Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ihs me Kak Kapitala me Kin Likwer oh Peki Sawas?

Ihs me Kak Kapitala me Kin Likwer oh Peki Sawas?

Ihs me Kak Kapitala me Kin Likwer oh Peki Sawas?

“Maing Koht, komw ketin padahkih nanmwarkio pwe en wia kopwung nin duwen sapwellimomwi pwung; . . . E kin ketin kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong.”​—MEL. 72:1, 12.

1. Nin duwen dahme wiawihong Depit, dahme kitail sukuhlki duwen sapwellimen Koht kupwurkalahngan?

 IA UWEN kansenamwahu en lokaia pwukat me Nanmwarki Depit en Israel mahs ntingihedi! * Sounpar kei mwohn eh ntingihedi met, e lelohng pahtou laud mwurin eh wiahda dihp en kamwahl rehn Padsipa. Ni ahnsowo, Depit peki rehn Koht: “Komw ketin lapwahda dipei kan nin duwen sapwellimomwi kalahngan lapalap! . . . Dipei kan kin sansal ong ie ahnsou koaros. . . . Aramas suwed men ngehi sang ni ei ipwidi; I kin mi pahn manaman en dihp, sang rahn me I ipwidi.” (Mel. 51:1-5) Ni kalahngan, Siohwa kin mwahngih duwen irair en dihp me kitail sohsohki.

2. Dahme Melkahka 72 kin padahkihong kitail?

2 Siohwa kin ketin wehwehki duwen irair kansensuwed me kitail mi loale. Ahpw nin duwen kokohp, sapwellimen Koht Nanmwarki keidio pahn “kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong, oh pil irail kan me paisuwedlahr oh me lekdekla kan. E kin ketin kupwurkalahngan ong me luwet oh semwehmwe kan; e kin doarehla mouren me paisuwed kan.” (Mel. 72:12, 13) Ia duwen sawas wet eh pahn wiawi? Melkahka 72 kin padahkihong kitail. Melkahka wet kin dokedoke kaundahn nein Depit pwutak Solomon, oh e kin kihda kasalepen ia pahn duwen sapwellimen Koht Ohl, Sises Krais, eh pahn ketin kihsang kahpwal kan rehn aramas.

Kasalepen Kaundahn Krais

3. Dahme Solomon peki oh dahme Koht ketikihong ih?

3 Mwurin eh koasoanehdi Solomon en wiahla nanmwarki, Depit me mahlahr kihong Solomon kaweid kan me e kapwaiada ni lelepek. (1 Nan. 1:32-35; 2:1-3) Mwuhr, Siohwa ketin pwarohng Solomon nan eh ouraman oh mahsanih: “Dahme ke anahne I en kihong uhk?” Solomon wia pekipek ehute: “Komw ketikihong ie loalokong [“mohngiong peik,” NW] me I patohwan anahne pwe I en kaunkihda sapwellimomwi aramas pwukat ni pwuhng pahrek.” Pwehki Solomon kin pekipek ni aktikitik, Koht ketikihong ih laudsang dahme e peki.​—1 Nan. 3:5, 9-13.

4. Ia duwen kaun emen eh kawehwehda kaundahn Solomon?

4 Pwehki kapai sang rehn Siohwa, erein kaundahn Solomon wia ahnsou kaselel ehu me popohl oh kepwehpwe kin uhdahn pweida. Kaunda teikan nin sampah sohte kin ahneki met. (1 Nan. 4:25) Nanpwungen irail kan me kohdohng kilang duwen kaundahn Solomon iei lih nanmwarki en Sipa oh pil nah pwihn en sounsawas oh lidu tohto. E ndaiong Solomon: “Duwen me I rong nan ei tungoal wehi duwen komwi oh omwi erpit me uhdahn mehlel. . . . Ahpw me I rongo, elep en me I kilangehr. Pwe omwi erpit oh kepwehpwe me inenen laudsang dahme aramas akan padahkihongieier.” (1 Nan. 10:1, 6, 7) Ahpw Sises ketin kasalehda erpit laudsang met oh kak mahsanih duwen ih: “Kumwail en ese pwe me mihmi meto, iei e lapalapasang Solomon.”​—Mad. 12:42.

Nsenamwahu Pahn Kaundahn Solomon Lapalap

5. Dahme Melkahka 72 kin kasalehda duwen ahnsou kohkohdo?

5 Kitail en kasawih met audepen Melkahka 72 pwe kitail en sukuhlki duwen kapai kan pahn kaundahn Sises Krais, me iei Solomon Lapalap. (Wadek Melkahka 72:1-4.) Melkahka wet kasalehda ia sapwellimen Siohwa pepehm duwen kaundahn sapwellime Ohl, Sises Krais, “Nanmwarkien Popohl.” (Ais. 9:6, 7) Pahn kaweid en Siohwa, Solomon Lapalap pahn ketin sewese ‘me semwehmwe kan oh paisuwedlahr akan.’ Sapwellime kaunda pahn ahneki popohl oh pwung. Ni eh ketiket sampah, Sises ketikihda kasalepen dahme sapwellime Kaundahn Pahr Kido pahn kapwaiada.​—Kaud. 20:4.

6. Kapai dah kan me Sises ketin wiahda me pahn wiawi pahn kaundahn Wehio?

6 Medewehla ekei sapwellimen Sises Krais wiewia kan me kin sewese kitail en ese dahme e pahn ketin wiahiong aramas akan pwe en kapwaiada mahsen en Melkahka 72. Kitail ahneki kahrepe kan en mwekidki sapwellime limpoak laud ong irail kan me kin lokolok. (Mad. 9:35, 36; 15:29-31) Karasepe, ohl tokutok men patohdo rehn Sises oh peki reh: “Ma komw ketin kupwurki, komw kak ketin kamwakeleiehda.” Sises ketin sapeng mahsanih: “Iei, I mwahuki. Nna, mwakelekelda!” Ohl tokutoko eri mwahula. (Mark 1:40-42) Mwuhr, Sises ketin tuhwongada liohdi men me nah pwutak iehroso mehla. Sises “ketin kupwurehla” oh mahsanih, “pwourda!” oh pwutako pirida. E pwurehng mourda.​—Luk 7:11-15.

7, 8. Ia ekei kasalepen sapwellimen Sises manaman en kamwahwihala soumwahu?

7 Siohwa ketikihong Sises manaman en wiahda soahng kapwuriamwei kan. Ehu karasepe iei me pid duwen lih emen me “kohkohwahki mehn warmwowi erein sounpar eisek riau.” Mendahki weirek laud me e lelohng sang ni eh tuhwong toahkte kan oh “kesehkilahr nah mwohni kan koaros,” eh soumwahwo wie susuwedlahte. Liho kohieila nan pokono oh doahke Sises, ahpw met kin kauwehla Kosonned ong emen me kin ahneki “nta pwilipwil erein rahn ekei likin ahnsoun eh soumwahu en lih.” (Lip. 15:19, 25) Sises ketin pehmada sapwellime kehl eh kohsang reh, kahrehda e ketin keinemwe ihs me doahke ih. Liho eri “masepwehkada, rerrer, keiong mpe, poaridiong mwohn aluweluwe kan, patohwanohng Sises mehkoaros.” Ni Sises eh esehda me Siohwa ketin kamwahwihala liho, ih eri ni kadek mahsanihong liho: “Nei serepein, omw pwoson me kakehlaiukada. Eri, kohkohwei ni popohl, pwe ke kehlaildahsangehr omw soumwahwen.”​—Mark 5:25-27, 30, 33, 34.

8 Manaman me Koht ketikihong Sises pwe en kamwahwihala soumwahu pil kamwakid laud irail kan me kilikilang dahme wiawi. Karasepe, me tohto uhdahn pwuriamweikihla ni arail kilang Sises eh ketin kamwahwihala aramas akan mwohn eh ketin wia sapwellimen Kapahrek en Pohn Dohl. (Luk 6:17-19) Ni Sohn Sounpapidais eh kadarala sounkair riemen en kohla idek ma mehlel Sises iei Mesaiao, re diar Ih eh ketin “kakehlahda aramas tohto sang ar soumwahu kan, luwet akan, ngehn suwed kan, oh ketin kapehdpeseng mesen me maskun tohto.” Sises eri mahsanihong ira: “Kumwa pwurowei oh kairehki Sohn dahme kumwa kilangehr oh rongehr: duwen me maskun kan ar kakehr kilangada wasa, duwen me nehtuk kan ar kakehr aluhki neh pokon, duwen me tokutok kan ar mwakelekellahr, duwen me salengepon kan ar kin rongada wasa, duwen me melahr akan ar kin iasada, oh duwen Rongamwahu eh kin lohkohng me semwehmwe kan.” (Luk 7:19-22) Ia uwen rohng wet eh kin kangoange Sohn!

9. Dahme manaman kan me Sises ketin wiahda kin kasalehda?

9 Sises eh ketikihsang ahn aramas akan lokolok erein eh ketiket sampah kin ongete ahnsou kis. Irail kan me e ketin kamwahwihala de kaiasada, mwuhr pwurehng mehla. Ahpw manaman kan me Sises ketin wiahda ni eh ketiket sampah kin wia kasalepen nsenamwahu soutuk me aramas akan pahn ahneki pahn sapwellime kaunda nin duwen Mesaia.

Sampah Pwon Pahn Wiahla Paradais!

10, 11. (a) Ia uwen werei en kapai kan en Wehio? Ia pahn duwen sapwellimen Sises kaunda? (b) Ihs me pahn iang Krais mi nan Paradais? Ia duwen eh pahn kak mour kohkohlahte?

10 Song medewehla ia pahn duwen mour nan Paradais nin sampah! (Wadek Melkahka 72:5-9.) Tohnkaudok kan en Koht mehlelo pahn perenki mour nan Paradais erein ketipin oh maram ar kin mie, de kohkohlahte. Nanmwarki Sises Krais pahn ketin kadehdehda me e “rasehng keteu me kin mwerediong pohn pwehl, rasehng pilen keteu me kin pwupwudiong nansapw” me kin kansenamwahu.

11 Ni omw pahn medewehla pweidahn melkahka wet, mohngiongomw sou kin mwekidki koapworopwor en mour kohkohlahte nan Paradais nin sampah? Loallap me langalang limwahn Sises perenkihda ni Sises eh mahsanihong ih: “Ke pahn iang ie mi nan Paradais.” (Luk 23:43) Erein Kaundahn Sises Pahr Kido, ohlo pahn pwurehng mourda. Ma e peikiong kaundahn Krais, e pahn kak mour nin sampah kohkohlahte ni roson unsek oh nsenamwahu.

12. Erein Kaundahn Krais Pahr Kid, soangen ahnsou dah me irail me sapwung kan me pahn kaiasada pahn ahneki?

12 Pahnangin kaundahn Solomon Lapalap, Sises Krais, “aramas pwung kan pahn pweida mwahu.” (Mel. 72:7NW) Krais pahn uhdahn apwalih mwahu aramas akan oh poakohng irail duwehte e kin ketin wia nin sampah. Nan sampah kapw me Koht ketin inoukihda, me sapwung kan pahn iasada sang mehla oh ahneki ahnsou mwahu en peikiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan oh kak mour. (Wiewia 24:15) Ahpw irail kan me kahng mwekid pahrekiong sapwellimen Koht kosonned kan sohte pahn mweimweiong irail en pousehlahte mour oh kauwehla popohl oh meleilei en sampah kapw.

13. Ia uwen dohpeseng en irepen kaundahn Wehio? Dahme kahrehda popohl pahn mihmihte?

13 Mahsen pwukat kin kasalehda uwen dohpeseng en irepen kaundahn Solomon Lapalap: “Irepen sapwellime wehi pahn sang ni ehu madau lellahng ni ehu, sang Iupreitis lellahng ni irepen sampah. Tohn nan sapwtehn kan pahn kin poaridi mwowe; sapwellime imwintihti kan pahn kin poaridiong nanpwel.” (Mel. 72:8, 9) Ei, Sises Krais pahn kaunda sampah pwon. (Sek. 9:9, 10) Irail kan me kin pohnese oh kesempwalki sapwellime kaunda oh kapai kan pahn “poaridi” ni ar perenki uhpahiong ih. Ahpw irail me dipan kan me sohte koluhla pahn kasohrala, mehnda ma re “sounpar 100.” (Ais. 65:20) Re “pahn kin poaridiong nanpwel.”

Sises Ketin Poakehla oh Nsenohki Kitail

14, 15. Ia duwen atail ese me Sises ketin wehwehki pepehm en aramas akan oh pahn “ketin kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong”?

14 Aramas dipan akan en sampah kin mi nan irair en kansensuwed oh uhdahn anahne sawas. Ahpw mie koapworopwor ong kitail. (Wadek Melkahka 72:12-14.) Sises, me iei Solomon Lapalap, ketin poakehla kitail pwehki e ketin wehwehki atail soh unsek. Patehng met, Sises kin lokolongki pwe e kin wia dahme pwung, oh Koht ketin mweidohng ih en lelohng kahpwal kan ni soh sawas sang Ih ahnsowo. Sises ketin lokolongki pahtou laud “pwudowe lao kerediong nanpwel likamwete dingiding en ntahn aramas.” (Luk 22:44) Mwuhr, e ketin likweriong Koht pohn tuhkehn kalokolok: “Ei Koht, Ei Koht, dahme komw likidmeliekiniehla?” (Mad. 27:45, 46) Mendahki soangen lokolok koaros me e lelohng, oh Sehdan kin wia uwen eh kak en kahrehiong ih en sohpeisang Siohwa, Sises ketin kadehdehda eh lelepek ong Siohwa Koht.

15 Kitail kak kamehlele me Sises kin mwahngih atail medek kan oh pahn “ketin kapitala me semwehmwe kan me kin likweriong, oh pil irail kan me paisuwedlahr oh me lekdekla kan.” Duwehte Semeo, Sises kin ketin nsenohki aramas oh pahn “ketin karonge irail kan me kin mihmi nan anahn laud” oh pahn ‘ketin kamwahwihala me nan kapehd ohlahr akan oh ketin kidimpene ar ohla kan.’ (Mel. 69:33; 147:3) Sises kak ketin “pehmada atail tungoal luwet akan” pwe e “ketin iang ale songosong ni soahng koaros duwehte kitail.” (Ipru 4:15) Ia uwen mwahu en ese me Nanmwarki Sises Krais kin ketin kakaun ahnsou wet nanleng oh kin kupwurki ketikihsang lokolok kan en aramas akan!

16. Dahme kahrehda Solomon kak wehwehki pepehm oh kahpwal en nah aramas akan?

16 Pwehki e ahneki erpit oh loalokong, Solomon uhdahn kin “kupwurkalahngan ong me luwet” kan. Oh e pil lelohng wiewia kan me kin kansensuwedihala ih. Rie pwutak Amnon angkehlail ong rie serepein Damar, oh rie pwutak Apsalom eri kemehla Amnon pwehki met. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Apsalom song en ale mwoalen Depit, ahpw eh uhwong sohte pweida, oh Sohap kemehla ih. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Mwuhr, rien Solomon pwutak Adonaisa song en wiahla nanmwarki. Ma e pweida, met uhdahn wehwehki mehlahn Solomon. (1 Nan. 1:5) Solomon eh wehwehki lokolok en aramas akan kin sansalda ni eh koasoia nan eh kapakap ni ahnsou en kasarawihpen tehnpas en Siohwa. Nanmwarkio kapakapohng Siohwa me pid duwen nah aramas akan: “Pwehki eh kolulahr nan kapehde [“Re ese pein ar kahpwal oh pein ar medek,” NW], komwi . . . ketin mahkohng. . . . Komwi ketin katingiheki emenemen eh wiewia kan nin duwen me konehng.”​—2 Kron. 6:29, 30.

17, 18. Soangen medek dah kan me ekei sapwellimen Koht ladu kan anahne powehdi? Dahme kin sewese irail en wia met?

17 ‘Pein atail medek’ kakete kohsang dahme kitail kin wia mahs. Mary, * emen Sounkadehdehn Siohwa me mahki sounpar 30 samwa, ntingihedi: “Mie kahrepen ien peren, ahpw ei wiewiahn mahs kan kin kalapw kahrehda pepehm en namenek oh nsensuwed. Met kin kahrehiong ie pahtou laud, oh I kin sengiseng, likamwete mehkoaros kin wiawi aio. Dahme wiawi mahs kin tengla nan ei madamadau oh kin pousehlahte kapwarehda pepehm me apwal en powehdi, duwehte ngehi aramas sohte katepe oh dipan men.”

18 Sapwellimen Koht ladu tohto kak ese soangen pepehm pwukat, ahpw dahme kak kakehlailih irail en dadaur? Mary nda: “Kompoakepahi mehlel kan oh riei kan nan mwomwohdiso met kin kihong ie peren. I pil song en kilangwohng dahme Siohwa ketin inoukihda ong ahnsou kohkohdo, oh I kamehlele me ei likweriong ih oh peki sawas pahn imwikihla ei pereperen.” (Mel. 126:5) Kitail anahne koapworopworki sapwellimen Koht koasoandi me pid duwen sapwellime Ohl, Kaun me e ketin idihada. Paipel kohpada duwen ih: “E kin ketin kupwurkalahngan ong me luwet oh semwehmwe kan; e kin doarehla mouren me paisuwed kan. E kin ketin kapitirailla sang nan arail kehnaudek oh angkehlail kan; e kin ketin kesempwalki ar mour.” (Mel. 72:13, 14) Met uhdahn kansenamwahwih kitail!

Kitail Kasik Kapai Tohto nan Sampah Kapw

19, 20. (a) Nin duwen Melkahka 72 mahsanih, soangen kahpwal dah me kaundahn wehio pahn kamwahwihala? (b) Ihs me keieu warohng en ale kaping pwehki kaundahn Krais? Ia omw pepehm duwen dahme e pahn kapwaiada?

19 Pil song medewehla aramas pwung kan ni ahnsou kohkohdo nan sapwellimen Koht sampah kapw me mi pahn kaundahn Solomon Lapalap. Paipel mahsanih: “Reken wahn pilawa en kin wiewiawihte nan wehiet; wahnsahpw en kin kipehdi dohl akan.” (Mel. 72:16) Pwehki wahn pilawa sohte kin keirda pohn dohl, lokaia pwukat kin kasalehda uwen laud sampah pahn kapwarehda wah kan. Wah kan pahn kin “duwehte wahnsahpw en Lepanon” wasa me kapwarehda wah tohto erein kaundahn Solomon. Nna medewehla! Solahr pahn mie sohte itar en mwenge, sohte emen pahn duhpekla! Eri, koaros pahn perenki “kamadipw ehu me pahn direkihla kisin sak keieu kaselel.”​—Ais. 25:6-8; 35:1, 2.

20 Ihs me pahn kin warohng ale kaping pwehki kapai pwukat? Keieu, iei Siohwa Koht me Nanmwarki poatopoat oh Kaunen lahng oh sampah. Kitail koaros eri iang koulki kaimwiseklahn koul kaselel oh kansenamwahu wet: “Mware [mwaren Nanmwarki Sises Krais] en kin poatopoat kohkohlahte; oh en ndand erein ketipin eh kin dakedaker wasa. Wehi koaros en kin peki rehn Koht en ketin kupwuramwahwih irail duwen eh ketin kupwuramwahwiher nanmwarkio. Kitail kapinga KAUN-O, Koht en Israel! Pwe ihete me kin ketin wiahda soahng kapwuriamwei pwukat. Kitail kapinga lingan en mware kohkohlahte! Sapwellime lingaling en kadirehla sampah pwon. Amen! Amen!”​—Mel. 72:17-19.

[Nting tikitik kan me mi pah]

^ Mendahki Pwuhk Sarawi en mahsen en Pohnpei kasalehda me Solomon me ntingihedi irelaud wet, Depit me uhdahn ntingihedi met, nin duwen me sansalda nan kaimwiseklahn iretikitik en irelaud wet.

^ Eden aramaso weksang uhdahn edeo.

Ia Ahmw Pasapeng?

• Dahme Melkahka 72 kin kohpada?

• Ihs me Solomon Lapalap? Ia uwen dohpeseng en irepen eh kaunda?

• Dahme ke kin perenki duwen kapai kan me Melkahka 72 kohpada?

[Peidek en Onop]

[Kilel nan pali 29]

Dahme kaundahn Solomon me kin pweida mwahu kin karasahda?

[Kilel nan pali 32]

E uhdahn mwahu en nantihong ale mour nan Paradais pahn kaundahn Solomon Lapalap