Met Kölfel 72 a oesini usun?

• Iö ewe Salomon mi Lapalap, iwe, ifa ükükün watteen an nemenem?

• Met ka kon efich me lein ekkewe feiöch lon oesinien Kölfel 72?

[Ekkewe Kapas Eis Fan Iten Ewe Lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 29]

Met kinamween än Salomon nemenem a liosuetä?

[Sasing lon pekin taropwe 32]

Ach öttüres le küna manau lon Paratis fän nemenien ewe Salomon mi Lapalap esap lusmwääl