Nani Olenda Vuluza Awana Bekazanga?
Nani Olenda Vuluza Awana Bekazanga?
“E Nzambi, vana nzengo zaku kwa ntinu, . . . Kadi okôla nkondami vava kekaza.”—NKU. 72:1, 12.
1. Mu dina diabwila Davidi, adieyi tulenda longoka mu kuma kia nkenda za Nzambi?
EKWE mvovo mia lukasakeso miasoneka Davidi wa Ntinu a Isaele yankulu! Mvu miayingi una kasonekene ko e mvovo miami, wakendalala kwayingi vava katá zumba yo Bate-seba. Muna kolo kiakina, Davidi walomba kwa Nzambi vo: “Umfwa nkenda, e Nzambi muna walakazi waku: Muna ulolo wa nkenda zaku vunzuna makuzuka mame. . . . Esumu diame din’ak’oku ngina. . . . Muna mbi yawutukila; yo mun’esumu yayimitinu kwa ngw’ame.” (Nku. 51:1-5) Muna nkenda zandi, o Yave ozayanga wo vo tu wantu alembi lunga.
2. O Nkunga 72 aweyi ulenda kutusadisila?
2 Yave ozayanga e mpasi zeto. Kansi, nze una diasakulwa, o Ntinu wasolwa kwa Nzambi “okôla nkondami vava kekaza; yo nsukami ona kena ya nsadisi ko. Omwena nsukami yo nkondami e nkenda, yo vuluza mioyo mi’akondami.” (Nku. 72:12, 13) Aweyi kekubavuluzila? Nkunga 72 usonganga una kevangila wo. Kanele vo wasonekwa mu kuma kia luyalu lwa Solomo wa mwan’a Davidi, o nkunga wau usonganga una luyalu lwa Yesu Kristu wa Mwan’a Nzambi luvevolwela o wantu muna mpasi.
Kini kia Luyalu lwa Kristu
3. O Solomo adieyi kalomba? O Nzambi nki kamvana?
3 Vava Solomo kayadikwa se ntinu, Davidi wamvana nkanikinu mina kalungisa ye kwikizi kiawonso. (1 Nti. 1:32-35; 2:1-3) I bosi, Yave wamoneka kwa Solomo muna ndozi yo kumvovesa vo: “Lomb’eki ozolele.” Solomo diambu dimosi kaka kalomba, oku vo: “Vana kwa ntaudi aku o ntim’azayi wafundisa nkangu aku, yabakula mbote ye mbi.” Muna kuma kia lulembamu kasonga o Solomo muna ndomb’andi, Nzambi wamvana dina kalomba ye makaka mpe.—1 Nti. 3:5, 9-13.
4. Aweyi ntinu umosi a tandu kia Solomo kayikila luyalu lwandi?
4 Muna lusadisu lwa Yave, luyalu lwa Solomo lwakala se kolo kia luvuvamu ye mawete vioka nkutu konso luyalu ova ntoto. (1 Nti. 4:25) Mosi mun’awana bayiza tala una wakala luyalu lwa Solomo, i ntinu ankento a Seba kumosi ye wantu andi. Wavovesa Solomo vo: “O nsamu ngwidi muna yame nsi . . . kiasamunwinwa kana kati ko: e ngangu zaku yo kukolela kuviokele owu ngwidi.” (1 Nti. 10:1, 6, 7) Muna kuma kia ngangu zayingi kena zau, Yesu wavova mu kuma kia yandi kibeni vo: “Tala oyu osundidi Solomo una vava.”—Mat. 12:42.
Luvuvamu Muna Luyalu lwa Solomo Anene
5. Nkia diambu diyikwanga muna Nkunga 72? Nkia vuvu uvananga mu kuma kia kusentu?
5 Yambula twafimpa Nkunga 72 mu zaya e nsambu zitwasa luyalu lwa Yesu Kristu wa Solomo Anene. (Tanga Nkunga 72:1-4.) O nkunga wau usonganga una Yave kemonanga mu kuma kia “luyalu” lwa Mwan’andi Yesu Kristu wa “Nkuluntu a Luvuvamu.” (Yes. 9:6, 7) Muna lusadisu lwa Nzambi, o Solomo Anene ‘ofundisa e kuma kia mimbona mpasi, yo vuluza wan’akondami.’ O luyalu lwandi lwa luvuvamu ye unsongi lukala. Vava kakala ova ntoto, Yesu wasonga mana kelungisa muna Luyalu lwandi Lw’ezunda dia Mvu.—Lus. 20:4.
6. O Yesu aweyi kasongela mana kevanga muna luyalu lwa Kintinu?
6 O badika maka mambu kavanga Yesu Kristu dilenda kutusadisa mu zaya mana kevanga mu kuma kia wantu vava kelungisa mvovo mia Nkunga 72. E nkenda kasonga mu kuma ki’awana bamonang’e mpasi zikutusivikisanga kikilu. (Mat. 9:35, 36; 15:29-31) Kasikil’owu, muntu mosi wakala ye kimbevo kia wazi wafinama Yesu yo kundodokela vo: “Ovo ozolele wo, olenda kunkianzisa.” Yesu wavutula vo: “Nzolele wo; kianza kwaku.” Vana vau, o muntu ndioyo wasasuka. (Maku 1:40-42) I bosi, Yesu wawanana ye nkento ansona ona wafwilwa mwan’andi amosi kaka. Una ‘kamfwila e nkenda,’ Yesu wavova vo: “Zangumuka.” O mwan’andi wavumbuka. Wavutuka diaka zinga.—Luka 7:11-15.
7, 8. Yesu aweyi kasongela nkum’andi wa wuka e mbevo?
7 Yave wavana Yesu e wisa kia vang’e masivi. Ediadi diamoneka muna ‘nkento wavaikanga menga mu mvu kumi ye zole.’ Kana una vo ‘mpasi zingi kamweswa kwa nganga zingi, yo futa yawonso kakedi yau,’ e mpasi wokela kaka zawokelanga. O nkento wakota vana vakala ndonga yo simba Yesu. Ediadi Nsiku diakulula mu kuma kia muntu wakala ye ‘mpulul’a menga.’ (Fuka 15:19, 25) O Yesu wabakula vo ngolo zimvaikidi yo yuvula kana nani umviakene. O nkento omwene “wonga yo zakama, . . . wizidi kumfukamena yo kunsamwin’e ludi kiawonso.” Wau kazaya vo Yave wawuka nkento, Yesu wansong’e ngemba yo vova vo: “E mwana, lukwikilu luaku luvulwizi; wenda yo luvuvamu, wakala mvimpi muna nsongo aku.”—Maku 5:25-27, 30, 33, 34.
8 Yesu wakala ye nkuma wa wuka e mbevo mu kuma kia wisa kavanwa kwa Nzambi. Ediadi diasivikisa mpe awana bamonanga. Kasikil’owu, ndonga yasivika vava bamona Yesu wawukanga wantu vitila kavova Elongi diandi vana Mongo. (Luka 6:17-19) Vava Yoane wa Mvubi katuma alongoki wole mu kwenda zaya e ziku kana vo Yesu i Masia, bawana mu ‘wuka kena ulolo wa wantu muna mayela ye nsongo ye mianda miambi; yo mwesa ulolo wa mpofo.’ I bosi, Yesu wavovesa alongoki wole awaya vo: “Nwenda samwina Yoane oma numwene yo wa; ampofo bemonanga, ambevo za malu bediatanga, akwa wazi wa mbunduna bekianziswa, afwa-matu bewa, o mafwa mefulwa, asukami besamunwinwang’e nsangu zambote.” (Luka 7:19-22) E nsangu zazi zakasakesa kikilu Yoane.
9. E masivi kavanga o Yesu nki masonganga?
9 Kieleka, luvevoko katwasa Yesu kw’awana bamonanga mpasi vava kakala ova ntoto, lwa kolo kiakete kaka. Awana kawuka yovo fula, kuna kwalanda bafwa diaka. Kansi, e masivi kavanga o Yesu ekolo kakala ova ntoto, makala se kini kia luvevoko lwakwele mvu lwa wantu muna luyalu lwa Masia.
O Ntoto Ukituka se Paradiso
10, 11. (a) E nsambu za Kintinu kolo kwa zizingila? O luyalu lwa Yesu aweyi lukala? (b) Nani okala yo Kristu muna Paradiso? Adieyi kafwete vanga mu zinga yakwele mvu?
10 Yindula una ukala e zingu muna Paradiso ova ntoto. (Tanga Nkunga 72:5-9.) Asambidi a Nzambi aludi kaka besinga mona e kiese kia zingila muna Paradiso e kolo kizinguluka ntangwa yo ngonde, i sia vo, yakwele mvu. Yesu Kristu wa Ntinu ovuvika ntima ‘nze mvula vana nianga isakwa, y’esisi dia mvula dinoken’o ntoto.’
11 Ekolo oyindulanga una ulunganena e nkunga wau, nga o ntim’aku ke uyangalalanga ko mu kuma kia vuvu kia zinga yakwele mvu muna paradiso ova ntoto? O mumpanga-mayi ona wakomwa vana ndambu a Yesu wayangalala vava kamvovesa vo: “Okala yame muna Paradiso.” (Luka 23:43) Muna Luyalu lwa Yesu Lw’ezunda dia Mvu, muntu ndioyo ovutuka zinga. Kele vo osakalela luyalu lwa Kristu, ozinga yakwele mvu ova ntoto yo vimpi wambote ye kiese.
12. Muna Luyalu lwa Kristu Lw’ezunda dia Mvu, nki’elau divewa kw’awana balembi songa befulwa?
12 Muna luyalu lwa Yesu Kristu wa Solomo Anene, “o nsongi osakumuka,” i sia vo, owokela. (Nku. 72:7) O zola yo walakazi wa Kristu uwokela nze una wakala vava kakala ova ntoto. Muna nz’ampa ina Nzambi kasia o nsilu, kana nkutu “ana balembi songa,” ana befulwa, bevewa elau dia wizanesa e zingu kiau ye nkanikinu mia Yave yo zinga. (Mav. 24:15) Kansi, awana ke belemvokela nsiku mia Nzambi ko, ke beyambulwa ko vo bakwamanana zinga kimana balembi vunzanesa luvuvamu muna nz’ampa.
13. Aweyi ukala o nene wa luyalu lwa Kintinu? Ekuma luvuvamu muna Kintinu kiaki ke luvunzaneswa ko?
13 O luyalu lwa nza yawonso lwa Solomo Anene luyikilwanga mu mvovo emi: “Yala keyala tuka kalunga yamu kalunga, yo tuka nzadi [Uferate] yakuna nsuka za nza. Esi makanga bekunyizamena; e mbeni zandi zisika ntoto.” (Nku. 72:8, 9) Elo, Yesu Kristu osinga yala e nza yawonso. (Zak. 9:9, 10) Awana beyangalelanga luyalu lwandi ye mawete lutwasa, ‘bekunyizamena’ muna lusakalalu lwawonso. Kuna diak’esambu, awana balembi vilukanga ntima, bekendonwa, kana nkutu vo “nkam’a mvu” kena yau. (Yes. 65:20) Wantu awaya ‘besika ntoto.’
Yesu Okutusonganga Walakazi
14, 15. Aweyi tuzayidi vo Yesu ozayanga e mpasi za wantu ye “okôla nkondami vava kekaza”?
14 O wantu alembi lunga mu mpasi kikilu bena, lusadisu bavwidi o mfunu. Kansi, vuvu tuna kiau. (Tanga Nkunga 72:12-14.) Yesu wa Solomo Anene okutusonganga walakazi kadi ozeye wo vo tu wantu alembi lunga. Vana ntandu, Yesu wamona e mpasi mu kuma kia unsongi, o Nzambi wayambula vo kamona e mpasi zazi. Yesu wakendalala kikilu muna ntima, muna kuma kiaki ‘o luina luandi (yovo kiukusa) lwakituka nga matonti ma menga masonenenge ova ntoto.’ (Luka 22:44) I bosi, ekolo kakala vana nti ampasi waboka vo: “E Nzambi ame, e Nzambi ame, adieyi ungyambulwidi?” (Mat. 27:45, 46) Kanele vo wamona mpasi za mpila mu mpila ye ngolo zavanganga Satana mu kuvengomona muna nzila za Yave, Yesu wasikila ye kwikizi muna Yave wa Nzambi.
15 Tulenda kala ye ziku vo Yesu omonanga e mpasi zeto, “okôla nkondami vava kekaza; yo nsukami ona kena ya nsadisi ko.” Nze una S’andi kekutuzolelanga, Yesu ‘owanga kazu ki’akondami’ yo ‘sasul’abudikw’a ntima yo kanga ndwadi zau.’ (Nku. 69:33; 147:3) Yesu ‘ofwila e mpasi zeto nkenda’ kadi ‘wavukumunwa e mpukumunwa zeto zawonso.’ (Ayib. 4:15) Diambote mu zaya vo Yesu Kristu wa Ntinu oyalanga owau kun’ezulu, ke kolo ko otwasa luvevoko kwa wantu bena muna mpasi.
16. Ekuma Solomo kakadila ye nkenda kwa nkangu andi?
16 Wau vo wakala ye ngangu yo umbakuzi, Solomo ‘wamwenanga nkondami e nkenda.’ Vana ntandu, e zingu kiandi kiazala ye mambu ma nkenda ye mpasi. O Amenone wa mpangi andi waleka Tama wa nsang’andi mu ngolo, o Abesalome wa mpangi a Solomo wavondesa Amenone. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) O Abesalome wavava kutumuna e kintinu kia Davidi, kansi kasunda ko yo vondwa kwa Yoabe. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) I bosi, Adoniya wa mpangi a Solomo wavava kuyikitula se ntinu. Kele vo kasunda, ka lukatikisu ko vo wadi vonda Solomo. (1 Nti. 1:5) Mana Solomo kavova muna sambu kiandi vava kiasambulwa e tempelo a Yave mesonganga vo wabakulanga e mpasi za wantu. Mu kuma kia nkangu andi, o ntinu wasamba vo: “Konso on’ozeye vuku kiandi ye mpasi, . . . [e Yave] wayambulwila, yo vana kwa konso muntu mun’owu wa ngyenda zandi.”—2 Tus. 6:29, 30.
17, 18. E selo yakaka ya Nzambi nkia mpasi benwananga zau? Nki kikubasadisanga mu sunda zo?
17 ‘E mpasi zeto’ zilenda tuka muna diambu twavanga muna zingu kieto. Mary, * wa Mbangi a Yave, vava kakala ye mvu vioka 30 wasoneka vo: “Mvwidi kuma yayingi mu kala ye kiese, kansi nkumbu miayingi mana yavanga muna lumbu yavioka nsoni ye lukendalalu mekuntwasilanga. Muna kuma kiaki, ikendalalanga yo dila nze vika sia vo ezono mavangamene. Ikuyimwenanga vo kina mfunu ko yo kuyitumba mu kuma kia mana mavioka.”
18 Ndonga muna selo ya Nzambi bekalanga ye ngindu zazi, kansi nki kilenda kubasadisa mu vwa nkuma wa zizidila? Mary wavova vo: “Akundi ambote kumosi ye mpangi z’akala ye z’akento muna nkutakani bekumpananga e kiese. Isianga mpe sungididi muna nsilu mia Yave mu kuma kia kusentu, ngina ye vuvu vo e dilu kiame mu vava lusadisu kikituka se dilu kia kiese.” (Nku. 126:5) Tufwete sia e vuvu kieto muna nkubika kavanga Nzambi ya sola Mwan’andi se Ntinu. Diasakulwa mu kuma kiandi vo: “Omwena nsukami yo nkondami e nkenda, yo vuluza mioyo mi’akondami. Okûla mioyo miau muna lubangamu ye ngungula; o menga mau matà kuna kena.” (Nku. 72:13, 14) Ediadi dia lukasakeso kikilu.
Tuvingilanga e Nz’ampa
19, 20. (a) Nze una uvovanga Nkunga 72, nkia diambu disingikwa muna luyalu lwa Kintinu? (b) Kwa nani tufwete vutula matondo mu kuma kia luyalu lwa Kristu? Aweyi omonanga mu kuma kia mana mesinga lungisa luyalu lwalu?
19 Yindula diaka una ukala e zingu kia wantu ansongi muna nz’ampa ya Nzambi muna luyalu lwa Solomo Anene. Tusiwanga o nsilu vo: “O ulolo wa masa ukala muna nsi, yakuna ntandu a miongo.” (Nku. 72:16) Wau vo e mbongo ke iyimanga va ntandu a mongo ko, e mvovo miami misonganga una o ntoto uyimina e mbongo ayingi. Muna nz’ampa e mbongo ‘ivwembeta nze kuna Lebanone,’ kina vo i zunga kiayimanga mbongo ayingi muna luyalu lwa Solomo. Ekwe madia tukala mau! Ke vekala diaka mvengele ko ngatu muntu ofwa nzala. Yeto awonso tusinga yangalela “elambu dia mbizi amazi.”—Yes. 25:6-8; 35:1, 2.
20 Kwa nani tuvutula matondo mu kuma kia mawete mama mawonso? Entete kwa Yave wa Nzambi wa Ntinu akwele mvu ye Nyadi a nza yawonso. Muna kuma kiaki, yambula yeto awonso twayikakesa e ndinga zeto ye kiese kiawonso mu yimbila mvovo miansuka mia nkunga wau: “Nkumbu andi [Yesu Kristu wa Ntinu] ikalang’aka, e kolo kizinguluka ntangwa: sambwila bekusambwila muna yandi; e zula yawonso ikunyikila vo nkwa nsambu. Matondo kwa Yave wa Nzambi, wa Nzambi a Isaele, Ndiona kaka ovanganga masivi. Matondo kwa nkumbu andi ankembo yakwele mvu; e nza yawonso izala yo nkembo andi. Amen ye Amen.”—Nku. 72:17-19.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 17 E nkumbu yasobwa.
Azeyi i Mvutu Zaku?
• O ungunza una muna Nkunga 72 nki usonganga?
• Nani i Solomo Anene? Aweyi ukala o nene wa Kintinu kiandi?
• Adieyi diyangidikidi muna mawete meyikwanga muna Nkunga 72?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 29]
Mawete makala muna luyalu lwa Solomo nki masonganga?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 32]
Diamfunu twasi’e ngolo twakota muna Paradiso muna luyalu lwa Solomo Anene