Maaddanaadan Xeesiyaageeta Ashshana Danddayiyay Oonee?

“Abeet Xoossau, kawoi ne suuretettan pirddanaadan, neeni a tamaarissa; . . . a xeesiya hiyyeesata, . . . i ashshees.”—MAZ. 72:1, 12.

1. Daawita hanotaappe Xoossaa maarotettaabaa ay erana danddayiyoo?

BENI Israaˈeela Kawuwaa Daawiti xaafidobadan qoppiyo ha qaalati ayba minttettiyaabee! I hegaa xaafanaappe daro layttaa kasetidi, Berssaabiira wodiraa laammi simmidi zilˈˈettiis. He wode Daawiti hagaadan giidi Xoossaa woossiis: “Ne qaretaa daruwaadan ta mooruwaa qucca. . . . Ta nagarai ubbatoo ta sinttaana. . . . Taani yelettoosappekka tumu nagaranchcha; ta aayee uluwan biron attiyo wodeesappe doommadakka taani nagaranchcha.” (Maz. 51:1-5) Nuuni nagaraa laattidoogaa Yihooway kehatettan qoppees.

2. Mazamure 72y nuna waatidi maaddana danddayii?

² Yihooway azzanttiya nu hanotaa akeekees. Gidikkokka, kasetidi odettidaagaadan Xoossay sunttido Kawoy “hiyyeesata, naaqettidaageetanne maaddiyaabi bainnaageeta i ashshees. Hiyyeesatussinne manqqotussi i qarettees; hiyyeesatu shemppuwaa ashshees.” (Maz. 72:12, 13) Woppay beettiyoy ayba ogiyaanee? Mazamure 72y hegaa yootees. Daawita naˈˈaa Solomona haaruwaa xeelliyaagan xaafettida ha mazamuree, Xoossaa Naˈaa, Yesuus Kiristtoosa haaroy asaa naata metuwaappe woppissiyo hanotau xeera beso.

 Kiristtoosa Haaruwan Hanettanabaa Bessiyaabaa

3. Solomoni ay oychidee, Xoossay ayyo ay immidee?

³ Cimida Daawiti Solomoni kawo gidanaadan yooti simmidi, Solomoni guyyeppe ammanettidi polido issi issibaa ayyo yootiis. (1 Kaw. 1:32-35; 2:1-3) Guyyeppe Yihooway Solomonayyo aymuwan qonccidi, “Taani neeyyo ai immanau koyai?” yaagiis. Solomoni, “Taani ne asaa aissanaunne lo77⁠uwaanne iitaa shaakkada eranau taayyo ne ashkkaraayyo akeeka wozanaa imma” yaagidi, issibaa xallaa oychiis. Solomoni ba huuphiyaa kawushshidi woossido gishshau, Xoossay i oychidobaanne harabaakka immiis.—1 Kaw. 3:5, 9-13.

4. Solomona wodiyan haarida kawiyaa a haaruwaa waata qonccissadee?

⁴ Saˈan deˈiya ay haaruwaaninne deˈibeenna keehippe maalaalissiya sarotettaynne ishaloy, Yihooway anjjin Solomona haaruwaa wode deˈiis. (1 Kaw. 4:25) Solomona haaroy ay malakko beˈanau yiidaageetuppe issinna, daro ajabaara yiida Saaba kawiyo. A Solomonayyo, “Nebaanne ne aadhdhida eratettaabaa taani ta deren de7aidda siyidoogee tuma. . . . Taayyo asai yootidoogee bagganne gakkenna; aadhdhida eratettankka duretettankka taani siyidoogaappe keehi darees” yaagaasu. (1 Kaw. 10:1, 6, 7) SHin bana xeelliyaagan, “Be7⁠ite, Solomonappekka aadhdhiyaagee hagan de7⁠ees” yaagidi bessiyaabaa yootida, Yesuusa aadhida eratettay Solomonaagaappe keehi aadhees.—Maa. 12:42.

Solomonappe Aadhiyaagaa Haaruwan Demmiyo Woppaa

5. Mazamure 72y ay qonccissii, hegee aybau xeera besoo?

⁵ Solomonappe Aadhiyaagaa, Yesuus Kiristtoosa haaruwaa wode demmiyo anjjuwaabaa eranau halchidi, 72⁠tta Mazamuriyaa ane haˈˈi pilggoos. (Mazamure 72:1-4 nabbaba.) “Sarotettaa Halaqaa” gidida ba Naˈaa, Yesuus Kiristtoosa ‘kawotettaa’ xeelliyaagan Yihoowayyo siyettiyaabaa ha mazamuree qonccissees. (Isi. 9:6, 7) Solomonappe Aadhiyaagee Xoossaa kaaletuwan, ‘naaqettidaageetuyyo pirddana, qassi hiyyeesata ashshana.’ A haaroy sarotettaanne xillotettaa haaro gidana. Yesuusi saˈan deˈiyo wode, sinttappe yaana SHaˈu Layttaa Haaruwaa wode polanabau xeeraa bessiis.—Ajj. 20:4.

6. Kawotettaa haaruwaa anjjuwau xeera beso gididabaa Yesuusi ay oottidee?

⁶Mazamure 72 poluwan Yesuus Kiristtoosi asaa naatuyyo oottanabau xeera beso gidida, i oottido issi issibaa qoppite. Tuggatiyaageetuyyo i keehippe qarettidoogan nuuni garamettiyoogee bessiyaaba. (Maa. 9:35, 36; 15:29-31) Leemisuwau, inchirichay oyqqido issi bitanee Yesuusakko yiidi, “Neeni koyikko, tana pattanau danddayaasa” yaagidi woossiis. Yesuusi, “Taani koyais; paxa” yaagidi zaariis. Bitanee paxi aggiis! (Mar. 1:40-42) Guyyeppe, Yesuusi i mexi issi naˈay hayqqido, amˈˈe maccaaseera gayttiis. Yesuusi “iyyo qarettidi” i naˈaa “dendda” yaagin, i giidoogaadan naˈay denddi aggiis!—Luq. 7:11-15.

7, 8. Yesuusi pattiyo wolqqay deˈiyoogaa bessido issi issi hanotati awugeetee?

⁷ Yesuusi maalaalissiyaabaa oottanaadan Yihooway wolqqaa immiis. “Tammanne naa77⁠u laittaasappe doommidi, i bollaappe suuttai  goggiyo” issi maccaasee hanotan hegee qoncciis. “Daro aakimeti o aakimishinkka, a paxa kaa7⁠ettaasu; ba miishshaa ubbaa wurssinkka iyyo haa iitidoogaappe attin, ainne o maaddibeenna.” Maccaasiyaa asaa giddoora shiiqada Yesuusa bochaasu; hegee ‘suuttay goggiyo’ ura xeelliyaagan kiyida higgiyaa kanttiyooba. (Wog. 15:19, 25) Yesuusi wolqqay baappe kiyidoogaa erido gishshau, ooni bana bochidaakko oychiis. Maccaasiyaa “yashshaa kokkoraidda yaada Yesuusa sinttan gufannaasu; qassi tumu hanidabaa ubbaa ayyo yootaasu.” Yihooway maccaasiyo pattidoogaa Yesuusi eridi, kehatettan iyyo, “Ta na7⁠ee, nena ne ammanoi pattiis; saruwan ba, ne waayiyaappenne paxa” yaagiis.—Mar. 5:25-27, 30, 33, 34.

⁸ Xoossay baayyo immido wolqqan Yesuusi hargganchata pattiis; qassi hegee beˈiyaageetakka keehippe bochidoogee sirissenna. Leemisuwau, Yesuusi Deriyaa Bolla Timirttiyaa tamaarissanaappe kase asaa pattidoogaa beˈiyo wode, daroti garamettidoogee erettidaba. (Luq. 6:17-19) Mase gidiyoogaa Yesuusi yootana mala Xammaqiya Yohaannisi naaˈˈu asata akko kiittido wode, ‘daro harggissidi, paxa kaaˈiya sahuwaappenne iita ayyaanaappe Yesuusi daro asaa pattishiininne daro qooqe asaa xeelissishin’ he asati beˈidosona. Hegaappe simmin, Yesuusi eta hagaadan giis: “Biidi intte be7⁠idoogaanne siyidoogaa Yohaannisassi yootite; qooqeti xeelloosona; wobbeti hemettoosona; inchchirichchai oiqqidoogeeti paxoosona; tulleti siyoosona; haiqqidaageeti denddoosona; hiyyeesati wonggeliyaa mishiraachchuwaa siyoosona.” (Luq. 7:19-22) He kiitay Yohaannisa ayba minttettideeshsha!

9. Yesuusi oottido maalaalissiyaabati aybaassi xeera besoo?

⁹ Yesuusi saˈan haggaaziyo wode tuggaappe asaa woppissidoogee guutta wodiyaassa gidiyoogee tuma. I harggiyaappe pattidoogeeti woy hayquwaappe denttidoogeeti guyyeppe hayqqidosona. Gidikkokka, Yesuusi saˈan deˈiiddi oottido maalaalissiyaabay, a Mase haaruwan asaa naati demmana merinaa woppau xeera beso.

Sinttappe Kumetta Saˈay Gannate Gidana

10, 11. (a) Kawotettaa anjjoy ay keena wodiyau gamˈˈanee, qassi Yesuusa haaroy ay mala gidanee? (b) Kiristtoosaara gannatiyan deˈanay oonee, qassi i waanidi merinau deˈana danddayii?

¹⁰ Gannate saˈan deˈoy ay mala gidanaakko qoppite. (Mazamure 72:5-9 nabbaba.) A xallay tumu Xoossaa gididaagau goynniyaageeti awaynne aginay deˈido layttan, giishin merinau gannatiyan ufaytti deˈana! Kawuwaa Yesuus Kiristtoosi “shooqan bukkiya iraanne gadiyaa kalissiya iraa mala” gidana.

¹¹ Ha mazamuree polettiyo wodiyaa intte qoppiyo wode, gannate saˈan merinau deˈiyo hidootay intte wozanaa denttettennee? Yesuusi, “Neeni tanaara gannatiyan de7ana” yaagido wode, aara kaqettida iitabaa oottidaagee keehippe ufayttidoogee erettidaagaa. (Luq. 23:43) Yesuusa SHaˈu Layttaa Haaruwaa wode he bitanee hayquwaappe denddana. I Kiristtoosa aysuwau haarettikko, polo payyatettaaninne ufayssan saˈan merinau deˈana danddayees.

12. Kiristtoosa SHaˈu Layttaa Haaruwaa wode, hayquwaappe denddiya worddoti ayba injjiyaa demmanee?

¹² Solomonappe Aadhiyaagaa, Yesuus Kiristtoosa haaruwaa wode xilloti ‘daayana’ woy ishalana. (Maz. 72:7) Kiristtoosi saˈan deˈiyo wode bessidoogaadan, a siiqoynne qaretay he wode darana. Xoossay qaalaa gelido ooratta alamiyan, hayquwaappe denddiya ‘worddotikka’ Yihoowa maaraara moggidi deˈuwan deˈiyo, siiquwan giigida injjiyaa demmana. (Oos. 24:15) Xoossay koyiyoobaara moggidi deˈanau koyennaageeti, deˈuwan deˈidi ooratta alamiyan deˈiya sarotettaanne woppaa mooranaadan paqqadettennaagee qoncce.

13. Kawotettaa haaroy ay keena aaho gidanee, qassi a sarotettay mule moorettennay aybissee?

¹³ Solomonappe Aadhiyaagee kumetta saˈaa haariyo hanotay hagaadan qoncciis: “Abbaappe abbaa gakkanaassi, qassi Efiraaxiisa  SHaafaappe sa7aa gaxaa gakkanaassi i haaro. Bazzo asati ayyo hokkona; a morkketi buhiyaa laaccona.” (Maz. 72:8, 9) Ee, Yesuus Kiristtoosi kumetta saˈaa haarana. (Zak. 9:9, 10) A haaruwaanne hegee demissiyo anjjuwaa ammanidi ekkiyaanne xoqqu oottidi xeelliyaageeti eeno giidi haarettiyoogan ayyo ‘hokkoosona.’ Hara baggaara, bantta nagaraappe simmennaageeti “xeetu laittaa” deˈidosona giyoogaa mala hanotan xayana. (Isi. 65:20) Eti ‘buhiyaa laaccana.’

Kiristtoosi Nuuyyo Qarettidi Qoppees

14, 15. Yesuusi asaa naatussi siyettiyaabaa akeekiyoogaanne “a xeesiya hiyyeesata” ashshanaagaa waatidi eriyoo?

¹⁴ Nagarancha asaa naati azzanttiya hanotan deˈoosona; qassi etau maadoy keehippe koshshees. Gidikkokka, nuussi hidootay deˈees. (Mazamure 72:12-14 nabbaba.) Solomonappe Aadhiyaagee Yesuusi, nuuni polo gidennaagaa akeekiyo gishshau nuuyyo qarettees. Hegaa bollikka, Yesuusi xillotettaa gishshau waayettiis; qassi i metuwaa ba huuphen xooni kiyanaadan Xoossay paqqadiis. Yesuusi keehippe unˈettido gishshau, “i cawattiyo cawai sa7an xokkiya suutta milatees.” (Luq. 22:44) Guyyeppe, barchiyaa mittan kaqettidi ba qaalaa xoqqu oottidi, “Ta Xoossau, ta Xoossau, tana aissi aggadii?” yaagiis. (Maa. 27:45, 46) Yesuusi keehippe waayettidabanne Seexaanay a Yihoowappe haassanau bau danddayettidabaa ubbaa oottidaba gidikkonne, i Xoossaa Yihoowau ammanettiyaagaa gidiyoogaa bessiis.

¹⁵ Yesuusi nu waayiyaa akeekiyoogaanne “a xeesiya hiyyeesata, naaqettidaageetanne maaddiyaabi bainnaageeta” i ashshanaagaa ammanettana danddayoos. Yesuusi ba Aawaagaadan qarettidi qoppiyaagaa gidiyo gishshau, “hiyyeesatuyyo siyees,” qassi “wozanai meqqidoogeeta i pattees; eta mazunttaakka i qachchees.” (Maz. 69:33; 147:3) Yesuusi “nunadan ubbabankka” paacettido gishshau, “nuuni daafuriyo wode nuuyyo qarettanau danddayees.” (Ibr. 4:15) Kawuwaa Yesuus Kiristtoosi haˈˈi saluwan haariiddi deˈiyoogaanne waayettiya asaa naatuyyo woppaa demissanau koyiyoogaa eriyoogee ayba ufayssiyaabee!

16. Solomoni ba haariyoogeetussi qarettana danddayidoy aybissee?

¹⁶ Solomoni aadhida eraynne akeekay deˈiyoogaa gidiyo gishshau, ‘hiyyeesatuyyo qarettidoogee’ qoncce. Hegaa bollikka, i ba deˈuwan azzanttiyaabaanne daganttiyaabaa beˈiis. A ishaa Aminooni a michiyo Taamaaro wolqqan oyqqidi mooriis; qassi Solomona ishaa Abeseloomi he danobaa gaasuwan Aminoona woriis. (2 Sam. 13:1, 14, 28, 29) Abeseloomi wolqqan Daawita araataa oyqqanau denddiis, shin a halchoy polettennan attiis; qassi Yooˈaabi a woriis. (2 Sam. 15:10, 14; 18:9, 14) Guyyeppe, Solomona ishaa Adooniyaasi kawotanau koyiis. I kawotidaba gidiyaakko Solomona woranaagee sirissenna. (1 Kaw. 1:5) Solomoni Yihoowa beeta maqidasiyaa anjjissiyo wode woossido woosay, i asaa naatu tuggaa akeekidoogaa qonccissiyaaba milatees. Ba haariyoogeeta xeelliyaagan i hagaadan woossiis: “Ai asinne ba wozanan un77⁠ettiyoobaanne azzaniyoobaa [erees.] . . . Eta nagaraa atto yaaga. . . . Neeni [Yihoowau] asaa wozanaa eriyoogaadankka asa ubbau a oosuwaadan oosuwaadan imma.”—2 Odi. 6:29, 30.

17, 18. Xoossaa ashkkaratuppe issoti issoti danddayana koshshido metoy aybee, hegaadan oottanau eta maaddiday aybee?

¹⁷ ‘Nu wozanan unˈˈettiyoobi’ nu deˈuwan  gakkidabaa gaasuwaana gidana danddayees. Layttay 30⁠ppe bolla gidido, Yihoowa Markkiyaa Meera * hagaadan gaasu: “Taani ufayttanaadan oottiya daro gaasoy deˈees; shin ta kase deˈoy taani darotoo yeellatanaadaaninne shenetanaadan oottees. Keehippe azzaniyoogaappe denddidaagan, ubbabay zino hanidobadan tana yeekka yeekka gees. Dogettenna iitabay tau hanno gakkanau goˈˈi baynnabadaaninne mooranchadan siyettanaadan oottees.”

¹⁸ Xoossaa ashkkaratuppe darotuyyo hegaadan siyettana danddayees; shin eti genccanaadan koshshiya wolqqaa demmana mala aybi maaddana danddayii? Meera hagaadan gaasu: “Ta tumu laggetinne gubaaˈiyan deˈiya ishatinne michoti taani ufayttanaadan maaddoosona. Yihooway ehaanau qaalaa gelidoban ta xeelaa wottanaukka baaxetays; taani maaduwau yeekkiyo yeehoy ufayssa yeehuwau laamettanaagaa ammanettays.” (Maz. 126:5) Xoossay nuussi immido a Naˈaa, i sunttido Kawuwaa bolli nu hidootaa wottana koshshees. A xeelliyaagan kasetidi odettidabay hagaadan gees: “Hiyyeesatussinne manqqotussi i qarettees; hiyyeesatu shemppuwaa ashshees. Eta naaquwaappenne makkalaappe i wozees. Eta suuttai a sinttan al77⁠o.” (Maz. 72:13, 14) Hegee ayba minttettiyaabee!

Ubbabay Kumido Ooratta Alamee Nuna Naagees

19, 20. (a) Mazamure 72y qonccissiyoogaadan Kawotettaa haaruwaa wode xayana metoti awugeetee? (b) Kiristtoosa haaruwaa gishshau koyruwan galatay bessiyoy oossee, he haaroy polanabaa xeelliyaagan neeyyo aybi siyettii?

¹⁹ Xoossay ehaana ooratta alamiyan, Solomonappe Aadhiyaagaa haaruwan sinttappe geeshsha asati deˈana hanotaa zaarettidi qoppanau malite. Xoossay, “Biittan daro kattai mokko; dereti kattan kamettona” yaagidi qaalaa geliis. (Maz. 72:16) Kattay deriyaa bolli mokkiyoogee meeze gidenna gishshau, hegee biittay loytti ayfanaagaa bessiyaaba. Biittay mokkiyo hanotay, Solomona haaruwaa wode loytti mokkiya “Liibaanoosa deree mokkiyoogaadan” hanana. Hananabaa qoppite! Qumay qaxuhatenna; kabbashaynne koshay deˈenna! He wode, ubba asay ‘modhobatinne kolzziyaara deˈiyaabati’ kumido gibiran ufayttana.—Isi. 25:6-8; 35:1, 2.

²⁰ Ha ubba anjjuwaa gishshau galatay bessiyoy oossee? Koyruwan, Merinaa Kawuwaa, Ubbabaa Haariya, Xoossaa Yihoowassi bessees. Nuuni ubbay he wode, ha ufayssiyaanne loˈˈo mazamuriyau wurssettan deˈiya ha qofaa, ufayssan yexxiyoogaa malabaa hanana: “Kawuwaa sunttai [Yesuus Kiristtoosaagee] merinau de7⁠o; awai de7⁠ido keesa ubban xeegettiiddi, gam77⁠o. Asai ubbai a baggaara anjjettana; kawotettati ubbai a, ‘Ufaitta’ yaagidi anjjana. Maalaalissiyaabaa barkka oottiya GODAASSI, Israa7⁠eela Xoossaassi galatai gido. A bonchcho sunttai merinaayyo galatetto; a bonchchoi sa7aa ubbaa kumo. Amin77⁠i. Amin77⁠i.”—Maz. 72:17-19.

[Tohossa qofata]

Woygada Zaaruutii?

• Mazamure 72y aybi hanettanaagaa bessiya hiraagee?

• Solomonappe Aadhiyaagee oonee, a haaroy ay keena aaho gidanee?

• Mazamure 72n odettida anjjuwaa xeelliyaagan nena keehippe ufayssiyay aybee?

[Oyshata]

[Sinttaa 26n deʼiya misiliyaa]

Solomona haaruwaa wodiyaa ishaloy aybaayyo eesho gididee?

[Sinttaa 29n deʼiya misiliyaa]

Solomonappe Aadhiyaagaa haaruwan Gannatiyan deˈanau keehippe baaxetiyoogee bessiyaaba