Ng’ano Manyalo Reso Jogo Maywak Nikech Chandruok?

‘A Nyasaye, ng’ad ne ruoth rieko kaka ineno. Nimar nogol jachan e chandruok, koywak.’​—ZAB. 72:1, 12.

1. Kuom wach Daudi, ang’o mwapuonjore e wi ng’wono mar Nyasaye?

MANO kaka weche manenore ni Daudi ruodh Israel machon ema nondikogo, moro chuny ndi! Higini mang’eny kapok nondikogi, chunye nonyosore bang’ donjo e terruok gi Bathsheba. E kindeno, Daudi nosayo Nyasaye kama: ‘Kaka ng’eny mar kechni mayom obet, ruch timna masebayogo. Wiya ok wil gi kethona ndalo duto. Ne! Ne ochweya e richo, kendo mama nomako ichna e richo.’ (Zab. 51:1-5) Nikech kechne kata ng’wono mare, Jehova keto e paro chalwa mar richo monyuolwago.

2. Ere kaka weche manie Zaburi 72 nyalo konyowa?

² Jehova ong’eyo ywak ma wan-go. Kata kamano, mana kaka ne okor, Ruoth mowal ma Nyasaye oketo ‘nogol jachan e chandruok, koywak; kendo ng’a modhier maonge jakony. Nokech jo modhier kod jochan, mi nores chuny jochan.’ (Zab. 72:12, 13) Ere kaka ibiro chiw kony? Zaburi 72 wachonwa kaka mano biro timore. En wer mawuoyo e wi loch Suleman wuod Daudi, kendo okonyowa ng’eyo kaka loch Yesu Kristo Wuod Nyasaye biro golo dhano e chandruok.

 Kaka Loch Kristo Biro Chalo

3. Suleman nokwayo ang’o, to Nyasaye ne omiye ang’o?

³ Bang’ chiko ni mondo oket Suleman obed ruoth, Daudi noluwone weche monego otim, kendo Suleman nochopogi kaka ne dwarore. (1 Ruo. 1:32-35; 2:1-3) Bang’e, Jehova nofwenyore ne Suleman e lek mowachone kama: ‘Kwa gima idwaro, mi namiyi.’ Suleman nokwayo mana gimoro achiel niya: “Imi jatichni chuny mariek mar ng’ado ni jogi bura, ni mondo ayang ber gi rach.” Nikech kwayo mare ma nonyiso bolruokno, Nyasaye nomiyo Suleman gima nokwayono kendo nomedone mamoko bende.​—1 Ruo. 3:5, 9-13.

4. Ruoth moro nowacho ang’o e wi loch Suleman?

⁴ Nikech gweth mar Jehova, loch mar Suleman ne opong’ gi kinde mar kuwe gi dongruok maloyo sirkal moro amora ma ne osebedoe e piny. (1 Ruo. 4:25) Achiel kuom joma ne odhi neno kaka loch Suleman ne chalo ne en, ruoth ma dhako mar Sheba kaachiel gi joge mag wuoth. Nowacho ne Suleman kama: ‘En huma madieri ma ne awinjo gie pinya. To ok ne ohulna kata dire. Riekoni gi hapi oloyo huma ma nawinjo.’ (1 Ruo. 10:1, 6, 7) Kata kamano, Yesu nonyiso rieko moloyo, kendo mano emomiyo nonyalo wacho kuome owuon niya: ‘Ka eri nitie ng’a maduong’ moloyo Suleman.’​—Math. 12:42.

Kony e Bwo Suleman Maduong’

5. Zaburi 72 konyowa ng’eyo ang’o, to onyisowa gik mage mabiro?

⁵ We koro wanon ane weche moko manie Zaburi 72 mondo omi wapuonjre kuom gweth ma nobed e bwo loch Yesu Kristo, ma en kaka Suleman Maduong’. (Som Zaburi 72:1-4.) Zaburino konyowa ng’eyo yo ma Jehova nenogo ‘loch’ mar Wuode Yesu Kristo, ma en “Ruodh Kuwe.” (Isa. 9:6, 7) Nyasaye biro tayo Suleman Maduong’ e ‘ng’ado buch jo modhier kendo e reso nyithind jachan.’ Lochne biro pong’ gi kuwe kod tim makare. Kane en piny, Yesu notimo gik manyiso kaka Lochne mar Higini Gana Achiel ne dhi chalo.​—Fwe. 20:4.

6. Gin ang’o ma Yesu notimo makonyowa ng’eyo gweth mabiro bedo e bwo loch Pinyruoth?

⁶ Non ane moko kuom gik ma Yesu Kristo notimo, makonyowa ng’eyo gigo mobiro timo ne dhano e chopo weche manie Zaburi 72. Onge kiawa ni wamor kod kechne maduong’ monyiso jogo machandore. (Math. 9:35, 36; 15:29-31) Kuom ranyisi, jadhoho moro nodhi ir Yesu mosaye ni: “Kiyie, inyalo pwodha.” Yesu nodwoko ni: “Ayie; pwodhri.” Kendo jalo nochango! (Mari. 1:40-42) Bang’e, Yesu noromo gi chi liel moro ma wuode ma en nyathi achiel kende, ne otho. Nikech ‘ng’wonone,’ Yesu nowacho niya, ‘Chungi!’ kendo wuode notimo kamano. Nobedo mangima kendo!​—Luka 7:11-15.

7, 8. Teko Yesu mar chango ji ne onenore e yore kaka mage?

⁷ Jehova nomiyo Yesu teko mar timo honni. Mano ne onenore kuom gima ne otimore ne “dhako moro, ma ne iye ochuer higini apar gariyo.” Kata obedo ni “nosechandore  malit e luet jothieth mang’eny, kendo notieko gik moko duto ma en go,” tuwone ne omedore ameda. Dhakono nodonjo ei oganda momulo Yesu—to mano ne en ketho Chik ma ne oket kuom ng’at ma nigi ‘chwer mar remo.’ (Lawi 15:19, 25) Yesu nofwenyo ni teko noa kuome, omiyo nopenjo mondo ong’e ng’ama omule. “Koluor kendo kokirni,” dhakono “nopodho e nyime, mohulone adiera duto.” Bang’ fwenyo ni kare Jehova osechango dhakono, Yesu notimone mang’won kendo wachone niya: “Nyarwa, yieni e mokwoyi; dhi gi kuwe, ibed mangima e tuoni.”​—Mari. 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Teko ma Nyasaye nomiyo Yesu, ne chango joma tuwo, to bende nyaka bed ni joma noneno honnigo ne ohum ahinya. Kuom ranyisi, onge kiawa ni ji mang’eny ne mor kane gineno Yesu ka chango ji sama ne pok ochako golo twak mare mong’ere ahinya kaka Twak mar Got. (Luka 6:17-19) Kane Johana Jabatiso ooro jootene ariyo mondo odhi one ka adier Yesu e Mesia, ne giyude ‘kochango ji mang’eny man gi tuoche, gi rem, gi jochiende; kendo muofini mang’eny nomiyo neno.’ Yesu nowacho ne ji ariyogo ni: ‘Dhiuru, unyis Johana gik museneno kendo winjo; ni muofini neno, pudhe wuotho, jodhoho ipwodho, kendo jo ma itgi odino winjo, jo motho chier, kendo jo modhier iyalonegi wach maber.’ (Luka 7:19-22) Mano kaka nyaka bed ni wechego nojiwo Johana ndi!

9. Honni mag Yesu ne gin gik manyiso ang’o?

⁹ En adier ni kony ma Yesu nochiwo ne joma chandore e diere ma ne en e piny, ne en mana kony mar ndalo manok. Jogo ma ne ochango kata ma nochiero, bang’e ne otho. Kata kamano, honni ma Yesu ne otimo ka en e piny, ne nyiso ni ne odhi golo ne dhano chandruok duto e bwo lochne mar Mesia.

Paradis Mokwako Piny Duto ni Nyimwa!

10, 11. (a) Gweth mag Pinyruoth nosiki kuom ndalo marom nade, to loch Yesu biro chalo nade? (b) Jal mane ma nobed gi Kristo e Paradis, to ang’o mabiro miyo odag nyaka chieng’?

¹⁰ Tem paro ane kaka ngima biro bedo e Paradis e piny. (Som Zaburi 72:5-9.) Jogo malamo Nyasaye achiel kende madier, biro dak e Paradis kuom ndalo duto ma chieng’ gi dwe biro betie—ee, nyaka chieng’! Ruoth Yesu Kristo biro duogo chunygi, ‘kaka koth kuom lum mong’ad kendo kaka siresi mayomo lowo.’

¹¹ Sama itemo paro kaka weche manie Zaburini biro chopo, donge chunyi bedo mamor nikech geno mar dak nyaka chieng’ e paradis e piny? Onge kiawa ni jaricho ma ne ogur, ne oil kane Yesu owachone niya: “Inibed koda e Paradis.” (Luka 23:43) E kinde mar Loch Yesu mar Higini Gana Achiel, jalo nobed mangima kendo. Ka obolore e bwo loch Kristo, nobed gi thuolo mar dak e piny nyaka chieng’ e ngima makare chuth gi mor kendo maonge tuoche.

12. E kinde mar Loch Kristo mar Higini Gana Achiel, joma ok kare mibiro chier nobed gi thuolo mane?

¹² E bwo loch mar Yesu Kristo ma en kaka Suleman Maduong’, “jo matir ginimew,” tiende ni ngima biro dhinegi maber. (Zab. 72:7) Hera koda ng’wono mar Kristo nobed mogundho mana kaka chon kane en e piny. E piny manyien ma Nyasaye osingo, kata mana ‘joma ok kare’ mibiro chier, nomi thuolo manyiso hera mar dak kaluwore gi chike koda puonj Jehova, mondo giyud ngima. (Tich 24:15) En adier ni jogo motamore dak kaluwore gi chike Nyasaye, ok bi yienegi dhi nyime dak mondo kik giketh kuwe kod mor manie piny manyien.

13. Loch Pinyruoth nokwak kama rom nade, to ang’o momiyo kuwe mar lojno ok nokethre ngang’?

¹³ Loch mar Suleman Maduong’ nokwak  piny duto mana kaka wechegi nyisowa: “Nobedi gi loch bende nyaka a atarongala nyaka atarongala, kendo nyaka a Aorano [Efrata] nyaka tunge pinje. Jo ma dak e thim nokulre e nyime; mi jowasike nopodh piny.” (Zab. 72:8, 9) Ee, Yesu Kristo nolochi e wi piny duto. (Zek. 9:9, 10) Jogo mamor gi loch kod gweth mag lojno “nokulre” e yo manyiso bolruok. Mopogore kodgi, joricho motamore loko chunygi nong’ad oko, kata ka ginibed johigini “mia chiel.” (Isa. 65:20) ‘Ginipodh piny.’

Yesu Kechowa

14, 15. Ere kaka dwawach ni Yesu ong’eyo kaka dhano winjo, kendo ni obiro ‘golo jachan e chandruok, koywak’?

¹⁴ Oganda dhano ma joricho nie chal marach kendo dwarore ni okonygi ahinya. Kata kamano, wan gi geno. (Som Zaburi 72:12-14.) Yesu ma en kaka Suleman Maduong’ kechowa nimar ong’eyo chalwa mar richo. E wi mano, ne osand Yesu nikech tim makare kendo Nyasaye ne oweye mondo okal owuon e bwo tembe. Donge chuny Yesu ne ochandore ahinya mochopo kama “luche nodoko kaka ton madongo mag remo ma chuer piny”! (Luka 22:44) Bang’e, kane en yadh-sand, ne oywak kowacho kama: “Nyasacha, Nyasacha, iweya nang’o?” (Math. 27:45, 46) E bwo sand duto ma noyudo, kendo kata obedo ni Satan notemo ahinya mondo olok chunye oa kuom Jehova, Yesu nochung’ motegno komakore chuth gi Jehova Nyasaye.

¹⁵ Wanyalo bedo gadier ni Yesu neno lit ma wan-go kendo ‘nogol jachan e chandruok, koywak; kendo ng’a modhier maonge gi jakony.’ Konyiso ni odewowa e yor hera mana kaka Wuon mare, Yesu ‘nowinj jochan’ kendo ‘nochang joma chunygi otur, kendo boyo ringregi.’ (Zab. 69:33; 147:3) Yesu “nyalo bedo mang’won gi nyawowa, nikech en jal ma notem e weche duto, kaka wan bende itemowa.” (Hib. 4:15) Mano kaka en gima ber ng’eyo ni Ruoth Yesu Kristo sani locho e polo, kendo en gi siso mar biro gonyo dhano kuom chandruok!

16. Ang’o momiyo Suleman ne nyalo kecho jogo ma ne nie e bwo lochne?

¹⁶ Nikech ne en gi rieko kendo nong’eyo kit weche kaka obet, onge kiawa ni Suleman ‘nokecho jo modhier kod jochan.’ E wi mano, ngimane ne opong’ gi gik makelo lit kendo maricho miwuoro. Amnon owadgi ne obambo nyamin mare miluongo ni Tamar, kendo Absalom owadgi nomiyo oneg Amnon nikech tim morochoreno. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Absalom nomayo Daudi kom-duong’ne, to ne orem e timo mano chuth, kendo Joab nonego Absalom. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Bang’e, owadgi Suleman ma Adonija notemo kawo kom-ruoth. Dine mano timre, onge kiawa ni dine oneg Suleman. (1 Ruo. 1:5) Gima nyiso ni Suleman ne ong’eyo chandruok mag dhano, nenore maler kuom weche ma nowacho e lamo e odiechieng’ ma ne iwalo hekalu mar Jehova. Kowuoyo e wi joma ne ni e bwo lochne, ruoth nolamo kama: “Ng’ato ka ng’ato ong’eyo thone owuon gi chandruokne owuon . . . Kiweyonigi kethgi [Jehova] kendo ichul ng’ato ka ng’ato moromo gi yorene duto.”​—2 Weche 6:29, 30.

17, 18. Moko kuom jotich Jehova osenyagore gi lit mage, to ang’o mosekonyogi nano?

¹⁷ Wanyalo bet gi ‘chandruokwa wawegi’  nikech gik moko ma ne otimorenwa chon e ngima. Mary, * Janeno mar Jehova ma hike 30 gi wiye ndiko kama: “Nitie gik mang’eny mamiyo onego abed mamor, kata kamano gik ma ne otimorena chon jakelona wichkuot. Ajabedo gi lit matut kendo mano hinyo miyo aywagi, mana ka gima gigo duto nyoro eka oa timore. Gik momoko e pacha pod hinyo miyo anenra ka ng’ama nono ma nigi ketho.”

¹⁸ Thoth jotich Nyasaye bende nigi paro ma kamago, kata kamano en ang’o manyalo miyogi teko madwarore mondo omi ginan? Mary wacho kama: “Bedo gi osiepe madier kod owete gi nyimine e kanyakla sani miya mor. Bende atemo ahinya keto pacha kuom gigo ma Jehova osingo e kinde mabiro, kendo an gadier ni ywakna mar chandruok biro lokore mi bed ywak mar ilo.” (Zab. 126:5) Dwarore ni waket genowa kuom mich ma Nyasaye ochiwo mar Wuode, jal moseketo obed Jaloch. Kiwuoyo kuom Yesu, ne okor kama: “Nokech jo modhier kod jochan, mi nores chuny jochan. Nowar chunygi kuom dicho kendo kuom tim mager; kendo rembgi nobed gi nengo matek e nyime.” (Zab. 72:13, 14) Mano kaka wechego chiwo geno!

Piny Manyien Mogundho gi Gik Mabeyo Oritowa

19, 20. (a) Mana kaka onyisi e Zaburi 72, loch mar Pinyruoth biro tieko chandruok mane? (b) En ng’ano mabiro yudo puoch maduong’ nikech loch Kristo, to ineno nade gik ma lojno biro chopo?

¹⁹ Tem paro ane kendo kaka dhano makare nobedi e piny manyien mar Nyasaye e bwo loch mar Suleman Maduong’. Isingonwa ni: “Bel nobedi mang’eny e piny e wi gode madongo.” (Zab. 72:16) To nikech pile cham ok nyag e wi gode, wechego gin weche mitiyogo e jiwo kaka piny nobed gi nyak sidang’. “Gik ma nyakie noyiengini kaka Lebanon,” ma en alwora ma ne jabedo gi nyak ahinya e ndalo loch Suleman. Par ane wachno! Nok mar chiemo onge, onge ng’ama nigi midekre mar chiemo, kendo onge ng’at ma nigi kech! Ji duto nobed gi “sawo mar gik mamiyo.”​—Isa. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Ng’ano ma noyud puoch maduong’ nikech gwethgi duto? Tik tik, en Jehova Nyasaye, Ruoth Mochwere kendo Jaloch e wi gik moko duto. Wanyalo wacho ni, e kindeno, waduto wanail kendo medo dwondwa kuom weche matieko wer majaberni kendo mamoro chuny niya: “Nyinge [mar Ruoth Yesu Kristo] nosik nyaka chieng’; nyinge nosik ndalo duto ma wang’ chieng’ nobedie: mi ji nonwang’ mor kuome: ogendini duto noluonge jahawi. Pakuru Jehova Nyasaye, Nyasach Israel, nimar en kende e ma onyalo timo honini: kendo pakuru nyinge ma duong’ne ler nyaka chieng’; mondo piny ngima opong’ gi duong’ne maler. Amina, gi Amina.”​—Zab. 72:17-19.

[Weche moler piny]

Inyalo Dwoko Nade?

• Zaburi 72 ne okoro weche makonyowa ng’eyo ang’o kuom kinde mabiro?

• Suleman Maduong’ en ng’awa, to lochne biro kwako kama rom nade?

• En ang’o ma mori ahinya in iwuon kuom gweth mokor e Zaburi 72?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 29]

Ngima maber ma ne nie bwo loch Suleman ne en gima nyiso ang’o e kinde mabiro?

[Picha manie ite mar 32]

Dwarore ni watim duto mwanyalo mondo wayud ngima e Paradis e bwo loch mar Suleman Maduong’